Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musiqi — səsli, bədii obrazları gərçəklikdə əks etdirən, insanın psixikasına fəal təsir edən incəsənətin növlərindən biridir.
Qədim yunanlar musiqini tanrıların töhfəsi kimi qiymətləndirir, ona insanların qəlbini fəth edən qüvvə kimi yanaşırdılar. Yunan rəvayətlərinin birində Orfey oxuduğu gözəl nəğmələrlə tanrıları və adamları heyran edir, təbiətin kor qüvvələrini ram edirdi. Ümumi musiqi terminləri italyan dilindən götürülmüşdür. Buna intervaları nümunə göstərmək olar. Musiqidə 7 not var: do, re‚ mi, fa, sol, lya, si.
Musiqi (digər yunan dilindən μουσική) müəyyən şəkildə təşkil edilmiş səslərin forma, harmoniya, melodiya, ritm və ya digər ifadəli məzmun birləşməsini yaratmaq üçün istifadə edildiyi bir sənət növüdür. Musiqinin tərifləri mədəniyyətdən mədəniyyətə dəyişir, lakin o, bütün insan cəmiyyətlərinin bir cəhətidir — mədəni universaldır. Tədqiqatçılar etiraf edirlər ki, musiqi bir neçə spesifik elementlə müəyyən edilir (ton, tembr, müddət, forma və s.), lakin onların tərifləri ilə bağlı konsensus yoxdur. Musiqi istehsalı adətən musiqi kompozisiyasına, improvizasiyaya və ifaya bölünür, musiqi sənətinin müxtəlif aspektləri isə akademik fənlər (məsələn, musiqişünaslıq və musiqi nəzəriyyəsi), tənqid, fəlsəfə və psixologiya çərçivəsində nəzərdən keçirilir. Musiqinin ifası və improvizasiyası müxtəlif alətlərdən, o cümlədən səsdən istifadə etməklə həyata keçirilə bilər.
Bəzi musiqi janrlarında musiqinin ifası və ya bəstələnməsi müəyyən dərəcədə improvizə oluna bilər. Belə ki, Hindustan klassik musiqisi çərçivəsində ifaçı, bir qayda olaraq, qismən müəyyən edilmiş struktura əməl edərək və xarakterik motivlərdən istifadə edərək, kortəbii ifa edir. Modal cazda oyunçular dəyişən notlar dəstindən istifadə edərkən növbə ilə aparıcı və cavab verə bilərlər. Pulsuz caz hər hansı bir quruluşa malik olmaya bilər, hər bir ifaçı öz fəaliyyətindədir. Musiqi qəsdən ifa edilə bilməyəcək şəkildə yazıla və ya müxtəlif instrumental hissələrdən elektron şəkildə bəstələnə bilər. O, ictimai və özəl yerlərdə ifa olunur, festivallar, rok konsertləri və orkestr çıxışları kimi tədbirlərin mövzusudur və film, televiziya şousu, opera və ya video oyun üçün musiqi müşayiəti və ya soundtrack kimi istifadə edilə bilər. Musiqinin səsləndirilməsi portativ audio və CD pleyerlərin əsas funksiyası və radio və smartfonların universal xüsusiyyətidir.
Musiqi çox vaxt ictimai məclislərdə, dini ayinlərdə, keçid ayinlərində, şənliklərdə və mədəni tədbirlərdə əsas rol oynayır. Musiqi sənayesinə mahnı müəllifləri, ifaçılar, səs mühəndisləri, prodüserlər, tur təşkilatçıları, musiqi alətləri, aksessuarlar və partituraların distribyutorları daxildir. Bəstələr, tamaşalar və musiqi yazıları musiqi tənqidçiləri, musiqi jurnalistləri və musiqişünaslar, eləcə də həvəskarlar tərəfindən qiymətləndirilir və təhlil edilir.
Musiqi tarixi
Müasir insanın 160.000 il əvvəl Afrikada yarandığı güman edilir. Təxminən 50.000 il əvvəl insanlar həyat üçün yararlı qitələrdə məskunlaşmışdır. Tarixçilər təcrid edilmiş bir qrup tayfaların belə musiqisi olduğunu nəzərə alaraq ilk musiqinin də məhz Afrikada yarandığını güman edirlər. Afrikada yaranması güman edilən musiqi, 50.000 ildir ki, insan həyatının ayrılmaz bir hissəsinə çevrilmisdir.
"Tarixdən əvvəlki" termini adətən qədim Avropa xalqlarının musiqi ənənəsinə, digər qitələrin nümayəndələrinin musiqisinə münasibətdə isə başqa terminlərdən – folklor, ənənəvi, xalq terminlərindən istifadə olunur.
İlk musiqi səsləri ov zamanı heyvanların və quşların səslərinin insanların təqlidləridir. Və ilk musiqi aləti insan səsidir. Səs tellərinin səyi ilə insan hətta o zaman da çox geniş diapazonda səsləri ustalıqla təkrar edə bilirdi: ekzotik quşların oxumasından və həşəratların cingiltisindən tutmuş vəhşi heyvanın gurultusuna qədər.
Arxeoloqlar tərəfindən mövcudluğu rəsmən təsdiqlənən ilk tarixdən əvvəlki musiqi aləti fleytadır. İlkin formada bu, fit idi. Fısıltı borusu barmaq delikləri əldə etdi və tam hüquqlu bir musiqi alətinə çevrildi və tədricən müasir fleyta formasına çevrildi. Fleyta prototipləri Almaniyanın cənub-qərbində aparılan qazıntılar zamanı eramızdan əvvəl 35–40 min il dövrünə aid edilmişdir.
Qədim dünyanın musiqisi
Tarixdən əvvəlki dövr yazılı musiqi ənənəsinə keçidlə başa çatır.
Çivi yazı lövhəsində yazılmış ən qədim mahnı Nippur qazıntılarında tapılmışdır, o, eramızdan əvvəl 2000-ci ilə aiddir. e. Planşet Berkeley Universitetinin professoru A. D. Kilmer tərəfindən deşifrə edilib və onun üçdə birində tərtib edildiyi və Pifaqor tənzimləməsindən istifadə edildiyi göstərilib.
Qoşa trubalar, məsələn, qədim yunanlar tərəfindən istifadə edilənlər və qədim çubuqlar, həmçinin vazalar və divarlardakı qədim rəsmlərə və qədim yazılara baxış (bax: məsələn, Aristotelin "Problemləri", XIX kitab. O dövrün musiqi texnikasını təsvir edən 12[4]) polifoniyaya işarə edir. Aulosdakı bir boru, ehtimal ki, fonu təmin edir, digəri isə melodik parçalar ifa edirdi. Hind Vadisi Sivilizasiyasından yeddi dəlikli fleyta və müxtəlif növ simli alətlər kimi alətlər tapılmışdır.
Hind klassik musiqisinin (marqa) qeydlərinə Vedaların müqəddəs kitablarında rast gəlmək olar. Dörd Vedadan biri olan Sama Veda musiqini ətraflı təsvir edir. İranda (Fars) musiqinin tarixi tarixdən əvvəlki dövrə gedib çıxır. Əfsanəvi böyük padşah Cəmşidin musiqini icad etdiyinə inanırlar. İranda musiqini Elam İmperiyasının (e.ə. 2500–644) dövrünə aid etmək olar. Ölkə tarixinin müxtəlif dövrlərinə aid fraqmentləşdirilmiş sənədlər qədim farsların geniş musiqi mədəniyyətinə malik olduğunu göstərir. Xüsusilə Sasanilər dövrü (226–651) bizə Farsda canlı musiqi həyatını göstərən çoxlu dəlillər qoyub. Barbaud, Nakissa və Ramtin kimi bəzi mühüm musiqiçilərin adları, bəzi əsərlərinin adları q orunub saxlanılmışdır.
Piramidaların divarlarında, qədim papiruslarda, "Piramida mətnləri" və "Ölülər kitabı" kolleksiyalarında dini ilahilərin sətirləri var. "Ehtiraslar" və "sirrlər" var. Populyar süjet hər il ölüb dirilən Osirisin "ehtiras"ı, eləcə də qadınların ölmüş Osiris üzərində mərsiyə oxuması idi. Mahnıların ifası dramatik səhnələrlə müşayiət oluna bilərdi.
Misirlilərin ən qədim musiqi alətləri arfa və fleyta idi. Yeni Padşahlıq dövründə misirlilər Asiyadan gətirilən zəng, dəf, nağara və lira çalırdılar. İmkanlı şəxslər peşəkar musiqiçilərin dəvəti ilə qəbullar keçirirdilər.
Qədim Yunanıstanda musiqinin qədim dünya mədəniyyətində zirvəyə çatdığına inanılır. "Musiqi" sözünün özü qədim yunan mənşəlidir. Qədim Yunanıstanda ilk dəfə olaraq meydança ilə nömrə arasında müntəzəm əlaqə qeyd edildi, hansı ənənənin kəşfi Pifaqora aid edilir.
Böyük dini və vətəndaş bayramlarının keçirildiyi siyasətin böyüməsi nəfəs alətinin müşayiəti ilə xor oxumağın inkişafına səbəb oldu. Aulos ilə birlikdə metal boru istifadəyə verildi. Davamlı müharibələr hərbi musiqinin inkişafına təkan verdi. Eyni zamanda musiqi alətlərinin müşayiəti ilə oxunan lirik şeir də inkişaf etmişdir. Görkəmli mahnı müəllifləri arasında Alcaeus, Archilochus və Sappho var.
Forma rəngarəngliyi, ritmlərin zənginliyi və qəribəliyi ilə seçilən himnlərin, içməli və qələbə qəsidələrinin müəllifi olan şair və musiqiçi Pindar xor lirikasının klassikinə çevrilib. Pindarın himnləri əsasında Dionysian şənliklərində (təxminən eramızdan əvvəl 600-cü il) ifa olunan ditiramblar inkişaf etmişdir.
Musiqi teatr tamaşalarının tərkib hissəsi idi. Faciə dram, rəqs və musiqini birləşdirdi. Faciələrin müəllifləri — Esxil, Sofokl, Evripidlər də qədim yunan lirik şairləri kimi eyni zamanda musiqinin yaradıcıları olmuşlar. Faciə inkişaf etdikcə korifeylərin və aktyorların musiqi hissələri təqdim edildi.
Euripides öz əsərlərində xor hissələrinin təqdimatını məhdudlaşdırdı, əsas diqqəti solo hissələrinə yönəltdi.
Orta əsrlər musiqisi təxminən eramızın V əsrindən 14-cü əsrinə qədər olan bir dövrü əhatə edən musiqi mədəniyyətinin inkişaf dövrüdür.
Avropada musiqi
Orta əsrlər dövründə Avropada peşəkar incəsənəti, həvəskar musiqi yaradıcılığını və folkloru birləşdirən yeni tipli musiqi mədəniyyəti — feodal mədəniyyəti formalaşdı.
Kilsə mənəvi həyatın bütün sahələrində üstünlük təşkil etdiyindən, peşəkar musiqi sənətinin əsasını musiqiçilərin kilsə və monastırlarda fəaliyyəti təşkil edir.
Dünyəvi peşəkar sənət əvvəlcə sarayda, zadəganların evlərində, döyüşçülər arasında və s.
Zaman keçdikcə cəngavərlik musiqi yaradıcılığının həvəskar və yarı peşəkar formaları inkişaf etdi: Fransada — trubadur və trouver sənəti (Adam de la Halle, XIII əsr), Almaniyada — minnesinqlər (Volfram fon Eschenbach, Walter von der Vogelweide, XII). -XIII əsrlər), eləcə də şəhər sənətkarları. Feodal qalalarında və şəhərlərində hər cür janr, janr və mahnı formaları (epik, "sübh", rondo, le, virele, balladalar, kanzonlar, laudalar və s.) becərilir.
Gündəlik həyata yeni musiqi alətləri, o cümlədən Şərqdən gələnlər (altça, lavta və s.) daxil olur, ansambllar (sabit olmayan kompozisiyalar) yaranır. Kəndlilər arasında folklor çiçəklənir. "Xalq peşəkarları" da var: nağılçılar, səyyar sintetik sənətkarlar (jonqlyarlar, mimlər, ozanlar, şpilmanlar, camışlar).
Ənənələrin və standartların möhkəmləndirilməsi, qorunub saxlanılması və yayılması (eyni zamanda onların tədricən yenilənməsi) melodik hərəkatın xarakterini yalnız təqribən göstərən neumlardan xətti nota keçid (Guido d'Arezzo, XI əsr) ilə asanlaşdırıldı. tonların yüksəkliyini, sonra isə onların müddətini dəqiq düzəltməyə imkan verdi.
VI–VII əsrlərdən Qərbi Avropada. diatonik rejimlər (Qriqorian nəğməsi) əsasında monofonik (monodik) kilsə musiqisinin ciddi şəkildə tənzimlənən sistemi formalaşır, hansı ki, oxunuşu (məzmur) və oxumağı (həmnləri) birləşdirir.
1-ci və 2-ci minilliyin qovşağında polifoniya yaranır. Yeni vokal (xor) və vokal-instrumental (xor və orqan) janrları formalaşır: orqan, motet, dirijorluq, sonra kütləvi. Fransada 12-ci əsrdə Notr-Dam kilsəsində (Leonin, Perotin) ilk bəstəkarlıq (yaradıcılıq) məktəbi formalaşmışdır.
İntibah dövrünün başlanğıcında (Fransa və İtaliyada ars nova üslubu, XIV əsr) peşəkar musiqidə monofoniya polifoniya ilə əvəz olundu, musiqi tədricən sırf praktik funksiyalardan (kilsə ayinlərinə xidmət etmək) azad olmağa başladı, dünyəvi janrların əhəmiyyəti , o cümlədən mahnı janrları (Guillaume de Masho).
Şərqi Avropa və Asiyada musiqi
Şərqi Avropa və Zaqafqaziyada (Ermənistan, Gürcüstan) öz musiqi mədəniyyətləri müstəqil rejimlər, janrlar və formalar sistemləri ilə inkişaf edir.
Bizansda, Bolqarıstanda, Kiyev Rusunda və daha sonra Novqorodda diatonik tonlar sisteminə əsaslanan, yalnız sırf vokal janrlarla (tropariya, stichera, ilahilər və s.) məhdudlaşan və xüsusi not yazısından istifadə etməklə kult znamennı oxuma (Znamennıy chant) inkişaf etmişdir. sistem (qarmaqlar).
Eyni zamanda Şərqdə (Ərəb xilafəti, Orta Asiya ölkələri, İran, Hindistan, Çin, Yaponiya) xüsusi tipli feodal musiqi mədəniyyəti formalaşırdı. Onun əlamətləri dünyəvi peşəkarlığın (həm saray, həm də xalqın) geniş yayılması, virtuoz xarakter qazanması, şifahi ənənələrin və monodik (müşayiətsiz melodiya) formaların məhdudlaşdırılmasıdır, lakin melodiya və ritm baxımından yüksək incəlik əldə edir, yaradıcılıq. ciddi şəkildə müəyyən edilmiş lad növlərini, janrları, intonasiya və kompozisiya strukturlarını (muğamlar, məqamlar, rəqalar və s.) birləşdirən çox sabit milli və millətlərarası musiqi təfəkkür sistemlərinin.
Musiqinin insana təsiri
İstənilən musiqi əzələlərdəki yorğunluğu aparır və hərəkət qabiliyyətini artırır. Məlumatın aydın və konkret olaraq qəbul edilməsini təmin edir. Musiqinin insana təsirini araşdıran alimlər klassik musiqinin insana möcüzəvi təsirini müəyyən etmişlər. Burada daha çox Motsart, Vivaldi, Qriq, Bethoven, Șubert, Șuman, Çaykovski kimi bəstəkarların əsərləri vurğulanmışdır.
İstinadlar
- İnfoselection.ru, İnfoselection.ru. "История музыки. Музыкальные эпохи". infoselection.ru (rus). 31:05:2023. 2023-05-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-31.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Musiqi sesli bedii obrazlari gerceklikde eks etdiren insanin psixikasina feal tesir eden incesenetin novlerinden biridir Skripka acari Qedim yunanlar musiqini tanrilarin tohfesi kimi qiymetlendirir ona insanlarin qelbini feth eden quvve kimi yanasirdilar Yunan revayetlerinin birinde Orfey oxudugu gozel negmelerle tanrilari ve adamlari heyran edir tebietin kor quvvelerini ram edirdi Umumi musiqi terminleri italyan dilinden goturulmusdur Buna intervalari numune gostermek olar Musiqide 7 not var do re mi fa sol lya si Musiqi diger yunan dilinden moysikh mueyyen sekilde teskil edilmis seslerin forma harmoniya melodiya ritm ve ya diger ifadeli mezmun birlesmesini yaratmaq ucun istifade edildiyi bir senet novudur Musiqinin terifleri medeniyyetden medeniyyete deyisir lakin o butun insan cemiyyetlerinin bir cehetidir medeni universaldir Tedqiqatcilar etiraf edirler ki musiqi bir nece spesifik elementle mueyyen edilir ton tembr muddet forma ve s lakin onlarin terifleri ile bagli konsensus yoxdur Musiqi istehsali adeten musiqi kompozisiyasina improvizasiyaya ve ifaya bolunur musiqi senetinin muxtelif aspektleri ise akademik fenler meselen musiqisunasliq ve musiqi nezeriyyesi tenqid felsefe ve psixologiya cercivesinde nezerden kecirilir Musiqinin ifasi ve improvizasiyasi muxtelif aletlerden o cumleden sesden istifade etmekle heyata kecirile biler Bezi musiqi janrlarinda musiqinin ifasi ve ya bestelenmesi mueyyen derecede improvize oluna biler Bele ki Hindustan klassik musiqisi cercivesinde ifaci bir qayda olaraq qismen mueyyen edilmis struktura emel ederek ve xarakterik motivlerden istifade ederek kortebii ifa edir Modal cazda oyuncular deyisen notlar destinden istifade ederken novbe ile aparici ve cavab vere bilerler Pulsuz caz her hansi bir qurulusa malik olmaya biler her bir ifaci oz fealiyyetindedir Musiqi qesden ifa edile bilmeyecek sekilde yazila ve ya muxtelif instrumental hisselerden elektron sekilde bestelene biler O ictimai ve ozel yerlerde ifa olunur festivallar rok konsertleri ve orkestr cixislari kimi tedbirlerin movzusudur ve film televiziya sousu opera ve ya video oyun ucun musiqi musayieti ve ya soundtrack kimi istifade edile biler Musiqinin seslendirilmesi portativ audio ve CD pleyerlerin esas funksiyasi ve radio ve smartfonlarin universal xususiyyetidir Musiqi cox vaxt ictimai meclislerde dini ayinlerde kecid ayinlerinde senliklerde ve medeni tedbirlerde esas rol oynayir Musiqi senayesine mahni muellifleri ifacilar ses muhendisleri produserler tur teskilatcilari musiqi aletleri aksessuarlar ve partituralarin distribyutorlari daxildir Besteler tamasalar ve musiqi yazilari musiqi tenqidcileri musiqi jurnalistleri ve musiqisunaslar elece de heveskarlar terefinden qiymetlendirilir ve tehlil edilir Musiqi tarixiMuasir insanin 160 000 il evvel Afrikada yarandigi guman edilir Texminen 50 000 il evvel insanlar heyat ucun yararli qitelerde meskunlasmisdir Tarixciler tecrid edilmis bir qrup tayfalarin bele musiqisi oldugunu nezere alaraq ilk musiqinin de mehz Afrikada yarandigini guman edirler Afrikada yaranmasi guman edilen musiqi 50 000 ildir ki insan heyatinin ayrilmaz bir hissesine cevrilmisdir Tarixden evvelki termini adeten qedim Avropa xalqlarinin musiqi enenesine diger qitelerin numayendelerinin musiqisine munasibetde ise basqa terminlerden folklor enenevi xalq terminlerinden istifade olunur Ilk musiqi sesleri ov zamani heyvanlarin ve quslarin seslerinin insanlarin teqlidleridir Ve ilk musiqi aleti insan sesidir Ses tellerinin seyi ile insan hetta o zaman da cox genis diapazonda sesleri ustaliqla tekrar ede bilirdi ekzotik quslarin oxumasindan ve heseratlarin cingiltisinden tutmus vehsi heyvanin gurultusuna qeder Arxeoloqlar terefinden movcudlugu resmen tesdiqlenen ilk tarixden evvelki musiqi aleti fleytadir Ilkin formada bu fit idi Fisilti borusu barmaq delikleri elde etdi ve tam huquqlu bir musiqi aletine cevrildi ve tedricen muasir fleyta formasina cevrildi Fleyta prototipleri Almaniyanin cenub qerbinde aparilan qazintilar zamani eramizdan evvel 35 40 min il dovrune aid edilmisdir Qedim dunyanin musiqisi Tarixden evvelki dovr yazili musiqi enenesine kecidle basa catir Civi yazi lovhesinde yazilmis en qedim mahni Nippur qazintilarinda tapilmisdir o eramizdan evvel 2000 ci ile aiddir e Planset Berkeley Universitetinin professoru A D Kilmer terefinden desifre edilib ve onun ucde birinde tertib edildiyi ve Pifaqor tenzimlemesinden istifade edildiyi gosterilib Qosa trubalar meselen qedim yunanlar terefinden istifade edilenler ve qedim cubuqlar hemcinin vazalar ve divarlardaki qedim resmlere ve qedim yazilara baxis bax meselen Aristotelin Problemleri XIX kitab O dovrun musiqi texnikasini tesvir eden 12 4 polifoniyaya isare edir Aulosdaki bir boru ehtimal ki fonu temin edir digeri ise melodik parcalar ifa edirdi Hind Vadisi Sivilizasiyasindan yeddi delikli fleyta ve muxtelif nov simli aletler kimi aletler tapilmisdir Hind klassik musiqisinin marqa qeydlerine Vedalarin muqeddes kitablarinda rast gelmek olar Dord Vedadan biri olan Sama Veda musiqini etrafli tesvir edir Iranda Fars musiqinin tarixi tarixden evvelki dovre gedib cixir Efsanevi boyuk padsah Cemsidin musiqini icad etdiyine inanirlar Iranda musiqini Elam Imperiyasinin e e 2500 644 dovrune aid etmek olar Olke tarixinin muxtelif dovrlerine aid fraqmentlesdirilmis senedler qedim farslarin genis musiqi medeniyyetine malik oldugunu gosterir Xususile Sasaniler dovru 226 651 bize Farsda canli musiqi heyatini gosteren coxlu deliller qoyub Barbaud Nakissa ve Ramtin kimi bezi muhum musiqicilerin adlari bezi eserlerinin adlari q orunub saxlanilmisdir Piramidalarin divarlarinda qedim papiruslarda Piramida metnleri ve Oluler kitabi kolleksiyalarinda dini ilahilerin setirleri var Ehtiraslar ve sirrler var Populyar sujet her il olub dirilen Osirisin ehtiras i elece de qadinlarin olmus Osiris uzerinde mersiye oxumasi idi Mahnilarin ifasi dramatik sehnelerle musayiet oluna bilerdi Misirlilerin en qedim musiqi aletleri arfa ve fleyta idi Yeni Padsahliq dovrunde misirliler Asiyadan getirilen zeng def nagara ve lira calirdilar Imkanli sexsler pesekar musiqicilerin deveti ile qebullar kecirirdiler Qedim Yunanistanda musiqinin qedim dunya medeniyyetinde zirveye catdigina inanilir Musiqi sozunun ozu qedim yunan menselidir Qedim Yunanistanda ilk defe olaraq meydanca ile nomre arasinda muntezem elaqe qeyd edildi hansi enenenin kesfi Pifaqora aid edilir Boyuk dini ve vetendas bayramlarinin kecirildiyi siyasetin boyumesi nefes aletinin musayieti ile xor oxumagin inkisafina sebeb oldu Aulos ile birlikde metal boru istifadeye verildi Davamli muharibeler herbi musiqinin inkisafina tekan verdi Eyni zamanda musiqi aletlerinin musayieti ile oxunan lirik seir de inkisaf etmisdir Gorkemli mahni muellifleri arasinda Alcaeus Archilochus ve Sappho var Forma rengarengliyi ritmlerin zenginliyi ve qeribeliyi ile secilen himnlerin icmeli ve qelebe qesidelerinin muellifi olan sair ve musiqici Pindar xor lirikasinin klassikine cevrilib Pindarin himnleri esasinda Dionysian senliklerinde texminen eramizdan evvel 600 cu il ifa olunan ditiramblar inkisaf etmisdir Musiqi teatr tamasalarinin terkib hissesi idi Facie dram reqs ve musiqini birlesdirdi Facielerin muellifleri Esxil Sofokl Evripidler de qedim yunan lirik sairleri kimi eyni zamanda musiqinin yaradicilari olmuslar Facie inkisaf etdikce korifeylerin ve aktyorlarin musiqi hisseleri teqdim edildi Euripides oz eserlerinde xor hisselerinin teqdimatini mehdudlasdirdi esas diqqeti solo hisselerine yoneltdi Orta esrler musiqisi texminen eramizin V esrinden 14 cu esrine qeder olan bir dovru ehate eden musiqi medeniyyetinin inkisaf dovrudur Avropada musiqi Orta esrler dovrunde Avropada pesekar inceseneti heveskar musiqi yaradiciligini ve folkloru birlesdiren yeni tipli musiqi medeniyyeti feodal medeniyyeti formalasdi Kilse menevi heyatin butun sahelerinde ustunluk teskil etdiyinden pesekar musiqi senetinin esasini musiqicilerin kilse ve monastirlarda fealiyyeti teskil edir Dunyevi pesekar senet evvelce sarayda zadeganlarin evlerinde doyusculer arasinda ve s Zaman kecdikce cengaverlik musiqi yaradiciliginin heveskar ve yari pesekar formalari inkisaf etdi Fransada trubadur ve trouver seneti Adam de la Halle XIII esr Almaniyada minnesinqler Volfram fon Eschenbach Walter von der Vogelweide XII XIII esrler elece de seher senetkarlari Feodal qalalarinda ve seherlerinde her cur janr janr ve mahni formalari epik subh rondo le virele balladalar kanzonlar laudalar ve s becerilir Gundelik heyata yeni musiqi aletleri o cumleden Serqden gelenler altca lavta ve s daxil olur ansambllar sabit olmayan kompozisiyalar yaranir Kendliler arasinda folklor ciceklenir Xalq pesekarlari da var nagilcilar seyyar sintetik senetkarlar jonqlyarlar mimler ozanlar spilmanlar camislar Enenelerin ve standartlarin mohkemlendirilmesi qorunub saxlanilmasi ve yayilmasi eyni zamanda onlarin tedricen yenilenmesi melodik herekatin xarakterini yalniz teqriben gosteren neumlardan xetti nota kecid Guido d Arezzo XI esr ile asanlasdirildi tonlarin yuksekliyini sonra ise onlarin muddetini deqiq duzeltmeye imkan verdi VI VII esrlerden Qerbi Avropada diatonik rejimler Qriqorian negmesi esasinda monofonik monodik kilse musiqisinin ciddi sekilde tenzimlenen sistemi formalasir hansi ki oxunusu mezmur ve oxumagi hemnleri birlesdirir 1 ci ve 2 ci minilliyin qovsaginda polifoniya yaranir Yeni vokal xor ve vokal instrumental xor ve orqan janrlari formalasir orqan motet dirijorluq sonra kutlevi Fransada 12 ci esrde Notr Dam kilsesinde Leonin Perotin ilk bestekarliq yaradiciliq mektebi formalasmisdir Intibah dovrunun baslangicinda Fransa ve Italiyada ars nova uslubu XIV esr pesekar musiqide monofoniya polifoniya ile evez olundu musiqi tedricen sirf praktik funksiyalardan kilse ayinlerine xidmet etmek azad olmaga basladi dunyevi janrlarin ehemiyyeti o cumleden mahni janrlari Guillaume de Masho Serqi Avropa ve Asiyada musiqi Serqi Avropa ve Zaqafqaziyada Ermenistan Gurcustan oz musiqi medeniyyetleri musteqil rejimler janrlar ve formalar sistemleri ile inkisaf edir Bizansda Bolqaristanda Kiyev Rusunda ve daha sonra Novqorodda diatonik tonlar sistemine esaslanan yalniz sirf vokal janrlarla tropariya stichera ilahiler ve s mehdudlasan ve xususi not yazisindan istifade etmekle kult znamenni oxuma Znamenniy chant inkisaf etmisdir sistem qarmaqlar Eyni zamanda Serqde Ereb xilafeti Orta Asiya olkeleri Iran Hindistan Cin Yaponiya xususi tipli feodal musiqi medeniyyeti formalasirdi Onun elametleri dunyevi pesekarligin hem saray hem de xalqin genis yayilmasi virtuoz xarakter qazanmasi sifahi enenelerin ve monodik musayietsiz melodiya formalarin mehdudlasdirilmasidir lakin melodiya ve ritm baximindan yuksek incelik elde edir yaradiciliq ciddi sekilde mueyyen edilmis lad novlerini janrlari intonasiya ve kompozisiya strukturlarini mugamlar meqamlar reqalar ve s birlesdiren cox sabit milli ve milletlerarasi musiqi tefekkur sistemlerinin Musiqinin insana tesiriIstenilen musiqi ezelelerdeki yorgunlugu aparir ve hereket qabiliyyetini artirir Melumatin aydin ve konkret olaraq qebul edilmesini temin edir Musiqinin insana tesirini arasdiran alimler klassik musiqinin insana mocuzevi tesirini mueyyen etmisler Burada daha cox Motsart Vivaldi Qriq Bethoven Șubert Șuman Caykovski kimi bestekarlarin eserleri vurgulanmisdir IstinadlarInfoselection ru Infoselection ru Istoriya muzyki Muzykalnye epohi infoselection ru rus 31 05 2023 2023 05 31 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 31