Bu adın digər istifadə formaları üçün bax 1989 dəqiqləşdirmə 1989 MCMLXXXIX Qriqori təqviminin bazar günündə başlamış ol

1989 (MCMLXXXIX) — Qriqori təqviminin bazar günündə başlamış olan, bizim eranın və miladi tarixin 1989-cu, II minilliyin 989-cu, XX əsrin 89-cu, 1980-ci illərin 10-cu və sonuncu ili.

1989 digər təqvimlərdə
Qriqori təqvimi	1989 MCMLXXXIX
Yuli təqvimi	1989
Yuli təqvimi bizans erasında	7497-7498 (1 sentyabr)
Romanın yarandığı gündən	2741-2742 (21 aprel)
Avropa təqvimi	5749-5750 ה'תשמ"ט - ה'תש"ן
Hicri təqvim	1409-1410
Erməni təqvimi	4481-4482 (11 avqust) ՌՋՁԹ
Çin təqvimi	4685-4686
Efiopiya təqvimi	1981 - 1982
Hind təqvimi
- Vikram-samvat	2045-2046
- Şaka sambat	1911—1912
- Kali-yuqa	5090-5091
İran təqvimi	1367-1368
Buddist təqvimi	2532
Holosen təqvimi	11989
Yapon xronologiyası	64 — 1 (с )
Fransız inqilabı təqvimi	197—198
	78-ci çuçxe ili
	78-ci Tayvan ili

1989-cu il siyasət tarixində dönüş nöqtəsi hesab olunur; belə ki, Polşa və Macarıstanda başlayan, noyabrda Berlin divarının açılması və Çexoslovakiyada Məxməri inqilabla zirvəyə çatan, dekabrda Rumıniyada kommunist diktaturasının devrilməsini də əhatə edən və 1991-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqının dağılması ilə başa çatan inqilablar dalğası güc bölgüsü təcrübəsi ilə Avropadakı Şərq blokunu "silib-süpürdü". Qeyd edilən hadisələr tarixdə adı ilə tanınır. Kommunist hökumətlərə qarşı yönəlmiş inqilabların Şərqi Avropada əsas etibarilə uğurla nəticələndiyi həmin dövrdə kommunist Çinində etirazlar yatırılırdı. Belə etirazlardan ən məşhuru Pekindəki Tyananmen meydanı etirazları idi.

Bu, həmin il idi ki, iyirmi ildən çox Braziliyanı idarə edən 1985-ci ildə başa çatması ilə 29 ildən sonra ilk dəfə Braziliyada prezident seçkiləri keçirilirdi; bu da demokratiyanın yenidən qurulması prosesinin son nöqtəsi oldu.

1989-cu ildə Cənubi Afrika Respublikasının dövlət başçısı seçilmiş və onun hakimiyyətdə olduğu beş ildə aparteid sistemi tədricən dağılmışdır. Bu hadisələrin kulminasiya nöqtəsi isə Afrika Milli Konqresinin həbsdə olan lideri Nelson Mandelanın ilə hakimiyyətə gəlməsi oldu.

İlk özəl internet xidmət provayderi, eləcə də ümumdünya hörümçək toru üçün ilk yazılı təklif və Yeni Zelandiya, Yaponiya və Avstraliyanın ilk internet əlaqələri də 1989-cu ildə yarandı. İlk dəfə məhz 1989-cu ildə tətbiq edilən metodu nəticəsində növbəti il ilk belə körpələr dünyaya gəlmişdir.

Hadisələr

Yanvar

Keqvortda qəzaya uğrayan təyyarəsinin qalıqları

Corc V. Buşun inaqurasiyasından görüntü. Mərasimdə həmçinin vitse-prezident Den Kueyl, Ağ Evin sözçüsü Cim Vrayt və senatorlar , də iştirak edir.

1 yanvar — The New York Times qəzeti alman şirkətləri Imhausen və Salzgitter AG-nin Liviyanın Rabta ərazisində kimyəvi silah zavodu tikməsi ilə bağlı xəbər yayır.
2 yanvar — Baş nazir seçilir.
4 yanvar — Sidra körfəzi insidenti: Liviyaya məxsus iki MiQ-23 hədəf alınır və ABŞ Hərbi Donanmasının iki Grumman F-14 Tomcat təyyarəsi tərəfindən vurulur.
7 yanvar — İmperator Hirohito vəfat edir, oğlu Akihito dərhal 125-ci Yaponiya imperatoru elan edilir və beləcə, növbəti gün əvəz edir.
8 yanvar — Keqvort hava qəzası: BMİ hava yollarının təyyarəsi yaxınlaşarkən qəzaya uğrayır və nəticədə 47 nəfər həyatını itirir.
10 yanvar — BMT Təhlükəsizlik Şurasının 626 saylı qətnaməsi və Nyu-York Sazişinə əsasən, Kuba qoşunları Anqoladan geri çəkilməyə başlayır.
11 yanvar — Lexus və Infiniti lüks avtomobil brendləri Detroytda keçirilən 1990 və sedanlarının tanıtımı ilə ictimaiyyətə təqdim olunur.
12 yanvar — SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyəti tərəfindən "Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində xüsusi idarəçilik formasının tətbiq edilməsi haqqında" fərman verilir.
15 yanvar
- Vyanada görüşən 35 Avropa dövləti insan hüquqlarını möhkəmləndirmək və Şərq-Qərb ticarətini inkişaf etdirmək barədə razılığa gəlirlər.
- "Palax həftəsi": Praqada demokratiya tərəfdarı olan nümayiş polisin hücumuna məruz qalır.
17 yanvar — Klivlend orta məktəbinə silahlı hücum: Patrik Edvard Pördi beş uşağı qətlə yetirir, otuz nəfəri yaralayır və daha sonra Stoktonda özünü güllələyir.
18 yanvar
- Solidarnostun rəsmiləşdirilməsinə səs verir.
- Ante Markoviç Yuqoslaviyanın Baş naziri vəzifəsində əvəz edir.
20 yanvar — ABŞ-nin 41-ci prezidenti Corc Herbert Volker Buşun inaqurasiyası keçirilir.
23 yanvar — Tacikistan Sovet Sosialist Respublikasında baş verən güclü zəlzələ nəticəsində təxminən 275 nəfər dünyasını dəyişir.
23–24 yanvar — Silahlanmış mülki solçular qısa müddət ərzində Buenos-Ayres yaxınlığında Argentina ordusunun bazasına hücum edir və ələ keçirirlər.
24 yanvar — Floridada gənc qadınların qatili Ted Bandi elektrik stulunda edam olunur.
30 yanvar — Brayan Malruni altı yeni nazir təyin etməklə və digər on doqquz nazirin səlahiyyətlərini yenidən müəyyənləşdirməklə kabinetin tərkibini dəyişir.

Fevral

Sovet hərbçiləri Əfqanıstandan çıxmazdan öncə şəkil çəkdirirlər.

İmperator Hirohitonun dəfn mərasimindən görüntü

Paytaxt sakinləri 44 ildən sonra qülləsində dalğalanan Estoniya bayrağını izləyirlər.

2 fevral
- Əfqanıstan müharibəsi: SSRİ-nin sonuncu zirehli texnikası 1979-cu ildən bəri doqquz illik hərbi işğala son qoyaraq Kabili tərk edir.
- seçilir.
3 fevral
- Paraqvayda dövlət çevrilişi: Hərbi çevriliş nəticəsində 1954-cü ildən Paraqvayın diktatoru olan devrilir.
- İnsult keçirən Cənubi Afrikanın dövlət başçısı sədrliyindən istefa edir.
5 fevral — Avropada bir neçə dildə fəaliyyət göstərən idman yayım stansiyası Eurosport, Fransanın İl-de-Frans vilayətindəki kommunasından yayımlanmağa başlayır.
6 fevral — Polşa Xalq Respublikası 1981-ci ildən bəri ilk dəfə Solidarnost hərəkatının nümayəndələri ilə rəsmi danışıqlar aparır.
7 fevral — rəhbərlik etdiyi 1989 Yamayka parlament seçkilərində qalib gəlir.
10 fevral
- Demokratik Milli Komitənin sədri seçilməklə ABŞ-nin mühüm siyasi partiyalarından birinə rəhbərlik edən ilk afroamerikalı olur.
- Kanadanın Baş naziri Brayan Malruni ilə Ottavada görüşən ABŞ Prezidenti Buş 1991-ci il "Turşu Yağışı" Müqaviləsinin təməlini qoyur.
14 fevral
- "Union Carbide" şirkəti 1984-cü ildə 3700-dən çox şəxsin ölümü ilə nəticələnən Bhopal fəlakəti zamanı dəymiş zərərə görə Hindistan hökumətinə 470,000,000 dollar ödəməyə razılaşır.
- "Şeytanın ayələri" mübahisəsi: İranın Ali Rəhbəri Ayətullah Ruhullah Xomeyni (3 iyunda vəfat edir) Hindistanda doğulmuş Britaniyalı müəllif Salman Rüşdinin və onun "" romanını (1988) dərc edən nəşriyyatçıların ölümünə fətva verir.
- GPS-in 24 süni peykinin birincisi orbitə yerləşdirilir.
15 fevral — Əfqanıstan müharibəsi: SSRİ-nin "məhdud hərbi kontingenti"nin Əfqanıstandan çıxarılması prosesi başa çatır.
16 fevral — Lokkerbi faciəsi: Təhqiqatçılar 1988-ci ildə baş vermiş bu qəzaya radio-kaset pleyerin içərisində gizlədilmiş bombanın səbəb olduğunu açıqlayırlar.
17 fevral
- yaradılır.
- evində reyd keçirən Cənubi Afrika polisi onun dörd mühafizəçisini həbs edir.
23–27 fevral — Yaponiya, Çin və Cənubi Koreyaya səfər edən ABŞ prezidenti Buş Hirohitonun dəfn mərasimində iştirak edir və daha sonra Çində Den Syaopin, Cənubi Koreyada isə ilə görüşür.
24 fevral
- 160 dövlətin nümayəndəsinin iştirakı ilə Hirohitonun dəfn mərasimi keçirilir.
- "Şeytanın ayələri" mübahisəsi: İran "" əsərinin müəllifi Salman Rüşdinin başı üçün 3,000,000 dollar mükafat müəyyən edir.
- Nəğməli inqilab: Estoniya bayrağı 44 ildən sonra Tallindəki qülləsində dalğalanır.
- United Airlines Flight 811-ə məxsus təyyarəsi ayrıldıqdan sonra nəzarətsiz dekompressiyaya məruz qalır; nəticədə doqquz sərnişin həlak olur.

Mart

Mart — Polşa kapitalizmə doğru irəliləyərək valyuta mübadiləsini liberallaşdırmağa başlayır.
1 mart
- ABŞ müəlliflik hüququ sahəsində beynəlxalq müqavilə olan Bern Konvensiyasını ratifikasiya edir.
- Serb azlığının təhdid edildiyi iddiası ilə etirazların davam etdiyi Kosovoda komendant saatı tətbiq edilir.
- 74 ildən sonra İslandiya pivəyə qoyulmuş qadağanı aradan qaldırır. Həmin vaxtdan ölkədə bu tarix Pivə Günü kimi qeyd olunur.
4 mart
- Time Inc. və Warner Communications birləşib (indiki ) şirkətini yaratmaq planlarını açıqlayırlar.
- İlk Avstraliya Paytaxt Ərazisi seçkiləri keçirilir.
7 mart — Salman Rüşdinin "" əsərinə görə İran Birləşmiş Krallıqla diplomatik əlaqələri kəsir.
9 mart — : SSRİ Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin yurisdiksiyasını tanıyır.
13 mart — Tim Berners-Li ümumdünya hörümçək torunun planına çevriləcək təklif sənədini hazırlayır.
14 mart
- Silah nəzarəti: ABŞ prezidenti Corc H. V. Buş hücum silahı kimi təsnif edilən bəzi silahların ölkəyə idxalını qadağan edir.
- Xristian general Mişel Aun Livanı Suriya qüvvələrindən və müttəfiqlərindən qurtarmaq üçün "Qurtuluş müharibəsi" elan edir.
15 mart
- İsrail yeddi illik ərazi mübahisəsinə son qoyaraq Misirə təhvil verir.
- Macarıstanda demokratiya tələb edən kütləvi nümayişlər keçirilir.
16 mart — Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi fermerlərə dövlət mülkiyyətində olan təsərrüfatları ömürlük icarəyə vermək hüququna imkan yaradan kənd təsərrüfatı islahatlarını təsdiqləyir.
17 mart — Salvadorun prezidenti seçilir.
20 mart — milli televiziya kanalında evlilik xəyanətini etiraf edərkən ağlayır.
22 mart — 4581 Asklepiy asteroidi 700,000 km məsafədə Yerə yaxınlaşır.
23–28 mart — Serbiya Sosialist Respublikası muxtariyyətini ləğv edən konstitusiya dəyişiklikləri edir. Bu addım Kosovo albanlarının etirazına səbəb olur: altı gün davam edən iğtişaşlar nəticəsində azı 29 nəfər həyatını itirir.
24 mart — Alyaska ştatının cənubunda yerləşən Şahzadə Vilhelm boğazında "Exxon Valdez" şirkətinə məxsus neft tankerinin qəzaya uğraması nəticəsində ərazi 240,000 barel (38,000 m³) neftlə çirklənir.
26 mart — 1989-cu il SSRİ Konqres seçkiləri: Sovet parlamenti olan ilk (və son) çəkişməli seçkilər keçirilir. Yeni Konqresin ilk iclası mayın sonunda baş tutur. Bu seçkilərin nəticəsində Boris Yeltsin SSRİ Ali Sovetinin üzvü olur.
29 mart — Los-Ancelesdə keçirilən mərasimində ən yaxşı film kateqoriyası üzrə Yağış adamı filmi mükafata layiq görülür, Codi Foster isə ən yaxşı aktrisa nominasiyası üzrə ilk Oskar mükafatını alır.

Aprel

Sazişinin bağlandığı masa hazırda nümayiş olunur.

Dövrün ən kiçik mobil telefonu MicroTAC 9800x (1989)

1 aprel — Marqaret Tetçerin yeni yerli vergi siyasəti (ing. Poll tax) Şotlandiyada təqdim olunur. Bu vergi İngiltərə və Uelsdə hələ növbəti ildən tətbiq olunacaqdı.
2 aprel — BMT Təhlükəsizlik Şurasının 435 saylı qətnaməsinə əsasən atəşkəsin son qoymalı olduğu gün qiyamçıları ilə Cənub-Qərbi Afrika Polisi arasında döyüşlər başlayır. 6 aprelə qədər 300-dək adam öldürülür.
4 aprel — Haiti prezidenti Prosper Avrilə qarşı uğursuz çevriliş cəhdi, hökumətin ölkəyə nəzarəti bərpa etməsi ilə birlikdə üsyançı birliklər və hökumət arasında 10 aprel tarixində bitən qarşıdurmaya səbəb olur.
5 aprel — Polşa hökuməti və Solidarnost həmkarlar ittifaqı birliyi Solidarnostun hüquqi statusunun bərpa edilməsi və 4 iyunda keçirilməsi barədə razılığa gələrək saziş () imzalayırlar. tarixində xüsusi önəmi olan 4 iyun günü Mərkəzi Avropada kommunizmin devrilməsinə təkan vermişdi.
7 aprel — SSRİ Hərbi Dəniz Donanmasına məxsus Komsomolets sualtı gəmisi Barens dənizində batır: 41 nəfər həlak olur.
9 aprel
- Qanlı bazar günü: Sovet Ordusu Tbilisinin mərkəzi meydanında dinc yürüş keçirən Gürcüstan nümayişçilərinə divan tutur; 20 nəfər qətlə yetirilir, əksəriyyət yaralanır. Bu hadisə ölkədə növbəti etirazlara səbəb olur.
- Otlaq sahələrindən istifadə hüququ ilə bağlı mübahisə Mavritaniya-Seneqal Sərhəd müharibəsinin başlamasına gətirib çıxarır.
15 aprel
- Çində ölümü Tyananmen meydanı etirazlarının başlamasına səbəb olur.
- Avropa futbol tarixində ən böyük faciələrdən olan Hillsboro faciəsində 96 Liverpul FK azarkeşi həyatını itirir.
17 aprel — Polşada Solidarnostun fəaliyyəti yenidən rəsmiləşdirilir və 4 iyun seçkilərində iştirakına icazə verilir.
20 aprel — NATO-da qısa mənzilli raketlərin müasirləşdirilməsi ilə bağlı mübahisə: ABŞ və Birləşmiş Krallıq tərəfdar olsalar da, Qərbi Almaniya kansleri Helmut Kol qərarın təxirə salınmasına nail olur.
21 aprel — Pekin, Şanxay, Sian və Nankindən olan tələbələr Pekinin Tyananmen meydanında etirazlara başlayırlar.
25 aprel
- birja ticarət qalmaqalından sonra Yaponiyanın Baş naziri vəzifəsindən istefa edir.
- Motorola həmin dövrdə dünyanın ən kiçik mobil telefonu olan Motorola MicroTAC fərdi mobil telefonunu təqdim edir.
26 aprel
- Perak sultanı sonra Malayziyanın 9-cu Yanq di-Pertuan Aqonqu tituluna sahib olur.
- İordaniyanın Baş naziri vəzifəsində əvəz edir.
27 aprel — Pekində Tyananmen meydanı etirazları gedişində əsas nümayiş gerçəkləşir.
28 aprel — Bakıda Sovet hakimiyyəti dövründə ən sonuncu metrostansiyalar — Xalqlar Dostluğu və Əhmədli metrostansiyası istismara verilir.

May

May
- Transhumanizm: Yetkin insanlarda ilk dəfə genetik modifikasiya sınağı aparılır.
- Bank sistemini rəqəmsallaşdıran SSRİ özünün ilk buraxır.
1 may — Fevral ayında baş verən hərbi çevriliş zamanı hakimiyyəti ələ keçirən və özünü Paraqvay prezidenti elan edən saxtakarlıqla seçkilərdə əzici qələbə qazanır.
2 may — Dəmir pərdədə ilk çat: Macarıstan Avstriya ilə sərhəd boyunca 240 kilometr (150 mil) tikanlı məftili sökür.
3 may — Soyuq müharibə: Yenidənqurma — Moskvada SSRİ-nin ilk McDonald's restoranı tikilməyə başlayır. Restoran 31 yanvar 1990-cı ildə açılacaqdı.
4 may — İran-Kontras qalmaqalı ilə əlaqədar ittiham olunaraq ABŞ-də məhkum edilir. Toxunulmazlıq məsələsinin qaldırılması ilə edilən apelyasiya şikayəti nəticəsində 1991-ci ildə ona qarşı qaldırılan ittiham rədd olunur.
10 may — Panama prezidenti Manuel Noryeqanın hökuməti Noryeqanın məğlub olduğu 7 may prezident seçkilərinin nəticələrinin etibarsız olduğunu elan edir.
11 may
- ABŞ prezidenti Buş Panamadakı amerikanları qorumaq məqsədilə 1900 nəfərlik ABŞ qoşununu Panamaya göndərir.
- Avstraliya Paytaxt Ərazisinin Qanunverici Assambleyası ilk dəfə toplanır.
14 may
- 1960-cı illərdə Nikita Xruşşovdan sonra ilk dəfə SSRİ rəhbəri — Mixail Qorbaçov son qoyaraq Çinə səfər edir.
- Argentina prezident seçkilərində qalib gəlir.
15 may
- Avstraliyanın ilk özəl ali məktəbi olan açılır.
- Kosta-Rikada ən sonuncu qızıl qurbağa görülür. Bu növ qurbağa sonradan nəsli kəsilmiş kimi təsnif edilir.
16 may — Efiopiyanın yüksək rütbəli hərbi zabitləri prezident Şərqi Almaniyaya səfərə getməsindən bir neçə saat sonra dövlət çevrilişinə cəhd göstərirlər.
17 may — Tyananmen meydanı etirazları: 1 milyondan çox Çinli etirazçı daha böyük demokratiya tələbi ilə Pekində yürüş edərək daha bir təzyiqə səbəb olurlar.
19 may
- Urumçi iğtişaşı: Uyğur və huey müsəlman etirazçıları Çinin Urumçi şəhərində hökumət binası qarşısında qiyam qaldırır.
- Tyananmen meydanı etirazları: Çjao Szıyan Tyananmen meydanında nümayişçilərlə görüşür.
- vəzifəsindən istefa verir.
20 may — Tyananmen meydanı etirazları: Çin hökuməti Pekində hərbi vəziyyət elan edir.
22 may — Leninqrad vilayətində Nurlann günləri açıq elan olunur.
29 may
- Tyananmen meydanı etirazları: Tyananmen meydanında tələbə nümayişçilər tərəfindən 10 metr hündürlüyündəki heykəli açılır.
- NATO Avropada qısa mənzilli nüvə silahlarının sayının azaldılmasına dair SSRİ ilə danışıqlar aparmağa razılaşır.
- Medellin Kartelinin üzvləri tərəfindən Kolumbiyanın Boqota şəhərində Kolumbiya Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri Migel Maza Markesə sui-qəsd cəhdi həyata keçirilir. Nəticədə dörd nəfər qətlə yetirilir və 37 nəfər yaralanır.
31 may — Perunun inqilabçı Tupak Amaru İnqilab Hərəkatının altı üzvü şəhərində səkkiz gey və transseksualı güllələyir.

İyun

Ruhullah Xomeyninin dəfn mərasimi (4 iyun, 1989).

İmre Nad yüz minlərlə insanın iştirakı ilə Qəhrəmanlar meydanında təntənəli şəkildə dəfn olunur (16 iyun, 1989). Tədbirdə çıxış edənlərdən biri də demokratik seçkilərin keçirilməsi və Sovet qoşunlarının Macarıstandan çıxarılması tələbi ilə kəskin nitq söyləyən Viktor Orban idi.

1–10 iyun — Papa II İohann Pavel Norveç, İslandiya, Finlandiya, Danimarka və İsveçə səfər edir.
2 iyun — Yaponiyanın Baş naziri vəzifəsində əvəz edir.
3 iyun — Ayətullah Xomeyni vəfat edir.
4 iyun
- Tyananmen meydanı etirazları: Pekində ordunun meydana yaxınlaşması ilə qarşıdurma baş verir və meydandakı son qarşıdurma televiziya ilə canlı olaraq işıqlandırılır.
- : Birinci mərhələdə Solidarnostun qələbəsi Mərkəzi və Şərqi Avropada 1989-cu ilin bir çox anti-kommunist ilki idi.
- Dünyanın ilk yüksək dəqiqlikli televiziya (test) kanalları Yaponiyada yayıma başlayır.
5 iyun — Tyananmen meydanı etirazları: "Tank Adam" adı ilə bilinən naməlum Çinli etirazçı Pekindəki Çanqan prospektində hərbi tank sırasının qarşısında duraraq onları müvəqqəti dayandırır. Qərb fotoqraflarının çəkdikləri şəkillərlə bu hadisə beynəlxalq səviyyədə ikonik status qazanır.
7 iyun — Surinam Hava Yollarına məxsus təyyarə Surinamın paytaxtı Paramariboda 176 nəfərin ölümü ilə nəticələnən qəzaya uğrayır.
15 iyun — rəhbərlik etdiyi partiyası 1989-cu il İrlandiya parlament seçkilərində yerlərin əksəriyyətini qazana bilmir.
16 iyun — 250 000 nəfər Budapeştin Qəhrəmanlar meydanında İmre Nadın, 1958-ci ildə edam edilmiş Macarıstanın keçmiş baş nazirinin yenidən tarixi dəfni üçün toplaşır.
18 iyun — Yunanıstan parlamentinə seçkilərdə Andreas Papandreunun rəhbərlik etdiyi partiyası parlamentə nəzarəti itirir.
22 iyun — 1922-ci ildə müstəqillik qazandıqdan sonra İrlandiyada yaradılan ilk universitetlər — və açılır.
24 iyun — Tsyan Tsemin Çin Kommunist Partiyasının Baş Katibi olur.
30 iyun — Sudanda dövlət çevrilişi: Ömər əl-Bəşirin rəhbərlik etdiyi qruplar hərbi çevriliş edərək Sudan Baş naziri hökumətini devirir.

İyul

Vaqif Mustafazadənin ev-muzeyində barelyef

2 iyul — Andreas Papandreu vəzifədən gedir və rəhbərliyi ilə yeni hökumət qurulur.
5 iyul
- Cənubi Afrikanın dövlət başçısı həbsdə olan 70 yaşlı Nelson Mandela ilə ilk dəfə üz-üzə görüşür.
- ABŞ-də sitkomunun ilk bölümü yayımlanır.
6 iyul — Tel-Əviv-Yerusəlim 405 nömrəli avtobusunda intihar hücumu reallaşır. Bununla da ilk dəfə bir fələstinli İsrailə qarşı intihar hücumu etmiş olur.
9–12 iyul — ABŞ prezidenti Corc H. V. Buş Polşa və Macarıstana səfər edərək iqtisadi yardım və sərmayə yatırmaq üçün cəhdlər edir.
10 iyul — Təxminən 300,000 Sibir kömür mədənçisi daha yaxşı yaşayış şəraiti və daha az bürokratiya tələbi ilə tətilə çıxır; bu, 1920-ci illərdən bəri baş verən ən böyük Sovet işçi tətili idi.
12 iyul
- İrlandiyada partiyası Proqressiv Demokratlarla koalisiya qurduqdan sonra hakimiyyətə qayıdır.
- Cənubi Koreyanın Seul şəhərində yerləşən, dünyanın ən böyük əyləncə parkını özündə ehtiva edən ictimaiyyətə açıq elan edilir.
14 iyul — Fransa Böyük Fransa inqilabının 200-cü ildönümünü Parisin Şanzelize prospektində fransız dizayner Jan Pol Qudun bədii rəhbəri olduğu monumental bir nümayişlə qeyd edir. Dünya liderlərinin də dəvət olunduğu tədbirdə prezident Fransua Mitteran ev sahibi kimi çıxış edir.
14–16 iyul — 15-ci G7 sammitində liderlər qaz istehsalını məhdudlaşdırmağa çağırırlar.
17 iyul
- Northrop B-2 Spirit stels təyyarəsi ABŞ-də ilk uçuşunu gerçəkləşdirir.
- Təxminən əlli ildən sonra Müqəddəs Taxt-Tac və Polşa diplomatik əlaqələri bərpa edir.
19 iyul — Polşa prezident seçkiləri: Polşa Respublikasının Milli Məclisi bərpa edilmiş və güclü vəzifəsinə general Voyçex Yaruzelskini seçir.
20 iyul — Myanmanın müxalif lideri Aun San Su Çji ev dustaqlığına məhkum edilir. O, 2010-cu ildə azadlığa buraxılır.
23 iyul
- Yaponiya Müşavirlər Palatasına seçkilər: Yaponiyada iqtidarda olan Liberal Demokratik Partiya (LDP) 34 ildə ən pis seçki dövrü keçirərək Yaponiya parlamentinin Müşavirlər Palatasına nəzarəti itirir. Bu hadisə baş nazir Unonun seçkinin nəticələrinə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürərək istefa edəcəyini açıqlamasına gətirib çıxarır.
- Culio Andreotti olur.
28 iyul
- İranda keçirilən prezident seçkilərində seçicilər böyük əksəriyyətlə Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncanini İran Prezidenti seçirlər və İran İslam Respublikasının Konstitusiyasına dəyişiklikləri dəstəkləyərək prezidentin səlahiyyətlərini artırırlar.
- İçərişəhərdə Vaqif Mustafazadənin ev-muzeyi yaradılır.
31 iyul — Livanda Hizbullah qrupu, liderləri Əbdül Kərim Ubeydin 28 iyulda İsrail tərəfindən oğurlanmasına görə qisas almaq məqsədilə ABŞ dəniz piyadaları korpusunun polkovnik-leytenantı Vilyam Higginzi asdığını elan edir. Eyni gün Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası 638 saylı Qətnamə qəbul edərək münaqişədə hər iki tərəfin girov götürməsini qınayır.

Avqust

Litvada Baltik yolu. Zəncirdə dayanan insanlar yaşadıqları vəziyyətlə bağlı narazılıqlarını ifadə etmək məqsədilə əllərində şam və qara lent bağlanmış Litva bayraqları tuturlar.

Avqust — Rusiyada enerji istehsalı və satışı ilə məşğul olan Qazprom şirkəti SSRİ Qaz Sənayesi Nazirliyindən ayrılaraq dövlət müəssisəsi olur.
2 avqust — 1972-ci ildə Millətlər Birliyindən ayrılan Pakistan yenidən üzvlüyə qəbul edilir.
5 avqust — Boliviya prezidenti seçilir və növbəti gün səlahiyyətlərinin icrasına başlayır.
7 avqust — Beş Mərkəzi Amerika ölkəsinin prezidenti Nikaraqua hökumətinə qarşı vuruşan, ABŞ-nin da dəstəklədiyi dağıdılması və dekabrın 5-dək Hondurasdakı bazalarından çıxarılması barədə razılığa gəlirlər.
8 avqust
- səhhəti ilə əlaqədar istefa verir və onu bu vəzifədə əvəz edir.
- : Columbia Kosmik Gəmisi beş günlük gizli hərbi tapşırığı yerinə yetirir.
9 avqust — Yaponiyanın Baş naziri olur.
15 avqust — Cənubi Afrikanın dövlət başçısı vəzifəsindən istefa verir və bu postu tutan yeddinci və sonuncu vəzifəli şəxs olur.
18 avqust — Kolumbiyanın aparıcı prezidentliyə namizədlərindən Boqota yaxınlığında qətlə yetirilir.
19 avqust
- Polşa prezidenti Voyçex Yaruzelski Solidarnostun fəallarından baş nazir vəzifəsinə namizəd göstərir; bununla da 42 ildə ilk dəfə qeyri-kommunist bu vəzifəni icra etməyə başlayır.
- Avstriya-Macarıstan sərhədində sülh nümayişi olan Pan-Avropa pikniki keçirilir.
19–21 avqust — Hakim, əyalət polis rəisi və prezidentliyə namizəd Qalanın öldürülməsinə cavab olaraq Kolumbiyanın səlahiyyətli orqanları Kolumbiyada narkotik ticarəti ilə məşğul olan 11 000 şübhəli şəxsi həbs edirlər.
21 avqust — Praqa baharının 21-ci ildönümü şəhərdə keçirilən nümayişlə yad edilir.
23 avqust
- Nəğməli inqilab: Estoniya, Latviya və Litvanın iki milyon yerli sakini Baltik yolu adlanan 600 km-lik canlı zəncir yaradaraq Sovet işğalından azadlıq və müstəqillik tələbi ilə əl-ələ tuturlar.
- Macarıstan Avstriya ilə sərhəd qadağasını aradan qaldırır.
24 avqust
- Kolumbiyada kokain ticarəti ilə məşğul olanlar hökumətə qarşı "ümumi və mütləq müharibə" elan edir və bir sıra partlayışlar və yanğınlar törədirlər.
- Solidarnostun üzvü Polşanın Baş naziri seçilir.
25 avqust — Voyacer 2 Neptuna və onun ən böyük peyki olan Tritona ən yaxın məsafədə yaxınlaşır.
31 avqust — 1978–87-ci illərdəki sonra Liviya və Çad nümayəndələri, 1973-cü ildən bəri Liviya tərəfindən işğal olunan sahibliyin Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi tərəfindən müəyyən edilməsinə razı olurlar.

Sentyabr

6 sentyabr — Cənubi Afrikada aparteid sisteminin mövcud olduğu dövrdə keçirilən sonuncu parlament seçkisi ilə hakimiyyətə qayıdır.
7 sentyabr — Efiopiya hökumətinin və Eritreya separatçılarının nümayəndələri sülh sazişinə vasitəçilik etməyə çalışan sabiq ABŞ prezidenti Cimmi Karterin də iştirakı ilə Atlantada görüşürlər.
10 sentyabr — Macarıstan hökuməti ölkənin (Avstriya ilə) qərb sərhədini Şərqi Almaniya qaçqınlarına açır.
10–11 sentyabr — İqtidarda olan Norveç Fəhlə Partiyası 1945-ci ildən bəri ən pis nəticəsini göstərərək parlament seçkilərində səkkiz yer itirir.
14 sentyabr — Leninqradda sədrlər Lev Kojkolaynen və Siqbyorn Eriksen Leninqrad vilayəti (SSRİ) və Nurlann vilayəti (Norveç) arasında bağlanan əməkdaşlıq sazişinə imza atırlar.
17–22 sentyabr — Hüqo qasırğası Karib hövzəsini və dağıdaraq ən az 71 insanın ölümünə və 8,000,000,000 dollar ziyan vurulmasına səbəb olur.
19 sentyabr — Roma-Katolik kilsəsi keçmiş Auşvitz həbs düşərgəsinin yaxınlığında yerləşən və bəzi yəhudi liderləri təhqir edən Karmelit monastırının aradan qaldırılmasını tələb edir.
20 sentyabr — Cənubi Afrikanın yeddinci və sonuncu dövlət başçısı olaraq and içir. O, tezliklə Cənubi Afrikanın nüvə silahı proqramını dayandırmaq qərarına gəlir.
23 sentyabr
- Azərbaycan SSR Ali Sovetinin növbədənkənar sessiyası tərəfindən "Azərbaycan SSR-in suverenliyi haqqında" Konstitusiya Qanunu qəbul edilir.
- Livan vətəndaş müharibəsində atəşkəsin əldə edilməsi mart ayından etibarən 900 nəfərin ölümü ilə müşayiət olunan zorakılıq aktlarının dayanmasına səbəb olur.
- Nintendo şirkəti 100-cü ilini qeyd edir.
26 sentyabr — Vyetnam on bir illik işğala son qoyaraq ən son qoşunlarını çıxardığını bəyan edir.
30 sentyabr
- Xüsusi qaçqın qatarları ilə Praqaya gələn təxminən 7000 Şərqi Almaniya vətəndaşının Qərbə getməsinə icazə verilir.
- Seneqambiya Konfederasiyası sərhəddəki fikir ayrılıqlarına görə ləğv edilir.

Oktyabr

Loma Priyeta zəlzələsi nəticəsində yol infrastrukturuna zərər dəyir.

1 oktyabr — 7 iyunda qəbul edilmiş qanunla (dünyada ilk belə qanundur) Danimarkada eynicinsli cütlüklərin leqallaşır.
3 oktyabr
- Panamanın hərbi lideri Manuel Noryeqa çevriliş cəhdinin qarşısını alır.
- Şərqi Almaniya hökuməti Qərbə növbəti immiqrasiyanın qarşısını almaq məqsədilə Çexoslovakiya ilə sərhədini bağlayır.
5 oktyabr — Dalay Lama Nobel sülh mükafatını qazanır.
7 oktyabr
- Kommunist Macarıstan Sosialist Fəhlə Partiyası özünü sosialist partiya olaraq yenidən təşkil etməyə və adlandırılmasına səs verir.
- ADR-də kommunist rejiminə qarşı ilk kütləvi nümayiş Şərqi Almaniyanın şəhərində başlayır. Bu, sonralar bütün ADR-i əhatə edən, 1990-cı ildə Almaniyanın yenidən birləşməsi ilə nəticələnən kütləvi nümayişlərin başlanğıcı hesab olunur.
9 oktyabr
- SSRİ-nin rəsmi xəbər agentliyi Voronej şəhərində UFO görülməsi barədə xəbər yayımlayır.
- Şərqi Almaniyanın Leypsiq şəhərində etirazçılar müxalif qrupların qanuniləşdirilməsini və demokratik islahatların aparılmasını tələb edirlər.
13 oktyabr — Norveç Fəhlə Partiyasının lideri Qro Harlem Brundtland vəzifəsindən gedir. Oktyabrın 16-da onu bu vəzifədə lideri əvəz edir.
15 oktyabr — Cənubi Afrikada azadlığa buraxılır.
17 oktyabr — 6,9 bal gücündəki Loma Priyeta zəlzələsi San-Fransisko körfəz sahəsində və Mərkəzi Sahildə (Kaliforniya) dağıntılara yol açır. Nəticədə altmış üç nəfər həlak olur və beyzbol üzrə 1989-cu il Dünya Seriyası on gün təxirə salınır.
18 oktyabr
- Şərqi Almaniyanın kommunist lideri Erix Honekker səhhətində olan bəzi problemlərdən sonra ölkə başçısı vəzifəsindən getməyə məcbur olur və onu bu vəzifədə əvəz edir.
- Macarıstan parlamenti çoxpartiyalı demokratiyanın bərpasına səs verir.
- NASA, Atlantis missiyası vasitəsilə Yupiter planetini araşdırmaq üçün pilotsuz Qalileo orbitini işə salır.
23 oktyabr — 1956-cı il Macar inqilabından düz 33 il sonra Macarıstan, prezident tərəfindən rəsmi olaraq respublika elan olunur (Macarıstan Xalq Respublikasını əvəz edir).
31 oktyabr
- Türkiyə Böyük Millət Məclisi Baş nazir Turqut Özalı Türkiyənin səkkizinci prezidenti seçir.
- Yarım milyon insan Şərqi Almaniyanın Leypsiq şəhərində nümayiş keçirir.

Noyabr

Şərqi və Qərbi Almaniya arasında gediş-gəlişə icazə verildikdən sonra sərhəd-keçid məntəqələrində xüsusi canlanma baş verir. Belə ki, 22 belə məntəqənin təkcə birində hər iki istiqamətdə dəqiqədə təxminən 200 nəfər müfəttişlərin sürətli nəzarəti ilə qarşılaşır.

1 noyabr
- Nikaraqua Prezidenti ABŞ-nin dəstəklədiyi 1988-ci ilin aprel ayından qüvvədə olan atəşkəs sazişinə son qoyur.
- Şərqi Almaniya və Çexoslovakiya arasında sərhədlər yenidən açılır.
3 noyabr — Çexoslovakiyadan keçməsinə icazə verilən Şərqi Almaniyalı qaçqınlar Qərbi Almaniyanın qəsəbəsinə çatırlar.
6 noyabr — Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlığı yaradılır.
7 noyabr
- Soyuq müharibə: lideri dövlət başçısı olaraq qalsa da, Şərqi Almaniyanın kommunist hökuməti istefa verir.
- Nyu-York şəhərinin ilk afroamerikalı meri olur.
9 noyabr
- Soyuq müharibə və : təsadüfən canlı yayımda mətbuat konfransında Şərqi Almaniyadan Qərbi Almaniyaya səyahət üçün yeni qaydaların "dərhal" qüvvəyə minəcəyini bildirir. Həmin axşam Şərqi Almaniya Berlin divarında öz vətəndaşlarının onilliklər ərzində ilk dəfə olaraq Qərbi Almaniyaya sərbəst səyahət etmələrinə imkan verən keçid məntəqələri açır. İlk həftədə Şərqi Almaniya əhalisinin təxminən 25%-nə səyahət vizaları verilir (Almanlar 17 noyabr tarixini divarın sökülməsi kimi qeyd edirlər).
- Türkiyədə yeni (47-ci) hökuməti formalaşdırır.
10 noyabr — Bolqarıstanda 45 illik kommunist rejiminin hakimiyyətindən sonra lideri Todor Jivkovu bu vəzifədə xarici işlər naziri əvəz edir. Mladenovun göstərişi ilə partiyanın adı dəyişdirilir.
12 noyabr — Braziliya 1960-cı ildən bəri özünün ilk müstəqil prezident seçkilərini keçirir.
13 noyabr — Atası Şahzadə ölümündən sonra Lixtenşteyn şahzadəsi olur.
14 noyabr — Namibiyada keçirilən parlament seçkilərində qələbə qazanır.
15 noyabr
- Polşanın Solidarnost təşkilatının rəhbəri Lex Valensa ABŞ Konqresinin birgə sessiyasına müraciət edir.
- 29 ildən sonra Braziliyada ilk müstəqil seçkilərin birinci mərhələsi keçirilir; və Luis İnasiu Lula da Silva gələn ay keçiriləcək ikinci tura yüksəlirlər.
16 noyabr — Moskvada satış nöqtəsi açılır. Bununla da SSRİ-də ilk dəfə ABŞ mağazası fəaliyyətə başlayır.
17 noyabr — Soyuq müharibə: Məxməri inqilab — Çexoslovakiyanın Praqa şəhərində keçirilən dinc tələbə nümayişi çevik polis qüvvələri tərəfindən ağır şəkildə yatırılır. Bu hadisə kommunist hökumətini devirmək məqsədi daşıyan inqilaba səbəb olur: həmin inqilab isə 29 dekabrda uğur qazanır.
20 noyabr — Soyuq müharibə: Məxməri inqilab — Çexoslovakiyanın Praqa şəhərində toplaşan dinc etirazçıların sayı bir gün ərzində 200 000-dən yarım milyona çatır.
22 noyabr — Qərbi Beyrutda Livan Prezidenti motosiklet kortecinin yaxınlığında partlayan bomba onun ölümünə səbəb olur.
24 noyabr — Sərbəst seçkilər və digər islahatlar tələb edən və bir həftə davam edən nümayişlərdən sonra Baş katib və digər liderləri istefa verir. Yakeşi vəzifədə Karel Urbanek əvəz edir.
26 noyabr — Uruqvayın prezidenti seçilir.
27 noyabr — Kolumbiyanın yerli sərnişindaşıma reysi olan Avianka Hava Yolları reys 203 1990-cı il prezident seçkilərinin namizədi Sesar Qavirianı qətlə yetirməyə (uğursuz) cəhd edən Medellin Karteli tərəfindən partladılır.
28 noyabr
- Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində xüsusi idarəçilik forması ləğv edilir.
- siyasi hakimiyyətdəki monopoliyadan imtina edəcəklərini elan edir (dekabr ayında keçirilən seçkilər nəticəsində qırx ildən sonra Çexoslovakiyada ilk qeyri-kommunist hökumət hakimiyyətə gəlir).
29 noyabr — Hindistan Milli Konqresi partiyası 1989-cu il parlament seçkilərində yerlərin təxminən yarısını itirdikdən sonra Raciv Qandi Hindistanın Baş naziri vəzifəsindən istefa edir.
30 noyabr — Deutsche Bank İdarə Heyətinin üzvü Alfred Herrhauzen Bad Homburqda bomba partlayışı nəticəsində öldürülür (Qırmızı Ordu Fraksiyası cinayətə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürür).

Dekabr

ABŞ Prezidenti Corc H. V. Buş və Sovet lideri Mixail Qorbaçov

Just Cause əməliyyatında iştirak edən ABŞ əsgərləri Panama Müdafiə Qüvvələrinin qərargahını mühafizə edirlər.

1 dekabr
- Mixail Qorbaçov Papa II İohann Pavel ilə görüşündə Sovet İttifaqı vətəndaşları üçün daha böyük vəd edir.
- Soyuq müharibə: Şərqi Almaniya parlamenti kommunistlərin üstünlük təşkil etdiyi hakimiyyətdə inhisar hüququ verən konstitusiya müddəasını ləğv edir. İki gün sonra Siyasi Büro və Mərkəzi Komitədən istefa verir.
- Filippində prezident Korason Akino hökumətinə qarşı hərbi çevriliş cəhdi başlayır. ABŞ-nin müdaxiləsi nəticəsində 9 dekabrda çevriliş yatırılır.
2 dekabr — Çində keçirilən parlament seçkilərində Homindan partiyası səslərin yalnız 53%-ni qazanaraq qırx ilin ən uğursuz seçki ilini yaşamış olur.
3 dekabr
- də daxil olmaqla, Şərqi Almaniyada hakim üzvləri istifa verirlər. ölkənin de fakto sonuncu lideri olur.
- Soyuq müharibə: — Malta sahillərində 2 günlük görüşə yekun vuran ABŞ Prezidenti Corc H. V. Buş və Sovet lideri Mixail Qorbaçov dövlətləri arasında Soyuq müharibənin sona yaxınlaşa biləcəyini ifadə edən açıqlamalar verirlər. Qorbaçov 1968-ci ildə Varşava Paktının Çexoslovakiyaya hücumunu tənqid edir.
4 dekabr — İordaniyanın Baş naziri vəzifədə Mudar Badran əvəz edir.
6 dekabr — Almaniya Demokratik Respublikası Dövlət Şurasının sədri vəzifəsindən istefa edir və bu vəzifəni tutan ilk qeyri-kommunist ilə əvəzlənir.
7 dekabr
- vəzifəsindən gedir. Dekabrın 10-da onu bu postda əvəz edir.
- Nəğməli inqilab: Litva Sovet Sosialist Respublikası Kommunist Partiyasının təkbaşına hakimiyyətini ləğv edən ilk Sovet sosialist respublikası olur.
9 dekabr — islahatçı partiyanın sədri seçir.
10 dekabr
- yeni qurulan qeyri-kommunist hökumətdə and içdikdən dərhal sonra prezident vəzifəsindən gedir.
- Tsaxia Elbeqdorj ikinci ən qədim kommunist ölkəni dinc yolla demokratik dövlətə çevirən Monqolustan demokratik hərəkatının qurulduğunu elan edir.
11 dekabr — Altı ölkəni təmsil edən altı tədqiqatçıdan ibarət Beynəlxalq Trans-Antarktida Ekspedisiyası Cənub qütbünə çatır.
14 dekabr — On altı ildən sonra özünün ilk müstəqil seçkilərini keçirən Çili prezident seçir. Bununla da ilk dəfə olaraq, Kuba istisna olmaqla, bütün ölkələri eyni vaxtda konstitusiyalı hökumətlərini seçirlər.
15 dekabr — Narko-baron Kolumbiya polisi tərəfindən qətlə yetirilir.
16 dekabr — təşəbbüsü ilə Timişoara şəhərində Rumıniya inqilabı başlayır.
17 dekabr
- Timişoarada davam edən Rumıniya inqilabı zamanı qiyamçılar Rumıniya Kommunist Partiyası Rayon Komitəsinin yerləşdiyi binaya daxil olaraq böyük ziyan vururlar. Ordu çağırılsa da, vəziyyətə tam nəzarət edə bilmir.
- Braziliyada 29 ildən sonra keçirilən ilk müstəqil seçkilərin ikinci mərhələsi baş tutur: prezident seçilir və 1990-cı ildən səlahiyyətlərinin icrasına başlayır.
- Fox-da Simpsonlar cizgi serialının ilk bölümü yayımlanır.
19 dekabr
- Rumıniya inqilabı: bir sıra şəhərlərdə işçilər kommunist rejiminə etiraz əlaməti olaraq tətil edirlər.
- Qərbi Avstraliyada yetkinlik yaşına çatan şəxslər arasında onların razılığı ilə baş tutan homoseksual hərəkətlər sodomiyanın dekriminallaşdırılmasını nəzərdə tutan yeni islahatçı qanunla dekriminallaşdırılır.
20 dekabr — Panamalı diktator Manuel Noryeqanı devirmək məqsədilə ABŞ Just Cause əməliyyatını başladır.
21 dekabr — Nikolae Çauşesku Rumıniya Kommunist Partiyasının Buxarestdəki qərargahının həyətində toplaşan 110 minə yaxın adama müraciət edir. Görünməmiş bir şəkildə kütlənin əksəriyyəti ona qarşı çıxır.
22 dekabr
- Bir həftə davam edən qanlı nümayişlərdən sonra, İon İliesku Rumıniya Prezidenti vəzifəsini icra etməyə başlayır və saray üsyançılar tərəfindən ələ keçirildikdən sonra sarayı vertolyotla tərk edən Nikolae Çauşeskunun kommunist diktaturasına son qoyulur. Ordunun böyük hissəsi Buxarestdəki üsyançılara qoşulur.
- Berlindəki Brandenburq qapısı yenidən açılır.
23 dekabr — Nikolae və Yelena Çauşesku şəhərində tutulurlar.
25 dekabr
- Rumıniyanın devrilmiş lideri Nikolae Çauşesku və xanımı Buxarestdən kənarda mühakimə və edam olunurlar.
- Yaponiya bankının İdarə Heyəti nəhayət iqtisadi köpüyün zirvəyə qalxmasına və düşməsinə səbəb olan böyük faiz artımını elan edir.
28 dekabr — Aleksandr Dubçek Çexoslovakiya Federal Məclisinin (parlamentin) sədri seçilir.
29 dekabr
- Çex yazıçı, filosof və dissident Vatslav Havel Çexoslovakiyanın kommunizm devrildikdən sonra seçilən ilk prezidenti olur.
- Honkonq Vyetnamlı qaçqınları zorla geri qaytarmaq qərarına gəldikdən sonra üsyanlar başlayır.
30 dekabr — Gəncə şəhərinin tarixi adı bərpa edilir.
31 dekabr
- Naxçıvan MSSR-də Araz çayı boyu Sovet-İran sərhəd qurğuları dağıdılır.
- Polşa prezidenti Baltseroviç Planını imzalayır; nəticədə Polşada kommunist sistemini kapitalist sistem əvəz edir və Varşava Müqaviləsi Təşkilatından imtina olunur.

Doğumlar

Yanvar

1 yanvar — , fransız aktrisa
3 yanvar
- , amerikan uşaq aktyoru
- , yapon gimnast
4 yanvar
- , İsveçrəli atlet
- , Britaniyalı musiqiçi
- , Keniyalı cirit atıcısı
6 yanvar
- , ingilis futbolçu
- , holland DJ
7 yanvar — , Argentinalı futbolçu
9 yanvar
- , amerikan basketbolçu
- Nina Dobrev, Kanada aktrisası
10 yanvar
- , amerikan aktrisa
- , Cənubi Koreyalı müğənni
- , Meksika aktrisası və müğənnisi
11 yanvar — , Səudiyyə Ərəbistanlı futbolçu
15 yanvar — , rus buz hokkeyi oyunçusu
16 yanvar — , amerikan aktrisa
19 yanvar — , amerikan aktrisa
21 yanvar
- , Braziliya-Şərqi Timur futbolçusu
- Doğuş Balbay, türk basketbolçu
- , rus üzgüçü
- Henrix Mxitaryan, erməni futbolçu
24 yanvar — , Çinli güllə atıcısı
27 yanvar — , holland futbolçu
28 yanvar — , Fransa doğumlu alman fiqurçu

Fevral

2 fevral — İvan Perişiç, xorvat futbolçu
4 fevral
- , Cənubi Afrikalı QİÇS haqqında məlumatlandırma kampaniyasının fəalı
- , Braziliyalı gözəllik yarışması qalibi
5 fevral — , amerikan aktyor
7 fevral
- , Uelsli futbolçu
- , amerikan basketbolçu
12 fevral — , Britaniyalı aktrisa və model
15 fevral — , yapon müğənni və rəqqasə
16 fevral — Elizabet Olsen, amerikan aktrisa
17 fevral
- , Britaniyalı üzgüçü
- , amerikan aktyor, müğənni və musiqiçi
20 fevral — Cek Falaxi, amerikan aktyor
21 fevral
- Korbin Blyu, amerikan aktyor, model, rəqqas, kinoprodüser və müğənni-söz yazarı
- , amerikan aktrisa
24 fevral
- , amerikan musiqiçi
- , ingilis aktyor
- , Yunanıstan doğumlu amerikan basketbolçu
25 fevral
- , yapon müğənni
- , Cənubi Koreyalı idmançı
27 fevral — , Uqandalı marafonçu

Mart

1 mart
- , amerikan aktrisa və müğənni
- , Meksikalı futbolçu
2 mart
- , fransız xizəkçi
- , ingilis aktrisa
- , Belçikalı futbolçu
4 mart — , amerikan model
5 mart
- , amerikan aktyor
- , amerikan aktyor
6 mart — Aqnyeşka Radvanska, polyak tennisçi
9 mart — , Cənubi Koreyalı müğənni
11 mart
- , İsrail aktrisası
- Anton Yelçin, Rusiya doğumlu amerikan aktyor
12 mart — , amerikan üzgüçü
13 mart
- , Britaniyalı model
- , fransız aktyor
14 mart — , amerikan müğənni
15 mart
- , amerikan atlet
- , amerikan aktrisa
16 mart
- Bleyk Qriffin, amerikan basketbolçu
- , ingilis futbolçu
17 mart
- Şinci Kaqava, yapon futbolçu
- , Britaniyalı aktrisa
18 mart
- , Britaniya doğumlu amerikan aktrisa
- , yapon müğənni, söz yazarı
20 mart — , Çinli model
21 mart
- Xordi Alba, ispan futbolçu
- , yapon aktyor
25 mart — , amerikan aktrisa və müğənni
29 mart — , Honduraslı futbolçu
31 mart — , Çinli üzgüçü

Aprel

4 aprel — , Avstraliya futbolçusu
5 aprel — , Britaniyalı aktrisa
7 aprel — Teddi Riner, fransız cüdoçu
8 aprel — , ingilis aktrisa və model
18 aprel
- , ABŞ doğumlu Koreyalı müğənni
- Aliyə Şövkət, amerikan aktrisa
20 aprel
- , amerikan spiker
- , Kolumbiyalı aktyor və müğənni
22 aprel — , Britaniyalı gimnast
23 aprel
- , Rusiya doğumlu amerikan aktrisa
- , çex tennisçi
25 aprel
- , Braziliyalı model
- , holland darts oyunçusu
- Aysel Teymurzadə, Azərbaycan müğənnisi
26 aprel
- , Avstraliya aktyoru
- , Cənubi Koreyalı müğənni
27 aprel
- , alman futbolçu
- , alman futbolçu
- , amerikan model
28 aprel — , Cənubi Koreyalı müğənni və rəqqas

May

2 may — , amerikan müğənni, söz yazarı, prodüser, aktyor
3 may — Katinka Xossu, Macarıstan üzgüçüsü
4 may
- , Macarıstan üzgüçüsü
- , Şimali İrlandiya qolfçusu
- , amerikan buz hokkeyçi
5 may — Kris Braun, amerikan müğənni
6 may
- , Slovakiya tennisçisi
- , İsveç DJ-i və prodüseri
8 may — , Britaniya müğənnisi
10 may — , amerikan aktrisa
11 may
- , amerikan futbolçu
- , amerikan müğənni və söz yazarı
- , Meksika futbolçusu
12 may — Elefteria Elefteriu, Yunanıstan-Kipr müğənnisi və aktrisası
14 may
- , amerikan futbolçu
- , Belarusiya atleti
15 may — , ABŞ doğumlu Koreya müğənnisi
17 may — Tessa Vertyu, Kanada fiqurçusu
21 may — , Uels futbolçusu
23 may
- , İtaliya futbolçusu
- , İsveç basketbolçusu
24 may
- , amerikan aktrisa
- G-Eazy, amerikan hip-hop müğənnisi, prodüser
25 may — , Moldova pop müğənnisi
26 may — , Koreyalı müğənni
28 may — , Rusiya bobsleyçisi
29 may
- Eytour İngi Qunnleyqsson, İslandiya müğənnisi
- Rayli Kio, amerikan model
30 may
- , Koreya-ABŞ müğənnisi və söz yazarı
- , Cənubi Koreya müğənnisi
31 may
- Pablo Alboran, İspaniya müğənnisi
- , holland futbolçu
- , Cənubi Koreya modeli
- Marko Roys, Almaniya futbolçusu

İyun

2 iyun — , amerikan futbolçu
3 iyun — İmogen Pots, Britaniya aktrisası
4 iyun
- , Polşa çəkic atanı
- Eldar Qasımov, Azərbaycan müğənnisi
5 iyun — , amerikan buz hokkeyçisi
8 iyun
- , İsveçrə tennisçisi
- , Fransa opera müğənnisi
14 iyun — , amerikan aktrisa və müğənni
17 iyun — , amerikan aktrisa və müğənni
18 iyun
- , Fransa doğumlu Qabon futbolçusu
- , Avstriya dağ xizəkçisi
- , amerikan aktrisa və müğənni
19 iyun — , İtaliya-Kanada aktyoru
20 iyun — , amerikan aktyor
23 iyun
- , Britaniyalı müğənni, rəqqasə, müğənni, fotoqraf və model
- , Yeni Zelandiya kanoesürəni
25 iyun — , amerikan aktyor, müğənni və söz yazarı
27 iyun — , Britaniya aktyoru
28 iyun
- Markiplier, amerikan YouTuber
- , amerikan idmançı
30 iyun — , Keniyalı atlet

İyul

1 iyul
- Daniel Rikiardo, Avstraliyalı Formula 1 pilotu
- , Tunis futbolçusu
2 iyul
- , amerikan müğənni
- , amerikan futbolçu
4 iyul — , Koreyalı müğənni
5 iyul — , Xorvatiya futbolçusu
7 iyul — Kim Bum, Cənubi Koreya aktyoru
8 iyul — , İsrailin dünya çempionu cüdoçusu
10 iyul — , Peru futbolçusu
11 iyul
- , amerikan aktyor və rejissor
- , Slovakiya tennisçisi
12 iyul — , Avstraliya aktrisası və modeli
13 iyul — , yapon müğənni
15 iyul — , amerikan aktyor və müğənni
16 iyul
- Qaret Beyl, Uels futbolçusu
- , Cənubi Koreyalı model və aktyor
18 iyul
- , Rusiyalı buz rəqqası
- , Kanada buz hokkeyçisi
21 iyul
- , Uels futbolçusu
- , Meksika futbolçusu
- , ingilis aktyor
- Rori Kalkin, amerikan aktyor
22 iyul
- , amerikan aktyor
- , İsrail aktyoru və müğənnisi
23 iyul — Deniel Redkliff, Britaniya aktyoru
24 iyul — , İndoneziyalı ağır atlet
28 iyul
- , Braziliyalı cüdoçu
- Leyla İsmayılova, Belarus proqramının aparıcısı, model
30 iyul — , ispan pilot
31 iyul
- Viktoriya Azarenko, Belarusiya tennisçisi
- , amerikan aktrisa və müğənni
- Zelda Vilyams, amerikan aktrisa

Avqust

1 avqust
- , amerikan beyzblçu
- , ABŞ doğumlu Koreya müğənnisi
2 avqust — Naser Şadli, Belçika futbolçusu
3 avqust — , ingilis futbolçu
4 avqust
- Cessika Mauboy, Avstraliya aktrisası, müğənni və söz yazarı
- Vanq Hao, Çin şahmatçısı
5 avqust
- , Çin qolfçusu
- , Serbiya müğənnisi
7 avqust — , amerikan basketbolçu
10 avqust
- , İsrail futbolçusu
- , Avstraliya aktyoru
11 avqust — Ursula Korbero, ispan aktrisa
14 avqust — Ander Herrera, ispan futbolçu
15 avqust
- , Meksika müğənnisi və aktrisası
- Co Conas, amerikan musiqiçi, aktyor və müğənni
- , amerikan aktyor, rəqqas və müğənni
20 avqust — , ingilis snukerçi
21 avqust
- , ingilis aktyor
- , amerikan aktrisa və müğənni
26 avqust — Ceyms Harden, amerikan basketbolçu
28 avqust
- Valtteri Bottas, Finlandiyalı Formula 1 pilotu
- , amerikan müğənni, söz yazarı
30 avqust — , amerikan müğənni, söz yazarı

Sentyabr

1 sentyabr
- , alman müğənni
- , Ekvadorlu futbolçu
- , ingilis futbolçu
2 sentyabr
- Aleşandre Pato, Braziliya futbolçusu
- , DJ, musiqiçi, söz yazarı
5 sentyabr
- , amerikan basketbolçu
- , İsveçrə doğumlu amerikan aktrisa, model, müğənni və rəqqasə
8 sentyabr — Aviçi, İsveç DJ-i, prodüser
13 sentyabr — Tomas Müller, alman futbolçu
14 sentyabr
- , amerikan basketbolçu
- , amerikan aktyor, rəqqas və müğənni
15 sentyabr — , Rumıniyalı gimnast
17 sentyabr — , amerikan aktrisa və müğənni
19 sentyabr — , amerikan basketbolçu
20 sentyabr — , Slovakiyalı tennisçi
21 sentyabr — , amerikan müğənni və aktyor
22 sentyabr
- , Koreyalı müğənni
- , alman tennisçi
23 sentyabr — , amerikan basketbolçu
24 sentyabr — , Almaniya-Filippin aktrisası və model
25 sentyabr — , Kanada aktyoru
26 sentyabr — , ingilis futbolçu
27 sentyabr — , Cənubi Koreyalı üzgüçü

Oktyabr

1 oktyabr — Bri Larson, amerikan aktrisa
4 oktyabr
- , amerikan aktrisa
- , amerikan fiqurçu
- , alman dağ xizəkçisi
10 oktyabr — , amerikan aktrisa
11 oktyabr — , amerikan qolfçu
12 oktyabr — , Braziliyalı futbolçu
13 oktyabr — Aleksandriya Okasio-Kortez, amerikan siyasətçi
15 oktyabr — , Britaniyalı boksçu
20 oktyabr — , Britaniyalı müğənni
24 oktyabr
- , Kosta-Rikalı futbolçu
- , Kanadalı aktrisa
- Pyudipay, İsveçli YouTuber, şərhçi
- Elayza Teylor, Avstraliyalı aktrisa
25 oktyabr — , Avstraliyalı aktrisa
28 oktyabr — , fransız üzgüçü
29 oktyabr — , Sloveniyalı velosipedçi
30 oktyabr — , amerikan gimnast

Noyabr

1 noyabr — , amerikan müğənni, söz yazarı və aktrisa
6 noyabr — , amerikan futbolçu
9 noyabr — Canluka Bezzina, Maltalı həkim və müğənni
11 noyabr
- , İngiltərə-İsrail futbolçusu
- , amerikan fiqurçu
- , yapon rok ifaçısı
14 noyabr — , ingilis futbolçu
19 noyabr — Tyga, amerikan reper
20 noyabr
- , amerikan aktyor
- , Ukraynalı balet rəqqası
21 noyabr — , ingilis futbolçu
22 noyabr — , amerikan aktyor
25 noyabr — Tom Days, Belçikalı müğənni, söz yazarı

Dekabr

5 dekabr — , Koreyalı müğənni
7 dekabr
- , Britaniyalı aktyor
- , amerikan aktyor və musiqiçi
9 dekabr — , amerikan basketbolçu
10 dekabr — , fransız siyasətçi
13 dekabr
- , amerikan müəllif
- Teylor Svift, amerikan müğənni, söz yazarı
14 dekabr — , Koreyalı müğənni
17 dekabr — , Qanalı futbolçu
18 dekabr — , amerikan aktrisa
21 dekabr
- , Seneqallı futbolçu
- Tamanna Bhatiya, Hindistanlı aktrisa və model
22 dekabr — , amerikan müğənni
26 dekabr — Yohan Bleyk, Yamaykalı atlet
27 dekabr — , Ukraynalı şahmatçı
28 dekabr
- , İrlandiyalı aktrisa və müğənni
- Salvador Sobral, Portuqaliyalı soul və caz müğənnisi
29 dekabr
- , amerikan aktrisa
- , yapon tennisçi
30 dekabr
- , amerikan skeytbordçu
- , Cənubi Koreyalı müğənni və aktrisa

Vəfatlar

Yanvar

7 yanvar — Hirohito, Yaponiya imperatoru
11 yanvar — , Peru siyasətçisi, diplomatı və hüquqşünası, 33-cü
13 yanvar — , amerikan aktyor
18 yanvar — , Britaniyalı müəllif
20 yanvar
- , polyak kommunist siyasətçi, (2 dəfə) və 15-ci
- , Kanadalı aktrisa
23 yanvar — Salvador Dali, ispan rəssam
24 yanvar — Ted Bandi, amerikan seriyalı qatil
28 yanvar — , polyak atlet

Fevral

2 fevral — , slovak fiqurçu
3 fevral — , amerikan aktyor
6 fevral — , amerikan tarixçi
9 fevral — Osamu Tezuka, yapon rəssam
14 fevral — , amerikan ornitoloq
21 fevral — , macar yazıçı və jurnalist
27 fevral — , Avstriya zooloqu, fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı laureatı

Mart

6 mart — , Britaniyalı aktyor
9 mart — , amerikan fotoqraf
14 mart — , Avstriya imperatriçəsi, Macarıstan kraliçası
17 mart — Fərman Kərimzadə, Azərbaycanlı yazıçı
27 mart — , amerikan aktrisa
29 mart — , fransız aktyor

Aprel

1 aprel — , Çilili futbolçu
3 aprel — , türk siyasətçi, Şimali Kiprin üçüncü Baş naziri
12 aprel
- , amerikan siyasi aktivist
- , amerikan boksçu
15 aprel — ,
19 aprel — Dafna dü Morye, Britaniyalı yazıçı
22 aprel Emilio Gino Segre, italyan fizik, fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı
23 aprel — , Nigerin ilk prezidenti
26 aprel — , amerikan aktrisa
27 aprel — Konosuke Matsuşita, yapon iş adamı
30 aprel — Serco Leone, italyan rejissor

May

1 may — , polyak aktivist və siyasətçi, 13-cü
2 may — , italyan kardinal
3 may — , Norveçli aktrisa, müğənni və yazıçı
20 may
- Con Hikk, Britaniyalı iqtisadçı, iqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı
- , amerikan aktrisa
26 may — , ingilis futbolçu

İyun

3 iyun — Ruhullah Xomeyni, İran filosofu, siyasətçi, inqilabçı və şiə müsəlmanlarının dini lideri, İranın ilk Ali Rəhbəri
9 iyun
- Corc Bidl, ABŞ genetiki.
- Rəşid Behbudov, Azərbaycanlı müğənni və aktyor
10 iyun — Süleyman Rüstəm, Azərbaycanlı şair
23 iyun — , alman nasist, hüquqşünas, polis rəisi və SS-
24 iyun — Misora Hibari, yapon müğənni
27 iyun — Alfred Culs Ayer, Britaniyalı filosof
28 iyun — , holland kino mütəxəssisi
30 iyun — , Danimarkalı siyasətçi, Danimarkanın 34-cü Baş naziri

İyul

2 iyul
- Andrey Qromıko, SSRİ siyasətçisi və diplomatı
- , amerikan rejissor
4 iyul — Leyla Məmmədbəyova, Azərbaycanlı təyyarəçi
6 iyul — Yanoş Kadar, macar siyasətçi və kommunist lider, Macarıstanın 46-cı Baş naziri
10 iyul — Mel Blank, amerikan dublyaj aktyoru
11 iyul — Lourens Olivye, ingilis aktyor və rejissor
16 iyul — Herbert fon Karayan, Avstriyalı rejissor
18 iyul — , amerikan aktrisa
23 iyul — , amerikan yazıçı

Avqust

12 avqust — Vilyam Şokli, amerikan fizik, Nobel mükafatı laureatı
15 avqust — , yapon hərbi pilot və siyasətçi
22 avqust — , afroamerikalı siyasi aktivist
23 avqust — , Britaniyalı psixiatr
26 avqust — İrvinq Stoun, amerikan yazıçı

Sentyabr

4 sentyabr
- Jorj Simenon, Belçikalı yazıçı
- Ronald Saym, Yeni Zelandiya doğumlu tarixçi
14 sentyabr — , Kubalı musiqiçi
15 sentyabr — , amerikan yazıçı
22 sentyabr — , amerikan bəstəkar
28 sentyabr — Ferdinand Markos, Filippinli diktator, siyasətçi və dövlət xadimi, Filippinin 10-cu prezidenti
30 sentyabr — , amerikan bəstəkar

Oktyabr

4 oktyabr — , Britaniyalı komediya aktyoru
6 oktyabr — Bett Deyvis, amerikan aktrisa
16 oktyabr — , amerikan aktyor
20 oktyabr — , Britaniyalı aktyor
26 oktyabr — Çarlz Pedersen, amerikan kimyaçı, Nobel mükafatı laureatı

Noyabr

5 noyabr — Vladimir Horovits, Rusiyalı piano ifaçısı
20 noyabr
- , amerikan aktrisa
- Lonardo Şaşa, italyan yazıçı
22 noyabr — , Livanlı hüquqşünas və siyasətçi, 13-cü Livan prezidenti
24 noyabr — , Fələstinli teoloq
26 noyabr — , Komorlu siyasətçi, Komor adalarının ilk prezidenti
27 noyabr — , ispan siyasətçi,
30 noyabr — , Kamerunlu siyasətçi, Kamerunun ilk Baş naziri və ilk prezidenti

Dekabr

1 dekabr — , amerikan rəqqas və xoreoqraf
3 dekabr — , Beninli siyasi xadim, Beninin 2-ci prezidenti
6 dekabr — , amerikan aktyor
14 dekabr — Andrey Saxarov, SSRİ fiziki və aktivist, Nobel sülh mükafatı laureatı
16 dekabr
- , italyan aktrisa
- Li Van Klif, amerikan aktyor
21 dekabr — Yan Çikker, slovak bəstəkar
22 dekabr — Semyuel Bekket, İrlandiyalı yazıçı, Nobel mükafatı laureatı
25 dekabr
- Yelena Çauşesku, Rumıniyalı siyasətçi, Rumıniya Baş nazirinin müavini
- Nikolae Çauşesku, Rumıniyalı siyasətçi, diktator və Kommunist Partiyasının rəhbəri,
28 dekabr — Herman Obert, Avstriya-Macarıstan doğumlu alman mühəndis, fizik və alim
31 dekabr
- Mixay Lantoş, macar futbolçu
- , alman siyasətçi

Nobel mükafatı laureatları

İstinadlar

. Sublime IP. 2014-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-19.
"Wired 7.08: Harmonic Convergence". Wired. Archive.wired.com. 2009-01-04. 2014-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-08-19.
"Genetic Defect Screened Out; Healthy Twins Born". LA Times. 2016-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-20.
Gordon, Stephen Engelberg With Michael R.; Times, Special To the New York. "Germans Accused of Helping Libya Build Nerve Gas Plant". The New York Times (ingilis). 1989-01-01. ISSN 0362-4331. 2022-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-16.
Crystal, David, redaktorThe Cambridge Encyclopedia. Cambridge University Press. 1990. səh. RR69.
Wilkens, Herbert; Maennig, Wolfgang. Transition in Eastern Europe: Current Issues and Perspectives. Duncker & Humblot. 1997. səh. 71. ISBN . 2022-05-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-21.
. Timeline.web.cern.ch. December 3, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-19.
Conn, David; Vinter, Robyn. "Liverpool fan's death ruled as 97th victim of Hillsborough disaster". The Guardian. London. 2021-07-28. 2022-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-29.
Gene Therapy (Hesabat). October 20, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: April 8, 2017.
"Top USSR bank moves ruble into electronic age..." The Deseret News. 2022-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-12 – Google News Archive Search vasitəsilə.
. Bleskon.com. 2013-08-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-08.
"Gay Peru News & Reports 2011". Archive.globalgayz.com. 2021-09-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-08-08.
"HDTV – High Definition Television". Birds-eye.net. 1989-06-03. 2014-07-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-08-08.
"adventure.lotteworld.com". 31 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 19 August 2019.
Longworth, R.C. . Chicago Tribune (ingilis). 15 July 1989. 12 July 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 July 2021.
Vavilov, A.; Nicholls, David. Gazprom: An Energy Giant and Its Challenges in Europe (ingilis). Springer. 2016. səh. 16. ISBN . 2022-05-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-12.
"A Guide for Study of Historical Offices: South Africa: Heads of State: 1961-1994". Archontology. 2018-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-14.
Masiza, Zondi. "A Chronology of South Africa's Nuclear Program" (PDF). 1993. 2021-12-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-07-04.
. 1989-06-07. 2014-09-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-01.
Rule, Sheila. "Rights for Gay Couples in Denmark". The New York Times. 1989-10-02. 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-06-07.
"Soviets Line Up For Makeup – Estee Lauder Shop Draws Moscow Crowds". Philly.com. Articles.philly.com. 1989-11-17. 2015-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-08-08.
Last speech of Nicolae Ceaușescu. 1989-12-21. 2022-06-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-04.
"The Warsaw Voice". Warsawvoice.pl. 2022-06-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-08-19.

Xarici keçidlər

Avropa 1989-cu ildən sonra

[1] . Sublime IP. 2014-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-19.

[2] "Wired 7.08: Harmonic Convergence". Wired. Archive.wired.com. 2009-01-04. 2014-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-08-19.

[3] "Genetic Defect Screened Out; Healthy Twins Born". LA Times. 2016-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-20.

[4] Gordon, Stephen Engelberg With Michael R.; Times, Special To the New York. "Germans Accused of Helping Libya Build Nerve Gas Plant". The New York Times (ingilis). 1989-01-01. ISSN 0362-4331. 2022-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-16.

[Revolutionary_Year-5] Crystal, David, redaktorThe Cambridge Encyclopedia. Cambridge University Press. 1990. səh. RR69.

[6] Wilkens, Herbert; Maennig, Wolfgang. Transition in Eastern Europe: Current Issues and Perspectives. Duncker & Humblot. 1997. səh. 71. ISBN . 2022-05-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-21.

[7] . Timeline.web.cern.ch. December 3, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-19.

[8] Conn, David; Vinter, Robyn. "Liverpool fan's death ruled as 97th victim of Hillsborough disaster". The Guardian. London. 2021-07-28. 2022-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-29.

[9] Gene Therapy (Hesabat). October 20, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: April 8, 2017.

[10] "Top USSR bank moves ruble into electronic age..." The Deseret News. 2022-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-12 – Google News Archive Search vasitəsilə.

[11] . Bleskon.com. 2013-08-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-08.

[12] "Gay Peru News & Reports 2011". Archive.globalgayz.com. 2021-09-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-08-08.

[13] "HDTV – High Definition Television". Birds-eye.net. 1989-06-03. 2014-07-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-08-08.

[14] "adventure.lotteworld.com". 31 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 19 August 2019.

[15] Longworth, R.C. . Chicago Tribune (ingilis). 15 July 1989. 12 July 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 July 2021.

[16] Vavilov, A.; Nicholls, David. Gazprom: An Energy Giant and Its Challenges in Europe (ingilis). Springer. 2016. səh. 16. ISBN . 2022-05-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-12.

[RSA-17] "A Guide for Study of Historical Offices: South Africa: Heads of State: 1961-1994". Archontology. 2018-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-14.

[18] Masiza, Zondi. "A Chronology of South Africa's Nuclear Program" (PDF). 1993. 2021-12-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-07-04.

[19] . 1989-06-07. 2014-09-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-01.

[20] Rule, Sheila. "Rights for Gay Couples in Denmark". The New York Times. 1989-10-02. 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-06-07.

[philly1989-21] "Soviets Line Up For Makeup – Estee Lauder Shop Draws Moscow Crowds". Philly.com. Articles.philly.com. 1989-11-17. 2015-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-08-08.

[22] Last speech of Nicolae Ceaușescu. 1989-12-21. 2022-06-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-07-04.

[23] "The Warsaw Voice". Warsawvoice.pl. 2022-06-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-08-19.