Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çahargah — Azərbaycan musiqisində 1) yeddi ladlarından (məqamlarından) biri , 2) yeddi əsas muğam dəstgahlardan biri. Yaxın Şərq xalqlarının şifahi-professional musiqisində Çahargah geniş intişar tapmış muğamlardan biridir .
Söz açımı
Çahargah sıra sayımı ilə 4-cü muğamdır. Çahargah sözü iki məfhumdan ibarətdir. Farsca "çahar" – "dörd", "gah" – "məqam, yer" deməkdir.
Tarixçə
Mir Möhsün Nəvvab özünün “Vüzuh-ül-ərqam” əsərində göstərir ki, Çahargah məqamı göy gurultusu ilə əlaqədar yaradılmışdır. Çahargahın mayə pərdəsi birinci oktavanın "do" səsindən ibarətdir.
Bu muğam müxtəlif muğam ifaçılarından nota salınmışdır: Nəriman Məmmədov instrumental şəkildə tarzən Əhməd Bakıxanovun ifasından (962), vokal-instrumental şəkildə xanəndə Yaqub Məmmədov və muğam üçlüyünün ifasından (1970), instrumental şəkildə tarzən ifasından (2005) nota yazmışlar. Bütün bu not yazıları “Azərbaycan xalq musiqisinin antologiyasına” daxil edilmişdir .
Çahargah muğam dəstgahı kimi
Çahargah muğamı Azərbaycan musiqisində
Çahargah muğamının təkibinə "Segah", "Şur", "" kimi muğamların lad – məqam əsasına uyğun gələn şöbə və guşələr də öz əksini tapmışdır. Bəzi şöbə və guşələrin hazırda aradan çıxmasına baxmayaraq, tarzən Mirzə Fərəcin cədvəlindəki şöbə və guşələrin adları isə həqiqətə daha çox uyğundur. O, bilavasitə Çahargah məqamına və onun intonasiya xüsusiyyətlərinə yaxın olan şöbə və guşələrin özündə birləşdirir.
XIX əsr Azərbaycan musiqisində çahargah dəstgahı aşağıdakı muğam şöbələrindən ibarət idi: çahargah, segah, zabul-segah, yədi-hasar, müxalif, məğlub, mənsuriyyə, zəmin-xara, mavəraünnəhr, hicaz, şahnaz, azərbaycani, əşiran, zəng-şütür və kərküki.
Sonra çahargahın tərkibi dəyişmiş, o, bəzi guşələrdən azad olmuş və dəstgah daha da təkmilləşmiş quruluşunu artmışdır. Hazırda dəstgahın yığcam və lakonik ifası məqsədilə: bərdaşt, mayəyi-çahargah, bəstə-nigar, hasar, malif müxalif, məğlub, mənsuriyyə
Üzeyir Hacıbəyov hər bir muğamın bədii–ruhi təsir cəhətdən xarakterizə edərkən Çahargahın həyəcan və ehtiras hissi oyatdığını bildirir. Ü.Hacıbəyov Çahargah muğamının öz əsərlərində necə istifadə etməsini bu cür şərh edir: "Musiqi boyaları ilə xalqın məzlum vəziyyətini, yaxud istismarçı siniflərin qəddarlığını ifadə etmək lazım olduqda mən Çahargah muğamını işlədirəm".
Bəmdən zilə qədər bu inkişaf prinsipi muğamda qabarıq şəkildə öz təcəssümü tapır. Onu qeyd etmək olar, ki Çahargahın oxuma diapazonu Şur dəstgahı kimi çox böyükdür – iki oktava yarım. Çahargah parlaq, virtuoz, qəhrəmani xaraketerli, dərin dramatik məzmunlu bir dəstgahdır. Çahargahı tamam-dəstgah çalmaq hər tarzənin işi deyildir. Bu muğamı çalan tarzənin güclü biləyi, iti barmaqları olmaqla bərabər, həm də texniki ustalığı və ifaçılıq üsulları da olmalıdır. Çahargah major muğamdır. Burada heç bir yalvarış, sızıltı və inilti motivləri yoxdur. Bu, muğam üsyandır.
Muğam şöbələri arasında ifa olunan də əsas muğamın adını daşıyır.
Çahargah muğamı İran musiqisində
Iran musiqisində 7 əsas (dəstgah) muğamdan (makamdan) biridir. . Dəraməd, piş-zəngulə, zəngulə, nəğmə, zabol, bəstə-nigar, muyə, hasar, müxalif, məğlub, hodi, pəhləvi, rəcəd (ərcuzə) və mənsuri şöbələrindən ibarətdir.
Çahargah muğamı Türkiyə musiqisində
Çahargah muğamı Uyğur musiqisində
Çahargah Uyğur musiqisində 12 əsas muğamdan biridir .
Çahargah musiqi ladı (məqamı) kimi
Çahargah məqamının quruluşu: 1/2— 1. 1/2 — 1/2 - ton formullu üç tetraxordun qovuşuq və yanaşı üsullarla (I və II tetraxordlar – qovuşuq, II və III tetraxordlar yanaşı üsülla) birləşməsindən ibarətdir; səssırası 11 pilləlidir, IV pillə mayə (tonika) pilləsidir .
Məqamın səssırasının II, IV, VI, VIII, IX (IX#), XI pillələri istinad-dayaq pilləsi kimi “Çahargah” muğamının şöbələrinin əsasını təşkil edir; bu məqamda qurulan musiqi nümunələri həmin pillələrə əsaslanır .
Çahargah məqamında bəstələr
- İnstrumental musiqi
- Üzeyir Hacıbəyov - "Cəngi" pyesi, "Çahargah" fantaziyası
- Asəf Zeynallı -"Çahargah" fortepiano pyesi
- Əfrasiyab Bədəlbəyli - "Qız qalası" baletinə giriş
- Qara Qarayev - "Yeddi gözəl" baletindən Vals
- Oqtay Kazımi - Çahargah fantaziyası
- Vokal musiqi
- Cahangir Cahangirov - "Çahargah" xoru (Dağlar qoynu duman olar)
- Tofiq Quliyev - "Bəxtəvər oldum" mahnısı
Qaynaqlar
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Melodik ladlar". 2021-11-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-14.
- "Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Çahargah". 2021-11-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-14.
- "Muğam Ensiklopediyası - Çahargah muğamının not yazıları". 2020-08-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-14.
- "Muğam Ensiklopediyası - Rəng". 2021-06-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-14.
- "Encyclopedia Iranica - Iran. Music". 2021-12-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-09-02.
- UNESCO - Uyghur Muqam of Xinjiang
- "Üzeyir Hacıbəyov - «Çahargah» ladında musiqi bəstələnməsi. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları". 2022-03-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-14.
- "Muğam Ensiklopediyası - Çahargah". 2022-01-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-14.
- "Muğam Ensiklopediyası - Çahargah məqamı". 2020-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-07-14.
Ədəbiyyat
- Ramiz Zöhrabov - Cahargah muğam dəstgahının nəzəri əsasları. Bakı: "Şur", 2000.
- Зохрабов Р. Ф. Арузные метры в азербайджанских теснифах. В кн. Проблемы музыкальной науки. Вып.3, М.1975.
- Бабаев Э. А. Ритмика азербайджанского дастгяха. Баку,1990.
- Elxan Babayev. - Azərbaycan muğam dəstgahlarında ritmintonasiya problemləri. Bakı, Ergün, 1996, 8 ç.v.
- Бабаев Э. А. Этапы исторического развития музыкального ритма восточной монодии. В кн. Наша традиционная музыка (на азерб. языке). Баку,2000, с.57-100.
Həmçinin bax
Filmoqrafiya
Xarici keçidlər
- Ramiz Zöhrabov - Çahargah haqqda mühazirə (VİDEO)
- "Ustad dərsi" verilişi - Çahargah (VİDEO)
- Xalq Çalğı Alətləri ansamblı - Çahargah təranələri (VİDEO)
- Muğam festivalı 2016-03-13 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Cahargah Azerbaycan musiqisinde 1 yeddi ladlarindan meqamlarindan biri 2 yeddi esas mugam destgahlardan biri Yaxin Serq xalqlarinin sifahi professional musiqisinde Cahargah genis intisar tapmis mugamlardan biridir Soz acimiCahargah sira sayimi ile 4 cu mugamdir Cahargah sozu iki mefhumdan ibaretdir Farsca cahar dord gah meqam yer demekdir TarixceMir Mohsun Nevvab ozunun Vuzuh ul erqam eserinde gosterir ki Cahargah meqami goy gurultusu ile elaqedar yaradilmisdir Cahargahin maye perdesi birinci oktavanin do sesinden ibaretdir Bu mugam muxtelif mugam ifacilarindan nota salinmisdir Neriman Memmedov instrumental sekilde tarzen Ehmed Bakixanovun ifasindan 962 vokal instrumental sekilde xanende Yaqub Memmedov ve mugam ucluyunun ifasindan 1970 instrumental sekilde tarzen ifasindan 2005 nota yazmislar Butun bu not yazilari Azerbaycan xalq musiqisinin antologiyasina daxil edilmisdir Cahargah mugam destgahi kimiCahargah mugami Azerbaycan musiqisinde Cahargah mugaminin tekibine Segah Sur kimi mugamlarin lad meqam esasina uygun gelen sobe ve guseler de oz eksini tapmisdir Bezi sobe ve guselerin hazirda aradan cixmasina baxmayaraq tarzen Mirze Ferecin cedvelindeki sobe ve guselerin adlari ise heqiqete daha cox uygundur O bilavasite Cahargah meqamina ve onun intonasiya xususiyyetlerine yaxin olan sobe ve guselerin ozunde birlesdirir XIX esr Azerbaycan musiqisinde cahargah destgahi asagidaki mugam sobelerinden ibaret idi cahargah segah zabul segah yedi hasar muxalif meglub mensuriyye zemin xara maveraunnehr hicaz sahnaz azerbaycani esiran zeng sutur ve kerkuki Sonra cahargahin terkibi deyismis o bezi guselerden azad olmus ve destgah daha da tekmillesmis qurulusunu artmisdir Hazirda destgahin yigcam ve lakonik ifasi meqsedile berdast mayeyi cahargah beste nigar hasar malif muxalif meglub mensuriyye Uzeyir Hacibeyov her bir mugamin bedii ruhi tesir cehetden xarakterize ederken Cahargahin heyecan ve ehtiras hissi oyatdigini bildirir U Hacibeyov Cahargah mugaminin oz eserlerinde nece istifade etmesini bu cur serh edir Musiqi boyalari ile xalqin mezlum veziyyetini yaxud istismarci siniflerin qeddarligini ifade etmek lazim olduqda men Cahargah mugamini isledirem Bemden zile qeder bu inkisaf prinsipi mugamda qabariq sekilde oz tecessumu tapir Onu qeyd etmek olar ki Cahargahin oxuma diapazonu Sur destgahi kimi cox boyukdur iki oktava yarim Cahargah parlaq virtuoz qehremani xaraketerli derin dramatik mezmunlu bir destgahdir Cahargahi tamam destgah calmaq her tarzenin isi deyildir Bu mugami calan tarzenin guclu bileyi iti barmaqlari olmaqla beraber hem de texniki ustaligi ve ifaciliq usullari da olmalidir Cahargah major mugamdir Burada hec bir yalvaris sizilti ve inilti motivleri yoxdur Bu mugam usyandir Mugam sobeleri arasinda ifa olunan de esas mugamin adini dasiyir Cahargah mugami Iran musiqisinde Iran musiqisinde 7 esas destgah mugamdan makamdan biridir Deramed pis zengule zengule negme zabol beste nigar muye hasar muxalif meglub hodi pehlevi reced ercuze ve mensuri sobelerinden ibaretdir Cahargah mugami Turkiye musiqisinde Cahargah mugami Uygur musiqisinde Cahargah Uygur musiqisinde 12 esas mugamdan biridir Cahargah musiqi ladi meqami kimiCahargah meqaminin qurulusu 1 2 1 1 2 1 2 ton formullu uc tetraxordun qovusuq ve yanasi usullarla I ve II tetraxordlar qovusuq II ve III tetraxordlar yanasi usulla birlesmesinden ibaretdir sessirasi 11 pillelidir IV pille maye tonika pillesidir Meqamin sessirasinin II IV VI VIII IX IX XI pilleleri istinad dayaq pillesi kimi Cahargah mugaminin sobelerinin esasini teskil edir bu meqamda qurulan musiqi numuneleri hemin pillelere esaslanir Cahargah meqaminda besteler Instrumental musiqiUzeyir Hacibeyov Cengi pyesi Cahargah fantaziyasi Asef Zeynalli Cahargah fortepiano pyesi Efrasiyab Bedelbeyli Qiz qalasi baletine giris Qara Qarayev Yeddi gozel baletinden Vals Oqtay Kazimi Cahargah fantaziyasiVokal musiqiCahangir Cahangirov Cahargah xoru Daglar qoynu duman olar Tofiq Quliyev Bextever oldum mahnisiQaynaqlar Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Melodik ladlar 2021 11 11 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 14 Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Cahargah 2021 11 11 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 14 Mugam Ensiklopediyasi Cahargah mugaminin not yazilari 2020 08 01 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 14 Mugam Ensiklopediyasi Reng 2021 06 24 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 14 Encyclopedia Iranica Iran Music 2021 12 07 tarixinde Istifade tarixi 2013 09 02 UNESCO Uyghur Muqam of Xinjiang Uzeyir Hacibeyov Cahargah ladinda musiqi bestelenmesi Azerbaycan xalq musiqisinin esaslari 2022 03 13 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 14 Mugam Ensiklopediyasi Cahargah 2022 01 21 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 14 Mugam Ensiklopediyasi Cahargah meqami 2020 08 02 tarixinde Istifade tarixi 2013 07 14 EdebiyyatRamiz Zohrabov Cahargah mugam destgahinin nezeri esaslari Baki Sur 2000 Zohrabov R F Aruznye metry v azerbajdzhanskih tesnifah V kn Problemy muzykalnoj nauki Vyp 3 M 1975 Babaev E A Ritmika azerbajdzhanskogo dastgyaha Baku 1990 Elxan Babayev Azerbaycan mugam destgahlarinda ritmintonasiya problemleri Baki Ergun 1996 8 c v Babaev E A Etapy istoricheskogo razvitiya muzykalnogo ritma vostochnoj monodii V kn Nasha tradicionnaya muzyka na azerb yazyke Baku 2000 s 57 100 Hemcinin baxAzerbaycan musiqisi MugamFilmoqrafiyaXarici kecidlerRamiz Zohrabov Cahargah haqqda muhazire VIDEO Ustad dersi verilisi Cahargah VIDEO Xalq Calgi Aletleri ansambli Cahargah teraneleri VIDEO Mugam festivali 2016 03 13 at the Wayback Machine