Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saz — təzənə (mizrab) ilə çalınan simli çalğı alətidir. O, ulu ozan sənətinin davamçısı olan aşıq və saz-söz sənətinin ayrılmaz tərkib hissəsidir.
Saz eyni zamanda türk dünyasının, türk mənəviyyatının rəmzlərindən biridir. Sinkretik, yəni özündə çalğı, oxuma, şeir demə, söz və dastan ifaçılığı, aktyorluq və rəqs (plastika) sənətlərini birləşdirən saz-söz sənəti, muğam sənəti ilə yanaşı, Azərbaycan milli mədəniyyətinin ən əski qatları ilə bağlıdır. Qədim türkdilli xalqlarda şaman, qam, oyun, baxşı, yanşaq, varsaq və nəhayət, ozan kimi tanınan sənətkarlar bugünkü aşığın əcdadları sayılırlar. Ozan sənəti yüzilliklər və minilliklər boyu böyük təkamül yolu keçərək aşıq sənətinə çevrildiyi kimi, qopuz da ona oxşar təkamül yolu keçərək saz aləti şəklini almışdır.
Saz artıq Şah İsmayıl Xətainin dövründə (XVI əsr) indiki şəklini almışdı. Şah İsmayıl Xətainin könül oxşayan qoşmalarının birində saz belə tərənnüm edilir:
Bu gün ələ almaz oldum mən sazım
Ərşə dirək-dirək çıxar mənim avazım.
Dörd iş vardır hər qarındaşa lazım:
Bir elm, bir kəlam, bir nəfəs, bir saz.
Azərbaycan sazı türkdilli xalqlar arasında yayılmış saz və ona oxşar alətlərdən çalğı texnikası, səsyayımı (akustikası) baxımından danılmaz üstünlükləri ilə seçilir. Sazın çanağı tut ağacının seçmə növlərindən, qolu isə qoz ağacından hazırlanır. Çanağın gövdəsi bir-birinə bərkidilmiş tək sayda (adətən 9) taxta "qabırğa"lardan yığılır. Bu "qabırğa"lar qol ilə çanağı birləşdirən "küp" adlı kiçik hissənin üzərində yığılır və sonra qol əlavə edilir. Çanağın üstü nazik taxta üzlüklə örtülür və qoluna 16-17 pərdə bağlanılır. Azərbaycanda ölçüləri ilə fərqlənən tavar sazın, yaxud ana sazın 11, 9, bəzən 8 simi, ondan bir qədər yığcam orta, yaxud qoltuq sazın 6, bəzən 7 simi, kiçik cürə sazın isə 4-6 simi vardır. Bir vaxtlar simlər yüksək keyfiyyətli poladdan hazırlanıb, gümüş suyuna salınarmış. Onlar heç zaman paslanmaz və çox az halda qırılarmış. Xalq çalğı alətləri orkestrində sazdan, adətən, qoltuq və ya cürə sazdan solo alət kimi istifadə olunur.
Saz, əsasən, gilas ağacının qabığından hazırlanmış təzənə ilə səsləndirilir. İndiki dövrdə isə plastik materiallardan daha çox istifadə olunur. Çox hallarda alətin qolu və çanağın yan tərəfləri təbii sədəflə bəzədilir. Əsas saz hesab edilən tavar sazın ümumi uzunluğu 1,200 mm, çanağının dərinliyi 200 mm olur.
Onun diapazonu birinci oktavanın "do" səsindən ikinci oktavanın "sol" səsinə qədərdir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saz tezene mizrab ile calinan simli calgi aletidir O ulu ozan senetinin davamcisi olan asiq ve saz soz senetinin ayrilmaz terkib hissesidir Saz eyni zamanda turk dunyasinin turk meneviyyatinin remzlerinden biridir Sinkretik yeni ozunde calgi oxuma seir deme soz ve dastan ifaciligi aktyorluq ve reqs plastika senetlerini birlesdiren saz soz seneti mugam seneti ile yanasi Azerbaycan milli medeniyyetinin en eski qatlari ile baglidir Qedim turkdilli xalqlarda saman qam oyun baxsi yansaq varsaq ve nehayet ozan kimi taninan senetkarlar bugunku asigin ecdadlari sayilirlar Ozan seneti yuzillikler ve minillikler boyu boyuk tekamul yolu kecerek asiq senetine cevrildiyi kimi qopuz da ona oxsar tekamul yolu kecerek saz aleti seklini almisdir Saz artiq Sah Ismayil Xetainin dovrunde XVI esr indiki seklini almisdi Sah Ismayil Xetainin konul oxsayan qosmalarinin birinde saz bele terennum edilir Bu gun ele almaz oldum men sazim Erse direk direk cixar menim avazim Dord is vardir her qarindasa lazim Bir elm bir kelam bir nefes bir saz Azerbaycan sazi turkdilli xalqlar arasinda yayilmis saz ve ona oxsar aletlerden calgi texnikasi sesyayimi akustikasi baximindan danilmaz ustunlukleri ile secilir Sazin canagi tut agacinin secme novlerinden qolu ise qoz agacindan hazirlanir Canagin govdesi bir birine berkidilmis tek sayda adeten 9 taxta qabirga lardan yigilir Bu qabirga lar qol ile canagi birlesdiren kup adli kicik hissenin uzerinde yigilir ve sonra qol elave edilir Canagin ustu nazik taxta uzlukle ortulur ve qoluna 16 17 perde baglanilir Azerbaycanda olculeri ile ferqlenen tavar sazin yaxud ana sazin 11 9 bezen 8 simi ondan bir qeder yigcam orta yaxud qoltuq sazin 6 bezen 7 simi kicik cure sazin ise 4 6 simi vardir Bir vaxtlar simler yuksek keyfiyyetli poladdan hazirlanib gumus suyuna salinarmis Onlar hec zaman paslanmaz ve cox az halda qirilarmis Xalq calgi aletleri orkestrinde sazdan adeten qoltuq ve ya cure sazdan solo alet kimi istifade olunur Saz esasen gilas agacinin qabigindan hazirlanmis tezene ile seslendirilir Indiki dovrde ise plastik materiallardan daha cox istifade olunur Cox hallarda aletin qolu ve canagin yan terefleri tebii sedefle bezedilir Esas saz hesab edilen tavar sazin umumi uzunlugu 1 200 mm canaginin derinliyi 200 mm olur Onun diapazonu birinci oktavanin do sesinden ikinci oktavanin sol sesine qederdir