Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müqəddəs Yelisey adına Cotari Kilsəsi (udi Ĭvĕl Yeliseyi s'iyen C'otari Gergeś) — Azərbaycanda kilsə.
| Müqəddəs Yelisey Kilsəsi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Qəbələ |
| Yerləşir | Nic |
| Aidiyyatı | |
| Tikilmə tarixi | 1823 |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 11,17 m |
| | |
Xüsusiyyəti
Məbəd Qəbələ rayonunun Nic qəsəbəsində yerləşir. Məbəd binası yerli daşlardan dördkünc planda inşa edilib və kiçik zəng qülləsi də var. 2006-cı ildə əsaslı bərpa olunmuş və istifadəsinə verilmişdir.
Tarixi
Yerində əvvəllər Müqəddəs Yeliseyin şagirdi olan şəhid Vlasın qəbri və eyniadlı kapella yerləşirdi. 1823-cü ildə həmin kapella Astvatzatur Cotaniants adlı bir udi rahib tərəfindən sökülmüş və Mesrop Maştots tərəfindən yerləşdirilmiş iki mis xaç tapılmışdı. 1879-cu ildə kilsə yerli camaat tərəfindən 1000 rubla təmir edilmişdir. Restavrasiyadan əvvəl kilsədə 3 ermənicə yazı mövcud idi.
Din xadimləri
Erməni Qriqorian kilsəsinin arxivlərinə əsasən, kilsədəki bəzi keşişlər siyahıya alınmışdır:
- Yengibar Ter-Astvatzatur Cotaniants
- Avetik Ohancanyan Cotatiants - 1788-ci ildə doğulub, Calut monastırında keşiş Xələtdən təhsil alıb. Kilsədə xidmət illəri 1832-1857)
- İohannes Cotatiants (kilsədə 1859-1885) - 1839-cu ildə dördüncü dərəcədən sekston vəzifəsinə təyin olunub. 1885-ci ildə vəfat edib. Dörd oğlu olub - Karapet (1837); Harutyun (1842); İyeremiya (1845) və Martiros (1857). Ölümündən sonra 309 nəfər kənd əhalisi sekston İohannes Tomasyan Cotatiansın kilsə rəhbəri olması üçün səs vermiş və Eçmiədzinə onun təyini üçün tələb göndərmişdi, lakin bu tələb geri çevrilir.
- Avetis Cotatiants (kilsədə 1868-1873)
- Hamparçum (İohannes) Avaqyan Dallakiants - 1851-ci ildə doğulub, 1879-cu ildən 27 dekabr 1910-cu ilədək (ölümünədək) xidmət edib.
- Daniel (Vağarşak) Harutunyan Cotatiants - ikinci keşiş kimi 1892-ci ildə fəaliyyətə başlayıb və 1910-cu ildə fəaliyyətini bitirib.
Assimilyasiya problemi
Udilərin Erməni kilsəsi tərəfindən assimilyasiyaya məruz qalması o dövrdə yerli xalqın narazıçılığına səbəb olurdu. Ermənistan Milli Arxivində bu barədə məlumatlar öz əksini tapıb:
 | ...onlar 1818-ci ildə arxiyepiskop Hovaness Karbetsinin qeyri-qanuni tələblərinə dözməyərək Gürcü kilsəsinə tabe olan udilərdir. Bu xalq yenə eynisini edə bilər, onların istəyini yerinə yetirməliyik. Arxiyepiskop Sargisin Sinoda məktubu |  |
| | Biz, Udilər, çox yaxşı bilirik ki, ermənilər üçün önəmsizik... Biz həmişə Erməni camaatının lazımsız, çürümüş, kompromisə gedən elementi kimi bilinmişik. Buna görə də, özümüzü bu vəzifələrdən azad hesab edirik: qoy Müqəddəs Zatı-Aliləri bilsin ki, bizim müqaviləmiz artıq gözardı edilir və biz keşişi özümüzdən olan Rus kilsəsinə qoşulmağa hazırıq. Zatı-Müqəddəsləri istəyir inansın, istəyir inanmasın. Müqəddəs Zatı-Aliləri, xahiş edirik, bizə kömək edin və öz mənəvi çobanımız olaraq seçdiyimiz Sekston Qalust Stepanyan Palçiantsı bizə təyin edin ki, bu istəyimizdən bizi daşındırasınız Udi xalqının Erməni kilsəsinə ərizəsi | |
| | ...bizim ən böyük istəyimiz odur ki, keşişimiz öz xalqımızdan olsun; çünki biz Aydınladan Müqəddəs Qriqorinin kilsəsində olsaq belə bizim dilimiz fərqlidir: biz Udiyik və Nic və Vartaşendən başqa heç yerdə yaşamırıq. Bizim erməni dili haqda ən kiçik bir fikrimiz yoxdur, nə də Müqəddəs Kitabı başa düşürük... Udi xalqının Erməni kilsəsinə ərizəsi | |
Müqəddəs Meşrob məktəbi
Erməni kilsəsinin siyasətinin qarşısını alan əsas problem dil barieri idi. Lakin görünür, Nic kəndində yaşayan ermənilər belə öz dillərini unudub yerli xalqın arasında assimilyasiyaya uğrayırdılar:
| | Nic kəndindəki ermənilərdən ermənicə bilməyənlər bir-birləriylə ya Türkcə ya da Udi dilində danışırlar. Hətta yerli ruhanilər belə ermənicə problemi ilə başa çıxa bilmirlər. Məsihin qanı hesabına qazandığımız sürümüzü qoruyub saxlaya bilmək, bu aşağılayıcı vəziyyətdən çıxarda bilmək və ana dili ilə kilsəmizdəki dini ayinlərdə iştirak edə bilmələri üçün onların övladlarına ermənicə öyrədə biləcək müəllim təşkil etməyi lazım bilirik. Erməni kilsəsi sənədləri, 1854 | |
Nəhayət 1870-ci ildə oğlanlar üçün kilsə məktəbi açılır. Bəzi mənbələrdə isə bu tarix 1876 və 1879-cu illər kimi göstərilir. 1882-ci ildə yaradılmış yeni məktəb 1886-cı ilə qədər fəaliyyətdə olub. 1886-cı ildə Müqəddəs Meşrob məktəbində 70 Udi, 12 Erməni gənci təhsil alırdı. 1892-ci ildə baş verən yanğında məktəb ciddi zərər görmüşdü. Məktəb 1945-ci ilədək fəaliyyətdə olub və bir müddət sonra azərbaycandilli məktəb ilə əvəz olunub.
İstinadlar
- İ. İzzət. ( (az.)). az.trend.az. 2013-08-03. 2015-03-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-23.
- Udilər haqda bəzi məlumatlar - Vardan Yeğiazariants, "Ardzaqank" jurnalı, 1887, say 12, səh. 182
- Ermənistan Milli Arxivi, fond 56, siyahı 1, dosye 7067
- Ermənistan Milli Arxivi, fond 56, siyahı 12, dosye 531
- Ermənistan Milli Arxivi, fond 56, siyahı 1, dosye 8112
- Ermənistan Milli Arxivi, fond 56, siyahı 1, dosye 6662, səh. 1
- Ermənistan Milli Arxivi, fond 56, siyahı 1, dosye 6662, səh. 2
- Ermənistan Milli Arxivi, fond 56, siyahı 1, dosye 5214, səh. 1
- Ermənistan Milli Arxivi, fond 56, siyahı 1, dosye 3466, səh. 30
Xarici keçidlər
- Udilərin saytı 2009-02-09 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muqeddes Yelisey adina Cotari Kilsesi udi Ĭvĕl Yeliseyi s iyen C otari Gerges Azerbaycanda kilse Muqeddes Yelisey Kilsesi40 56 50 sm e 47 40 00 s u Olke AzerbaycanSeher QebeleYerlesir NicAidiyyatiTikilme tarixi 1823Uzunlugu 18 14 mEni 11 17 mMuqeddes Yelisey kilsesiXususiyyetiMebed Qebele rayonunun Nic qesebesinde yerlesir Mebed binasi yerli daslardan dordkunc planda insa edilib ve kicik zeng qullesi de var 2006 ci ilde esasli berpa olunmus ve istifadesine verilmisdir TarixiYerinde evveller Muqeddes Yeliseyin sagirdi olan sehid Vlasin qebri ve eyniadli kapella yerlesirdi 1823 cu ilde hemin kapella Astvatzatur Cotaniants adli bir udi rahib terefinden sokulmus ve Mesrop Mastots terefinden yerlesdirilmis iki mis xac tapilmisdi 1879 cu ilde kilse yerli camaat terefinden 1000 rubla temir edilmisdir Restavrasiyadan evvel kilsede 3 ermenice yazi movcud idi Din xadimleriErmeni Qriqorian kilsesinin arxivlerine esasen kilsedeki bezi kesisler siyahiya alinmisdir Yengibar Ter Astvatzatur Cotaniants Avetik Ohancanyan Cotatiants 1788 ci ilde dogulub Calut monastirinda kesis Xeletden tehsil alib Kilsede xidmet illeri 1832 1857 Iohannes Cotatiants kilsede 1859 1885 1839 cu ilde dorduncu dereceden sekston vezifesine teyin olunub 1885 ci ilde vefat edib Dord oglu olub Karapet 1837 Harutyun 1842 Iyeremiya 1845 ve Martiros 1857 Olumunden sonra 309 nefer kend ehalisi sekston Iohannes Tomasyan Cotatiansin kilse rehberi olmasi ucun ses vermis ve Ecmiedzine onun teyini ucun teleb gondermisdi lakin bu teleb geri cevrilir Avetis Cotatiants kilsede 1868 1873 Hamparcum Iohannes Avaqyan Dallakiants 1851 ci ilde dogulub 1879 cu ilden 27 dekabr 1910 cu iledek olumunedek xidmet edib Daniel Vagarsak Harutunyan Cotatiants ikinci kesis kimi 1892 ci ilde fealiyyete baslayib ve 1910 cu ilde fealiyyetini bitirib Assimilyasiya problemiUdilerin Ermeni kilsesi terefinden assimilyasiyaya meruz qalmasi o dovrde yerli xalqin naraziciligina sebeb olurdu Ermenistan Milli Arxivinde bu barede melumatlar oz eksini tapib onlar 1818 ci ilde arxiyepiskop Hovaness Karbetsinin qeyri qanuni teleblerine dozmeyerek Gurcu kilsesine tabe olan udilerdir Bu xalq yene eynisini ede biler onlarin isteyini yerine yetirmeliyik Arxiyepiskop Sargisin Sinoda mektubuBiz Udiler cox yaxsi bilirik ki ermeniler ucun onemsizik Biz hemise Ermeni camaatinin lazimsiz curumus kompromise geden elementi kimi bilinmisik Buna gore de ozumuzu bu vezifelerden azad hesab edirik qoy Muqeddes Zati Alileri bilsin ki bizim muqavilemiz artiq gozardi edilir ve biz kesisi ozumuzden olan Rus kilsesine qosulmaga haziriq Zati Muqeddesleri isteyir inansin isteyir inanmasin Muqeddes Zati Alileri xahis edirik bize komek edin ve oz menevi cobanimiz olaraq secdiyimiz Sekston Qalust Stepanyan Palciantsi bize teyin edin ki bu isteyimizden bizi dasindirasiniz Udi xalqinin Ermeni kilsesine erizesi bizim en boyuk isteyimiz odur ki kesisimiz oz xalqimizdan olsun cunki biz Aydinladan Muqeddes Qriqorinin kilsesinde olsaq bele bizim dilimiz ferqlidir biz Udiyik ve Nic ve Vartasenden basqa hec yerde yasamiriq Bizim ermeni dili haqda en kicik bir fikrimiz yoxdur ne de Muqeddes Kitabi basa dusuruk Udi xalqinin Ermeni kilsesine erizesiMuqeddes Mesrob mektebiErmeni kilsesinin siyasetinin qarsisini alan esas problem dil barieri idi Lakin gorunur Nic kendinde yasayan ermeniler bele oz dillerini unudub yerli xalqin arasinda assimilyasiyaya ugrayirdilar Nic kendindeki ermenilerden ermenice bilmeyenler bir birleriyle ya Turkce ya da Udi dilinde danisirlar Hetta yerli ruhaniler bele ermenice problemi ile basa cixa bilmirler Mesihin qani hesabina qazandigimiz surumuzu qoruyub saxlaya bilmek bu asagilayici veziyyetden cixarda bilmek ve ana dili ile kilsemizdeki dini ayinlerde istirak ede bilmeleri ucun onlarin ovladlarina ermenice oyrede bilecek muellim teskil etmeyi lazim bilirik Ermeni kilsesi senedleri 1854 Nehayet 1870 ci ilde oglanlar ucun kilse mektebi acilir Bezi menbelerde ise bu tarix 1876 ve 1879 cu iller kimi gosterilir 1882 ci ilde yaradilmis yeni mekteb 1886 ci ile qeder fealiyyetde olub 1886 ci ilde Muqeddes Mesrob mektebinde 70 Udi 12 Ermeni genci tehsil alirdi 1892 ci ilde bas veren yanginda mekteb ciddi zerer gormusdu Mekteb 1945 ci iledek fealiyyetde olub ve bir muddet sonra azerbaycandilli mekteb ile evez olunub IstinadlarI Izzet az az trend az 2013 08 03 2015 03 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 03 23 Udiler haqda bezi melumatlar Vardan Yegiazariants Ardzaqank jurnali 1887 say 12 seh 182 Ermenistan Milli Arxivi fond 56 siyahi 1 dosye 7067 Ermenistan Milli Arxivi fond 56 siyahi 12 dosye 531 Ermenistan Milli Arxivi fond 56 siyahi 1 dosye 8112 Ermenistan Milli Arxivi fond 56 siyahi 1 dosye 6662 seh 1 Ermenistan Milli Arxivi fond 56 siyahi 1 dosye 6662 seh 2 Ermenistan Milli Arxivi fond 56 siyahi 1 dosye 5214 seh 1 Ermenistan Milli Arxivi fond 56 siyahi 1 dosye 3466 seh 30Xarici kecidlerUdilerin sayti 2009 02 09 at the Wayback Machine