Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Polşa Xalq Respublikası (pol. Polska Rzeczpospolita Ludowa) — Qərbi Avropada yerləşən monolit slavyan dövlətidir. Ərazisi 312.679 km², əhalisi 38 milyondur. Sərhədləri: quzeydə - Baltik dəniz və Kalininqrad şəhəri (Königsberg) , qərbdə - katolik Litva (2.8 milyon) və ortodoks Belarus (9.5 milyon), güney-doğuda - ortodoks Ukraina (42 milyon), güney-batıda - katolik Çexiya (10 milyon) və katolik Slovakiya (5.4 milyon), quzey-batıda - katolik Almaniya (82 milyon). "Pole" slav dillərində "çəmən", "polyane" - "çəmən insanları" anlamına gəlir. Polşa 2004-cü ildən bəri Avropa Birliyinə daxil olsa da avronu qəbul etmir, öz milli valyutaları olan zloty-nı istifadə etməyə davam edirlər. Qorxurlar ki, avronun qəbulu iqtisadiyyatlarını bir az da çökdürə bilər.
| Tarixi dövlət | |||||
| Polşa Xalq Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Polska Rzeczpospolita Ludowa | |||||
| |||||
| Himn: Polşa hələ ölməyib | |||||
 | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Varşava | ||||
| Dilləri | polyak dili | ||||
| Rəsmi dilləri | Polyak dili | ||||
| Valyuta | Polşa zlotı | ||||
| Ərazisi | 312.685 | ||||
| Əhalisi | 23930.000 | ||||
| İdarəetmə forması | Demokratik Respublika | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Milli azlıqlar (tatarlar, yəhudilər, almanlar və slav azlıqları) çox cuzi saydadır və çoxdan assimilə olublar. Deyilənə görə, ərəb və alman dillərindən fərqli olaraq, polyak dilində "anlaşılmayan dialektlər" yoxdur, yalnız əsas dildən çox cuzi fərqlənən ağızlar ("qovor") var. Bunun səbəbini Avropa xalqlarının tarixboyu bir birilə daim savaş içində olmaları, polyaklarınsa ən çox almanlar və ruslarla savaşmalarında görürlər. Ən çox isə beyinlərində almanlarla olan savaşlar qalıb. Holokostda yalnız yəhudilər deyil, başqa xalqların da həlak olduğunu deyirlər. Almaniyada polyaklar çoxdur, əsas pul qazanmağa görə gələrlər, tarixdən, siyasətdən heç danışmazlar və tez müddətdə germanlaşarlar. Yenə öz dediklərinə görə, Polşa polyakları daha millətçi olurlarmış. Almaniyanın Şərqində bəzi şəhərləri keçmiş polyak şəhərləri sayırlar: Leipzig (Lipska), Dresden (Drježdźany). Bir də Ukrayna və Belarus dövlətlərinin əski polyak torpaqlarında yarandığını da deyirlər.
Katolikdirlər və latın qrafikasıyla yazırlar, çünki katolikliyi romadan qəbul ediblər. Xristianlaşma X əsrdə başlayıb, XIV-XV əsrdə bitibmiş. Polyakların xristianlaşması I Meşko (960-992) adlı bir knyazın adı ilə bağlayırlar.
Polşa tarixində önəmli yeri Reç Pospolita (1569-1795) adlı Polyak Krallığı və Böyük Litva Knyazlığının birləşməsi sonucu meydana gələn federativ birlik tutur. Reç Pospolita (latınca "Res Publica" - ümumi iş / şey - ifadəsinin təhrif olunmuş biçimi) Yagellonlar dövlətinin davamı idi. Osmanlı ilə çox savaşırdılar, bu savaşlarda türkdilli tatarlardan istifadə edirdilər. Səbəb isə türk xalqlarının dünya tarixində yeganə atlı xalq olmaları və slavların piyada olmaları idi. Atlı xalq olan Osmanlılara yalnız başqa atlı türk xalqı güc gələ bilərdi. Məhz bu hərbi asılılığa görə Reç Pospolita Qərbi Avropa dövlətləri içində müsəlman və yəhudi saxlayan yeganə dövlət idi. Tatarlar orada 3 dini təriqətə qulluq edirdilər: islam, yəhudilik (karaimlər) və qriroryan-xristianlıq (türkdilli polyak erməniləri).
Osmanlılar və tatarlar polyakların geyim modasına və memarlığına təsir edirlər. O stilə "sarmat stili" deyilir. Polyak zadəganları Şlyaxta özlərini sarmatların torunları hesab edirdilər. "Şlyaxta" sözü alman dilində "schlachten" (heyvan kəsmək) kimi, polyak dilində isə 2 anlama gəlir (1. soy, şəcərə; 2. heyvan kəsmək). Ruslarda olan krepostnoe pravoya oxşar fenomen polyaklarda da olub. Kəndlilər şlyaxtaya aid idilər, ancaq münasibətləri yaxşı olubmuş. Torpaqdan, heyvandan gələn gəlirləri yarı-yarı bölürmüşlər. Şlyaxta savaşmağı və katolikliyi yaymağı özünə müqəddəs vəzifə hesab edirdi və Rusiya torpaqlarını "geri alıb" oralarda katolik təriqəti yaymaq istəyirdi.
XVII əsrdə sarmatizm ideyaları Ukrayna kazaklarına da keçir. XVIII əsrdə "sarmatizm" sözü Polşada mənfi anlam (cahillik, kobudluq) daşıyır. SSRİ dağılandan sonra isə yenidən müsbət anlam alaraq, "neosarmatizm" şəklində polyakların içində vətənsevərlik duyğularını artırmaq üçün kullanılır.
II Dünya Savaşı sonrası Polşa 36 il ərzində Varşava paktının üzvü olur. Bu anlaşma Qərbi Almaniyanın NATOya birləşməsinin cavabı olaraq SSRİ və 7 digər ölkə arasında imzalanır (Şərqi Almaniya, Rumıniya, Polşa, Bolqarıstan, Çexoslovakiya, Macarıstan, Albaniya).
Tarixi
İstinadlar
- Dziennik Ustaw, Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (pol.). Rządowe Centrum Legislacji, 1918. ISSN 0867-3411; 1689-3336
Xarici keçidlər
 | Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
 | Polşa ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Polsa Xalq Respublikasi pol Polska Rzeczpospolita Ludowa Qerbi Avropada yerlesen monolit slavyan dovletidir Erazisi 312 679 km ehalisi 38 milyondur Serhedleri quzeyde Baltik deniz ve Kalininqrad seheri Konigsberg qerbde katolik Litva 2 8 milyon ve ortodoks Belarus 9 5 milyon guney doguda ortodoks Ukraina 42 milyon guney batida katolik Cexiya 10 milyon ve katolik Slovakiya 5 4 milyon quzey batida katolik Almaniya 82 milyon Pole slav dillerinde cemen polyane cemen insanlari anlamina gelir Polsa 2004 cu ilden beri Avropa Birliyine daxil olsa da avronu qebul etmir oz milli valyutalari olan zloty ni istifade etmeye davam edirler Qorxurlar ki avronun qebulu iqtisadiyyatlarini bir az da cokdure biler Tarixi dovletPolsa Xalq RespublikasiPolska Rzeczpospolita LudowaBayraq Gerb d Himn Polsa hele olmeyib source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track 22 iyul 1944 31 dekabr 1989Paytaxt VarsavaDilleri polyak diliResmi dilleri Polyak diliValyuta Polsa zlotiErazisi 312 685Ehalisi 23930 000Idareetme formasi Demokratik Respublika Vikianbarda elaqeli mediafayllar Milli azliqlar tatarlar yehudiler almanlar ve slav azliqlari cox cuzi saydadir ve coxdan assimile olublar Deyilene gore ereb ve alman dillerinden ferqli olaraq polyak dilinde anlasilmayan dialektler yoxdur yalniz esas dilden cox cuzi ferqlenen agizlar qovor var Bunun sebebini Avropa xalqlarinin tarixboyu bir birile daim savas icinde olmalari polyaklarinsa en cox almanlar ve ruslarla savasmalarinda gorurler En cox ise beyinlerinde almanlarla olan savaslar qalib Holokostda yalniz yehudiler deyil basqa xalqlarin da helak oldugunu deyirler Almaniyada polyaklar coxdur esas pul qazanmaga gore gelerler tarixden siyasetden hec danismazlar ve tez muddetde germanlasarlar Yene oz dediklerine gore Polsa polyaklari daha milletci olurlarmis Almaniyanin Serqinde bezi seherleri kecmis polyak seherleri sayirlar Leipzig Lipska Dresden Drjezdzany Bir de Ukrayna ve Belarus dovletlerinin eski polyak torpaqlarinda yarandigini da deyirler Katolikdirler ve latin qrafikasiyla yazirlar cunki katolikliyi romadan qebul edibler Xristianlasma X esrde baslayib XIV XV esrde bitibmis Polyaklarin xristianlasmasi I Mesko 960 992 adli bir knyazin adi ile baglayirlar Polsa tarixinde onemli yeri Rec Pospolita 1569 1795 adli Polyak Kralligi ve Boyuk Litva Knyazliginin birlesmesi sonucu meydana gelen federativ birlik tutur Rec Pospolita latinca Res Publica umumi is sey ifadesinin tehrif olunmus bicimi Yagellonlar dovletinin davami idi Osmanli ile cox savasirdilar bu savaslarda turkdilli tatarlardan istifade edirdiler Sebeb ise turk xalqlarinin dunya tarixinde yegane atli xalq olmalari ve slavlarin piyada olmalari idi Atli xalq olan Osmanlilara yalniz basqa atli turk xalqi guc gele bilerdi Mehz bu herbi asililiga gore Rec Pospolita Qerbi Avropa dovletleri icinde muselman ve yehudi saxlayan yegane dovlet idi Tatarlar orada 3 dini teriqete qulluq edirdiler islam yehudilik karaimler ve qriroryan xristianliq turkdilli polyak ermenileri Osmanlilar ve tatarlar polyaklarin geyim modasina ve memarligina tesir edirler O stile sarmat stili deyilir Polyak zadeganlari Slyaxta ozlerini sarmatlarin torunlari hesab edirdiler Slyaxta sozu alman dilinde schlachten heyvan kesmek kimi polyak dilinde ise 2 anlama gelir 1 soy secere 2 heyvan kesmek Ruslarda olan krepostnoe pravoya oxsar fenomen polyaklarda da olub Kendliler slyaxtaya aid idiler ancaq munasibetleri yaxsi olubmus Torpaqdan heyvandan gelen gelirleri yari yari bolurmusler Slyaxta savasmagi ve katolikliyi yaymagi ozune muqeddes vezife hesab edirdi ve Rusiya torpaqlarini geri alib oralarda katolik teriqeti yaymaq isteyirdi XVII esrde sarmatizm ideyalari Ukrayna kazaklarina da kecir XVIII esrde sarmatizm sozu Polsada menfi anlam cahillik kobudluq dasiyir SSRI dagilandan sonra ise yeniden musbet anlam alaraq neosarmatizm seklinde polyaklarin icinde vetenseverlik duygularini artirmaq ucun kullanilir II Dunya Savasi sonrasi Polsa 36 il erzinde Varsava paktinin uzvu olur Bu anlasma Qerbi Almaniyanin NATOya birlesmesinin cavabi olaraq SSRI ve 7 diger olke arasinda imzalanir Serqi Almaniya Ruminiya Polsa Bolqaristan Cexoslovakiya Macaristan Albaniya TarixiIstinadlarDziennik Ustaw Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej pol Rzadowe Centrum Legislacji 1918 ISSN 0867 3411 1689 3336Xarici kecidler Tarix ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Polsa ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin