Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Təsnif (fars. تصنيف) — Azərbaycan milli musiqi janrı. Muğamdan əvvəl və ya sonra ifa edilir. Əvvəllər təsnifin mövzuları xalq ruhunu əks etdirən vətənpərvərlik təsnifləri idi. Daha sonra təsniflər klassik şeirlərdən istifadə edərək əsas olaraq sevgi mövzulara həsr olunmuşdur..
Tarixi
Təsnif nəzəriyyəsi ilk dəfə XV əsrdə Əbdülqadir Marağayinin yazılarında qeyd edilir, lakin XIX əsrin sonuna qədər klassik Avaz və ya Radifi üstün tutaraq təsnif janrını ciddiyə alınmırdı. Qacar dövründə (1875–1925) vokal oxumə mədəniyyəti bir neçə kateqoriyaya bölünürdü: dini, xalq, məşhur, kübar və siyasi. Təsnif ilə yanaşı həmçinin sürud (fars. سرود — himn), dini mahnılar və təranə (fars. ترانه — xalq mahnısı) mövcud olmuşdur.. "Təsnif" sözü klassik musiqi ilə müəllif mahnısı janrların birləşməyin ifadəsidi. O dövrdə müəyyən poetik və aristokrat dairələrdə məşhur idi. Murtuza Neydavud və Məhəmməd Əli-Əmir Cahid kimi bəstəkarlar klassik təsnifin musiqi irsini genişləndirmişdilər. Qacar dövrünün bəstəkarları, əhəmiyyətli üslub və tematik dəyişikliklərlə təsniflərində ənənəvi formaları birləşdirir. XIX əsrin fars poeziyasının xüsusiyyətlərindən biri fars dilinin kütləvi auditoriyaya çatdirilmaq üçün sadələşdirilməsi idi.
İranda Konstitusiya İnqilabının dövründə (1905–1911), siyasi mübarizə prosesində təsnif və təranə mühüm rol oynadı. Bu dövrün bir çox şairi qəzəl kimi sadə poetik formalarda, həm da sərbəst formalarda yazırdılar. Tasnif inqilabçı cəmiyyətlərdə və konsert zallarında qeyri-rəsmi görüşlərdə səslənirdi.
Struktur
Təsnif — dəstgah şöbələri arasında (əvvəlkinə nəhayət vermək, "yekun vurmaq", sonrakına isə keçmək üçün) ifa olunan mahnı formasına bənzər (kuplet forması) dəqiq və sabit ölçülü nəğmə.
Azərbaycan aşıq şeirinin digər şəkilləri kimi bərabər hecalı və sabit qafiyə sisteminə malik olan təsniflər ədəbiyyatşünaslıqda ən az öyrənilmiş şeir şəkillərindən biridir. Sadə, aydın bir dilə sahib olan təsniflərdə hər misra 5 hecadan ibarət olur. Təsniflər, adətən, 3, 4, 5, 6 misralı olur, bəndlərin sayında isə məhdudiyyət yoxdur. XIII–XIV əsrlərdə yaşamış Yunis Əmrənin yaradıcılığında təsniflərin olması bu şeir şəklinin qədimliyindən xəbər verir.
Forma və məzmun xüsusiyətləri nəzərə alınmaqla təsniflərin saya, nəqəratlı və mürvəti formaları vardır. Nəqəratlı təsniflərdə şeirin ilk üç misrası həmqafiyə olur, son iki misra isə eyni misranın təkrarı üzərində qurulur. İfa zamanı da şeirin üç misrası əsas aşıq tərəfindən "Təsnif" üzərində oxunur, son iki misrada isə əsas aşıqla yanaşı, tərəf-müqabil aşıq tərəfindən nəqərat üstündə ayaq verilir. Mürvəti təsniflər aşıq ədəbiyyatında həm də "Təkərləmə təsnif" kimi tanınır. Şeirin birinci misrası 6, ikinci misrası 5 hecalıdır, qafiyə sistemi isə klassik yazılı ədəbiyyat nümunələri kimidir.
İfaçılar
İstinadlar
- (PDF). 2016-04-03 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-13.
- سعید مشکین قلم. تصنیف‌ها، ترانه‌ها و سرودهای ایران زمین. تهران: انتشارات خانه سبز، زمستان ۱۳۷۷.
- سعید مشکین قلم. تصنیف‌ها، ترانه‌ها و سرودهای ایران زمین. تهران: انتشارات خانه سبز، زمستان ۱۳۷۷.
- هوشنگ سامانی. "مهم‌ترین تصنیف انقلابی تاریخ موسیقی ایران (از خون جوانان وطن)". وب‌گاه چراغ‌های رابطه. بازبینی‌شده در ۱/۱۰/۲۰۱۰
- Paşa Əfəndiyev. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı. Pedaqoji institutların tələbələri üçün dərslik. Bakı, Maarif, 1981, 404 s
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Bülbül və Azərbaycan xalq musiqisi
- Məhərrəm Qasımlı, Mahmud Allahmanlı. "Aşıq şeirinin poetik biçimləri və çeşidləri" (az.). Elm və təhsil. 2018. İstifadə tarixi: 2020-04-13.
 | Musiqi ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tesnif fars تصنيف Azerbaycan milli musiqi janri Mugamdan evvel ve ya sonra ifa edilir Evveller tesnifin movzulari xalq ruhunu eks etdiren vetenperverlik tesnifleri idi Daha sonra tesnifler klassik seirlerden istifade ederek esas olaraq sevgi movzulara hesr olunmusdur TarixiTesnif nezeriyyesi ilk defe XV esrde Ebdulqadir Maragayinin yazilarinda qeyd edilir lakin XIX esrin sonuna qeder klassik Avaz ve ya Radifi ustun tutaraq tesnif janrini ciddiye alinmirdi Qacar dovrunde 1875 1925 vokal oxume medeniyyeti bir nece kateqoriyaya bolunurdu dini xalq meshur kubar ve siyasi Tesnif ile yanasi hemcinin surud fars سرود himn dini mahnilar ve terane fars ترانه xalq mahnisi movcud olmusdur Tesnif sozu klassik musiqi ile muellif mahnisi janrlarin birlesmeyin ifadesidi O dovrde mueyyen poetik ve aristokrat dairelerde meshur idi Murtuza Neydavud ve Mehemmed Eli Emir Cahid kimi bestekarlar klassik tesnifin musiqi irsini genislendirmisdiler Qacar dovrunun bestekarlari ehemiyyetli uslub ve tematik deyisikliklerle tesniflerinde enenevi formalari birlesdirir XIX esrin fars poeziyasinin xususiyyetlerinden biri fars dilinin kutlevi auditoriyaya catdirilmaq ucun sadelesdirilmesi idi Iranda Konstitusiya Inqilabinin dovrunde 1905 1911 siyasi mubarize prosesinde tesnif ve terane muhum rol oynadi Bu dovrun bir cox sairi qezel kimi sade poetik formalarda hem da serbest formalarda yazirdilar Tasnif inqilabci cemiyyetlerde ve konsert zallarinda qeyri resmi goruslerde seslenirdi StrukturTesnif destgah sobeleri arasinda evvelkine nehayet vermek yekun vurmaq sonrakina ise kecmek ucun ifa olunan mahni formasina benzer kuplet formasi deqiq ve sabit olculu negme Azerbaycan asiq seirinin diger sekilleri kimi beraber hecali ve sabit qafiye sistemine malik olan tesnifler edebiyyatsunasliqda en az oyrenilmis seir sekillerinden biridir Sade aydin bir dile sahib olan tesniflerde her misra 5 hecadan ibaret olur Tesnifler adeten 3 4 5 6 misrali olur bendlerin sayinda ise mehdudiyyet yoxdur XIII XIV esrlerde yasamis Yunis Emrenin yaradiciliginda tesniflerin olmasi bu seir seklinin qedimliyinden xeber verir Forma ve mezmun xususiyetleri nezere alinmaqla tesniflerin saya neqeratli ve murveti formalari vardir Neqeratli tesniflerde seirin ilk uc misrasi hemqafiye olur son iki misra ise eyni misranin tekrari uzerinde qurulur Ifa zamani da seirin uc misrasi esas asiq terefinden Tesnif uzerinde oxunur son iki misrada ise esas asiqla yanasi teref muqabil asiq terefinden neqerat ustunde ayaq verilir Murveti tesnifler asiq edebiyyatinda hem de Tekerleme tesnif kimi taninir Seirin birinci misrasi 6 ikinci misrasi 5 hecalidir qafiye sistemi ise klassik yazili edebiyyat numuneleri kimidir IfacilarCabbar Qaryagdioglu Seyid Susinski Xan Susinski Ebulfet Eliyev Qulu Esgerov Elibaba MemmedovIstinadlar PDF 2016 04 03 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 10 13 سعید مشکین قلم تصنیف ها ترانه ها و سرودهای ایران زمین تهران انتشارات خانه سبز زمستان ۱۳۷۷ ISBN 964 91131 5 0 سعید مشکین قلم تصنیف ها ترانه ها و سرودهای ایران زمین تهران انتشارات خانه سبز زمستان ۱۳۷۷ ISBN 964 91131 5 0 هوشنگ سامانی مهم ترین تصنیف انقلابی تاریخ موسیقی ایران از خون جوانان وطن وب گاه چراغ های رابطه بازبینی شده در ۱ ۱۰ ۲۰۱۰ Pasa Efendiyev Azerbaycan sifahi xalq edebiyyati Pedaqoji institutlarin telebeleri ucun derslik Baki Maarif 1981 404 sHemcinin baxAzerbaycan musiqisi MugamXarici kecidlerBulbul ve Azerbaycan xalq musiqisi Meherrem Qasimli Mahmud Allahmanli Asiq seirinin poetik bicimleri ve cesidleri az Elm ve tehsil 2018 Istifade tarixi 2020 04 13 Musiqi ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin