Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan qədim zamanlardan bəri Şərqin ən böyük ipəkçilik ölkəsi kimi tanınırdı və Şirvan əlayəti Azərbaycanda ən iri ipəkçilik rayonu idi. Bundan başqa Azərbaycanın Şamaxı, Basqal, Gəncə, Şəki, Şuşa bölgələrində da ipəkçilik istehsalı çox inkişaf etmişdir. Bu rayonlarda ipəkdən çox qəşəng, bəzəkli, naxışlı, zərif qadın baş örpəkləri istehsal olunurdu. Azərbaycanda ipəkçilik həm qədim vaxtlarda, həm də müasir dövrdə əhalinin əsas fəaliyyət növlərindən biri olmuşdur. Fərziyyələrə görə, ipəkçiliklə bağlı işlərlə burada təxminən 2000 ildən artıqdır ki, məşğul olurlar.
Artıq V–VI əsrlərdə Azərbaycanın iqtisadiyyatında ipəkçilik mühüm yer tutmuşdur. Antik dövr Alban tarixçisi M. Kalankaytuklu özünün "Alban tarixi" kitabında Kür çayı sahillərində çoxlu tut ağacının bitdiyini, ondan, əsasən, ipək parça istehsalında xammal kimi istifadə olunduğunu göstərmişdir. Azərbaycanın təbii şəraiti bu ölkəni bir çox əsrlər boyu dünyanın ipəkçilik mərkəzlərindən birinə çevirmişdir. Şamaxıda, Şəkidə və Azərbaycanın digər guşələrində istehsal olunan ipək parçalar zəngin təbiətli diyarın bütün rənglərinin coşqunluğunu özündə əks etdirmişdir.
Qarabağda
Qarabağın ipəkçilik müəssisələri əsasən Şuşa və Cəbrayıl qəzalarında yerləşirdi. XX əsrin əvvəllərində Şuşa qəzasında 12, Cəbrayıl qəzasında isə 5 ipəkəyirən fabrik var idi. Bu fabriklərin bəziləri maşınla, buxar qazanları ilə təchiz edilmiş iri fabriklər idi. Qarabağın ipəkçilik sənayesində hətta səhmdar cəmiyyətlər də fəaliyyət göstərirdi. Belə səhmdar cəmiyyətlərdən biri hələ XX əsrin başlanğıcında Şuşa qəzasında yaradılmışdı. Bu səhmdar cəmiyyətin 6 ipəkəyirən, 2 ipəkeşən və 3 baramaboğan fabriki var idi. Bu fabriklər əsas etibarilə Şuşa qəzası ərazisində yerləşmişdi. Yalnız iki baramaboğan fabrik- biri Yelizavetpol quberniyasının Güzlər kəndində və o biri Zaqafqaziya dəmir yolunun Samtredi stansiyasında idi. Bütün fabriklər o dövr üçün müasir olan texnika əsasında qurulmuşdu. Səhmdar cəmiyyətin əsas kapitalı 500 min manata bərabər idi.
Gəncədə
Şirvanda
XV əsrin 70-ci illərində Şamaxı şəhərində olmuş İtaliya səyyahı Kontarini yazırdı ki, bu şəhərdə yüksək keyfiyyətli ipək parçalar hazırlanır. Həmin dövrlərdə Şamaxıdan Rusiyaya, İraqa, Suriyaya və başqa ölkələrə daha çox ipək aparılırdı. XVI–XVII əsrlərdə də Şirvan ipək istehsalına görə Yaxın Şərqdə öz üstünlüyünü saxlaya bilmişdi. Şirvan ipəyinin xeyli hissəsi yenə də Asiya və Avropanın bir çox ölkələrinə göndərilirdi. Xarici ölkələrə satışa göndərilən ipəkdən əlavə məhsulun xeyli hissəsi daxildə ipək toxuculuğunu təmin etmək üçün istifadə edilirdi. XVII əsrin 30-cu illərində Azərbaycanda olmuş Adam Olearinin verdiyi məlumata görə, burada hər il 10–20 min tay xamna toplanırdı. Ondan 3000 tay Şirvanın, 2000 tay Qarabağın payına düşürdü (hər tay təxminən 5,5 pud idi). Deməli, hər il Şirvanda 16,5 min pud, Qarabağda isə 11 min puda qədər xamna istehsal olunurdu.
Şəkidə
Vaxtilə Şəkidə ipəkçiliyin qədim tarixə malik olması, respublikada ən iri ipək fabriklərinin burada fəaliyyət göstərməsi nəzərə alınaraq ilk növbədə Elmi Mərkəzdə ipəkçiliklə əlaqəli tədqiqatlara başlandı. Yeni, yüksək məhsuldar, xəstəliyə davamlı və istehsalatın bütün tələblərinə cavab verə bilən tut ipəkqurdunun xətt, cins və hibridlərinin yaradılması qarşıya məqsəd qoyuldu. Ona görə də SSRİ-nin bütün ipəkçilik rayonlarından, eləcə də xarici ölkələrdən ipəkqurdu toxumları gətirilib, hər biri ayrı-ayrılıqda bəslənərək damazlıq üçün baramalar seçilib götürüldü. Həmin cinslərin bioloji və texnoloji göstəriciləri müəyyən edilərək, çox yüksək keyfiyyətli xətlər gələcək cinsdaxili seleksiya işlərində tətbiq edildi. Nəticədə tut ipəkqurdunun yüksək yaşama qabiliyyətli, baramaları asan açılan, ipək çıxımı çox olan UN, UF, Şəki-1, Şəki-2 kimi dörd yeni xətti yaradıldı. Uzun illər əlaqəli aparılan tədqiqatlar nəticəsində dörd yeni cinsi yaradıldı. Qeyd edim ki, yerli şəraitə uyğunlaşdırılmış bu toxumların baramalarının yüksək texnoloji göstəriciləri vardır. Son illərdə Şəkinin ipəkçilikdə qazandığı keçmiş şöhrətini özünə qaytarmaq məqsədilə xeyli işlər görülür, müəyyən tədbirlər həyata keçirilir. Şəhər icra hakimiyyəti tərəfindən 2006-cı ilin avqust ayında keçirilən İpək Bayramında nəinki keçmiş ittifaqın, hətta bir sıra xarici dövlətlərin nümayəndələrinin iştirak etməsi bu tədbirin möhtəşəmliyindən xəbər verir. Bu tədbirin yaddaqalan xoş təəssüratı bu istiqamətdə daha əhəmiyyətli bir addımın atılması ilə nəticələnmiş, icra hakimiyyəti ilə birlikdə əməkdaşlarımız tərəfindən 2008-ci ildə nəşr edilmiş "Şəki ipəyi uzaq karvan yollarında" kitabı (Z. Əlizadə, N. İbrahimov) çapdan çıxmış və çox böyük oxucu marağına səbəb olmuşdur.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Azerbaycan qedim zamanlardan beri Serqin en boyuk ipekcilik olkesi kimi taninirdi ve Sirvan elayeti Azerbaycanda en iri ipekcilik rayonu idi Bundan basqa Azerbaycanin Samaxi Basqal Gence Seki Susa bolgelerinde da ipekcilik istehsali cox inkisaf etmisdir Bu rayonlarda ipekden cox qeseng bezekli naxisli zerif qadin bas orpekleri istehsal olunurdu Azerbaycanda ipekcilik hem qedim vaxtlarda hem de muasir dovrde ehalinin esas fealiyyet novlerinden biri olmusdur Ferziyyelere gore ipekcilikle bagli islerle burada texminen 2000 ilden artiqdir ki mesgul olurlar Artiq V VI esrlerde Azerbaycanin iqtisadiyyatinda ipekcilik muhum yer tutmusdur Antik dovr Alban tarixcisi M Kalankaytuklu ozunun Alban tarixi kitabinda Kur cayi sahillerinde coxlu tut agacinin bitdiyini ondan esasen ipek parca istehsalinda xammal kimi istifade olundugunu gostermisdir Azerbaycanin tebii seraiti bu olkeni bir cox esrler boyu dunyanin ipekcilik merkezlerinden birine cevirmisdir Samaxida Sekide ve Azerbaycanin diger guselerinde istehsal olunan ipek parcalar zengin tebietli diyarin butun renglerinin cosqunlugunu ozunde eks etdirmisdir QarabagdaQarabagin ipekcilik muessiseleri esasen Susa ve Cebrayil qezalarinda yerlesirdi XX esrin evvellerinde Susa qezasinda 12 Cebrayil qezasinda ise 5 ipekeyiren fabrik var idi Bu fabriklerin bezileri masinla buxar qazanlari ile techiz edilmis iri fabrikler idi Qarabagin ipekcilik senayesinde hetta sehmdar cemiyyetler de fealiyyet gosterirdi Bele sehmdar cemiyyetlerden biri hele XX esrin baslangicinda Susa qezasinda yaradilmisdi Bu sehmdar cemiyyetin 6 ipekeyiren 2 ipekesen ve 3 baramabogan fabriki var idi Bu fabrikler esas etibarile Susa qezasi erazisinde yerlesmisdi Yalniz iki baramabogan fabrik biri Yelizavetpol quberniyasinin Guzler kendinde ve o biri Zaqafqaziya demir yolunun Samtredi stansiyasinda idi Butun fabrikler o dovr ucun muasir olan texnika esasinda qurulmusdu Sehmdar cemiyyetin esas kapitali 500 min manata beraber idi GencedeSirvandaXV esrin 70 ci illerinde Samaxi seherinde olmus Italiya seyyahi Kontarini yazirdi ki bu seherde yuksek keyfiyyetli ipek parcalar hazirlanir Hemin dovrlerde Samaxidan Rusiyaya Iraqa Suriyaya ve basqa olkelere daha cox ipek aparilirdi XVI XVII esrlerde de Sirvan ipek istehsalina gore Yaxin Serqde oz ustunluyunu saxlaya bilmisdi Sirvan ipeyinin xeyli hissesi yene de Asiya ve Avropanin bir cox olkelerine gonderilirdi Xarici olkelere satisa gonderilen ipekden elave mehsulun xeyli hissesi daxilde ipek toxuculugunu temin etmek ucun istifade edilirdi XVII esrin 30 cu illerinde Azerbaycanda olmus Adam Olearinin verdiyi melumata gore burada her il 10 20 min tay xamna toplanirdi Ondan 3000 tay Sirvanin 2000 tay Qarabagin payina dusurdu her tay texminen 5 5 pud idi Demeli her il Sirvanda 16 5 min pud Qarabagda ise 11 min puda qeder xamna istehsal olunurdu SekideVaxtile Sekide ipekciliyin qedim tarixe malik olmasi respublikada en iri ipek fabriklerinin burada fealiyyet gostermesi nezere alinaraq ilk novbede Elmi Merkezde ipekcilikle elaqeli tedqiqatlara baslandi Yeni yuksek mehsuldar xesteliye davamli ve istehsalatin butun teleblerine cavab vere bilen tut ipekqurdunun xett cins ve hibridlerinin yaradilmasi qarsiya meqsed qoyuldu Ona gore de SSRI nin butun ipekcilik rayonlarindan elece de xarici olkelerden ipekqurdu toxumlari getirilib her biri ayri ayriliqda beslenerek damazliq ucun baramalar secilib goturuldu Hemin cinslerin bioloji ve texnoloji gostericileri mueyyen edilerek cox yuksek keyfiyyetli xetler gelecek cinsdaxili seleksiya islerinde tetbiq edildi Neticede tut ipekqurdunun yuksek yasama qabiliyyetli baramalari asan acilan ipek ciximi cox olan UN UF Seki 1 Seki 2 kimi dord yeni xetti yaradildi Uzun iller elaqeli aparilan tedqiqatlar neticesinde dord yeni cinsi yaradildi Qeyd edim ki yerli seraite uygunlasdirilmis bu toxumlarin baramalarinin yuksek texnoloji gostericileri vardir Son illerde Sekinin ipekcilikde qazandigi kecmis sohretini ozune qaytarmaq meqsedile xeyli isler gorulur mueyyen tedbirler heyata kecirilir Seher icra hakimiyyeti terefinden 2006 ci ilin avqust ayinda kecirilen Ipek Bayraminda neinki kecmis ittifaqin hetta bir sira xarici dovletlerin numayendelerinin istirak etmesi bu tedbirin mohtesemliyinden xeber verir Bu tedbirin yaddaqalan xos teessurati bu istiqametde daha ehemiyyetli bir addimin atilmasi ile neticelenmis icra hakimiyyeti ile birlikde emekdaslarimiz terefinden 2008 ci ilde nesr edilmis Seki ipeyi uzaq karvan yollarinda kitabi Z Elizade N Ibrahimov capdan cixmis ve cox boyuk oxucu maragina sebeb olmusdur Hemcinin baxAzerbaycanda kend teserrufati