Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şlyaxta(pol. Szlachta, alm. Schlacht — , Böyük Litva knyazlığı, Reç Pospolita və digər ölkələrdə ictimai zümrə.
Şlyaxta mədəniyyəti
Öz mənşələrini sarmatlarla bağlayan (sarmatizm) şlyaxtalar rəiyyətlə (slavyanlar və litovlar) aralarında məsafə saxlayırdılar. şlyaxtanın hakim ideologiyası olmaqla yanaşı, həm də müəyyən davranış qaydalarını da özündə ehtiva edən həyat tərzi idi. Reç Pospolitanın bütün yuxarı təbəqələrinə sirayət edən sarmatizm mədəniyyəti onları Qərbi Avropa aristokratiyasından fərqləndirirdi: sarmatizm ideologiyası geyimdə, incəsənətdə, arxitekturada və bu kimi bütün sahələrdə hakim idi.
Şlyaxta mədəniyyəti əslində Asiya hərbi demokratiya ənənələrinin yeni (avropalaşmış) forması idi. Şlyaxtalar əsil-nəcabətlərinə görə hərbçi ağalar idilər: fərqi yoxdur onun torpağı və ya kəndlisi var, ya yoxdur, varlıdır, yoxsa kasıbdır. Hətta öz torpaqlarını şəxsən özləri əkib-becərən şlyaxtalar yüksək ləyaqət hissi ("qonor", "honor"), hədsiz cəsarəti və mərdliyi ilə seçilirdilər. Geniş şəxsi azadlıqlara (Qızıl azadlıqlara) malik şlyaxtalar krala "pan qardaş" deyərək onu özlərinə tən tutur və ona tabe olmamaq hüququnu (rokoş) həmişə özlərində saxlayırdılar. Digərlərinə xüsusi ehtiramla yanaşan şlyaxtiçlər arvadlarına da hədsiz hörmət bəsləmələri ilə seçilirdilər. Hətta bu onların vəzifəsi sayılırdı.
XVI–XVIII əsrlərdə Litvada şlyaxta demokratiyası hakimlik edirdi, buradan da onun Polşa şlyaxtası ilə yaxınlığı qaçılmaz oldu. Nəticədə öz əvvəlki milli litvalı xarakterini itirir, onun yerində Polşa mədəniyyəti yayılırdı.
1772, 1793 və 1795-ci illərdə bütün Polşa və Böyük Lİtva knyazlığı Rusiya, Prusiya və Avstriya arasında bölüşdürüldü. Böyük Litva knyazlığının əsas hissəsi Rusiyanın əlinə keçdi.
Osmanlı dövləti 1795-ci ildə Reç Pospolitanın Avstriya, Rusiya və Prussiya dövlətləri arasında bölünüb tarixdən silinməsi ilə heç vaxt razılaşmadı.
Osmanlı sultanları diplomatik korpusu qəbul edəndə həmişə Polşa səfirinin niyə gəlmədiyini soruşardılar. Cavabında sədr-əzəm əminliklə söyləyərdi ki: "Lehistan (Polşa) elçisi yoldadır, ancaq yollardakı müşkülat üzündən gecikməkdədir". Mənbələrdə Osmanlı sədr-əzəmlərinin səfirlərin illik dəvətlərində Rusiya, Avstriya və Prussiya elçilərinə hər dəfə: "Lehistanlı həmkarınız harada? Aranızda görə bilmirəm də!" sualını yönəltdiyi göstərilir. Bu vəziyyət Polşa 1918-ci ildə yenidən müstəqillik əldə edənə qədər davam etmişdir. Türkiyə Cümhuriyyətini rəsmi olaraq tanıyan ilk Avropa dövləti də məhz Polşa Respublikasıdır və dərhal sonra Türkiyə ilə Polşa təkrar diplomatik əlaqə yaratmışdır. 1924-cü ilin aprel ayında ilk Türkiyə Cümhuriyyəti səfiri Varşavaya, 1924-cü ilin iyununda ilk Polşa səfiri Ankaraya təyin edilmişdir.
Osmanlı dövlətinin Polşanın ləğvini qəbul etməməsinə bənzər bir hadisə də II Dünya müharibəsi illərində Polşanın Hitler Almaniyası tərəfindən işğalı zamanı baş vermişdir. Faşist Almaniyası 1939-cu ildə Polşanı işğal edəndə Almaniyanın Türkiyədəki səfiri Fon Papen Polşa səfirliyinin binasının almanlara verilməsini tələb edir (Bundan əvvəl almanlar Çexoslavakiyanı işğal edəndə eyni tələblə çıxış etmişdilər və Türkiyə bu tələbi yerinə yetirmişdi). Zamanın respublika başçısı İsmət Paşa bu istəyə qarşı çıxıb: "Bizim Polşa ilə ənənəvi bir dostluğumuz var. Türkiyə Polşa səfirinin gəlişi üçün 130 il gözləmişdir. İndi çox qısa bir müddət üçün polşalı dostlarımızı qıra bilmərik və sizin bu tələbinizi Türkiyə qətiyyən yerinə yetirməz…" — deyə cavab vermişdi.
Beləcə, II Dünya müharibəsi boyunca Ankaradakı Polşa səfirliyi müntəzəm olaraq fəaliyyət göstərmiş, Fon Papen də Polşanın bayrağının səfirlik binasında necə dalğalandığını pəncərəsindən seyr etməyə məcbur olmuşdur.
Tanınmış şlyyaxta soyları
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Slyaxta pol Szlachta alm Schlacht Boyuk Litva knyazligi Rec Pospolita ve diger olkelerde ictimai zumre Stanislav Antoni Suka Boyuk Litva knyazliginin kansler muavini Slyaxta medeniyyetiOz menselerini sarmatlarla baglayan sarmatizm slyaxtalar reiyyetle slavyanlar ve litovlar aralarinda mesafe saxlayirdilar slyaxtanin hakim ideologiyasi olmaqla yanasi hem de mueyyen davranis qaydalarini da ozunde ehtiva eden heyat terzi idi Rec Pospolitanin butun yuxari tebeqelerine sirayet eden sarmatizm medeniyyeti onlari Qerbi Avropa aristokratiyasindan ferqlendirirdi sarmatizm ideologiyasi geyimde incesenetde arxitekturada ve bu kimi butun sahelerde hakim idi Slyaxta medeniyyeti eslinde Asiya herbi demokratiya enenelerinin yeni avropalasmis formasi idi Slyaxtalar esil necabetlerine gore herbci agalar idiler ferqi yoxdur onun torpagi ve ya kendlisi var ya yoxdur varlidir yoxsa kasibdir Hetta oz torpaqlarini sexsen ozleri ekib beceren slyaxtalar yuksek leyaqet hissi qonor honor hedsiz cesareti ve merdliyi ile secilirdiler Genis sexsi azadliqlara Qizil azadliqlara malik slyaxtalar krala pan qardas deyerek onu ozlerine ten tutur ve ona tabe olmamaq huququnu rokos hemise ozlerinde saxlayirdilar Digerlerine xususi ehtiramla yanasan slyaxticler arvadlarina da hedsiz hormet beslemeleri ile secilirdiler Hetta bu onlarin vezifesi sayilirdi XVI XVIII esrlerde Litvada slyaxta demokratiyasi hakimlik edirdi buradan da onun Polsa slyaxtasi ile yaxinligi qacilmaz oldu Neticede oz evvelki milli litvali xarakterini itirir onun yerinde Polsa medeniyyeti yayilirdi 1772 1793 ve 1795 ci illerde butun Polsa ve Boyuk LItva knyazligi Rusiya Prusiya ve Avstriya arasinda bolusduruldu Boyuk Litva knyazliginin esas hissesi Rusiyanin eline kecdi Osmanli dovleti 1795 ci ilde Rec Pospolitanin Avstriya Rusiya ve Prussiya dovletleri arasinda bolunub tarixden silinmesi ile hec vaxt razilasmadi Osmanli sultanlari diplomatik korpusu qebul edende hemise Polsa sefirinin niye gelmediyini sorusardilar Cavabinda sedr ezem eminlikle soyleyerdi ki Lehistan Polsa elcisi yoldadir ancaq yollardaki muskulat uzunden gecikmekdedir Menbelerde Osmanli sedr ezemlerinin sefirlerin illik devetlerinde Rusiya Avstriya ve Prussiya elcilerine her defe Lehistanli hemkariniz harada Aranizda gore bilmirem de sualini yoneltdiyi gosterilir Bu veziyyet Polsa 1918 ci ilde yeniden musteqillik elde edene qeder davam etmisdir Turkiye Cumhuriyyetini resmi olaraq taniyan ilk Avropa dovleti de mehz Polsa Respublikasidir ve derhal sonra Turkiye ile Polsa tekrar diplomatik elaqe yaratmisdir 1924 cu ilin aprel ayinda ilk Turkiye Cumhuriyyeti sefiri Varsavaya 1924 cu ilin iyununda ilk Polsa sefiri Ankaraya teyin edilmisdir Osmanli dovletinin Polsanin legvini qebul etmemesine benzer bir hadise de II Dunya muharibesi illerinde Polsanin Hitler Almaniyasi terefinden isgali zamani bas vermisdir Fasist Almaniyasi 1939 cu ilde Polsani isgal edende Almaniyanin Turkiyedeki sefiri Fon Papen Polsa sefirliyinin binasinin almanlara verilmesini teleb edir Bundan evvel almanlar Cexoslavakiyani isgal edende eyni teleble cixis etmisdiler ve Turkiye bu telebi yerine yetirmisdi Zamanin respublika bascisi Ismet Pasa bu isteye qarsi cixib Bizim Polsa ile enenevi bir dostlugumuz var Turkiye Polsa sefirinin gelisi ucun 130 il gozlemisdir Indi cox qisa bir muddet ucun polsali dostlarimizi qira bilmerik ve sizin bu telebinizi Turkiye qetiyyen yerine yetirmez deye cavab vermisdi Belece II Dunya muharibesi boyunca Ankaradaki Polsa sefirliyi muntezem olaraq fealiyyet gostermis Fon Papen de Polsanin bayraginin sefirlik binasinda nece dalgalandigini penceresinden seyr etmeye mecbur olmusdur Taninmis slyyaxta soylariHemcinin baxRec Pospolita