Leyla Ələsgər qızı Məmmədbəyova (17 sentyabr 1909, Bakı – 4 iyul 1989, Bakı) — Azərbaycanda, Qafqazda, həmçinin bütün Cənubi Avropada və Ön Asiyada ilk qadın təyyarəçi.
Leyla Məmmədbəyova | |
---|---|
Doğum tarixi | 17 sentyabr 1909 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 4 iyul 1989 (79 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri | |
Həyat yoldaşı | Bəhram Məmmədbəyov |
Milliyyəti | azərbaycanlı |
Fəaliyyəti | pilot, hərbi qulluqçu |
Mükafatları | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Leyla Məmmədbəyova əslən Qubadan olsa da 17 sentyabr 1909-cu ildə Bakıda anadan olub və ilk təhsilini Bakıda alıb. 1918-ci ildə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdikləri mart soyqırımı ərəfəsində ailəsi ilə birlikdə Həştərxanda məskunlaşıblar.Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandıqdan sonra Bakıya köçüblər.
Karyerası
İlk əmək fəaliyyətinə 1930-cu ildən başlayan Leyla Məmmədbəyova sənət təhsilini Bakı aeroklubunda almış və ilk uçuşunu 1931-ci ildə yerinə yetirmişdir. Təhsilini 1932-ci ildən Moskvada davam etdirən Məmmədbəyova 1933-cü il, martın 17-də Moskvanın Tuşino aerodromunda U-2 təyyarəsindən paraşüt ilə atlanaraq Sovet İttifaqının ikinci qadın paraşütçüsü olmuşdur (Nina Kamnevadan sonra). 1934-cü ildə Cənubi Qafqaz respublikaları arasında keçirilən paraşütçülər yarışında birinci yeri tutmuş və 1941-ci ilədək artıq aviasiya mayoru olmuşdu. Sonralar sənətini Bakı aeroklubunda müəllim kimi davam etdirmişdir.
Yetkinlik yaşına çatmamış dörd uşaq anası (uşaqlarının sayı isə ümümən altı nəfər idi) mayor Məmmədbəyovanın Böyük Vətən müharibəsində iştirakına imkan verilmədi.
Aeroklubun bağlanmasına görə o, desantçı və paraşütçü kurslarını tədris etməyə icazə almışdı. O, müharibə illəri ərzində yüzlərlə desantçı və 4 min paraşütçü hazırlayıb cəbhəyə yollamışdı. Onların arasında iki nəfər Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür. Məmmədbəyova təyyarəçi karyerasını 1949-cu ildə son uçuş ilə başa çatdırmış, sonralar OADKYC-nin Bakı filialında sədr müavini kimi çalışmışdır. 1961-ci ildə təqaüdə çıxmışdır.
Leyla Məmmədbəyova 1989-cu ilin iyulunda vəfat edib və II Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.
Şəxsi həyatı
Leyla Məmmədbəyova 1925-ci ildə Nardaran qəsəbəsində dünyaya gəlmiş, Azərbaycanın tanınmış mütəxəssislərindən olan Bəhram Firudin oğlu Məmmədbəyovla ailə həyatı qurmuşdur. 16 yaşında ikən ilk övladı dünyaya gəlib.
Leyla Məmmədbəyovanın böyük oğlu Firudin İkinci dünya müharibəsində, kiçik oğlu Xanlar isə Qarabağda vuruşmuşdur.
Xatirəsi
Qadın təyyarəçiyə bir sıra şeir və kinofilm həsr olunmuş, 1995-ci ildə haqqında sənədli film də çəkilmişdir. 1934-cü ildə çəkilən "İsmət" bədii filmi məhz Leyla xanıma həsr olunmuşdur.
Azərbaycan SSR xalq şairi Səməd Vurğunun 1935-ci ildə yazıdığı "Leyla" şeiri Leyla Məmmədbəyova həsr olunub.
Qazaxıstanın istehsal etdiyi "Leyla" PUA-sı Leyla Məmmədbəyovanın şərəfinə adlandırılıb.
Bakının Bakıxanov qəsəbəsində bir küçə Məmmədbəyovanın adını daşıyır.
Təltifləri
- — 27 yanvar 1936
- — 25 fevral 1946
Filmoqrafiya
- İsmət (film, 1934) — özü (tammetrajlı bədii film)
İstinadlar
- Tahirqızı, Ü. Şərqin əfsanəvi xanımı: Leyla Məmmədbəyova: O, müharibə dövrü ərzində 4000 paraşütçü-desant hazırlamışdı: ["İsmət" filmində baş rolun ifaçısı, təyyarəçi qadın Leyla Məmmədbəyova haqqında] //Xalq cəbhəsi.- 2014.- 5 aprel.- S.15.
- "Şərqin ilk qubalı qadın pilotu Məmmədbəyova". axar.az. 2024-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-02-01.
- İlk qadın təyyarəçi Leyla Məmmədbəyova 2023-07-26 at the Wayback Machine. youtube.com, 27.02.2016. (az.)
- Бабаев, 1981
- İctimai TV. "İlk qadın təyyarəçimiz Leyla Məmmədbəyovanın adını daşıyan "Leyla" adlı PUA" (az.). Youtube.com. 07.09.2022. 2022-09-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-08.
- Kazımzadə, A. Kinomuzun "İsməti": ["İsmət" filmində baş rolun ifaçısı, təyyarəçi qadın Leyla Məmmədbəyova haqqında] //Kaspi.- 2014.- 15–17 mart.- S. 22–23.
Mənbə
- Покорение неба. Журнал "Баку". Номер: Март — Апрель 2011
- HER STORY: ÇARŞAB ƏVƏZİNƏ PİLOT ŞLEMİ. ŞƏRQ VƏ CƏNUBİ AVROPANIN İLK TƏYYARƏÇİ QADINININ HEKAYƏSİ http://www.nargismagazine.az/az/68704
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Leyla Elesger qizi Memmedbeyova 17 sentyabr 1909 Baki 4 iyul 1989 Baki Azerbaycanda Qafqazda hemcinin butun Cenubi Avropada ve On Asiyada ilk qadin teyyareci Leyla MemmedbeyovaDogum tarixi 17 sentyabr 1909 1909 09 17 Dogum yeri Baki Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 4 iyul 1989 1989 07 04 79 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri Fexri XiyabanHeyat yoldasi Behram MemmedbeyovMilliyyeti azerbaycanliFealiyyeti pilot herbi qulluqcuMukafatlari 1936 1946 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiLeyla Memmedbeyova eslen Qubadan olsa da 17 sentyabr 1909 cu ilde Bakida anadan olub ve ilk tehsilini Bakida alib 1918 ci ilde ermenilerin azerbaycanlilara qarsi heyata kecirdikleri mart soyqirimi erefesinde ailesi ile birlikde Hesterxanda meskunlasiblar Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti yarandiqdan sonra Bakiya kocubler KaryerasiIlk emek fealiyyetine 1930 cu ilden baslayan Leyla Memmedbeyova senet tehsilini Baki aeroklubunda almis ve ilk ucusunu 1931 ci ilde yerine yetirmisdir Tehsilini 1932 ci ilden Moskvada davam etdiren Memmedbeyova 1933 cu il martin 17 de Moskvanin Tusino aerodromunda U 2 teyyaresinden parasut ile atlanaraq Sovet Ittifaqinin ikinci qadin parasutcusu olmusdur Nina Kamnevadan sonra 1934 cu ilde Cenubi Qafqaz respublikalari arasinda kecirilen parasutculer yarisinda birinci yeri tutmus ve 1941 ci iledek artiq aviasiya mayoru olmusdu Sonralar senetini Baki aeroklubunda muellim kimi davam etdirmisdir Yetkinlik yasina catmamis dord usaq anasi usaqlarinin sayi ise umumen alti nefer idi mayor Memmedbeyovanin Boyuk Veten muharibesinde istirakina imkan verilmedi Poct markasi 2009 Aeroklubun baglanmasina gore o desantci ve parasutcu kurslarini tedris etmeye icaze almisdi O muharibe illeri erzinde yuzlerle desantci ve 4 min parasutcu hazirlayib cebheye yollamisdi Onlarin arasinda iki nefer Sovet Ittifaqi Qehremani adina layiq gorulmusdur Memmedbeyova teyyareci karyerasini 1949 cu ilde son ucus ile basa catdirmis sonralar OADKYC nin Baki filialinda sedr muavini kimi calismisdir 1961 ci ilde teqaude cixmisdir Leyla Memmedbeyova 1989 cu ilin iyulunda vefat edib ve II Fexri Xiyabanda defn olunub Sexsi heyatiLeyla Memmedbeyova 1925 ci ilde Nardaran qesebesinde dunyaya gelmis Azerbaycanin taninmis mutexessislerinden olan Behram Firudin oglu Memmedbeyovla aile heyati qurmusdur 16 yasinda iken ilk ovladi dunyaya gelib Leyla Memmedbeyovanin boyuk oglu Firudin Ikinci dunya muharibesinde kicik oglu Xanlar ise Qarabagda vurusmusdur XatiresiQadin teyyareciye bir sira seir ve kinofilm hesr olunmus 1995 ci ilde haqqinda senedli film de cekilmisdir 1934 cu ilde cekilen Ismet bedii filmi mehz Leyla xanima hesr olunmusdur Azerbaycan SSR xalq sairi Semed Vurgunun 1935 ci ilde yazidigi Leyla seiri Leyla Memmedbeyova hesr olunub Qazaxistanin istehsal etdiyi Leyla PUA si Leyla Memmedbeyovanin serefine adlandirilib Bakinin Bakixanov qesebesinde bir kuce Memmedbeyovanin adini dasiyir Teltifleri Seref nisani ordeni 27 yanvar 1936 Emekde ferqlenmeye gore medali 25 fevral 1946FilmoqrafiyaIsmet film 1934 ozu tammetrajli bedii film IstinadlarTahirqizi U Serqin efsanevi xanimi Leyla Memmedbeyova O muharibe dovru erzinde 4000 parasutcu desant hazirlamisdi Ismet filminde bas rolun ifacisi teyyareci qadin Leyla Memmedbeyova haqqinda Xalq cebhesi 2014 5 aprel S 15 Serqin ilk qubali qadin pilotu Memmedbeyova axar az 2024 02 01 tarixinde Istifade tarixi 2024 02 01 Ilk qadin teyyareci Leyla Memmedbeyova 2023 07 26 at the Wayback Machine youtube com 27 02 2016 az Babaev 1981 Ictimai TV Ilk qadin teyyarecimiz Leyla Memmedbeyovanin adini dasiyan Leyla adli PUA az Youtube com 07 09 2022 2022 09 08 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 08 Kazimzade A Kinomuzun Ismeti Ismet filminde bas rolun ifacisi teyyareci qadin Leyla Memmedbeyova haqqinda Kaspi 2014 15 17 mart S 22 23 MenbePokorenie neba Zhurnal Baku Nomer Mart Aprel 2011 HER STORY CARSAB EVEZINE PILOT SLEMI SERQ VE CENUBI AVROPANIN ILK TEYYARECI QADINININ HEKAYESI http www nargismagazine az az 68704