Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Berlin divarı (alm. Berliner Mauer) — Almaniya Demokratik Respublikası ilə Qərbi Berlin arasında 13 avqust 1961-ci ildə uzunluğu 155 km (o cümlədən Berlin civarında 43,1 km) olan möhkəmləndirilmiş və 1989-cu ilə qədər mövcud olmuş dövlət sərhədi.
| Berlin divarı | |
|---|---|
| Berliner Mauer Antifaschistischer Schutzwall | |
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Növü | turist attraksionu |
| Ölkə | |
| Koordinatlar | |
| Şərəfinə adlandırılıb | Berlin |
| Texniki detallar | |
| Material | armaturlanmış beton |
| Veb-sayt | |
| berlin.de/mauer/ | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Erkən hadisələr
İkinci Dünya Müharibəsi başa çatdıqdan sonra Berlin dörd divarla ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa və SSSR mühasirə olunmuşdu. Ümumi düşmən üzərində qələbədən sonra Sovet İttifaqı və NATO arasında qarşıdurma bütün gücü ilə güclənməyə başlayır. Tezliklə Almaniya və Berlin ümumilikdə iki düşərgəyə – ADR (Almaniya Demokratik Respublikası) və AFR (Almaniya Federativ Respublikası) bölünür. Qərbi Berlinlə dövlət sərhədi rejiminin tətbiqinə və sərhəd istehkamlarının qurulmasına Varşava müqaviləsi üzv-ölkələrin tövsiyəsi ilə 1961-ci il avqustun 13-də başlanılmışdır. Bu divarın ucaldılması ilə qədim alman paytaxt şəhərinin müttəfiq amerika, ingilis və fransız qoşunlarından tamamilə təcrid olunması gerçəkləşdirilmiş və 1948-ci ildə ikiyə bölünmüş Berlinin hissələri arasında əlaqə tamamilə kəsilmişdir. İki hissə arasında əsl sərhədin olmaması tez-tez münaqişələrə, məhsul qaçaqmalçılığına və mütəxəssislərin AFR tərəfə keçməsinə səbəb olurdu. Tək 1961-ci ilin 1 yanvarından avqustun 13-nə qədər ADR-dən 207 min mütəxəssis qarşı tərəfə keçmişdi. Bu zaman hökumətin bildirdiyinə görə, dövlət bundan illik 2,5 milyard mark zərər əldə edir.
Tarixi
13 avqust 1961-ci il tarixində divarın inşa edilməsinə başlanılır. Divarın tikintisi və tam təmin edilməsi 1962-ci ildən 1975-ci ilə qədər davam edir və 1975-ci ildə son görünüşünə sahib olur. Berlin divarı hündürlüyü 3,60 m olan beton hissələrdən ibarət idi və yuxarıdan keçilməz silindirli baryerlərlə təmin edilmişdi. Divardan əlavə, yeni gözətçi qüllələri də inşa edilmişdi. 80-ci illərin sonuna yaxın isə videokameraların, hərəkət ötürücülərinin və hətta uzaqdan idarəetmə sisteminə sahib silahların quraşdırılması planlaşdırılırdı. Berlin divarı 1989-cu ildə orta hündürlüyü 3,6 m və ümumi uzunluğu 106 km olan beton divardan, metal tordan (65,5 km), gərginlik altında siqnal çəpərindən (127,5 km), həmçinin ayrı-ayrı sahələrdə xəndəklərdən (105,5 km) və tank əleyhinə istehkamlardan ibarət idi. Berlin divarı boyunca 302 gözətçi qülləsi və digər sərhəd qurğuları quraşdırılmışdı. Çay və su hövzələrindən keçən sərhəd yerlərində hasar yox idi. Sərhəddə ilk vaxtlar 13 nəzarət-buraxılış məntəqəsi fəaliyyət göstərirdi; 1989-cu ildə onların sayı üç idi.
1949–61-ci illərdə Qərbi Berlindən keçməklə təqribən 1,6 mln. nəfər ADR-i qeyri-leqal şəkildə tərk etmişdir. İstehkamların qurulmasına və sərhədin ciddi qorunmasına baxmayaraq, ADR vətəndaşlarının Qərbi Berlinə qaçması davam edirdi. 1961–88-ci illərdə təqribən 39 min nəfər sərhəd istehkamlarını keçə bilmişdi. Sərhədi keçməyə cəhd edənlərin 192 nəfəri həlak olmuş, təqribən 200 nəfər yaralanmış, 3 mindən çox həbs olunmuşdur.
12 iyun 1987-ci il tarixində ABŞ prezidenti Ronald Reyqan Berlinin 750 illiyi ilə bağlı Branderburqda çıxışı zamanı Mixail Qorbaçovu divarın sökülməsinə səsləyir. Qorbaçov isə Reyqanın təklifinə razılıq verir. 9 noyabr 1989-cu ildə Almaniya Demokratik Respublikasının hökuməti Almaniya Federativ Respublikası əhalisi ilə təmasa qoyulmuş məhdudiyyəti aradan qaldırmaq qərarını qəbul edib. ADR hökuməti kütləvi xalq çıxışlarının təzyiqi ilə 1989-cu il noyabrın 11-də Qərbi Berlinlə əlaqə məhdudiyyətlərini aradan qaldırdı, 1990-cı il iyulun 1-də isə sərhəd nəzarətini tamamilə ləğv etdi. Onda Şərqi Berlinin minlərlə sakini qərb tərəfə axın edib. ADR ilə Qərbi Berlin arasındakı sərhəd istehkamlarının dağıdılması rəsmən 1990-cı ilin yanvarında başladı və həmin ilin noyabrında başa çatdı. Onun yalnız kiçik bir hissəsi gələcək nəsillərə xatirə olaraq saxlanılır.
Uzunluğu 1,3 km olan Berlin divarının hissəsi abidə kimi ("East-Side-Galery") saxlanıldı. Almaniyanın birləşməsindən sonra (oktyabr, 1990) AFR hakimiyyət orqanları ADR ilə AFR və Qərbi Berlin arasındakı sərhəddə insanların ölümü ilə nəticələnən silah tətbiqində günahlandırılan şəxsləri, o cümlədən ADR-in keçmiş yüksəkvəzifəli rəhbərlərini məsuliyyətə cəlb etdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Большая Российская энциклопедия. Том 3. стр. 382. Москва. Научное издательство "Большая Российская энциклопедия". 2005 г. Дополнительный
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 3-cü cild: Babilistan – Bəzirxana (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2011. səh. 468. ISBN .
Xarici keçidlər
- Official website
- "Berlin Wall Memorial". Berlin Wall Foundation.
- "Chronicle of the Berlin Wall"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Berlin divari alm Berliner Mauer Almaniya Demokratik Respublikasi ile Qerbi Berlin arasinda 13 avqust 1961 ci ilde uzunlugu 155 km o cumleden Berlin civarinda 43 1 km olan mohkemlendirilmis ve 1989 cu ile qeder movcud olmus dovlet serhedi Berlin divariBerliner Mauer Antifaschistischer SchutzwallUmumi melumatlarNovu turist attraksionuOlke Qerbi Almaniya ADR Almaniya Federativ RespublikasiKoordinatlar 52 30 16 sm e 13 26 28 s u Serefine adlandirilib BerlinTexniki detallarMaterial armaturlanmis betonVeb saytberlin de mauer Vikianbarda elaqeli mediafayllarSerhed kecidi ile Serq ve Qerb Berlin serhedleri interaktiv xerite Berlin divarinin gorunusu 1986 Erken hadiselerIkinci Dunya Muharibesi basa catdiqdan sonra Berlin dord divarla ABS Boyuk Britaniya Fransa ve SSSR muhasire olunmusdu Umumi dusmen uzerinde qelebeden sonra Sovet Ittifaqi ve NATO arasinda qarsidurma butun gucu ile guclenmeye baslayir Tezlikle Almaniya ve Berlin umumilikde iki dusergeye ADR Almaniya Demokratik Respublikasi ve AFR Almaniya Federativ Respublikasi bolunur Qerbi Berlinle dovlet serhedi rejiminin tetbiqine ve serhed istehkamlarinin qurulmasina Varsava muqavilesi uzv olkelerin tovsiyesi ile 1961 ci il avqustun 13 de baslanilmisdir Bu divarin ucaldilmasi ile qedim alman paytaxt seherinin muttefiq amerika ingilis ve fransiz qosunlarindan tamamile tecrid olunmasi gerceklesdirilmis ve 1948 ci ilde ikiye bolunmus Berlinin hisseleri arasinda elaqe tamamile kesilmisdir Iki hisse arasinda esl serhedin olmamasi tez tez munaqiselere mehsul qacaqmalciligina ve mutexessislerin AFR terefe kecmesine sebeb olurdu Tek 1961 ci ilin 1 yanvarindan avqustun 13 ne qeder ADR den 207 min mutexessis qarsi terefe kecmisdi Bu zaman hokumetin bildirdiyine gore dovlet bundan illik 2 5 milyard mark zerer elde edir Tarixi13 avqust 1961 ci il tarixinde divarin insa edilmesine baslanilir Divarin tikintisi ve tam temin edilmesi 1962 ci ilden 1975 ci ile qeder davam edir ve 1975 ci ilde son gorunusune sahib olur Berlin divari hundurluyu 3 60 m olan beton hisselerden ibaret idi ve yuxaridan kecilmez silindirli baryerlerle temin edilmisdi Divardan elave yeni gozetci qulleleri de insa edilmisdi 80 ci illerin sonuna yaxin ise videokameralarin hereket oturuculerinin ve hetta uzaqdan idareetme sistemine sahib silahlarin qurasdirilmasi planlasdirilirdi Berlin divari 1989 cu ilde orta hundurluyu 3 6 m ve umumi uzunlugu 106 km olan beton divardan metal tordan 65 5 km gerginlik altinda siqnal ceperinden 127 5 km hemcinin ayri ayri sahelerde xendeklerden 105 5 km ve tank eleyhine istehkamlardan ibaret idi Berlin divari boyunca 302 gozetci qullesi ve diger serhed qurgulari qurasdirilmisdi Cay ve su hovzelerinden kecen serhed yerlerinde hasar yox idi Serhedde ilk vaxtlar 13 nezaret buraxilis menteqesi fealiyyet gosterirdi 1989 cu ilde onlarin sayi uc idi 1949 61 ci illerde Qerbi Berlinden kecmekle teqriben 1 6 mln nefer ADR i qeyri leqal sekilde terk etmisdir Istehkamlarin qurulmasina ve serhedin ciddi qorunmasina baxmayaraq ADR vetendaslarinin Qerbi Berline qacmasi davam edirdi 1961 88 ci illerde teqriben 39 min nefer serhed istehkamlarini kece bilmisdi Serhedi kecmeye cehd edenlerin 192 neferi helak olmus teqriben 200 nefer yaralanmis 3 minden cox hebs olunmusdur 12 iyun 1987 ci il tarixinde ABS prezidenti Ronald Reyqan Berlinin 750 illiyi ile bagli Branderburqda cixisi zamani Mixail Qorbacovu divarin sokulmesine sesleyir Qorbacov ise Reyqanin teklifine raziliq verir 9 noyabr 1989 cu ilde Almaniya Demokratik Respublikasinin hokumeti Almaniya Federativ Respublikasi ehalisi ile temasa qoyulmus mehdudiyyeti aradan qaldirmaq qerarini qebul edib ADR hokumeti kutlevi xalq cixislarinin tezyiqi ile 1989 cu il noyabrin 11 de Qerbi Berlinle elaqe mehdudiyyetlerini aradan qaldirdi 1990 ci il iyulun 1 de ise serhed nezaretini tamamile legv etdi Onda Serqi Berlinin minlerle sakini qerb terefe axin edib ADR ile Qerbi Berlin arasindaki serhed istehkamlarinin dagidilmasi resmen 1990 ci ilin yanvarinda basladi ve hemin ilin noyabrinda basa catdi Onun yalniz kicik bir hissesi gelecek nesillere xatire olaraq saxlanilir Uzunlugu 1 3 km olan Berlin divarinin hissesi abide kimi East Side Galery saxlanildi Almaniyanin birlesmesinden sonra oktyabr 1990 AFR hakimiyyet orqanlari ADR ile AFR ve Qerbi Berlin arasindaki serhedde insanlarin olumu ile neticelenen silah tetbiqinde gunahlandirilan sexsleri o cumleden ADR in kecmis yuksekvezifeli rehberlerini mesuliyyete celb etdi Hemcinin baxCekpoynt CarliIstinadlarBolshaya Rossijskaya enciklopediya Tom 3 str 382 Moskva Nauchnoe izdatelstvo Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 2005 g ISBN 5 85270 331 1 Dopolnitelnyj ISBN 5 85270 320 6 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 3 cu cild Babilistan Bezirxana 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2011 seh 468 ISBN 978 9952 441 07 9 Xarici kecidlerOfficial website Berlin Wall Memorial Berlin Wall Foundation Chronicle of the Berlin Wall