Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yumurta döyüşdürmə — Azərbaycanda ən çox yazqabağı (bayramqabağı) günlərdə əsasən uşaq və gənclər arasında, geniş şəkildə oynanılan qədim oyunlarından biridir.
==Yalan məlumat Yumrta döyüşdürmə oyunu Novruz bayramının çərşənbələrindən başlamış oğlan uşaqları və cavanlar tərəfindən icra olunan oyun-əyləncələrdən biridir. Bəzi bölgələrdə hətta Böyük Çillənin gəlişi ilə bu oyun oynanılmağa başlayır.
Yumurta döyüşdürmə oyununda həm çiy-bişməmiş, həm də bişmiş, rənglərlə ala-bəzək boyanmış yumurtalardan istifadə olunur. Döyüşmədən əvvəl tərəflərin razılığı ilə yumurtalar dəyişdirilərək dişə vurub bərk-boşluğu yoxlanılır. Bu, "yumurtanı dadma" adlanır.
Oyunun qaydaları
Bilinəndə ki, döyüşdürülən yumurtalardan biri diğərininkindən bərkdir, boş olan yumurtanın sahibi, ona:
— Əy, vurum, — deyir. "Əy, vurum" yumurtanın sivri tərəfindən azca aşağı nişan qoymaq deməkdir. Uşaqların daha çox sevdiyi, bu günlərdə yaşayan həmin adət əyləncəli bir səhnəyə çevrilir:
Daş, daş…
Baş yumurtam,
Baş, baş…
Həci dayını
Yandırdım.
Bir səbətlik
Yumurtasını sındırdım.
Daş, yumurtam
Daş, daş…
Kimin oyun yumurtası çox sınarsa, o da sınıqları yır-yığış eləyir, qalib qəhrəmanlar kimi sevinir. Bu oyunda hiylə və məharət qalib gəlir: "Sən tut, mən vurum", "Bunu mən tuturam, onu sən tut", "Gəl yumurtaları dəyişib, vuraq", "Gəl dadışaq", "Yox, sənin yumurtan ziyilidir" və s.
Döyüşmədə sındırılmış yumurtalarla oyun daha maraqlıdır. Döyüşmədə uduzulmuş sınıq yumurtaları sıraya düzürlər. Sonra buraya bir xoruz buraxırlar. Xoruz sıradakı hansı yumurtanı dimdikləyirsə, sahibi sıradakı bütün yumurtaları udmuş sayılır.
Bir oyun da bişmiş yumurtaları yoxuşdan üzüaşağı diyirlətməkdir. Hansı yumurta daha uzağa diyirlənirsə, sahibi qalib sayılır.
Yumurta döyüşdürmənin xüsusiyyətləri böyük Azərbaycan yazıçısı Cəlil Məmmədquluzadənin (1866–1932) bir felyetonunda da özünə yer almışdır. Felyetondakı həmin epizod belədir: "… məlumdur ki, uşaqlar yumurta döyüşdürəndə əvvəl bir dadırlar, yəni yumurtalarını dəyişdirib vururlar dişlərinə və sonra qaytarıb verirlər bir-birinə. Sonra başlayırlar oynamağa. Məsələn, Əli bunu qanır ki, yumurtası Vəlinin yumurtasından bərkdir. Əvvəl deyir:
— Tut!
Vəli deyir:
— Sən tut!
Vəli deyir:
Sən tut!
Axırda Əli tutur, çünki bilir ki, tutsa da, Vəlinin yumurtası sınacaq.
Vəli də işi duyub vurmur, çünki bilir ki, yumurtası boşdur, sınacaq Əli deyir:
— Vur!
Vəli vurmur. Əli yumurtasını yan tutur və deyir.
— Vur!
Vəli vurmur, çünki bilir ki, yumurtası sınacaq.
Əli yumurtanın künəsin tutur və deyir:
— Vur!
Vəli vurmur, bilir ki, yumurtası sınacaq. Sonra Əli hər yerdə Vəlini görəndə yumurtasını açıq tutub Vəliyə deyir:
— Bax, tutmuşam, haradan vuracaqsansa vur!
Çünki Əli bilir ki, Vəlinin yumurtası boşdur".
Mənbə
- Novruz bayramı ensklopediyası. Bakı-2008 (Şərq-Qərb). səh.200.
İstinadlar
- Azərbaycan etnoqrafiyası, Bakı-2007, "Şərq-Qərb" nəşriyyatı. Üç cilddə. III cild. səh. 483.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yumurta doyusdurme Azerbaycanda en cox yazqabagi bayramqabagi gunlerde esasen usaq ve gencler arasinda genis sekilde oynanilan qedim oyunlarindan biridir Yumurta doyusdurme Xalq oyunlari Yalan melumat Yumrta doyusdurme oyunu Novruz bayraminin cersenbelerinden baslamis oglan usaqlari ve cavanlar terefinden icra olunan oyun eylencelerden biridir Bezi bolgelerde hetta Boyuk Cillenin gelisi ile bu oyun oynanilmaga baslayir Yumurta doyusdurme oyununda hem ciy bismemis hem de bismis renglerle ala bezek boyanmis yumurtalardan istifade olunur Doyusmeden evvel tereflerin raziligi ile yumurtalar deyisdirilerek dise vurub berk boslugu yoxlanilir Bu yumurtani dadma adlanir Oyunun qaydalariBilinende ki doyusdurulen yumurtalardan biri digerininkinden berkdir bos olan yumurtanin sahibi ona Ey vurum deyir Ey vurum yumurtanin sivri terefinden azca asagi nisan qoymaq demekdir Usaqlarin daha cox sevdiyi bu gunlerde yasayan hemin adet eylenceli bir sehneye cevrilir Das das Bas yumurtam Bas bas Heci dayini Yandirdim Bir sebetlik Yumurtasini sindirdim Das yumurtam Das das Kimin oyun yumurtasi cox sinarsa o da siniqlari yir yigis eleyir qalib qehremanlar kimi sevinir Bu oyunda hiyle ve meharet qalib gelir Sen tut men vurum Bunu men tuturam onu sen tut Gel yumurtalari deyisib vuraq Gel dadisaq Yox senin yumurtan ziyilidir ve s Doyusmede sindirilmis yumurtalarla oyun daha maraqlidir Doyusmede uduzulmus siniq yumurtalari siraya duzurler Sonra buraya bir xoruz buraxirlar Xoruz siradaki hansi yumurtani dimdikleyirse sahibi siradaki butun yumurtalari udmus sayilir Bir oyun da bismis yumurtalari yoxusdan uzuasagi diyirletmekdir Hansi yumurta daha uzaga diyirlenirse sahibi qalib sayilir Yumurta doyusdurmenin xususiyyetleri boyuk Azerbaycan yazicisi Celil Memmedquluzadenin 1866 1932 bir felyetonunda da ozune yer almisdir Felyetondaki hemin epizod beledir melumdur ki usaqlar yumurta doyusdurende evvel bir dadirlar yeni yumurtalarini deyisdirib vururlar dislerine ve sonra qaytarib verirler bir birine Sonra baslayirlar oynamaga Meselen Eli bunu qanir ki yumurtasi Velinin yumurtasindan berkdir Evvel deyir Tut Veli deyir Sen tut Veli deyir Sen tut Axirda Eli tutur cunki bilir ki tutsa da Velinin yumurtasi sinacaq Veli de isi duyub vurmur cunki bilir ki yumurtasi bosdur sinacaq Eli deyir Vur Veli vurmur Eli yumurtasini yan tutur ve deyir Vur Veli vurmur cunki bilir ki yumurtasi sinacaq Eli yumurtanin kunesin tutur ve deyir Vur Veli vurmur bilir ki yumurtasi sinacaq Sonra Eli her yerde Velini gorende yumurtasini aciq tutub Veliye deyir Bax tutmusam haradan vuracaqsansa vur Cunki Eli bilir ki Velinin yumurtasi bosdur MenbeNovruz bayrami ensklopediyasi Baki 2008 Serq Qerb seh 200 IstinadlarAzerbaycan etnoqrafiyasi Baki 2007 Serq Qerb nesriyyati Uc cildde III cild seh 483 ISBN 978 9952 34 152 2Hemcinin baxNovruz bayrami