Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Beynəlxalq müqavilələr hüququ beynəlxalq müqavilələrin bağlanması, icrası və xitam olunması qaydasını nizama salan beynəlxalq-hüquqi normaların məcmusuna deyilir.
Beynəlxalq müqavilələr hüququ uzun müddət ərzində beynəlxalq adət normalarına söykənmişdir. Müqavilələrin bağlanması, qüvvədə olması, təfsiri və xitam olunması ilə bağlı dövlətlərin dəfələrlə təkrar olunan və eyni cür praktikası nəticəsində müəyyən normalar təşəkkül tapmışdır. Bu normaların böyük əksəriyyəti bu gün də beynəlxalq hüquqi adətlər kimi qüvvədədir. Sonralar bu adət normaları bir yerə toplanmış və məcəllə şəklinə salınmışdır.
Beynəlxalq müqavilələr hüququ sahəsində hazırda iki başlıca akt mövcuddur: 1) Beynəlxalq müqavilələr hüququ haqqında 1969-cu il Vyana Konvensiyası və 2) dövlətlər ilə beynəlxalq təşkilatlar arasında və beynəlxalq təşkilatlar arasında müqavilələr hüququ haqqında 1986-cı il Vyana Konvensiyası.
Hər iki Konvensiyanın 2-ci maddəsinə görə:
Beynəlxalq müqavilə- dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən yazılı formada bağlanılan və beynəlxalq hüquqla nizama salınan beynəlxalq razılaşmadır; bu razılaşmanın bir və ya iki yaxud daha çox bir-biri ilə bağlı aktlarda ehtiva olunması və nə cür adlandırılması əhəmiyyət kəsb etmir.
Beynəlxalq müqavilədə tərəflər
1969-cu il və 1986-cı il Konvensiyalarına görə, müvafiq olaraq dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlar beynəlxalq müqavilənin tərəfi ola bilər. 1969-cu il Konvensiyasına görə, " hər bir dövlət müqavilələr bağlamaq hüquq qabiliyyətinə malikdir" (6-cı maddə). Dövlətlərin hüquq qabiliyyəti, artıq qeyd edildiyi kimi, universal xarakter daşıyır. Dövlət istənilən sahədə müqavilə bağlaya bilər və istənilən digər müqaviləyə qoşula bilər.
Beynəlxalq müqavilələrin təsnifatı
Beynəlxalq müqavilələri aşağıda göstərilmiş əsaslara görə ayrı-ayrı növlərə bölmək olar:
- I – iştirakçıların dairəsinə görə:
- ikitərəfli müqavilələr (iki dövlətin iştirak etdiyi müqavilələr);
- çoxtərəfli müqavilələr (ikidən artıq dövlətin iştirakçısı olduğu beynəlxalq müqavilələr). Çoxtərəfli müqavilələr arasında dünya dövlətlərinin ümumi mənafeyini əks etdirən, ümumi məsələlərin həllinə yönəlmiş universal müqavilələr xüsusi yer tutur.
- II – dövlətlərin həmin beynəlxalq müqavilələrdə iştirak etmək imkanına görə:
- açıq müqavilələr (istənilən dövlət bu müqavilələrə heç bir hüquqi maneə olmadan tərəf ola bilər):
- qapalı müqavilələr
Beynəlxalq müqavilənin strukturu
Hər bir beynəlxalq müqavilənin mətni, bir qayda olaraq, aşağıdakı quruluşda tərtib olunur:
- Müqavilənin adı. Beynəlxalq müqavilə təcrübəsində "müqavilə" ümumi anlayışı altında müxtəlif konkret adlardan istifadə olunur; (məsələn, konvensiya, saziş, nizamnamə, pakt, xartiya, bəyannamə, traktat, statut, konkordat və s.).
- Preambula. Preambula müqavilənin giriş hissəsinə deyilir. Burada, adətən, müqavilənin məqsədləri əks olunur. Müqavilənin ayrı-ayrı müddəalarının təfsiri zamanı preambula müəyyən rol oynaya bilər.
Beynəlxalq müqavilələrin bağlanması
Beynəlxalq müqavilənin bağlanması bir neçə ardıcıl mərhələdən ibarət olan bir prosesdir. Bu mərhələlər aşağıdakılardır:
- Müqavilənin mətninin tərtib olunmaı və qəbulu.
- Müqavilənin mətninin autentikliyinin müəyyən olunması.
- Müqavilənin məcburiliyinə razılığın ifadə olunması.
Beynəlxalq müqavilənin qüvvədə olması
Yalnız qüvvəyə minmiş beynəlxalq müqavilə tərəflər üçün məcburi sayılır. Müqavilənin qüvvəyə mindiyi an, adətən, müqavilənin özündə göstərilir. Burada bir sıra qaydalar mövcuddur. Belə ki, ratifikasiya və ya təsdiq edilməli olmayan müqavilə aşağıdakı müddətdə qüvvəyə minir: a) imzalandığı andan etibarən; b) imzalandığı andan müəyyən müddət keçdikdən sonra və ya c) müqavilədə dəqiq göstərilmiş andan etibarən.
Beynəlxalq müqavilələrin etibarlılığı
Beynəlxalq müqavilələrin etibarlılığı onun məzmununun və bağlanması qaydasının beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olması deməkdir. Yalnız etibarlı müqavilələr hüquqi nəticələr doğurur və tərəflər üçün qanuni hüquq və öhdəliklər yaradır. Beynəlxalq müqavilənin formal qüvvədə olması hələ onun etibarlı olması demək deyil. Qüvvəyə minmiş hər bir beynəlxalq müqavilənin etibarlı olması güman edilir, yəni müqavilənin hüquqi cəhətdən etibarsız olması hər bir halda müəyyən olunmalıdır. Başqa sözlə, beynəlxalq hüquqda müqavilənin etibarlılığı prezumpsiyası mövcuddur.
Beynəlxalq müqavilənin xitam olunması
Beynəlxalq müqavilənin xitam olunması onun tərəflər üçün öz məcburi qüvvəsini itirməsi deməkdir. Müqavilə aşağıdakı əsaslarla xitam oluna bilər:
- müqavilənin bağlandığı müddətin başa çatması. Müddətli müqavilə, əgər hər hansı bir yolla prolonqasiya edilməmişsə, o, göstərilən müddət bitdikdən sonra xitam olunmuş sayılır.
- müqavilə öhdəliklərinin icra olunması. Tərəflərin müqavilədə nəzərdə tutulmuş öz öhdəliklərini tam icra etməsi ilə, əgər müqavildə bu, xsusi olaraq göstərilibsə, həmin müqavilə xitam olunmuş sayılır.
Mənbə
- Теория международного права. Тункин Г. И. 2011-12-23 at the Wayback Machine
- Бирюков П. Н. Международное право. Учебное пособие. М.: Юристъ. 1998, 2000.
- Международное право: учебник / под ред. Ю. М. Колосова, Э. С. Кривчиковой. М., 2005.
- Учебник международного права / под. ред. Г. И. Тункина. М., 1994.
- Гетьман-Павлова И. Международное право: Учебник. М., 2008.
Xarici keçidlər
- Учебные материалы по международному праву
- Международное право — информационно-аналитический сайт
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Beynelxalq muqavileler huququ beynelxalq muqavilelerin baglanmasi icrasi ve xitam olunmasi qaydasini nizama salan beynelxalq huquqi normalarin mecmusuna deyilir Beynelxalq muqavileler huququ uzun muddet erzinde beynelxalq adet normalarina soykenmisdir Muqavilelerin baglanmasi quvvede olmasi tefsiri ve xitam olunmasi ile bagli dovletlerin defelerle tekrar olunan ve eyni cur praktikasi neticesinde mueyyen normalar tesekkul tapmisdir Bu normalarin boyuk ekseriyyeti bu gun de beynelxalq huquqi adetler kimi quvvededir Sonralar bu adet normalari bir yere toplanmis ve mecelle sekline salinmisdir Beynelxalq muqavileler huququ sahesinde hazirda iki baslica akt movcuddur 1 Beynelxalq muqavileler huququ haqqinda 1969 cu il Vyana Konvensiyasi ve 2 dovletler ile beynelxalq teskilatlar arasinda ve beynelxalq teskilatlar arasinda muqavileler huququ haqqinda 1986 ci il Vyana Konvensiyasi Her iki Konvensiyanin 2 ci maddesine gore Beynelxalq muqavile dovletler ve beynelxalq teskilatlar terefinden yazili formada baglanilan ve beynelxalq huquqla nizama salinan beynelxalq razilasmadir bu razilasmanin bir ve ya iki yaxud daha cox bir biri ile bagli aktlarda ehtiva olunmasi ve ne cur adlandirilmasi ehemiyyet kesb etmir Beynelxalq muqavilede terefler1969 cu il ve 1986 ci il Konvensiyalarina gore muvafiq olaraq dovletler ve beynelxalq teskilatlar beynelxalq muqavilenin terefi ola biler 1969 cu il Konvensiyasina gore her bir dovlet muqavileler baglamaq huquq qabiliyyetine malikdir 6 ci madde Dovletlerin huquq qabiliyyeti artiq qeyd edildiyi kimi universal xarakter dasiyir Dovlet istenilen sahede muqavile baglaya biler ve istenilen diger muqavileye qosula biler Beynelxalq muqavilelerin tesnifatiBeynelxalq muqavileleri asagida gosterilmis esaslara gore ayri ayri novlere bolmek olar I istirakcilarin dairesine gore ikiterefli muqavileler iki dovletin istirak etdiyi muqavileler coxterefli muqavileler ikiden artiq dovletin istirakcisi oldugu beynelxalq muqavileler Coxterefli muqavileler arasinda dunya dovletlerinin umumi menafeyini eks etdiren umumi meselelerin helline yonelmis universal muqavileler xususi yer tutur II dovletlerin hemin beynelxalq muqavilelerde istirak etmek imkanina gore aciq muqavileler istenilen dovlet bu muqavilelere hec bir huquqi manee olmadan teref ola biler qapali muqavilelerBeynelxalq muqavilenin strukturuHer bir beynelxalq muqavilenin metni bir qayda olaraq asagidaki qurulusda tertib olunur Muqavilenin adi Beynelxalq muqavile tecrubesinde muqavile umumi anlayisi altinda muxtelif konkret adlardan istifade olunur meselen konvensiya sazis nizamname pakt xartiya beyanname traktat statut konkordat ve s Preambula Preambula muqavilenin giris hissesine deyilir Burada adeten muqavilenin meqsedleri eks olunur Muqavilenin ayri ayri muddealarinin tefsiri zamani preambula mueyyen rol oynaya biler Beynelxalq muqavilelerin baglanmasiBeynelxalq muqavilenin baglanmasi bir nece ardicil merheleden ibaret olan bir prosesdir Bu merheleler asagidakilardir Muqavilenin metninin tertib olunmai ve qebulu Muqavilenin metninin autentikliyinin mueyyen olunmasi Muqavilenin mecburiliyine raziligin ifade olunmasi Beynelxalq muqavilenin quvvede olmasiYalniz quvveye minmis beynelxalq muqavile terefler ucun mecburi sayilir Muqavilenin quvveye mindiyi an adeten muqavilenin ozunde gosterilir Burada bir sira qaydalar movcuddur Bele ki ratifikasiya ve ya tesdiq edilmeli olmayan muqavile asagidaki muddetde quvveye minir a imzalandigi andan etibaren b imzalandigi andan mueyyen muddet kecdikden sonra ve ya c muqavilede deqiq gosterilmis andan etibaren Beynelxalq muqavilelerin etibarliligiBeynelxalq muqavilelerin etibarliligi onun mezmununun ve baglanmasi qaydasinin beynelxalq huquq normalarina uygun olmasi demekdir Yalniz etibarli muqavileler huquqi neticeler dogurur ve terefler ucun qanuni huquq ve ohdelikler yaradir Beynelxalq muqavilenin formal quvvede olmasi hele onun etibarli olmasi demek deyil Quvveye minmis her bir beynelxalq muqavilenin etibarli olmasi guman edilir yeni muqavilenin huquqi cehetden etibarsiz olmasi her bir halda mueyyen olunmalidir Basqa sozle beynelxalq huquqda muqavilenin etibarliligi prezumpsiyasi movcuddur Beynelxalq muqavilenin xitam olunmasiBeynelxalq muqavilenin xitam olunmasi onun terefler ucun oz mecburi quvvesini itirmesi demekdir Muqavile asagidaki esaslarla xitam oluna biler muqavilenin baglandigi muddetin basa catmasi Muddetli muqavile eger her hansi bir yolla prolonqasiya edilmemisse o gosterilen muddet bitdikden sonra xitam olunmus sayilir muqavile ohdeliklerinin icra olunmasi Tereflerin muqavilede nezerde tutulmus oz ohdeliklerini tam icra etmesi ile eger muqavilde bu xsusi olaraq gosterilibse hemin muqavile xitam olunmus sayilir MenbeTeoriya mezhdunarodnogo prava Tunkin G I 2011 12 23 at the Wayback Machine Biryukov P N Mezhdunarodnoe pravo Uchebnoe posobie M Yurist 1998 2000 Mezhdunarodnoe pravo uchebnik pod red Yu M Kolosova E S Krivchikovoj M 2005 Uchebnik mezhdunarodnogo prava pod red G I Tunkina M 1994 Getman Pavlova I Mezhdunarodnoe pravo Uchebnik M 2008 Xarici kecidlerVikikitabda Beynelxalq muqavileler huququ movzusuna dair metn var Uchebnye materialy po mezhdunarodnomu pravu Mezhdunarodnoe pravo informacionno analiticheskij sajt