Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycandan UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısına 23 nümunə daxildir. Bunlardan 19-ı "Bəşəriyyətin Qeyri-Maddi Mədəni İrsinin Reprezentativ Siyahısı"na, 2-i isə (Qarabağ atı ilə oynanılan Çovqan atüstü oyunu və Naxçıvanın ənənəvi qrup rəqsləri – yallı, köçəri, tənzərə) "Təcili Qorunmağa Ehtiyacı Olan Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısı"na daxil edilmişdir. "Ən Yaxşı Mühafizə Praktikalarının Reyestri"nə Azərbaycandan heç bir nümunə daxil edilməyib. Azərbaycandan UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısına əlavə edilən ilk nümunə olan Azərbaycan muğamı 2008-ci ildə siyahıya daxil edilib.
Qeyri-maddi mədəni irs konsepsiyası UNESKO-nun 2003-cü ildə Parisdə keçirilən 32-ci sessiyasında qəbul edilmiş və 2006-cı ildə qüvvəyə minən "Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında" konvensiya ilə tənzimlənir. Yeni irs elementlərinin UNESKO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahılarına daxil edilməsi konvensiya ilə yaradılmış Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması üzrə Hökumətlərarası Komitə tərəfindən müəyyən edilir. UNESCO tərəfindən qeyri-maddi mədəni irslərə bayramlar, festivallar, tamaşalar, şifahi ənənələr, musiqi və əl işlərinin hazırlanması daxil edilir.
Azərbaycandan seçilmiş UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs nümunələri "Avropa və Şimali Amerika" kateqoriyasında götürülür. Azərbaycanın irs nümunələrindən 11-i sırf özünə məxsus, 12-i isə çoxmillətlidir. Çoxmillətli irs nümunələrinin paylaşıldığı ölkələr Qərbi, Mərkəzi və Cənubi Asiyadandır. Azərbaycanla ən çox ortaq irs nümunələrinə sahib olan ölkələr Türkiyə, İran və Özbəkistandır.
Bəzi irs nümunələri spesifik olaraq Azərbaycanın regionlarına (Naxçıvan MR, Basqal, Lahıc, Göyçay, Şəki) aiddir. Spesifik olaraq ərazisinə ən çox mədəni irs aid edilən rayon İsmayıllı rayonudur (Basqal kəlağayıları və Lahıc misgərlik sənəti).
Ümumi baxış
| Dövr | UNESCO qeydiyyatına keçmiş Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irslərinin sayı | Təhlükə altında olanlar |
|---|---|---|
| 2008–2009 | ||
| 2010–2018 | ||
| 2020–2022 | ||
| Ümumi say |
Siyahılar
- Ad (il): UNESCO qeydiyyatında rəsmi adı (qeydiyyatdan keçdiyi il)
- Növ: UNESCO tərəfindən irsin aid edildiyi növlər
- Ölkə: irsin aid olduğu ölkələr
- Haqqında: irsin Azərbaycan mədəniyyətində rolunun izahı, coğrafi göstərici kimi qeydiyyatı, UNESCO saytında verilən əlavə məlumatlar
- UNESCO: irsin UNESCO qeydiyyat nömrəsi
- ICESCO: irsin ICESCO Dünya irsi siyahısında olub-olmaması
- Milli: irsin Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestri qeydiyyat nömrəsi
Bəşəriyyətin Qeyri-Maddi Mədəni İrsinin Reprezentativ Siyahısı
2000-ci illər
| № | Ad (il) | Növ | Ölkə | Haqqında | İllüstrasiya | Qeydiyyat | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| UNESCO | ICESCO | Milli | ||||||
| 1 | Azərbaycan muğamı (2008) | ifaçılıq sənətləri |  Azərbaycan | Muğam azərbaycanlıların klassik musiqi və poetika incəsənətidir. XIX əsrə qədər muğam sənəti feodalların saraylarında, daha sonra isə ədəbi və musiqi məclislərində inkişaf etmişdir. Hal-hazırda Azərbaycan muğamına 7 əsas muğam (Rast, Şur, Segah, Çahargah, Bayatı-Şiraz, Şüştər, Hümayun, Kürd-Ovşarı), zərbi muğamlar (Heyratı, Arazbarı, Səmayi–Şəms, Mənsuriyyə, Mani, Ovşarı, Heydəri, Qarabağ şikəstəsi, Kəsmə şikəstə) və rast muğamları (Mahur–Hindi, Orta Mahur, Bayatı-Qacar, Dügah) daxildir. Azərbaycanda muğam əsasən tar, kamança və qaval ifaçılarından ibarət muğam üçlüyü müşayiətində ifa edilir. Təsnif muğamdan əvvəl və ya sonra ifa edilir. Təsniflərin mətnlərini, əsasən qəzəllər təşkil edir, bəzi hallarda heca vəznli şeirlərdən — bayatı, gəraylı, qoşma və s. istifadə olunur. Təsniflərin məzmununda sevgi lirikası, ictimai motivlər, Azərbaycan təbiətinə rast gəlinir. Əlaqəli mövzular: sufizm, dini təcrübə və s. Biomlar: dağlar, şəhər əraziləri Təhlükə təşkil edən faktorlar: sürətli sosial-mədəni dəyişiklik |  | 00039 |  | FM0300000001 |
| 2 | Azərbaycan aşıq sənəti (2009) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) ifaçılıq sənətləri 3) şifahi ənənələr və ifadə formaları | Azərbaycan mədəniyyətində aşıq ənənəsi Aşıq Qurbaninin dövründə, XV–XVI əsrlərdə inkişaf etməyə başladı. Bu sənətin tarixi ümumilikdə daha qədimdir. XVII–XVIII əsrlərdə İran Azərbaycanında aşıq sənəti böyük irəliləyişlər elədi və klassik ədəbi dil ilə yerli dialektlər arasında körpü oldu. Aşıq sənəti poetika, hekayə danışma, rəqs və vokal instrumental musiqinin vəhdətidir, ozan ənənəsinin davamıdır. Keçmişdə çayxana, karvansara və bazar meydanlarında çıxış edən aşıqlar dastan, nağıl, sevgi mövzusunda lirik və satirik mahnılar, gözəlləmələr, ustadnamələr bilir, müxəmməs, dübeyt və dodaqdəyməz kimi şeir formalarında əsərlərini yaradırdılar. Aşıq musiqisi Azərbaycan Respublikasının Gəncə (şimal-qərb, Tovuz, Qazax), Qarabağ və Naxçıvan regionlarında, həmçinin Salyanda, Cənubi Azərbaycanın Təbriz, Qaradağ, Marağa, Xoy və Urmiya ərazilərində yayılıb.Tariyel Məmmədov isə 11 aşıq məktəbinin adını çəkirː Göyçə, Tovuz, Borçalı, Gəncə-Şəmkir, Şirvan, Qarabağ, Qaradağ, Təbriz, Urmiya, Çıldır və Dərbənd. Əlaqəli mövzular: köçərilik, hekayə danışma və s. Təhlükə təşkil edən faktorlar: kənddən şəhərə miqrasiya |  | 00253 | | FM0100000001 | |
| 3 | Novruz (2009) (Həmçinin bax: Azərbaycanda Novruz bayramı) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) ifaçılıq sənətləri 3) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 4) şifahi ənənələr və ifadə formaları 5) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycan (11 ölkə ilə bir yerdə) | Novruz bayramında yeni ilin gəlməsi və təbiətin təzələnməsi qeyd edilir. Bayramın ən məşhur qəhrəmanları Kosa və keçəldir. Bayram günlərində keçirilən şənliklərdə kəndirbazlar öz hünərlərini göstərir, müxtəlif tamaşalar göstərilir. Axşamlar isə insanlar küçələrdə od qalayır və üzərindən tullanıb deyirlər: "Ağırlığım, uğurluğum tökülsün oda, odda yansın." Bayram günləri evlərdə plov, şəkərbura, paxlava, qoğal hazırlayırlar. Bayramda həmçinin yumurta döyüşdürür və səməni cücərdirlər. Süfrəyə isə şamlarla bəzədilmiş bayram xonçası qoyulur. Hər kəs bayramı mütləq öz evində, ailəsi ilə birlikdə keçirməlidir. Bayramdan əvvəl isə 4 ünsür ilə adlandırılan çərşənbələr keçirilir. Əlaqəli mövzular: Yeni ilin qeyd edilməsi, məhsuldarlıq ritualı və s. |  | 01161 | DB0102000001 | |
2010-cu illər
| № | Ad (il) | Növ | Ölkə | Haqqında | İllüstrasiya | Qeydiyyat | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| UNESCO | ICESCO | Milli | ||||||
| 4 | Azərbaycan xalça toxuculuğu ənənəvi sənəti (2010) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 3) şifahi ənənələr və ifadə formaları | Azərbaycan | Azərbaycan xalçaları Abşeron, Gəncə, Qazax, Şirvan, Qarabağ, Quba, Təbriz qruplarına bölünür. XVI əsrdə Səfəvilərin hakimiyyətə gəlməsindən başlayaraq Azərbaycan xalçaçılıq sənəti misli görünməmiş mükəmməlliyə çatıb və sənaye əhəmiyyəti qazanıb. Azərbaycan Qafqaz xalçalarının əsas yaradılma mərkəzi idi və Azərbaycan toxucularının bacarıq və ideyaları bütün Qafqazda hiss edilirdi. Quba, Şirvan, Qazax xalçaları mürəkkəb həndəsi naxışlarla xarakterizə olunur, buna çoxbucaqlı və ya ulduzşəkilli medalyonların mərkəzi sahəsindəki eyni ox üzərində yerləşən heyvan və insan sxematik fiqurları daxildir. Çiçək motivlərinin bol olduğu müxtəlif bitki ornamentləri isə Qarabağ xalçalarına xasdır. Azərbaycan xalçalarında görünən həndəsi formalara tarixi politeizm inanclarına gedib çıxan svastikanı və romb və kvadratlarla əhatə edilən səkkizbucaqlı ulduzu göstərmək olar. Daha sonra Təbriz mədəniyyətinin təsiri ilə digər məktəblərdə bitki aləmi elementləri ortaya çıxır. Coğrafi göstəricilər: Qarabağ xalçası, Zəngəzur xalçası, Bəhmənli xalçası və s. Əlaqəli mövzular: ifologiya, təbii boyalar və s. Biomlar: aqroekosistem |  | 00389 | | SD0100000001 |
| 5 | Tar ifaçılıq sənəti və onun hazırlanma ustalığı (2012) (Həmçinin bax: Azərbaycan tar ifaçılıq sənəti) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) ifaçılıq sənətləri | Tar muğam üçlüyü, Azərbaycan folklor orkestr və ansambllarında əsas musiqi alətidir, azərbaycanlıların mədəni kimliyinin formalaşmasında önəmli yer oynamışdır. Tar Azərbaycanda XVIII əsrdən məşhur olub. XIX əsrdə Mirzə Sadıq tərəfindən təkmilləşdirilən Azərbaycan tarı çox sürətli şəkildə İran Azərbaycanında, Ermənistanda, Gürcüstanda, bir müddət sonra isə Dağıstanda, Türkmənistanda, Özbəkistanda, Tacikistanda və Türkiyədə populyar olmuşdur. Tarın çanaq hissəsi tut ağacı, qolu qoz ağacı, kəllə hissəsi isə armud ağacından hazırlanır. Tar hazırlayan ustalar bu sənəti çox vaxt ailə üzvlərindən olan şagirdlərinə keçirirlər. Hal-hazırda Bakıda və ölkənin ətraf regionlarında onlarla belə usta var. Əlaqəli mövzular: ailə, qonaqlıqlar və s. Biomlar: otlaqlar, dağlar |  | 00671 | | ST0803000001 | |
| 6 | Kəlağayının düzəldilməsi və geyinməsi ənənəvi incəsənəti və onun simvolizmi (2014) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 3) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Kəlağayı Azərbaycanda qadınlara məxsus, ipək sapdan toxunmuş dördkünc formalı baş örtüyüdür. Kökü Böyük İpək Yolu boyunca mövcud olan ənənələrə gedib çıxan kəlağayı hazırlama sənəti Şəki şəhərində və Basqalda inkişaf etdirilir. Bu prosesə parça toxuculuğu, boyama və taxta qəliblər vasitəsilə dekorasiya daxildir. Kəlağayı hazırlama sənəti ailə daxili ötürüldüyündən hər ailənin özünəməxsus xüsusiyyətləri və ornamentləri formalaşır. Kəlağayıların rənginin simvolik mənası var və toylar, yas mərasimləri, günlük fəaliyyətlər və tədbirlərdə iştiraka uyğun olmalıdır. Coğrafi göstəricilər: Basqal xalçası, yalxı ispirək kəlağayısı, duvağ kəlağayısı, Heyratı kəlağayısı, 7 rəng kəlağayısı, Abbasəli kəlağayısı Əlaqəli mövzular: illüstrasiya çapı, təbii boyalar və s. Biomlar: aqroekosistem, dağlar, şəhər əraziləri |  | 00669 | | SD0302000001 | |
| 7 | Lahıc misgərlik sənəti (2015) | Lahıc qəsəbəsi çox uzun bir zaman ərzində misgərliyi, qab-qacaq və silahların bəzədilməsi ilə məşhur olub. Lahıc qab-qacaqları Qafqaz, Persiya və Kiçik Asiyada yayılıb. Lahıcda misgərliyin inkişafı qəsəbənin quruluşuna və sakinlərin günlük həyatına təsir edib, XIX əsrdə 40-a yaxın sənətkarlıq növləri və köməkçi sahələrin irəliləməsinə səbəb olub. XIX əsrin sonlarında ucuz rus məhsullarının idxalı misgərlik emalatxanalarının sayının azalmasına gətirib çıxardı. Ancaq buna baxmayaraq bu sənətkarlıq növünün ənənələri günümüzə qədər gəlib çatıb. Əlaqəli mövzular: qravür, mebel və s. Biomlar: Dağlar, şəhər əraziləri |  | 00675 | | ST0702000001 | ||
| 8 | Lavaş hazırlanması və paylaşılması mədəniyyəti (2016) | 1) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 2) şifahi ənənələr və ifadə formaları 3) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycan (4 ölkə ilə bir yerdə) | Lavaş Azərbaycanda ən çox yayılmış çörək növlərindən biridir. Lavaş sözü "incə çörək" mənasında işlədilir. Bu çörək növü sacın üstündə pişirilir.Sabirabad rayonunda toydan sonra gəlin evə gələndə qaynana gəlinin çiyninə lavaş atır: "Səninlə bu evə ruzu gəlin, ayağın düşərli olsun."Novxanıda yasdan sonra bəzən "külçə", içinə halva qoyulmuş lavaş verilir.Ərzurumda lavaşın Azərbaycanda da hazırlanması nəzərə alınaraq "əcəm çörəyi" (türk. acem ekmeği) ifadəsi işlənir. Əlaqəli mövzular: köçərilik, məhsuldarlıq ritualı, ölünün yad edilməsi və s. Biomlar: aqroekosistem, şəhər əraziləri |  | 01181 | ST0901000002 | |
| 9 | Dolma hazırlanması və paylaşılması ənənəsi, mədəni kimliyin göstəricisi (2017) | 1) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 2) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycan | Azərbaycan dolmasının döyülmüş ətin büküldüyü materiala (yarpaq dolması, əvəlik dolması, , badımcan dolması, bağayarpağı dolması), eləcə də hazırlanan içliyin xüsusiyyətinə görə (yalançı dolma, müqəşşərli dolma və s.) fərqli növləri vardır. Azərbaycanda dolma yarpaq və doldurma olmaqla iki qrupa ayrılır. Yarpaq dolması içliyin müxtəlif bitki yarpaqlarına bükülməsi ilə hazırlanır. Bunun üçün, əsasən, üzüm yarpağından, habelə tut yarpağı, bağayarpağı, pip (fıstıq), zıx (turşəng, quzuqulağı), heyva, kələm yarpağından istifadə olunur. Doldurma dolmalar tərəvəz və ya meyvələrin içərisini içliklə doldurmaqla hazırlanır. Bu yeməyə pomidor, şirin bibər, badımcan, alma, heyva, boranı, xiyar, baş soğan və s. kimi dolma növləri aiddir. Bundan əlavə, doldurma dolmanın boranı dolması (içliklə doldurulmuş boranıdan hazırlanır), göbələk dolması (içliyi pendir və xırdalanmış çörəkdən hazırlanır), heyva dolması (içliyi ət, heyva, şabalıd, duz və göyərtidən hazırlanır), xiyar dolması, kartof dolması, soğan dolması kimi növləri olsa da, onlar müəyyən bölgələr üçün xarakterikdir. Coğrafi göstəricilər: limon dolması, quru dolma, ağ şanı dolması, zeytun dolması, qıra dolması, qoz dolması, alma dolması, balıq dolması, pip dolması, guba dolması Əlaqəli mövzular: qonaqpərvərlik, işin gender bölgüsü və s. Biomlar: aqroekosistem, dağlar, şəhər əraziləri |  | 01188 | | ST0902040001 |
| 10 | Kamança ifaçılıq sənəti və onun hazırlanma ustalığı (2017) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) ifaçılıq sənətləri | Azərbaycan | Azərbaycanda kamança klassik və folklor musiqisinin başlıca elementidir. Sosial və mədəni yığıncaqlarda kamança ifa sənəti vacib yer tutur. İranika ensiklopediyasına görə Azərbaycan musiqi sənəti Qafqazın digər regionlarında, xüsusilə muğam sistemini və tar və kamança kimi simli musiqi alətlərini mənimsəyən ermənilər arasında ifa edilirdi. Əlaqəli mövzular: epik poeziya, qonaqpərvərlik və s. Biomlar: aqroekosistem, şəhər əraziləri |  | 01286 | ST0803000002 | |
| 11 | Dədə Qorqud irsi, dastan mədəniyyəti, nağılları və musiqisi (2018) | 1) ifaçılıq sənətləri 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 3) şifahi ənənələr və ifadə formaları | Azərbaycan | Dədə Qorqud dastanı oğuz bahadırlarının ələ keçirdikləri Qafqaz torpaqlarında "kafirlərə qarşı" verdikləri müharibələr haqqındadır. Onun mənşəyi Mərkəzi Asiya olsa da, oğuzların sıx məskunlaşdığı Azərbaycan ərazisində formalaşıb. Dastanın son forması XV əsrdə müasir Azərbaycan ərazisində yazıya alınmışdır. Dastanın Drezden əlyazması azərbaycan dilində, Vatikan əlyazması isə Anadolu türkcəsindədir. Dastanın boylarında Azərbaycan nağıllarının fantastik motivləri mövcuddur. Dədə Qorqud dastanı mövzusu Azərbaycan ədəbiyyatında, teatr və kinematoqrafiyasında istifadə edilmişdir. 2018-ci ildə Dədə Qorqud dastanının ortaya çıxan üçüncü nüsxəsi Cənubi Azərbaycan, xüsusilə Təbriz ləhcəsində yazılmışdır. Dövr olaraq XVII–XVIII əsrlərə aiddir. Əlaqəli mövzular: köçərilik, mifologiya və s. Biomlar: aqroekosistem, otlaqlar, dağlar |  | 01399 | FL0104010003 | |
2020-ci illər
| № | Ad (il) | Növ | Ölkə | Haqqında | İllüstrasiya | Qeydiyyat | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| UNESCO | ICESCO | Milli | ||||||
| 12 | Nar bayramı, ənənəvi nar festivalı və mədəniyyəti (2020) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) ifaçılıq sənətləri 3) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 4) şifahi ənənələr və ifadə formaları 5) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycan | Nar bayramı hər il oktyabr-noyabr aylarında Göyçay rayonunda nar məhsulunun ənənəvi istifadəsi və simvolik mənasını qeyd edən bayramdır. Narın becərilməsi sadəcə kulinariya üçün deyil, əl ustalığı, dekorativ incəsənət, əfsanələr, hekayə danışma və digər yaradıcı sahələr üçün ilham mənbəyidir. Həm nar, həm də bayramın özü ənənəvi yeməklərdən tutmuş poeziyaya qədər müxtəlif mədəni və sosial funksiyaları yerinə yetirir. Simvolik olaraq, nar uzun müddət dava edən məhsuldarlıq və bolluqla əlaqələndirilir, enerji mənbəyi hesab edilir. Azərbaycan əfsanələrində nar sevgi və istəyin rəmzidir. Moskva azərbaycanlıları mədəni muxtariyyətinin təşəbbüsü ilə Nar bayramı Moskvada qeyd edilmişdir. Əlaqəli mövzular: əfsanələr, hekayə danışma və s. Biomlar: aqroekosistem, dağlar |  | 01511 | FT010100009 | |
| 13 | Miniatür sənəti (2020) (Həmçinin bax: Azərbaycanda miniatür sənəti) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycan (3 ölkə ilə bir yerdə) | XV əsrin ortalarında Qaraqoyunlu və daha sonra Ağqoyunlu dövlətləri ərazisində geniş yayılmış Təbriz miniatür məktəbinin "türkmən" üslubu meydana gəlmişdir. Bu üslubun bir çox miniatür nümunələri nəinki Təbrizdə, həm də müasir Azərbaycan ərazisində yerləşən bəzi orta əsr şəhərlərində, Şirvanşahlar dövlətinin paytaxtı Şamaxıda ortaya çıxmışdır (Şamaxı antologiya əlyazması, 1468, Britaniya muzeyi, London). Orta əsrlərdə Azərbaycanda kitablara illüstrasiya çəkilməsi ənənəvi sənət idi. XIX əsrin məşhur miniatüristləri Əvəzəli Muğani ("Kəlilə və Dimnə", 1809), Mirzə Əliqulu ("Şahnamə", 1850), Nəcəfqulu Şamaxılı ("Yusif və Züleyxa", 1887) bu sənəti davam etdirmişdir. Rəssam Mir Möhsün Nəvvabın da kitab miniatürləri dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır. Onlardan ən məşhuru 1864-cü ildə "Bəhr ül-həzən" ("Qəm dəryası") əsərinə çəkdiyi 5 miniatürdür. Sovet və müstəqillik dövründə də miniatür sənəti davam etmişdir. Əlaqəli mövzular: boya texnologiyası, əlyazmalar və s. |  | 01598 | SV0400000001 | |
| 14 | Çay mədəniyyəti, kimliyin, qonaqpərvərliyin və sosial əlaqənin simvolu (2022) (Həmçinin bax: Azərbaycanda çay mədəniyyəti) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 3) şifahi ənənələr və ifadə formaları 4) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycan | Azərbaycan Qafqazda ənənəvi olaraq çay içilən ölkə sayılır. Əsas yeməkdən qabaq süfrəyə çayın gətirilməsi ənənədir. Çayın yanında mürəbbə, qənd və ya şirniyyat verilir. Çay qonaqpərvərliyin və qonağa göstərilən hörmətin rəmzi hesab edilir. Azərbaycanda istənilən yaşayış yerində çayxana var. Burada insanlar baş verən hadisələri müzakirə edir, qəzet oxuyur, nərd oynayırlar. Əlaqəli mövzular: yemək adətləri, sosial toplaşma və s. Biomlar: aqroekosistem, dağlar, şəhər əraziləri |  | 01685 | DB0201000001 | |
| 15 | (Pəhləvanlıq sənəti): ənənəvi zorxana oyunları, idman növləri və güləş (2022) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) ifaçılıq sənətləri 3) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar | Azərbaycan | XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi. Pəhləvanların icra etdiyi oyunlara əlüstü tamaşalar, pudluq daşları ilə oynanılan yekba, sim üstündə rəqs elementləri daxildir. İrandan sonra zorxananın yayıldığı ikinci ərazi Azərbaycandır. Azərbaycanda zorxana kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", "güləş") ibarətdir. Azərbaycandakı ən qədim zorxanalardan biri Bakıdakı XV əsr İçərişəhər zorxanasıdır. XIX əsrdən etibarən Gəncə, Şuşa, Şəki, Naxçıvan, Şirvan şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirmişdir, mərasim xarakteri almışdır. Azərbaycan milli güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Döyüşə isinmək üçün "meydan gəzəndə" pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir. Əlaqəli mövzular: hərbi təhsil, mənəvi dəyərlər və s. Biomlar: aqroekosistem, şəhər əraziləri Təhlükə təşkil edən faktorlar: represiv siyasət |    | 01703 | | DA0104000004 FO0105000003 FO0105000002 FO0105000005 FO0105000006 FO0105000004 |
| 16 | Molla Nəsrəddin lətifələri şifahi ənənəsi (2022) | 1) ifaçılıq sənətləri 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 3) şifahi ənənələr və ifadə formaları | Azərbaycan (6 ölkə ilə bir yerdə) | Molla Nəsrəddin lətifələri Azərbaycanda uzun illər bilinmiş, XIX əsrdən etibarən yazıya alınmağa başlamışdır. 1906–1932-ci illərdə Azərbaycan ədibləri tərəfindən "Molla Nəsrəddin" satirik jurnalı dərc edilmişdir. Azərbaycanda ənənəyə görə Molla Nəsrəddinin adını çəkən şəxs hökmən onun yeddi lətifəsini danışmalı, ona qulaq asanlar da sonra bunu davam etdirməlidir. Əlaqəli mövzular: sosial mövzuda tənqid, hekayə söyləyiciliyi, atalar sözləri və s. Biomlar: aqroekosistem, daxili sulaq ərazilər, şəhər əraziləri |  | 01705 | FL0108020001 | |
| 17 | Baramaçılıq və toxuculuq üçün ənənəvi ipək istehsalı (2022) (Həmçinin bax: Azərbaycanda ipəkçilik) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 3) şifahi ənənələr və ifadə formaları 4) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycanda ipək sənayesi qədim zamanlardan mövcud olmuşdur. Şirvan Azərbaycanda ən vacib ipək istehsalı mərkəzi idi. Şamaxı, Basqal, Gəncə, Şəki və Şuşa əhalisi ipəkçiliklə məşğul olmuşdur. Əlaqəli mövzular: toxuculuq sənətləri, təbii boyalar və s. Biomlar: aqroekosistem |  | 01890 | DA0104000012 SD0700000001 | ||
| 18 | İllüminasiya sənəti: Təzhib (2023) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycan (4 ölkə ilə bir yerdə) | Azərbaycan dilində yazılmış bu əlyazmalar təzhiblə bəzənmişdir: Məhəmməd Füzulinin "Leyli və Məcnun"u, Şah İsmayıl Xətainin 1628-ci ilə aid divan əlyazması və "Kitabi-Dədə Qorqud"un üçüncü nüsxəsi. Car-Balakən bölgəsinə aid Kəhf cüzü ənənəsinə görə, Qurani-Kərimin Kəhf surəsi cüzlər şəklində hüsn-ü xətlə yazılaraq, daha çox təzhib üsulu ilə hazırlanaraq cümə günləri oxunur. Cüzlər dövrün məşhur xəttatları, həmçinin yazı-pozu işini bacaran kəslər (mədrəsə tələbələri, adi camaat, hətta qadınlar) tərəfindən hazırlanmışdır. Zaqatala Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində bu ənənənin yüzdən çox nümunəsi qorunub saxlanılır. Əlaqəli mövzular: xəttatlıq, miniatür rəsmləri və s. Biomlar: şəhər əraziləri |  | 01981 | SV0400000052 | |
| 19 | İftar və onun sosial-mədəni ənənələri (2023) | 1) şifahi ənənələr və ifadə formaları 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 3) ifaçılıq sənəti 4) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycan (3 ölkə ilə bir yerdə) | Ramazan bayramı zamanı iki dəfə yemək yeməyə icazə verilir: gün çıxmamış (obaşdanlıq) və şər qarışan vaxt (iftar). İftara qonaq çağırmaq və gedərkən şirniyyat aparmaq bir ənənəyə və vicdani borca çevrilmişdir və savab sayılır. Bundan başqa Ordubad şəhəri və ətraf kəndlərində 15-ci iftar günündə zəngin süfrə açılar və evlilik yolunda olan şəxslərin ailələri bir-birini ziyarət edərdilər. Əlaqəli mövzular: təqvimlər, dini təcrübə və s. Biomlar: aqroekosistem, şəhər əraziləri |  | 01984 | DB0103000001 | |
| 20 | Balaban ifaçılıq sənəti və onun hazırlanma ustalığı (2023) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 3) ifaçılıq sənəti 4) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Azərbaycan  Türkiyə | Balaban həm aşıq musiqisində, həm də muğam sənətində istifadə edilir. Musiqişünas Qubad Qasımova görə Mingəçevir ərazisində eramızdan əvvəl I əsrə aid, müasir balabanın prototipi sayıla biləcək sümükdən hazırlanmış nəfəsli musiqi aləti aşkar edilmişdir. 1977-ci ildə Voyacer 1 gəmisi ilə kosmosa göndərilən musiqilər arasına balaban ifasında Azərbaycan muğamı da daxil edilmişdir. Əlaqəli mövzular: festivallar, dairəvi nəfəs alma və s. Biomlar: şəhər əraziləri |  | 01704 | ST0802000004 | |
| 21 | Sədəfvurma sənəti (2023) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr | Sədəfvurmada "oyma" və "çaxma" üsulundan istifadə olunur. Sazbəndlik və tarbəndlik kimi peşələrdə musiqi alətlərinin bəzədilməsində sədəfvurma üsulu tətbiq edilir. Azərbaycan ustaları tərəfindən sədəf vurularaq hazırlanmış tar, saz, kamança, qaval, nağara kimi musiqi alətləri, xəncər qəbzələri, müxtəlif ev avadanlıqları yerli və xarici muzeylərdə sərgilənir. Əlaqəli mövzular: xəttatlıq, ağacoyma sənəti və s. Biomlar: aqroekosistem, şəhər əraziləri |  | 01874 | DA0104000054 | ||
Təcili Qorunmağa Ehtiyacı Olan Qeyri-Maddi Mədəni İrs Siyahısı
| № | Ad (il) | Növ | Ölkə | Haqqında | İllüstrasiya | Qeydiyyat | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| UNESCO | ICESCO | Milli | ||||||
| 22 | Ənənəvi Qarabağ atçılıq oyunu Çovqan (2013) | sosial təcrübələr, ayin və bayramlar | Azərbaycan | Çovqan (və ya çövkən) Azərbaycanda milli idman növüdür.Örənqalada tapılmış qab üzərində çovqan oyununun fraqmentlərinin təsvir edilməsi bu oyunun XI əsr Baylakanında (Beyləqan rayonu) mövcud olduğunu göstərir. Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" əsərində və "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanında çovqana rast gəlinir. 1960-cı ildən başlayaraq Azərbaycanda əvvəl nümayiş şəklində, sonra isə rəsmi şəkildə çovqan yarışları keçirilmişdir. Əlaqəli mövzular: atçılıq oyunları, köçərilik və s. Biomlar: aqroekosistem, otlaq, dağlar Təhlükə təşkil edən faktorlar: münaqişələr, gənclərin marağının azalması, yetərsiz maliyyə resursları, əhəmiyyətinin itirilməsi, material çatışmazlığı, sürətli iqtisadi dəyişikliklər, repressiv siyasət, kənddən şəhərə miqrasiya |  | 00905 | | FO0101000002 |
| 23 | Naxçıvanın ənənəvi qrup rəqsləri – yallı (köçəri, tənzərə) (2018) | 1) ifaçılıq sənətləri 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar 3) şifahi ənənələr və ifadə formaları | Yallı qrup şəklində ifa edilən Azərbaycan rəqsidir. Azərbaycan tədqiqatçısı M. K. Allahverdiyev yallı rəqslərini iki qrupa bölür. Birinci qrupa köçəri, qazı-qazı, çop-çoğu, ikinciyə urfanı, tənzərə, dönə daxildir. Köçəri rəqsi pastoral oyun elementlərini əks etdirir. Köçəri xoreoqrafiyasındakı totemizmlə bağlı, heyvanlara məxsus hərəkətlər və vərdişlər rəqsin arxaik təbiətini göstərir. Tənzərə rəqsi köçəridən xoreoqrafiya baxımından daha bəsit olduğu üçün əyləncə zamanı (toylarda, xalq mərasimlərində) daha çox oynanılır. Rəqsi zurna və nağara müşayiət edir. Əlaqəli mövzular: oyunlar, pantomim və s. Biomlar: aqroekosistem, quraq ərazilər, dağlar Təhlükə təşkil edən faktorlar: münaqişələr, ifaçıların azalması, əhəmiyyətinin itirilməsi, istifadə edilməməsi, repertuarın azalması, kənddən şəhərə miqrasiya, teatrlaşdırma |  | 01190 | | FM0401000001 FM0401020006 FM0401020002 | |
Ən Yaxşı Mühafizə Praktikalarının Reyestri
Azərbaycandan UNESCO-nun bu siyahısına heç bir nümunə daxil deyil.
Nominasiyalar
- Ad (il): UNESCO nominasiyasında rəsmi adı (nominasiyanın müzakirə edildiyi və ya ediləcəyi il)
- Növ: İrsin aid edildiyi növlər
- Ölkə: Nominasiyanı tədqim edən ölkələr
- Haqqında: irsin Azərbaycan mədəniyyətində rolunun izahı
- UNESCO nominasiyası: Nominasiya ilə bağlı UNESCO linki
- Milli qeydiyyat: irsin Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestri qeydiyyat nömrəsi
Davam edən nominasiyalar
| № | Ad (il) | Növ | Ölkə | Haqqında | İllüstrasiya | UNESCO nominasiyası | Milli qeydiyyat |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Azərbaycanda təndir ustalığı və çörək bişirmə (2024) | 1) ənənəvi sənətkarlıq 2) sosial təcrübələr, ayin və bayramlar | Azərbaycan | Təndir Azərbaycanda müqəddəs ocaq sayılır. Əhdi-peyman bağlayan sevgililər burada qucaqlaşıb öpüşərdi. Qardaş olmağa qərar verənlər burada and içər, onların münasibəti "təndir qardaşlığı" adlandırılardı. Yer təndiri kimi tanınan döymə təndiri düzəltmək üçün münasib yerdə quyu qazılır və quyunun divarları duz qarışdırılmış küllü su səpilərək hamar daşla döyülür. Digər təndir növləri yerüstü və yeraltı təndirlərdən ibarət olan badlı təndir, sonralar ortaya çıxmış, davamlı olan və təkmilləşdirilmiş kərpic təndirdir. Təndir çörəyinin ətri və dadı un növü, unun ələnməsi, xəmirin yoğrulma şəkli ilə əlaqədardır. Təndirdə çörək bişirmək işi mürəkkəb və ağırdır. Təndirdə bişən çörəklər formasına görə Naxçıvanda "çırppa", "nazik", "qalın", "tapı", Lənkəranda "təndir çörəyi", "pəncəkeş", "zeyrən çörəyi", Azərbaycanın şimal-şərq bölgəsində isə "pəncəkeş", "yağlı çörək", "cır çörək", "bəyim çörəyi", "badam çörəyi" adlandırılır. Döymənc isti təndir çörəyinin arasına kərə yağı qoymaqla hazırlanır. |  | |
Ehtiyatdakı nominasiyalar
| № | Ad (il) | Növ | Ölkə | Haqqında | İllüstrasiya | UNESCO nominasiyası | Milli qeydiyyat |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2 | Nicin mədəni mühiti (2012) | sosial təcrübələr, ayin və bayramlar | Azərbaycan | Nicdə udinlər, azərbaycanlılar və ləzgilər yaşayır. Burada üç kilsə (Müqəddəs Yelisey Kilsəsi, Müqəddəs Məryəm Ana kilsəsi, Tsilin kilsəsi) və bir məscid yerləşir. Nic udinlərinin ayrıca dialektləri var və ənənəvi olaraq Pasxa və Kala Axsibay bayramlarını qeyd edirlər. |  | | |
| 3 | Qırmızı Qəsəbənin mədəni mühiti (2012) | Qırmızı Qəsəbə dünyada mövcud olan son ştetldir. Burada cuhuri dili danışılır. Qırmızı Qəsəbənin dağ yəhudiləri icması ənənəvi olaraq 300 il boyunca əkinçilik, bağçılıq və xalçaçılıqla məşğul olmuşdur. Dağ yəhudilərinin təsərrüfat fəaliyyətinin əsas göstəricilərindən biri olan xalçaçılıq nümunələri yun əsasında toxunmuşdur və Quba xalçaçılıq məktəbinə aiddir. |  |
Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı
| Qeydiyyata alınmış qeyri-maddi mədəni irs | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ölkənin/irsin adı | Novruz | Lavaş | Kamança | Dədə Qorqud | Miniatür | Çay mədəniyyəti | Molla Nəsrəddin | İpəkçilik | Balaban | Sədəfvurma | Təzhib | İftar | Ümumi say |
 Əfqanıstan | | | 2 | ||||||||||
 Hindistan | | 1 | |||||||||||
 İran | | | | | | | | 7 | |||||
 İraq | | 1 | |||||||||||
 Qazaxıstan | | | | | 4 | ||||||||
 Qırğızıstan | | | | 3 | |||||||||
 Özbəkistan | | | | | | | 6 | ||||||
 Pakistan | | 1 | |||||||||||
 Tacikistan | | | | | 4 | ||||||||
| Türkiyə | | | | | | | | | | | | 11 | |
 Türkmənistan | | | | 3 | |||||||||
Xəritə
Qeydlər
- UNESCO qeydiyyatında Azərbaycan üçün bu irsin adı lavaş gedir. Digər ölkələr üçün: katyrma, jupka, yufka.
- UNESCO qeydiyyatında Azərbaycan və Türkiyə üçün bu irsin adı Dədə Qorqud gedir. Qazaxıstan üçün bu irsin adı Qorqud Atadır.
- UNESCO nominasiyasında Azərbaycan üçün bu irsin adı Molla Nəsrəddin gedir. Digər ölkələr üçün: Nasreddin Hodja/Molla Ependi/ Apendi/Afendi Kozhanasyr.
- UNESCO nominasiyasında Azərbaycan, İran və Türkiyə üçün bu irsin adı təzhibdir. Tacikistan və Özbəkistan üçün müvaqif olaraq istifadə edilir: zarhalkori, naqqoshlik.
- UNESCO nominasiyasında Azərbaycan üçün bu irsin adı balaban gedir. Türkiyə üçün bu irsin adı meydir.
- Ştetl Yəhudi soyqırımından əvvəl Şərqi Avropada mövcud olan, böyük Aşkenazi yəhudi əhalisinə sahib kiçik qəsəbələrə verilən addır.
İstinadlar
- "Azerbaijan - Information related to Intangible Cultural Heritage". ich.unesco.org (ingilis). 2021-12-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-13.
- "Text of the Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage". UNESCO. 7 November 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 24 October 2012.
- "The States Parties to the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage (2003)". UNESCO. 2015-11-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-29.
- "Intergovernmental Committee for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage". UNESCO. 9 November 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 25 October 2012.
- "What is Intangible Cultural Heritage?". UNESCO. 9 November 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 24 October 2012.
- Гуревич П. С. Музыка народов нашей страны. — М.: Знание, 1975. — С. 27. — 143 с.
- Карагичева Л. В. Азербайджанская ССР. — М.: Государственное музыкальное издательство, 1956. — С. 37. — 100 с.
- Всемирное наследие Содружества Независимых Государств. — М.: Новая Элита, 2013. — С. 480.
- "Təsniflər". AZƏRBAYCAN QEYRİ-MADDİ MƏDƏNİ İRS NÜMUNƏLƏRİNİN DÖVLƏT REYESTRİ. 2022-07-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-14.
- Azərbaycan xalq mahnı və təsnifləri. Qafar Namazəliyev, 1985.
- "Samples of Azerbaijan's intangible cultural heritage included in Islamic World's Heritage List" (ingilis). report.az. December 20, 2023. 2023-12-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-22.
- Anthology of Ashiq 2013-11-05 at the Wayback Machine Orijinal mətn (ing.)
The asiq tradition began to take root in Azerbaijani culture as of the 15th-16th century…
- "Ашуг в БСЭ". 2021-08-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-01.
- "ʿās̲h̲ik̲h̲", in: Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Glossary and Index of Terms, Edited by: P. J. Bearman, Th. Banquis, C. E. Bowworth, E. van Donzel, W. P. Heinrichs Bowworth. Consulted online on 10 December 2023. First published online: 2012. First print edition: ISBN: 97890041444484, PAGES 137–592, 20090501
- C. F. Albright. ʿĀŠEQ (англ.) // Encyclopædia Iranica. — 2011. — Vol. II. — P. 741–742
- К. А. Касимов. Народы Азербайджанской Советской Социалистической Республики. Азербайджанцы. Народное творчество / Под редакцией Б. А. Гарданова, А. Н. Гулиева, С. Т. Еремяна, Л. И. Лаврова, Г. А. Нерсесова, Г. С. Читая. — Народы Кавказа: Этнографические очерки: Издательство Академии наук СССР, 1962. — Т. 2. — С. 160. — 684 с.
- Jean During. Azerbaijan 2. Musical categories. // New Grove Ditictionary of Music and Musicians / Stanley Sadie, John Tyrrell. — 2. — Oxford University Press, 2001. — 2500 с. — , 9780195170672. Orijinal mətn (ing.)
The music of the ashyg is mainly to be found in the south, above all in the Kirovabad (north-east, Tauus, Kazakh), Karabakh and Nakhcivan (south-west) districts of the Republic of Azerbaijan as well as in Salyany (south-west) and in Azeri Iran in Tabriz, Karadagh, Maraghe, Khoy and as far as Orumïye (Rezaye). In certain regions such as Ganja both traditions exist alongside each other. Ashyg tend to perform in rural and provincial regions. Mugam, by contrast, has a largely urban audience. Apart from gatherings of experts, the festivities which are organized at weddings (toj) are preferred opportunities for performance in both genres.
- "Tarıyel Məmmədov. Azərbaycan xalq-peşəkar musiqisi: Aşıq sənəti. Bakı, "Musiqi Dünyası" elektron nəşriyyatı, 2003". 2021-05-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-14.
- "Новруз в Азербайджане". 2017-05-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-02-06.
- Рафаэль Гусейнов. Азербайджанский Новруз. — журнал "İRS", 2004. — № 3. — С. 16.
- Лятиф Керимов. Азербайджанский ковёр. Том III. VI. Тебризский тип. А) Тебризская группа. Б.: "Гянджлик", 1983.
- Siawosh AZADI; Latif KERIMOV; Werner ZOLLINGER. Azerbaijani-Caucasian Rugs. — Switzerland Ulmke Collection, 2001. — p. 135. — ISBN 3-925813-10-1 / 9783925813108 2016-07-31 at the Wayback MachineOrijinal mətn (ing.)
From the 15th century and especially from the second half of the 16th century, the Afshan, Lachak-turundj, Goelbendlik and other carpet compositions which were developed in southern Azerbaijan were adopted by the weavers in the towns of northern Azerbaijan (Garabagh, Baku, Shirvan). The floral pattern on which these designs were based were soon transformed into geometric patterns which reflected the local technical and artistic preferences.
Orijinal mətn (ing.)According to historical sources, the six Caspian districts of Azerbaijan produced 18,000 rugs and carpet fabrics in 1843. Carpets from Shirvan and Guba were sold in Baku and those from Kazak and Ganja in Tabriz and Istanbul.
- Britannica Encyclopedia. Iran. Shah Abbas. 2022-09-01 at the Wayback MachineOrijinal mətn (ing.)
«The silk trade, over which the government held a monopoly, was a primary source of revenue. Ismāʿīl’s successor, Ṭahmāsp I (reigned 1524–76), encouraged carpet weaving on the scale of a state industry. ʿAbbās I (reigned 1588–1629) established trade contacts directly with Europe, but Iran’s remoteness from Europe, behind the imposing Ottoman screen, made maintaining and promoting these contacts difficult and sporadic.»
- Carpets are still made today in Daghestan, Georgia and Armenia, but the real home of Russian Caucasian carpets remains Azerbaijan and the skills and ideas of Azerbaijanian weavers are felt throughout the Caucasus. P. R. J. Ford. The oriental carpet: a history and guide to traditional motifs, patterns, and symbols. Abrams, 1981. , 9780810914056, стр. 225.
- Joyce C. Ware. The Official Identification and Price Guide to Oriental Rugs. — House of Collectibles: 1992, p. 221. — , 9780876378823.
- Мехди Зариф. Ковры. Перевод с итал. И. Замойской. — М:АСТ, 2006 — стр. 19 —
- GEOGRAPHICAL INDICATIONS OF AZERBAIJAN (PDF). Baku: Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi. 2022. səh. 20.
- Саадет Абдуллаева (доктор искусствоведения, профессор). Музыкальный инструмент мирового звучания 2016-03-12 at the Wayback Machine // İRS : журнал. — 2011. — № 1 (49).
- Ф. И. Челебиев Морфология дастгяха 2022-01-15 at the Wayback Machine. — С.-Петербург, 2009.
- Меджнун Керимов. Тар // Атлас традиционной азербайджанской музыки : сайт.
- CLOTHING xxi. Turkic and Kurdish clothing of Azerbaijan — статья из Encyclopædia Iranica. P. A. Andrews And M. Andrews
- Traditional art and symbolism of Kelaghayi, making and wearing women’s silk headscarves 2015-11-05 at the Wayback Machine // Официальный сайт ЮНЕСКО.
- Azərbaycanda sənaye nümunələrinin, coğrafi göstəricilərin və əmtəə nişanlarının analitik icmalı. Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyi. Bakı, 2020
- "Coğrafi göstərici statusu verilə biləcək əmtəə və məhsulların siyahısı hazırlanıb". marja.az. 24.07.2017. 2023-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-06.
- Миклашевская Н. М. Стенные росписи Азербайджана XVIII–XIX вв. // Архитектура Азербайджана. Очерки. — Баку: Изд-во АН Азербайджанской ССР, 1952. — С. 471.
- Фитуни А. История последней столицы Ширвана. (Историко-этнографический и археологический очерк.) // Известия Азербайджанского комитета охраны памятников старины, искусства и природы (Азкомстарис). Вып. 3. — Баку, 1927.
- Ализаде А. Лагич, историко-культурный заповедник Азербайджана // журнал : İRS. — 2005. — № 4.
- "Tastes of Memory: How to Bake an Authentic Armenian Lavash". . 2016-04-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-19.
- SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS UNSURU ERZURUM LAVAŞ (ACEM) EKMEĞİNİN TURİSTİK ÜRÜNE DÖNÜŞTÜRÜLMESİNE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA. NESLIHAN ÇETİNKAYA, SALİH YILDIZ. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi.
- Гаджиева С. Ш. Дагестанские азербайджанцы, XIX — начало XX в: историко-этнографическое исследование. — М.: Восточная литература РАН, 1999. — С. 118. — 358 с.
- Кулиева Н. М. Современная сельская семья и семейный быт в Азербайджане / Под ред. доктора исторических наук Т. Г. Мусаевой. — Б.: "Элм", 2011. — С. 97. — .
- Кулиева Н. М. Современная сельская семья и семейный быт в Азербайджане / Под ред. доктора исторических наук Т. Г. Мусаевой. — Б.: "Элм", 2011. — С. 122. — .
- Serdar Oktay and Saide Sadıkoğlu, Gastronomic Cultural Impacts of Russian, Azerbaijani and Iranian Cuisines, International Journal of Gastronomy and Food Science, https://doi.org/10.1016/j.ijgfs.2018.03.003 2023-06-29 at the Wayback Machine
- (az.). http://intangible.az/. 2020-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-13.
- Information Notice – Public Consultation — Names from Azerbaijan to be protected as Geographical Indications in the European Union. (2019). Official Journal, C 167, 26–28. CELEX: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52019XC0516(03)[legislation[ölü keçid]]
- "Art of crafting and playing with Kamantcheh/Kamancha, a bowed string musical instrument". UNESCO official site. 2019-11-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-05.
- Encyclopedia Iranica. Azerbaijan. Music of Azerbaijan 2013-03-22 at the Wayback MachineOrijinal mətn (ing.)
The art music of Azerbaijan is connected with the Irano-Arabo-Turkish art of the maqām, of which the great theoreticians were notably Ṣafī-al-dīn Ormavī (d. 693/1294) and ʿAbd-al-Qāder b. Ḡaybī Marāḡī (d. 838/1435), who were originally from Urmia and Marāḡa in Azerbaijan.
Orijinal mətn (ing.)Azeri art music is also played in other regions of the Caucasus, especially among the Armenians, who have adopted the system of maqām and the instruments kamāṇča and tār.
- Мелетинский Е. М. Огузский эпос "Китаб-и дэдэм Коркут" // История всемирной литературы: В 8 томах / АН СССР; Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1985. — Т. III. — С. 588–590.
- Якубовский А. Ю. ""Китаб-и Коркуд" и его значение для изучения туркменского общества в эпоху раннего средневековья" // Книга моего деда Коркута. — М-Л.: Издательство АН СССР, 1962.
- Китаби Деде Горгуд = Китаби-Дəдə Горгуд / Составители, транскрипция, упрощённый вариант и предисловие Фархада Зейналова и Самета Ализаде. — Б.: Язычы, 1988. — 265 с. — . (азерб.)
- Ариф М. Азербайджанская литература. — М.: Высшая школа, 1979. — 232 с.
- Ercilasun, A. B. "Dede Korkut Kitabı’nın Yeni Nüshası ve Üzerindeki Yayınlar" . Milli Folklor 16 (2019): 5–22 <https://dergipark.org.tr/en/pub/millifolklor/issue/49086/626390 2022-09-04 at the Wayback Machine>
- DEDE KORKUT’UN YENİ NÜSHASI ÜZERİNE KONU – BAĞLANTILAR – YER – ZAMAN – OKUYUŞ. Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN
- "Nar Bayrami, traditional pomegranate festivity and culture". unesco.org (ingilis). UNESCO official site. 2020-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-16.
- Media.Az. "Москва отметила азербайджанский праздник граната" (rus). media.az. 2019-01-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-22.
- ""Популярная художественная энциклопедия." Под ред. Полевого В. М.; М.: Издательство "Советская энциклопедия", 1986". 2010-12-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-02-05.
- Topqapı Sarayı Müzesi İslam Minyatürleri. Filiz Çağman, Zeren Tanındı, 1979.s
- Əfəndi R. Azərbaycan incəsənəti. — Б.: Şərq-Qərb, 2007. — 160 с. — .
- The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, 2009. səh. 241
- XIX əsrin ensiklopedist alimi Mir Möhsün Nəvvab 2022-03-25 at the Wayback Machine. science.gov.az
- Sənətşünas Ziyadxan Əliyev. "Arif Hüseynov. Cizgilərin hikməti". Bakı. Aspoliqraf. 2013
- В.П. Кобычев. Изменение материальной культуры народов Кавказа за годы Советской власти / под ред. В. К Гарданова. — Хозяйство и материальная культура народов Кавказа в XIX–XX вв: материалы к "Кавказскому историко-этнографическому атласу": Наука; Глав. ред. восточной литературы, 1971. — Т. 1. — С. 26.
- Азербайджанская кухня. Шербеты. Чай. Сладости. Печенья. — DirectMEDIA. — .
- Азербайджанская кухня. Шербеты. Чай. Сладости. Печенья. — DirectMEDIA. — .
- Рустам Гаджиев. Отчаянные азербайджанцы // Коммерсант-Власть : журнал. — 2000. — № 35.
- Altstadt, Audrey L., The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule, Hoover Press, 1992, 331.
- Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.
- Əskər, Nailə, İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR, Bakı: AMEA Folklor İnstitutu, 2017
- Houchang E. Chehabi. "ZUR-ḴĀNA". Encyclopædia Iranica. August 15, 2006. 2022-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-02-27.
- "Baku's Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli". 2010-12-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-12.
- İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI, Bakı: AMEA Folklor İnstitutu, 2016 (#first_missing_last)
- Гюлеш - национальная азербайджанская борьба, ussrwrestling.narod.ru, 2016 (#first_missing_last)
- Oktan, Tarana (Eylül 2012). "Azerbaycan'da Nasrettin Hoca Algısı". Eski Yeni, 43. Eskişehir Valiliği Yayınları. ss. 40–44. ISSN 1309–1956.
- ^ Adıgüzel, Sedat (Bahar 2007). "Tiflis Edebî Muhitinde Molla Nasreddin Dergisi ve Dergide Tartışılan Konular". Bilig, 41. Ankara: Ahmet Yesevi Üniversitesi. ss. 1–21. ISSN 1301–0549.
- Cenikoğlu, Gökhan Tarıman (2014). "Türk Dünyasında Nasreddin Hoca Fıkraları". Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması Bildirileri. Eskişehir: Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı. ss. 241–255.
- "Sheki: Azerbaijan's Silk Road city of caravans and khans". CNN Travel (ingilis). 2018-07-31. 2022-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-08.
- "Silk roads: Azerbaijan". unesco.org. 2019-03-27 tarixində .
- "Azerbaijan in the Silk Road Economic Belt: A Chinese Perspective". www.ciis.org.cn. 2020-02-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-08.
- Macit, M. (2016). HATÂYÎ’NİN YAYIMLANMAMIŞ GAZELLERİ. Turkish Studies.
- Güneş, Ö. (2018). FUZÛLÎ'NİN LEYLÂ VE MECNÛN MESNEVİSİ'NDE METİN- MİNYATÜR İLİŞKİSİ. Turkish Studies. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13893 2023-06-29 at the Wayback Machine
- Niyazov, A. (2015). XIX. Asır Kafkasya Medreselerine Genel Bir Bakış -Car-Balaken Örneği . Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (KTUİFD) , 2 (2) , 157–177 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/katuifd/issue/31143/338329 2023-05-13 at the Wayback Machine
- Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb
- Касимов К.А. Народы Азербайджанской Советской Социалистической Республики. Азербайджанцы. Народное творчество // Народы мира. Этнографические очерки. Народы Кавказа. Том 2 / Под общ. ред. С.П. Толстова. — М.: Издательство Академии наук СССР, 1962. — С. 158–159. — 685 с.
- Абдуллаева С. А. Народный музыкальный инструментарий Азербайджана. — Б.: Элм, 2000. — С. 486.
- Anne Kressler. Azerbaijani Music Selected for Voyager Spacecraft (англ.) // Azerbaijan International. — Summer 1994 (2.2). — P. 24–25.
- Natalie Angier. The Canon: The Beautiful Basics of Science. — Faber & Faber, 2009. — С. 408.
- Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestri. "Sədəfvurma peşəsi" (az.). Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi. 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-08.
- İbrahimov F. Bakıda metalişləmə tarixi (IX–XVII əsrlər). Bakı: "Elm", 1995, 88 s
- Mustafayev А. N. Azərbaycanda sənətkarlıq (tarixi-etnoqrafik tədqiqat). Bakı: "Altay", 1999, 305 s.
- David C. King. Cultures of the World. Azerbaijan (неопр.). — Marshall Cavendish, 2006. — С. 108. — .
- Чөвкән / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1987. — Т. X. — С. 377.
- Азербайджанская музыка / Абасова Э. А. // Музыкальная энциклопедия. — М. : Советская энциклопедия : Советский композитор, 1973–1982. — (Энциклопедии. Словари. Справочники : Музыкальная энциклопедия : [в 6 т.] / гл. ред. Ю. В. Келдыш ; 1973–1982).
- Аллахвердиев М. К. Обрядовые сцены "яллы" // Издательство Академии наук Азербайджанской ССР. — Б., 1972.
- Алекперова А. М. Хороводные танцы "яллы" Нахичеванской зоны. — Б., 1994. — 24 с.
- Uğur. Müxtəlif xalqların rəqs mədəniyyəti // Xalq Cəbhəsi. — 2016. — 8 noyabr. — S. 13.
- Azərbaycan etnoqrafiyası, II cild, 2007. səh. 277-278
- Azərbaycan etnoqrafiyası, II cild, 2007. səh. 274-276
- Azərbaycan etnoqrafiyası, II cild, 2007. səh. 286-287
- Azərbaycan etnoqrafiyası, II cild, 2007. səh. 206
- UNESCO. "Files 2024 under process" (ingilis). 2023-08-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-28.
- AZƏRBAYCAN QEYRİ-MADDİ MƏDƏNİ İRS NÜMUNƏLƏRİNİN DÖVLƏT REYESTRİ. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin 218 saylı 28.04.2010 tarixli Əmri ilə təsdiq edilmişdir, 25.08.2011, 28.03.2012, 18.10.2012, 15.05.2013, 03.02.2014, 27.01.2015, 17.02.2016, 12.05.2016, 24.10.2018, 09.04.2019, 09.12.2020 tarixli əlavələrlə. Online access: ICH inventory — Azerbaijan: Azerbaijani/English in Craftsmanship of mother of pearl inlay 2023-12-08 at the Wayback Machine
- John M. Clifton, Deborah A. Clifton, Peter Kirk, and Roar Ljøkjell. The Sociolinguistic Situation of the Udi in Azerbaijan. — 2005.
- Панчевидзе В. Н., Джейранишвили Е. Ф. — Удинский язык//Языки народов СССР. Т.4, Иберийско-кавказские языки М., 1967.
- Sevinc MÜRVƏTQIZI. "Qəbələnin Nic kəndindəki udinlər "Pasxa" və "Kala Axsibay"ı bayram ediblər". 525-ci qəzet. 2013. 2020-01-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-18.
- "BMT-nin Qeyri-maddi mədəni irs və Dünya irsi siyahısındakı Azərbaycan inciləri..." (az.). baki-xeber.com. 8 İyl. 2019. 2023-09-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-28.
- "Eating with the Mountain Jews of Azerbaijan". Food52.com (ingilis). 10 January 2017. 12 April 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 12 April 2017.
- "Jewish shtetl in Azerbaijan survives amid Muslim majority". The Times of Israel. 8 September 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 12 April 2017.
- "Ковроплетение — древнейший вид декоративно-прикладного искусства". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-08-26.
- "Азербайджанских ковры: Ширван, Куба, Баку, Карабах, Гянджа, Казах, Ардебиль, Тебриз". www.heriz.ru (rus). 2018-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-31.
Ədəbiyyat
- Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə II cild., Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb, 2007, ISBN .
- The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, Jonathan M. Bloom and Sheila Blair, Azerbaijan, Oxford University Press, 2009
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycandan UNESCO nun qeyri maddi medeni irs siyahisina 23 numune daxildir Bunlardan 19 i Beseriyyetin Qeyri Maddi Medeni Irsinin Reprezentativ Siyahisi na 2 i ise Qarabag ati ile oynanilan Covqan atustu oyunu ve Naxcivanin enenevi qrup reqsleri yalli koceri tenzere Tecili Qorunmaga Ehtiyaci Olan Qeyri Maddi Medeni Irs Siyahisi na daxil edilmisdir En Yaxsi Muhafize Praktikalarinin Reyestri ne Azerbaycandan hec bir numune daxil edilmeyib Azerbaycandan UNESCO nun qeyri maddi medeni irs siyahisina elave edilen ilk numune olan Azerbaycan mugami 2008 ci ilde siyahiya daxil edilib UNESCO uzre Azerbaycan Milli Komissiyasinin 25 illiyi munasibetile buraxilmis poct markasi 2019 cu il Sekilde Azerbaycan xalcasi ve tari sebeke seneti das qoyun heykeli ve Lahic misgerlik numunesi tesvir edilmisdir Qeyri maddi medeni irs konsepsiyasi UNESKO nun 2003 cu ilde Parisde kecirilen 32 ci sessiyasinda qebul edilmis ve 2006 ci ilde quvveye minen Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi haqqinda konvensiya ile tenzimlenir Yeni irs elementlerinin UNESKO nun qeyri maddi medeni irs siyahilarina daxil edilmesi konvensiya ile yaradilmis Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi uzre Hokumetlerarasi Komite terefinden mueyyen edilir UNESCO terefinden qeyri maddi medeni irslere bayramlar festivallar tamasalar sifahi eneneler musiqi ve el islerinin hazirlanmasi daxil edilir Azerbaycandan secilmis UNESCO nun qeyri maddi medeni irs numuneleri Avropa ve Simali Amerika kateqoriyasinda goturulur Azerbaycanin irs numunelerinden 11 i sirf ozune mexsus 12 i ise coxmilletlidir Coxmilletli irs numunelerinin paylasildigi olkeler Qerbi Merkezi ve Cenubi Asiyadandir Azerbaycanla en cox ortaq irs numunelerine sahib olan olkeler Turkiye Iran ve Ozbekistandir Bezi irs numuneleri spesifik olaraq Azerbaycanin regionlarina Naxcivan MR Basqal Lahic Goycay Seki aiddir Spesifik olaraq erazisine en cox medeni irs aid edilen rayon Ismayilli rayonudur Basqal kelagayilari ve Lahic misgerlik seneti Umumi baxisDovr UNESCO qeydiyyatina kecmis Azerbaycan qeyri maddi medeni irslerinin sayi Tehluke altinda olanlar2008 2009 3 02010 2018 10 22020 2022 10 0Umumi say 23 2SiyahilarAd il UNESCO qeydiyyatinda resmi adi qeydiyyatdan kecdiyi il Nov UNESCO terefinden irsin aid edildiyi novler Olke irsin aid oldugu olkeler Haqqinda irsin Azerbaycan medeniyyetinde rolunun izahi cografi gosterici kimi qeydiyyati UNESCO saytinda verilen elave melumatlar UNESCO irsin UNESCO qeydiyyat nomresi ICESCO irsin ICESCO Dunya irsi siyahisinda olub olmamasi Milli irsin Azerbaycan qeyri maddi medeni irs numunelerinin dovlet reyestri qeydiyyat nomresiBeseriyyetin Qeyri Maddi Medeni Irsinin Reprezentativ Siyahisi 2000 ci iller Ad il Nov Olke Haqqinda Illustrasiya QeydiyyatUNESCO ICESCO Milli1 Azerbaycan mugami 2008 ifaciliq senetleri Azerbaycan Mugam azerbaycanlilarin klassik musiqi ve poetika incesenetidir XIX esre qeder mugam seneti feodallarin saraylarinda daha sonra ise edebi ve musiqi meclislerinde inkisaf etmisdir Hal hazirda Azerbaycan mugamina 7 esas mugam Rast Sur Segah Cahargah Bayati Siraz Suster Humayun Kurd Ovsari zerbi mugamlar Heyrati Arazbari Semayi Sems Mensuriyye Mani Ovsari Heyderi Qarabag sikestesi Kesme sikeste ve rast mugamlari Mahur Hindi Orta Mahur Bayati Qacar Dugah daxildir Azerbaycanda mugam esasen tar kamanca ve qaval ifacilarindan ibaret mugam ucluyu musayietinde ifa edilir Tesnif mugamdan evvel ve ya sonra ifa edilir Tesniflerin metnlerini esasen qezeller teskil edir bezi hallarda heca veznli seirlerden bayati gerayli qosma ve s istifade olunur Tesniflerin mezmununda sevgi lirikasi ictimai motivler Azerbaycan tebietine rast gelinir Elaqeli movzular sufizm dini tecrube ve s Biomlar daglar seher erazileri Tehluke teskil eden faktorlar suretli sosial medeni deyisiklik 00039 Y FM03000000012 Azerbaycan asiq seneti 2009 1 enenevi senetkarliq 2 ifaciliq senetleri 3 sifahi eneneler ve ifade formalari Azerbaycan medeniyyetinde asiq enenesi Asiq Qurbaninin dovrunde XV XVI esrlerde inkisaf etmeye basladi Bu senetin tarixi umumilikde daha qedimdir XVII XVIII esrlerde Iran Azerbaycaninda asiq seneti boyuk irelileyisler eledi ve klassik edebi dil ile yerli dialektler arasinda korpu oldu Asiq seneti poetika hekaye danisma reqs ve vokal instrumental musiqinin vehdetidir ozan enenesinin davamidir Kecmisde cayxana karvansara ve bazar meydanlarinda cixis eden asiqlar dastan nagil sevgi movzusunda lirik ve satirik mahnilar gozellemeler ustadnameler bilir muxemmes dubeyt ve dodaqdeymez kimi seir formalarinda eserlerini yaradirdilar Asiq musiqisi Azerbaycan Respublikasinin Gence simal qerb Tovuz Qazax Qarabag ve Naxcivan regionlarinda hemcinin Salyanda Cenubi Azerbaycanin Tebriz Qaradag Maraga Xoy ve Urmiya erazilerinde yayilib Tariyel Memmedov ise 11 asiq mektebinin adini cekirː Goyce Tovuz Borcali Gence Semkir Sirvan Qarabag Qaradag Tebriz Urmiya Cildir ve Derbend Elaqeli movzular kocerilik hekaye danisma ve s Tehluke teskil eden faktorlar kendden sehere miqrasiya 00253 Y FM01000000013 Novruz 2009 Hemcinin bax Azerbaycanda Novruz bayrami 1 enenevi senetkarliq 2 ifaciliq senetleri 3 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 4 sifahi eneneler ve ifade formalari 5 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycan 11 olke ile bir yerde Novruz bayraminda yeni ilin gelmesi ve tebietin tezelenmesi qeyd edilir Bayramin en meshur qehremanlari Kosa ve keceldir Bayram gunlerinde kecirilen senliklerde kendirbazlar oz hunerlerini gosterir muxtelif tamasalar gosterilir Axsamlar ise insanlar kucelerde od qalayir ve uzerinden tullanib deyirler Agirligim ugurlugum tokulsun oda odda yansin Bayram gunleri evlerde plov sekerbura paxlava qogal hazirlayirlar Bayramda hemcinin yumurta doyusdurur ve semeni cucerdirler Sufreye ise samlarla bezedilmis bayram xoncasi qoyulur Her kes bayrami mutleq oz evinde ailesi ile birlikde kecirmelidir Bayramdan evvel ise 4 unsur ile adlandirilan cersenbeler kecirilir Elaqeli movzular Yeni ilin qeyd edilmesi mehsuldarliq rituali ve s 01161 DB01020000012010 cu iller Ad il Nov Olke Haqqinda Illustrasiya QeydiyyatUNESCO ICESCO Milli4 Azerbaycan xalca toxuculugu enenevi seneti 2010 1 enenevi senetkarliq 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 3 sifahi eneneler ve ifade formalari Azerbaycan Azerbaycan xalcalari Abseron Gence Qazax Sirvan Qarabag Quba Tebriz qruplarina bolunur XVI esrde Sefevilerin hakimiyyete gelmesinden baslayaraq Azerbaycan xalcaciliq seneti misli gorunmemis mukemmelliye catib ve senaye ehemiyyeti qazanib Azerbaycan Qafqaz xalcalarinin esas yaradilma merkezi idi ve Azerbaycan toxucularinin bacariq ve ideyalari butun Qafqazda hiss edilirdi Quba Sirvan Qazax xalcalari murekkeb hendesi naxislarla xarakterize olunur buna coxbucaqli ve ya ulduzsekilli medalyonlarin merkezi sahesindeki eyni ox uzerinde yerlesen heyvan ve insan sxematik fiqurlari daxildir Cicek motivlerinin bol oldugu muxtelif bitki ornamentleri ise Qarabag xalcalarina xasdir Azerbaycan xalcalarinda gorunen hendesi formalara tarixi politeizm inanclarina gedib cixan svastikani ve romb ve kvadratlarla ehate edilen sekkizbucaqli ulduzu gostermek olar Daha sonra Tebriz medeniyyetinin tesiri ile diger mekteblerde bitki alemi elementleri ortaya cixir Cografi gostericiler Qarabag xalcasi Zengezur xalcasi Behmenli xalcasi ve s Elaqeli movzular ifologiya tebii boyalar ve s Biomlar aqroekosistem 00389 Y SD01000000015 Tar ifaciliq seneti ve onun hazirlanma ustaligi 2012 Hemcinin bax Azerbaycan tar ifaciliq seneti 1 enenevi senetkarliq 2 ifaciliq senetleri Tar mugam ucluyu Azerbaycan folklor orkestr ve ansambllarinda esas musiqi aletidir azerbaycanlilarin medeni kimliyinin formalasmasinda onemli yer oynamisdir Tar Azerbaycanda XVIII esrden meshur olub XIX esrde Mirze Sadiq terefinden tekmillesdirilen Azerbaycan tari cox suretli sekilde Iran Azerbaycaninda Ermenistanda Gurcustanda bir muddet sonra ise Dagistanda Turkmenistanda Ozbekistanda Tacikistanda ve Turkiyede populyar olmusdur Tarin canaq hissesi tut agaci qolu qoz agaci kelle hissesi ise armud agacindan hazirlanir Tar hazirlayan ustalar bu seneti cox vaxt aile uzvlerinden olan sagirdlerine kecirirler Hal hazirda Bakida ve olkenin etraf regionlarinda onlarla bele usta var Elaqeli movzular aile qonaqliqlar ve s Biomlar otlaqlar daglar 00671 Y ST08030000016 Kelagayinin duzeldilmesi ve geyinmesi enenevi inceseneti ve onun simvolizmi 2014 1 enenevi senetkarliq 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 3 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Kelagayi Azerbaycanda qadinlara mexsus ipek sapdan toxunmus dordkunc formali bas ortuyudur Koku Boyuk Ipek Yolu boyunca movcud olan enenelere gedib cixan kelagayi hazirlama seneti Seki seherinde ve Basqalda inkisaf etdirilir Bu prosese parca toxuculugu boyama ve taxta qelibler vasitesile dekorasiya daxildir Kelagayi hazirlama seneti aile daxili oturulduyunden her ailenin ozunemexsus xususiyyetleri ve ornamentleri formalasir Kelagayilarin renginin simvolik menasi var ve toylar yas merasimleri gunluk fealiyyetler ve tedbirlerde istiraka uygun olmalidir Cografi gostericiler Basqal xalcasi yalxi ispirek kelagayisi duvag kelagayisi Heyrati kelagayisi 7 reng kelagayisi Abbaseli kelagayisi Elaqeli movzular illustrasiya capi tebii boyalar ve s Biomlar aqroekosistem daglar seher erazileri 00669 Y SD03020000017 Lahic misgerlik seneti 2015 Lahic qesebesi cox uzun bir zaman erzinde misgerliyi qab qacaq ve silahlarin bezedilmesi ile meshur olub Lahic qab qacaqlari Qafqaz Persiya ve Kicik Asiyada yayilib Lahicda misgerliyin inkisafi qesebenin qurulusuna ve sakinlerin gunluk heyatina tesir edib XIX esrde 40 a yaxin senetkarliq novleri ve komekci sahelerin irelilemesine sebeb olub XIX esrin sonlarinda ucuz rus mehsullarinin idxali misgerlik emalatxanalarinin sayinin azalmasina getirib cixardi Ancaq buna baxmayaraq bu senetkarliq novunun eneneleri gunumuze qeder gelib catib Elaqeli movzular qravur mebel ve s Biomlar Daglar seher erazileri 00675 Y ST07020000018 Lavas hazirlanmasi ve paylasilmasi medeniyyeti 2016 1 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2 sifahi eneneler ve ifade formalari 3 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycan 4 olke ile bir yerde Lavas Azerbaycanda en cox yayilmis corek novlerinden biridir Lavas sozu ince corek menasinda isledilir Bu corek novu sacin ustunde pisirilir Sabirabad rayonunda toydan sonra gelin eve gelende qaynana gelinin ciynine lavas atir Seninle bu eve ruzu gelin ayagin duserli olsun Novxanida yasdan sonra bezen kulce icine halva qoyulmus lavas verilir Erzurumda lavasin Azerbaycanda da hazirlanmasi nezere alinaraq ecem coreyi turk acem ekmegi ifadesi islenir Elaqeli movzular kocerilik mehsuldarliq rituali olunun yad edilmesi ve s Biomlar aqroekosistem seher erazileri 01181 ST09010000029 Dolma hazirlanmasi ve paylasilmasi enenesi medeni kimliyin gostericisi 2017 1 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 2 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycan Azerbaycan dolmasinin doyulmus etin bukulduyu materiala yarpaq dolmasi evelik dolmasi badimcan dolmasi bagayarpagi dolmasi elece de hazirlanan icliyin xususiyyetine gore yalanci dolma muqesserli dolma ve s ferqli novleri vardir Azerbaycanda dolma yarpaq ve doldurma olmaqla iki qrupa ayrilir Yarpaq dolmasi icliyin muxtelif bitki yarpaqlarina bukulmesi ile hazirlanir Bunun ucun esasen uzum yarpagindan habele tut yarpagi bagayarpagi pip fistiq zix turseng quzuqulagi heyva kelem yarpagindan istifade olunur Doldurma dolmalar terevez ve ya meyvelerin icerisini iclikle doldurmaqla hazirlanir Bu yemeye pomidor sirin biber badimcan alma heyva borani xiyar bas sogan ve s kimi dolma novleri aiddir Bundan elave doldurma dolmanin borani dolmasi iclikle doldurulmus boranidan hazirlanir gobelek dolmasi icliyi pendir ve xirdalanmis corekden hazirlanir heyva dolmasi icliyi et heyva sabalid duz ve goyertiden hazirlanir xiyar dolmasi kartof dolmasi sogan dolmasi kimi novleri olsa da onlar mueyyen bolgeler ucun xarakterikdir Cografi gostericiler limon dolmasi quru dolma ag sani dolmasi zeytun dolmasi qira dolmasi qoz dolmasi alma dolmasi baliq dolmasi pip dolmasi guba dolmasi Elaqeli movzular qonaqperverlik isin gender bolgusu ve s Biomlar aqroekosistem daglar seher erazileri 01188 Y ST090204000110 Kamanca ifaciliq seneti ve onun hazirlanma ustaligi 2017 1 enenevi senetkarliq 2 ifaciliq senetleri Azerbaycan Iran Azerbaycanda kamanca klassik ve folklor musiqisinin baslica elementidir Sosial ve medeni yigincaqlarda kamanca ifa seneti vacib yer tutur Iranika ensiklopediyasina gore Azerbaycan musiqi seneti Qafqazin diger regionlarinda xususile mugam sistemini ve tar ve kamanca kimi simli musiqi aletlerini menimseyen ermeniler arasinda ifa edilirdi Elaqeli movzular epik poeziya qonaqperverlik ve s Biomlar aqroekosistem seher erazileri 01286 ST080300000211 Dede Qorqud irsi dastan medeniyyeti nagillari ve musiqisi 2018 1 ifaciliq senetleri 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 3 sifahi eneneler ve ifade formalari Azerbaycan Qazaxistan Turkiye Dede Qorqud dastani oguz bahadirlarinin ele kecirdikleri Qafqaz torpaqlarinda kafirlere qarsi verdikleri muharibeler haqqindadir Onun menseyi Merkezi Asiya olsa da oguzlarin six meskunlasdigi Azerbaycan erazisinde formalasib Dastanin son formasi XV esrde muasir Azerbaycan erazisinde yaziya alinmisdir Dastanin Drezden elyazmasi azerbaycan dilinde Vatikan elyazmasi ise Anadolu turkcesindedir Dastanin boylarinda Azerbaycan nagillarinin fantastik motivleri movcuddur Dede Qorqud dastani movzusu Azerbaycan edebiyyatinda teatr ve kinematoqrafiyasinda istifade edilmisdir 2018 ci ilde Dede Qorqud dastaninin ortaya cixan ucuncu nusxesi Cenubi Azerbaycan xususile Tebriz lehcesinde yazilmisdir Dovr olaraq XVII XVIII esrlere aiddir Elaqeli movzular kocerilik mifologiya ve s Biomlar aqroekosistem otlaqlar daglar 01399 FL01040100032020 ci iller Ad il Nov Olke Haqqinda Illustrasiya QeydiyyatUNESCO ICESCO Milli12 Nar bayrami enenevi nar festivali ve medeniyyeti 2020 1 enenevi senetkarliq 2 ifaciliq senetleri 3 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 4 sifahi eneneler ve ifade formalari 5 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycan Nar bayrami her il oktyabr noyabr aylarinda Goycay rayonunda nar mehsulunun enenevi istifadesi ve simvolik menasini qeyd eden bayramdir Narin becerilmesi sadece kulinariya ucun deyil el ustaligi dekorativ incesenet efsaneler hekaye danisma ve diger yaradici saheler ucun ilham menbeyidir Hem nar hem de bayramin ozu enenevi yemeklerden tutmus poeziyaya qeder muxtelif medeni ve sosial funksiyalari yerine yetirir Simvolik olaraq nar uzun muddet dava eden mehsuldarliq ve bolluqla elaqelendirilir enerji menbeyi hesab edilir Azerbaycan efsanelerinde nar sevgi ve isteyin remzidir Moskva azerbaycanlilari medeni muxtariyyetinin tesebbusu ile Nar bayrami Moskvada qeyd edilmisdir Elaqeli movzular efsaneler hekaye danisma ve s Biomlar aqroekosistem daglar 01511 FT01010000913 Miniatur seneti 2020 Hemcinin bax Azerbaycanda miniatur seneti 1 enenevi senetkarliq 2 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycan 3 olke ile bir yerde XV esrin ortalarinda Qaraqoyunlu ve daha sonra Agqoyunlu dovletleri erazisinde genis yayilmis Tebriz miniatur mektebinin turkmen uslubu meydana gelmisdir Bu uslubun bir cox miniatur numuneleri neinki Tebrizde hem de muasir Azerbaycan erazisinde yerlesen bezi orta esr seherlerinde Sirvansahlar dovletinin paytaxti Samaxida ortaya cixmisdir Samaxi antologiya elyazmasi 1468 Britaniya muzeyi London Orta esrlerde Azerbaycanda kitablara illustrasiya cekilmesi enenevi senet idi XIX esrin meshur miniaturistleri Evezeli Mugani Kelile ve Dimne 1809 Mirze Eliqulu Sahname 1850 Necefqulu Samaxili Yusif ve Zuleyxa 1887 bu seneti davam etdirmisdir Ressam Mir Mohsun Nevvabin da kitab miniaturleri dovrumuze qeder gelib catmisdir Onlardan en meshuru 1864 cu ilde Behr ul hezen Qem deryasi eserine cekdiyi 5 miniaturdur Sovet ve musteqillik dovrunde de miniatur seneti davam etmisdir Elaqeli movzular boya texnologiyasi elyazmalar ve s 01598 SV040000000114 Cay medeniyyeti kimliyin qonaqperverliyin ve sosial elaqenin simvolu 2022 Hemcinin bax Azerbaycanda cay medeniyyeti 1 enenevi senetkarliq 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 3 sifahi eneneler ve ifade formalari 4 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycan Turkiye Azerbaycan Qafqazda enenevi olaraq cay icilen olke sayilir Esas yemekden qabaq sufreye cayin getirilmesi enenedir Cayin yaninda murebbe qend ve ya sirniyyat verilir Cay qonaqperverliyin ve qonaga gosterilen hormetin remzi hesab edilir Azerbaycanda istenilen yasayis yerinde cayxana var Burada insanlar bas veren hadiseleri muzakire edir qezet oxuyur nerd oynayirlar Elaqeli movzular yemek adetleri sosial toplasma ve s Biomlar aqroekosistem daglar seher erazileri 01685 DB020100000115 Pehlevanliq seneti enenevi zorxana oyunlari idman novleri ve gules 2022 1 enenevi senetkarliq 2 ifaciliq senetleri 3 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar Azerbaycan XVIII esrin II yarisinda butun Azerbaycan xanlarinin adi insanlarin bahadir adlandirdigi pehlevanlari var idi Pehlevanlarin icra etdiyi oyunlara elustu tamasalar pudluq daslari ile oynanilan yekba sim ustunde reqs elementleri daxildir Irandan sonra zorxananin yayildigi ikinci erazi Azerbaycandir Azerbaycanda zorxana kompleks oyun silsilesinden sino oyunu mil oyunu ayaq duyme kebbade sengi dasqaldirma cerxi gules ibaretdir Azerbaycandaki en qedim zorxanalardan biri Bakidaki XV esr Iceriseher zorxanasidir XIX esrden etibaren Gence Susa Seki Naxcivan Sirvan seherlerinde zorxanalar tikilmisdir Zamanla zorxana herbi usullarin oyredildiyi mekteb statusunu itirmisdir merasim xarakteri almisdir Azerbaycan milli gulesinde ayaqdan ve salvardan yapismaq genis yayilib badalaq qarmaq deyirman atma fendlerine icaze verilir Doyuse isinmek ucun meydan gezende pehlevanlar bir birini salamlayir ve reqs addimlari ile birlikde xalcanin eks tereflerine gedirler Doyus zurna ve nagara sedalari musayieti ile heyata kecirilir Elaqeli movzular herbi tehsil menevi deyerler ve s Biomlar aqroekosistem seher erazileri Tehluke teskil eden faktorlar represiv siyaset 01703 Y DA0104000004 FO0105000003 FO0105000002 FO0105000005 FO0105000006 FO010500000416 Molla Nesreddin letifeleri sifahi enenesi 2022 1 ifaciliq senetleri 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 3 sifahi eneneler ve ifade formalari Azerbaycan 6 olke ile bir yerde Molla Nesreddin letifeleri Azerbaycanda uzun iller bilinmis XIX esrden etibaren yaziya alinmaga baslamisdir 1906 1932 ci illerde Azerbaycan edibleri terefinden Molla Nesreddin satirik jurnali derc edilmisdir Azerbaycanda eneneye gore Molla Nesreddinin adini ceken sexs hokmen onun yeddi letifesini danismali ona qulaq asanlar da sonra bunu davam etdirmelidir Elaqeli movzular sosial movzuda tenqid hekaye soyleyiciliyi atalar sozleri ve s Biomlar aqroekosistem daxili sulaq eraziler seher erazileri 01705 FL010802000117 Baramaciliq ve toxuculuq ucun enenevi ipek istehsali 2022 Hemcinin bax Azerbaycanda ipekcilik 1 enenevi senetkarliq 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 3 sifahi eneneler ve ifade formalari 4 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycanda ipek senayesi qedim zamanlardan movcud olmusdur Sirvan Azerbaycanda en vacib ipek istehsali merkezi idi Samaxi Basqal Gence Seki ve Susa ehalisi ipekcilikle mesgul olmusdur Elaqeli movzular toxuculuq senetleri tebii boyalar ve s Biomlar aqroekosistem 01890 DA0104000012 SD070000000118 Illuminasiya seneti Tezhib 2023 1 enenevi senetkarliq 2 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycan 4 olke ile bir yerde Azerbaycan dilinde yazilmis bu elyazmalar tezhible bezenmisdir Mehemmed Fuzulinin Leyli ve Mecnun u Sah Ismayil Xetainin 1628 ci ile aid divan elyazmasi ve Kitabi Dede Qorqud un ucuncu nusxesi Car Balaken bolgesine aid Kehf cuzu enenesine gore Qurani Kerimin Kehf suresi cuzler seklinde husn u xetle yazilaraq daha cox tezhib usulu ile hazirlanaraq cume gunleri oxunur Cuzler dovrun meshur xettatlari hemcinin yazi pozu isini bacaran kesler medrese telebeleri adi camaat hetta qadinlar terefinden hazirlanmisdir Zaqatala Tarix Diyarsunasliq Muzeyinde bu enenenin yuzden cox numunesi qorunub saxlanilir Elaqeli movzular xettatliq miniatur resmleri ve s Biomlar seher erazileri 01981 SV040000005219 Iftar ve onun sosial medeni eneneleri 2023 1 sifahi eneneler ve ifade formalari 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 3 ifaciliq seneti 4 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycan 3 olke ile bir yerde Ramazan bayrami zamani iki defe yemek yemeye icaze verilir gun cixmamis obasdanliq ve ser qarisan vaxt iftar Iftara qonaq cagirmaq ve gederken sirniyyat aparmaq bir eneneye ve vicdani borca cevrilmisdir ve savab sayilir Bundan basqa Ordubad seheri ve etraf kendlerinde 15 ci iftar gununde zengin sufre acilar ve evlilik yolunda olan sexslerin aileleri bir birini ziyaret ederdiler Elaqeli movzular teqvimler dini tecrube ve s Biomlar aqroekosistem seher erazileri 01984 DB010300000120 Balaban ifaciliq seneti ve onun hazirlanma ustaligi 2023 1 enenevi senetkarliq 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 3 ifaciliq seneti 4 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Azerbaycan Turkiye Balaban hem asiq musiqisinde hem de mugam senetinde istifade edilir Musiqisunas Qubad Qasimova gore Mingecevir erazisinde eramizdan evvel I esre aid muasir balabanin prototipi sayila bilecek sumukden hazirlanmis nefesli musiqi aleti askar edilmisdir 1977 ci ilde Voyacer 1 gemisi ile kosmosa gonderilen musiqiler arasina balaban ifasinda Azerbaycan mugami da daxil edilmisdir Elaqeli movzular festivallar dairevi nefes alma ve s Biomlar seher erazileri 01704 ST080200000421 Sedefvurma seneti 2023 1 enenevi senetkarliq 2 tebiet ve kainata dair bilik ve tecrubeler Sedefvurmada oyma ve caxma usulundan istifade olunur Sazbendlik ve tarbendlik kimi peselerde musiqi aletlerinin bezedilmesinde sedefvurma usulu tetbiq edilir Azerbaycan ustalari terefinden sedef vurularaq hazirlanmis tar saz kamanca qaval nagara kimi musiqi aletleri xencer qebzeleri muxtelif ev avadanliqlari yerli ve xarici muzeylerde sergilenir Elaqeli movzular xettatliq agacoyma seneti ve s Biomlar aqroekosistem seher erazileri 01874 DA0104000054Tecili Qorunmaga Ehtiyaci Olan Qeyri Maddi Medeni Irs Siyahisi Ad il Nov Olke Haqqinda Illustrasiya QeydiyyatUNESCO ICESCO Milli22 Enenevi Qarabag atciliq oyunu Covqan 2013 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar Azerbaycan Covqan ve ya covken Azerbaycanda milli idman novudur Orenqalada tapilmis qab uzerinde covqan oyununun fraqmentlerinin tesvir edilmesi bu oyunun XI esr Baylakaninda Beyleqan rayonu movcud oldugunu gosterir Nizami Gencevinin Xosrov ve Sirin eserinde ve Kitabi Dede Qorqud dastaninda covqana rast gelinir 1960 ci ilden baslayaraq Azerbaycanda evvel numayis seklinde sonra ise resmi sekilde covqan yarislari kecirilmisdir Elaqeli movzular atciliq oyunlari kocerilik ve s Biomlar aqroekosistem otlaq daglar Tehluke teskil eden faktorlar munaqiseler genclerin maraginin azalmasi yetersiz maliyye resurslari ehemiyyetinin itirilmesi material catismazligi suretli iqtisadi deyisiklikler repressiv siyaset kendden sehere miqrasiya 00905 Y FO010100000223 Naxcivanin enenevi qrup reqsleri yalli koceri tenzere 2018 1 ifaciliq senetleri 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar 3 sifahi eneneler ve ifade formalari Yalli qrup seklinde ifa edilen Azerbaycan reqsidir Azerbaycan tedqiqatcisi M K Allahverdiyev yalli reqslerini iki qrupa bolur Birinci qrupa koceri qazi qazi cop cogu ikinciye urfani tenzere done daxildir Koceri reqsi pastoral oyun elementlerini eks etdirir Koceri xoreoqrafiyasindaki totemizmle bagli heyvanlara mexsus hereketler ve verdisler reqsin arxaik tebietini gosterir Tenzere reqsi koceriden xoreoqrafiya baximindan daha besit oldugu ucun eylence zamani toylarda xalq merasimlerinde daha cox oynanilir Reqsi zurna ve nagara musayiet edir Elaqeli movzular oyunlar pantomim ve s Biomlar aqroekosistem quraq eraziler daglar Tehluke teskil eden faktorlar munaqiseler ifacilarin azalmasi ehemiyyetinin itirilmesi istifade edilmemesi repertuarin azalmasi kendden sehere miqrasiya teatrlasdirma 01190 Y FM0401000001 FM0401020006 FM0401020002En Yaxsi Muhafize Praktikalarinin Reyestri Azerbaycandan UNESCO nun bu siyahisina hec bir numune daxil deyil NominasiyalarAd il UNESCO nominasiyasinda resmi adi nominasiyanin muzakire edildiyi ve ya edileceyi il Nov Irsin aid edildiyi novler Olke Nominasiyani tedqim eden olkeler Haqqinda irsin Azerbaycan medeniyyetinde rolunun izahi UNESCO nominasiyasi Nominasiya ile bagli UNESCO linki Milli qeydiyyat irsin Azerbaycan qeyri maddi medeni irs numunelerinin dovlet reyestri qeydiyyat nomresiDavam eden nominasiyalar Ad il Nov Olke Haqqinda Illustrasiya UNESCO nominasiyasi Milli qeydiyyat1 Azerbaycanda tendir ustaligi ve corek bisirme 2024 1 enenevi senetkarliq 2 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar Azerbaycan Tendir Azerbaycanda muqeddes ocaq sayilir Ehdi peyman baglayan sevgililer burada qucaqlasib opuserdi Qardas olmaga qerar verenler burada and icer onlarin munasibeti tendir qardasligi adlandirilardi Yer tendiri kimi taninan doyme tendiri duzeltmek ucun munasib yerde quyu qazilir ve quyunun divarlari duz qarisdirilmis kullu su sepilerek hamar dasla doyulur Diger tendir novleri yerustu ve yeralti tendirlerden ibaret olan badli tendir sonralar ortaya cixmis davamli olan ve tekmillesdirilmis kerpic tendirdir Tendir coreyinin etri ve dadi un novu unun elenmesi xemirin yogrulma sekli ile elaqedardir Tendirde corek bisirmek isi murekkeb ve agirdir Tendirde bisen corekler formasina gore Naxcivanda cirppa nazik qalin tapi Lenkeranda tendir coreyi pencekes zeyren coreyi Azerbaycanin simal serq bolgesinde ise pencekes yagli corek cir corek beyim coreyi badam coreyi adlandirilir Doymenc isti tendir coreyinin arasina kere yagi qoymaqla hazirlanir YEhtiyatdaki nominasiyalar Ad il Nov Olke Haqqinda Illustrasiya UNESCO nominasiyasi Milli qeydiyyat2 Nicin medeni muhiti 2012 sosial tecrubeler ayin ve bayramlar Azerbaycan Nicde udinler azerbaycanlilar ve lezgiler yasayir Burada uc kilse Muqeddes Yelisey Kilsesi Muqeddes Meryem Ana kilsesi Tsilin kilsesi ve bir mescid yerlesir Nic udinlerinin ayrica dialektleri var ve enenevi olaraq Pasxa ve Kala Axsibay bayramlarini qeyd edirler Y3 Qirmizi Qesebenin medeni muhiti 2012 Qirmizi Qesebe dunyada movcud olan son stetldir Burada cuhuri dili danisilir Qirmizi Qesebenin dag yehudileri icmasi enenevi olaraq 300 il boyunca ekincilik bagciliq ve xalcaciliqla mesgul olmusdur Dag yehudilerinin teserrufat fealiyyetinin esas gostericilerinden biri olan xalcaciliq numuneleri yun esasinda toxunmusdur ve Quba xalcaciliq mektebine aiddir Qeyri maddi medeni irs emekdasligiQeydiyyata alinmis qeyri maddi medeni irsOlkenin irsin adi Novruz Lavas Kamanca Dede Qorqud Miniatur Cay medeniyyeti Molla Nesreddin Ipekcilik Balaban Sedefvurma Tezhib Iftar Umumi sayEfqanistan Y Y 2Hindistan Y 1Iran Y Y Y Y Y Y Y 7Iraq Y 1Qazaxistan Y Y Y Y 4Qirgizistan Y Y Y 3Ozbekistan Y Y Y Y Y Y 6Pakistan Y 1Tacikistan Y Y Y Y 4Turkiye Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y 11Turkmenistan Y Y Y 3XeriteBasqal kelagayi Lahic misgerlik Seki kelagayi Naxcivan yalli koceri tenzere Nic medeni muhit Qirmizi Qesebe medeni muhit Goycay Nar bayramiAzerbaycanda qeyri maddi medeni irs numuneleri ve nominasiyalarinin yerleriQeydlerUNESCO qeydiyyatinda Azerbaycan ucun bu irsin adi lavas gedir Diger olkeler ucun katyrma jupka yufka UNESCO qeydiyyatinda Azerbaycan ve Turkiye ucun bu irsin adi Dede Qorqud gedir Qazaxistan ucun bu irsin adi Qorqud Atadir UNESCO nominasiyasinda Azerbaycan ucun bu irsin adi Molla Nesreddin gedir Diger olkeler ucun Nasreddin Hodja Molla Ependi Apendi Afendi Kozhanasyr UNESCO nominasiyasinda Azerbaycan Iran ve Turkiye ucun bu irsin adi tezhibdir Tacikistan ve Ozbekistan ucun muvaqif olaraq istifade edilir zarhalkori naqqoshlik UNESCO nominasiyasinda Azerbaycan ucun bu irsin adi balaban gedir Turkiye ucun bu irsin adi meydir Stetl Yehudi soyqirimindan evvel Serqi Avropada movcud olan boyuk Askenazi yehudi ehalisine sahib kicik qesebelere verilen addir Istinadlar Azerbaijan Information related to Intangible Cultural Heritage ich unesco org ingilis 2021 12 04 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 13 Text of the Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage UNESCO 7 November 2015 tarixinde Istifade tarixi 24 October 2012 The States Parties to the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage 2003 UNESCO 2015 11 09 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 29 Intergovernmental Committee for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage UNESCO 9 November 2015 tarixinde Istifade tarixi 25 October 2012 What is Intangible Cultural Heritage UNESCO 9 November 2015 tarixinde Istifade tarixi 24 October 2012 Gurevich P S Muzyka narodov nashej strany M Znanie 1975 S 27 143 s Karagicheva L V Azerbajdzhanskaya SSR M Gosudarstvennoe muzykalnoe izdatelstvo 1956 S 37 100 s Vsemirnoe nasledie Sodruzhestva Nezavisimyh Gosudarstv M Novaya Elita 2013 S 480 Tesnifler AZERBAYCAN QEYRI MADDI MEDENI IRS NUMUNELERININ DOVLET REYESTRI 2022 07 20 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 14 Azerbaycan xalq mahni ve tesnifleri Qafar Namazeliyev 1985 Samples of Azerbaijan s intangible cultural heritage included in Islamic World s Heritage List ingilis report az December 20 2023 2023 12 23 tarixinde Istifade tarixi 2023 12 22 Anthology of Ashiq 2013 11 05 at the Wayback Machine Orijinal metn ing The asiq tradition began to take root in Azerbaijani culture as of the 15th 16th century Ashug v BSE 2021 08 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 10 01 ʿas h ik h in Encyclopaedia of Islam Second Edition Glossary and Index of Terms Edited by P J Bearman Th Banquis C E Bowworth E van Donzel W P Heinrichs Bowworth Consulted online on 10 December 2023 First published online 2012 First print edition ISBN 97890041444484 PAGES 137 592 20090501 C F Albright ʿASEQ angl Encyclopaedia Iranica 2011 Vol II P 741 742 K A Kasimov Narody Azerbajdzhanskoj Sovetskoj Socialisticheskoj Respubliki Azerbajdzhancy Narodnoe tvorchestvo Pod redakciej B A Gardanova A N Gulieva S T Eremyana L I Lavrova G A Nersesova G S Chitaya Narody Kavkaza Etnograficheskie ocherki Izdatelstvo Akademii nauk SSSR 1962 T 2 S 160 684 s Jean During Azerbaijan 2 Musical categories New Grove Ditictionary of Music and Musicians Stanley Sadie John Tyrrell 2 Oxford University Press 2001 2500 s ISBN 0 19 517067 9 9780195170672 Orijinal metn ing The music of the ashyg is mainly to be found in the south above all in the Kirovabad north east Tauus Kazakh Karabakh and Nakhcivan south west districts of the Republic of Azerbaijan as well as in Salyany south west and in Azeri Iran in Tabriz Karadagh Maraghe Khoy and as far as Orumiye Rezaye In certain regions such as Ganja both traditions exist alongside each other Ashyg tend to perform in rural and provincial regions Mugam by contrast has a largely urban audience Apart from gatherings of experts the festivities which are organized at weddings toj are preferred opportunities for performance in both genres Tariyel Memmedov Azerbaycan xalq pesekar musiqisi Asiq seneti Baki Musiqi Dunyasi elektron nesriyyati 2003 2021 05 15 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 14 Novruz v Azerbajdzhane 2017 05 17 tarixinde Istifade tarixi 2016 02 06 Rafael Gusejnov Azerbajdzhanskij Novruz zhurnal IRS 2004 3 S 16 Lyatif Kerimov Azerbajdzhanskij kovyor Tom III VI Tebrizskij tip A Tebrizskaya gruppa B Gyandzhlik 1983 Siawosh AZADI Latif KERIMOV Werner ZOLLINGER Azerbaijani Caucasian Rugs Switzerland Ulmke Collection 2001 p 135 ISBN 3 925813 10 1 9783925813108 2016 07 31 at the Wayback MachineOrijinal metn ing From the 15th century and especially from the second half of the 16th century the Afshan Lachak turundj Goelbendlik and other carpet compositions which were developed in southern Azerbaijan were adopted by the weavers in the towns of northern Azerbaijan Garabagh Baku Shirvan The floral pattern on which these designs were based were soon transformed into geometric patterns which reflected the local technical and artistic preferences Orijinal metn ing According to historical sources the six Caspian districts of Azerbaijan produced 18 000 rugs and carpet fabrics in 1843 Carpets from Shirvan and Guba were sold in Baku and those from Kazak and Ganja in Tabriz and Istanbul Britannica Encyclopedia Iran Shah Abbas 2022 09 01 at the Wayback MachineOrijinal metn ing The silk trade over which the government held a monopoly was a primary source of revenue Ismaʿil s successor Ṭahmasp I reigned 1524 76 encouraged carpet weaving on the scale of a state industry ʿAbbas I reigned 1588 1629 established trade contacts directly with Europe but Iran s remoteness from Europe behind the imposing Ottoman screen made maintaining and promoting these contacts difficult and sporadic Carpets are still made today in Daghestan Georgia and Armenia but the real home of Russian Caucasian carpets remains Azerbaijan and the skills and ideas of Azerbaijanian weavers are felt throughout the Caucasus P R J Ford The oriental carpet a history and guide to traditional motifs patterns and symbols Abrams 1981 ISBN 0 8109 1405 0 9780810914056 str 225 Joyce C Ware The Official Identification and Price Guide to Oriental Rugs House of Collectibles 1992 p 221 ISBN 0 87637 882 3 9780876378823 Mehdi Zarif Kovry Perevod s ital I Zamojskoj M AST 2006 str 19 ISBN 5 17 033764 7 GEOGRAPHICAL INDICATIONS OF AZERBAIJAN PDF Baku Azerbaycan Respublikasinin Eqli Mulkiyyet Agentliyi 2022 seh 20 Saadet Abdullaeva doktor iskusstvovedeniya professor Muzykalnyj instrument mirovogo zvuchaniya 2016 03 12 at the Wayback Machine IRS zhurnal 2011 1 49 F I Chelebiev Morfologiya dastgyaha 2022 01 15 at the Wayback Machine S Peterburg 2009 Medzhnun Kerimov Tar Atlas tradicionnoj azerbajdzhanskoj muzyki sajt CLOTHING xxi Turkic and Kurdish clothing of Azerbaijan statya iz Encyclopaedia Iranica P A Andrews And M Andrews Traditional art and symbolism of Kelaghayi making and wearing women s silk headscarves 2015 11 05 at the Wayback Machine Oficialnyj sajt YuNESKO Azerbaycanda senaye numunelerinin cografi gostericilerin ve emtee nisanlarinin analitik icmali Azerbaycan Respublikasinin Eqli Mulkiyyet Agentliyi Baki 2020 Cografi gosterici statusu verile bilecek emtee ve mehsullarin siyahisi hazirlanib marja az 24 07 2017 2023 06 29 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 06 Miklashevskaya N M Stennye rospisi Azerbajdzhana XVIII XIX vv Arhitektura Azerbajdzhana Ocherki Baku Izd vo AN Azerbajdzhanskoj SSR 1952 S 471 Fituni A Istoriya poslednej stolicy Shirvana Istoriko etnograficheskij i arheologicheskij ocherk Izvestiya Azerbajdzhanskogo komiteta ohrany pamyatnikov stariny iskusstva i prirody Azkomstaris Vyp 3 Baku 1927 Alizade A Lagich istoriko kulturnyj zapovednik Azerbajdzhana zhurnal IRS 2005 4 Tastes of Memory How to Bake an Authentic Armenian Lavash 2016 04 10 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 19 SOMUT OLMAYAN KULTUREL MIRAS UNSURU ERZURUM LAVAS ACEM EKMEGININ TURISTIK URUNE DONUSTURULMESINE YONELIK BIR CALISMA NESLIHAN CETINKAYA SALIH YILDIZ Guncel Turizm Arastirmalari Dergisi Gadzhieva S Sh Dagestanskie azerbajdzhancy XIX nachalo XX v istoriko etnograficheskoe issledovanie M Vostochnaya literatura RAN 1999 S 118 358 s Kulieva N M Sovremennaya selskaya semya i semejnyj byt v Azerbajdzhane Pod red doktora istoricheskih nauk T G Musaevoj B Elm 2011 S 97 ISBN 9 8066 1721 1 Kulieva N M Sovremennaya selskaya semya i semejnyj byt v Azerbajdzhane Pod red doktora istoricheskih nauk T G Musaevoj B Elm 2011 S 122 ISBN 9 8066 1721 1 Serdar Oktay and Saide Sadikoglu Gastronomic Cultural Impacts of Russian Azerbaijani and Iranian Cuisines International Journal of Gastronomy and Food Science https doi org 10 1016 j ijgfs 2018 03 003 2023 06 29 at the Wayback Machine az http intangible az 2020 08 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 09 13 Information Notice Public Consultation Names from Azerbaijan to be protected as Geographical Indications in the European Union 2019 Official Journal C 167 26 28 CELEX https eur lex europa eu legal content EN TXT uri CELEX 52019XC0516 03 legislation olu kecid Art of crafting and playing with Kamantcheh Kamancha a bowed string musical instrument UNESCO official site 2019 11 21 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 05 Encyclopedia Iranica Azerbaijan Music of Azerbaijan 2013 03 22 at the Wayback MachineOrijinal metn ing The art music of Azerbaijan is connected with the Irano Arabo Turkish art of the maqam of which the great theoreticians were notably Ṣafi al din Ormavi d 693 1294 and ʿAbd al Qader b Ḡaybi Maraḡi d 838 1435 who were originally from Urmia and Maraḡa in Azerbaijan Orijinal metn ing Azeri art music is also played in other regions of the Caucasus especially among the Armenians who have adopted the system of maqam and the instruments kamaṇca and tar Meletinskij E M Oguzskij epos Kitab i dedem Korkut Istoriya vsemirnoj literatury V 8 tomah AN SSSR In t mirovoj lit im A M Gorkogo M Nauka 1985 T III S 588 590 Yakubovskij A Yu Kitab i Korkud i ego znachenie dlya izucheniya turkmenskogo obshestva v epohu rannego srednevekovya Kniga moego deda Korkuta M L Izdatelstvo AN SSSR 1962 Kitabi Dede Gorgud Kitabi Dede Gorgud Sostaviteli transkripciya uproshyonnyj variant i predislovie Farhada Zejnalova i Sameta Alizade B Yazychy 1988 265 s ISBN 5560002518 azerb Arif M Azerbajdzhanskaya literatura M Vysshaya shkola 1979 232 s Ercilasun A B Dede Korkut Kitabi nin Yeni Nushasi ve Uzerindeki Yayinlar Milli Folklor 16 2019 5 22 lt https dergipark org tr en pub millifolklor issue 49086 626390 2022 09 04 at the Wayback Machine gt DEDE KORKUT UN YENI NUSHASI UZERINE KONU BAGLANTILAR YER ZAMAN OKUYUS Prof Dr Ahmet Bican ERCILASUN Nar Bayrami traditional pomegranate festivity and culture unesco org ingilis UNESCO official site 2020 12 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 16 Media Az Moskva otmetila azerbajdzhanskij prazdnik granata rus media az 2019 01 23 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 22 Populyarnaya hudozhestvennaya enciklopediya Pod red Polevogo V M M Izdatelstvo Sovetskaya enciklopediya 1986 2010 12 08 tarixinde Istifade tarixi 2022 02 05 Topqapi Sarayi Muzesi Islam Minyaturleri Filiz Cagman Zeren Tanindi 1979 s Efendi R Azerbaycan inceseneti B Serq Qerb 2007 160 s ISBN 978 9952 34 116 4 The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture 2009 seh 241 XIX esrin ensiklopedist alimi Mir Mohsun Nevvab 2022 03 25 at the Wayback Machine science gov az Senetsunas Ziyadxan Eliyev Arif Huseynov Cizgilerin hikmeti Baki Aspoliqraf 2013 V P Kobychev Izmenenie materialnoj kultury narodov Kavkaza za gody Sovetskoj vlasti pod red V K Gardanova Hozyajstvo i materialnaya kultura narodov Kavkaza v XIX XX vv materialy k Kavkazskomu istoriko etnograficheskomu atlasu Nauka Glav red vostochnoj literatury 1971 T 1 S 26 Azerbajdzhanskaya kuhnya Sherbety Chaj Sladosti Pechenya DirectMEDIA ISBN 9785998937460 Azerbajdzhanskaya kuhnya Sherbety Chaj Sladosti Pechenya DirectMEDIA ISBN 9785998937460 Rustam Gadzhiev Otchayannye azerbajdzhancy Kommersant Vlast zhurnal 2000 35 Altstadt Audrey L The Azerbaijani Turks power and identity under Russian rule Hoover Press 1992 331 Bagirova M Mamedov E Iz istorii sporta v drevnem i srednevekovom Azerbajdzhane IRS Baku 2015 1 73 S 16 22 Esker Naile ISLAM COGRAFIYASI VE AZERBAYCANDA OYUNLAR Baki AMEA Folklor Institutu 2017 Houchang E Chehabi ZUR ḴANA Encyclopaedia Iranica August 15 2006 2022 09 01 tarixinde Istifade tarixi 2022 02 27 Baku s Old City Memories of How it Used to Be By Farid Alakbarli 2010 12 13 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 12 ISLAM COGRAFIYASINDA VE AZERBAYCANDA XALQ OYUNLARI VE MEYDAN TAMASALARI Baki AMEA Folklor Institutu 2016 first missing last Gyulesh nacionalnaya azerbajdzhanskaya borba ussrwrestling narod ru 2016 first missing last Oktan Tarana Eylul 2012 Azerbaycan da Nasrettin Hoca Algisi Eski Yeni 43 Eskisehir Valiligi Yayinlari ss 40 44 ISSN 1309 1956 Adiguzel Sedat Bahar 2007 Tiflis Edebi Muhitinde Molla Nasreddin Dergisi ve Dergide Tartisilan Konular Bilig 41 Ankara Ahmet Yesevi Universitesi ss 1 21 ISSN 1301 0549 Cenikoglu Gokhan Tariman 2014 Turk Dunyasinda Nasreddin Hoca Fikralari Turk Dunyasi Bilgeler Zirvesi Gonul Sultanlari Bulusmasi Bildirileri Eskisehir Eskisehir 2013 Turk Dunyasi Kultur Baskenti Ajansi ss 241 255 Sheki Azerbaijan s Silk Road city of caravans and khans CNN Travel ingilis 2018 07 31 2022 07 09 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 08 Silk roads Azerbaijan unesco org 2019 03 27 tarixinde Azerbaijan in the Silk Road Economic Belt A Chinese Perspective www ciis org cn 2020 02 24 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 08 Macit M 2016 HATAYI NIN YAYIMLANMAMIS GAZELLERI Turkish Studies Gunes O 2018 FUZULI NIN LEYLA VE MECNUN MESNEVISI NDE METIN MINYATUR ILISKISI Turkish Studies https doi org 10 7827 TurkishStudies 13893 2023 06 29 at the Wayback Machine Niyazov A 2015 XIX Asir Kafkasya Medreselerine Genel Bir Bakis Car Balaken Ornegi Karadeniz Teknik Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi KTUIFD 2 2 157 177 Retrieved from https dergipark org tr tr pub katuifd issue 31143 338329 2023 05 13 at the Wayback Machine Azerbaycan etnoqrafiyasi Uc cildde III cild 2007 Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Arxeologiya ve Etnoqrafiya Institutu Baki Serq Qerb Kasimov K A Narody Azerbajdzhanskoj Sovetskoj Socialisticheskoj Respubliki Azerbajdzhancy Narodnoe tvorchestvo Narody mira Etnograficheskie ocherki Narody Kavkaza Tom 2 Pod obsh red S P Tolstova M Izdatelstvo Akademii nauk SSSR 1962 S 158 159 685 s Abdullaeva S A Narodnyj muzykalnyj instrumentarij Azerbajdzhana B Elm 2000 S 486 Anne Kressler Azerbaijani Music Selected for Voyager Spacecraft angl Azerbaijan International Summer 1994 2 2 P 24 25 Natalie Angier The Canon The Beautiful Basics of Science Faber amp Faber 2009 S 408 Azerbaycan qeyri maddi medeni irs numunelerinin dovlet reyestri Sedefvurma pesesi az Azerbaycan Medeniyyet Nazirliyi 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 08 Ibrahimov F Bakida metalisleme tarixi IX XVII esrler Baki Elm 1995 88 s Mustafayev A N Azerbaycanda senetkarliq tarixi etnoqrafik tedqiqat Baki Altay 1999 305 s David C King Cultures of the World Azerbaijan neopr Marshall Cavendish 2006 S 108 ISBN 0761420118 Chovkәn Pod red Dzh Kulieva Azerbajdzhanskaya sovetskaya enciklopediya Glavnaya redakciya Azerbajdzhanskoj sovetskoj enciklopedii 1987 T X S 377 Azerbajdzhanskaya muzyka Abasova E A Muzykalnaya enciklopediya M Sovetskaya enciklopediya Sovetskij kompozitor 1973 1982 Enciklopedii Slovari Spravochniki Muzykalnaya enciklopediya v 6 t gl red Yu V Keldysh 1973 1982 Allahverdiev M K Obryadovye sceny yally Izdatelstvo Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR B 1972 Alekperova A M Horovodnye tancy yally Nahichevanskoj zony B 1994 24 s Ugur Muxtelif xalqlarin reqs medeniyyeti Xalq Cebhesi 2016 8 noyabr S 13 Azerbaycan etnoqrafiyasi II cild 2007 seh 277 278 Azerbaycan etnoqrafiyasi II cild 2007 seh 274 276 Azerbaycan etnoqrafiyasi II cild 2007 seh 286 287 Azerbaycan etnoqrafiyasi II cild 2007 seh 206 UNESCO Files 2024 under process ingilis 2023 08 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 28 AZERBAYCAN QEYRI MADDI MEDENI IRS NUMUNELERININ DOVLET REYESTRI Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyinin 218 sayli 28 04 2010 tarixli Emri ile tesdiq edilmisdir 25 08 2011 28 03 2012 18 10 2012 15 05 2013 03 02 2014 27 01 2015 17 02 2016 12 05 2016 24 10 2018 09 04 2019 09 12 2020 tarixli elavelerle Online access ICH inventory Azerbaijan Azerbaijani English in Craftsmanship of mother of pearl inlay 2023 12 08 at the Wayback Machine John M Clifton Deborah A Clifton Peter Kirk and Roar Ljokjell The Sociolinguistic Situation of the Udi in Azerbaijan 2005 Panchevidze V N Dzhejranishvili E F Udinskij yazyk Yazyki narodov SSSR T 4 Iberijsko kavkazskie yazyki M 1967 Sevinc MURVETQIZI Qebelenin Nic kendindeki udinler Pasxa ve Kala Axsibay i bayram edibler 525 ci qezet 2013 2020 01 28 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 18 BMT nin Qeyri maddi medeni irs ve Dunya irsi siyahisindaki Azerbaycan incileri az baki xeber com 8 Iyl 2019 2023 09 03 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 28 Eating with the Mountain Jews of Azerbaijan Food52 com ingilis 10 January 2017 12 April 2017 tarixinde Istifade tarixi 12 April 2017 Jewish shtetl in Azerbaijan survives amid Muslim majority The Times of Israel 8 September 2013 tarixinde Istifade tarixi 12 April 2017 Kovropletenie drevnejshij vid dekorativno prikladnogo iskusstva 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2011 08 26 Azerbajdzhanskih kovry Shirvan Kuba Baku Karabah Gyandzha Kazah Ardebil Tebriz www heriz ru rus 2018 05 30 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 31 EdebiyyatAzerbaycan etnoqrafiyasi Uc cildde II cild Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Arxeologiya ve Etnoqrafiya Institutu Baki Serq Qerb 2007 ISBN ISBN 5 17 033764 7 The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture Jonathan M Bloom and Sheila Blair Azerbaijan Oxford University Press 2009