Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sosializm — bütün istehsalatın və gəlirlərin bölüşdürülməsinin dövlətin nəzarəti altında olduğu iqtisadi, ictimai-siyasi formasıdır. Müxtəlif sosialist cərayanları tərəfdarlarının ümumi məxrəci istehsal vasitələri üzərində ictimai mülkiyyətin mövcudluğu, şəxsi mülkiyyətin tam və ya əsasən sıradan çıxarılmasıdır. Sosializm iqtidar və istehsal vasitələrinin xalq tərəfindən idarə edildiyi bir cəmiyyət fikrinə söykənən düşüncə sistemidir. Siyasi termin olaraq sinifsiz bir cəmiyyətin yaradılması məqsədilə, inqilab və ya ictimai təkamül vasitəsilə təşkilatçı bir əməksevər sinif yaradılması ilə birbaşa əlaqəlidir. Sosializm, öz rüşeymini sənayeləşmə dövründə, maarifçilik hərəkatları zamanı dilə gətirilən siyasi və ictimai bərabərlik istəyindən almışdır. Zamanla modern demokratik sistemlərə sosial islahatlar formasında təsirini artırmışdır. Marksist nəzəriyyədə sosializm kapitalizmi əvəzləyəcək, sosialist quruluş öz-özünə süqut etdikdən sonra kommunizmə keçid edən cəmiyyətə işarə edir. Kommunizm sosializmin davamı hesab edilən ictimai sistemdir.
Tarixi
Sosializm termini ilk dəfə 1827-ci ildə İngiltərədə, Robert Ouenin tərəfdarlarını adlandırmaq üçün istifadə olunmuşdur. 1832-ci ildə Fransada l’Encyclopédie nouvelle-də Saint-Simon, daha sonra Pierre Leroux ve J. Reqnaudun fikirlərinin tərəfdarları üçün istifadə edilmişdir. Sosialist qruplar arasında böyük fərqlər olmasına baxmayaraq, demək olar ki, hamısı cəmiyyətin bir azlığa xidmət etməkdənsə xalq çoxluğuna xidmət edən, həmrəylik prinsipinə görə çalışan, müsavat cəmiyyəti müdafiə edən, fəhlə və kəndlilərlə birlikdə mübarizə aparan, XIX və XX əsrlərə söykənən bir ortaq tarixə sahibdirlər.
Sosialist rejimlərin ümumi xüsiyyətləri
Tək partiyalı rejimlərdir. Bu partiyalar adi sinifsiz cəmiyyətə doğru irəliləyən kommunist cəmiyyəti məqsəd seçdiyinə görə "Komunist Partiya"(SSRİ)-dir. Lakin bəzi ölkələr fərqli adlar istifadə etmişdir, məsələn: "Sosialist Partiya", "Fəhlə Partiyası"(Şimali Koreya) və ya "Əmək Partiyası".
Tənqidlər
Bunlar əsasən 3 qrupa bölünür; 1. Totalitar və anti-demokratik halların olması. Sosialist sistemlər buna cavab olaraq: "Burjua sistemlərində iqtisadi güc mövcuddur." Beləliklə sosialist sistemlər burjua sistemlərini anti-demokratik hesab edir. 2. Dinə qarşı anti-liberal halların tətbiqi. Xüsusi ilə SSRİ dövründə və əsasən müsəlman cəmiyyətlərində dini ayinlərin tətbiqinin yasaqlanmasına cavab olaraq sosialistlər dinlə birbaşa olaraq mübarizədən daha çox, hakim zümrənin bu amildən istismar vasitəsi kimi istifadəsinə diqqət çəkmişlər. "Biz dinlərə yox, dinlərin istismar vasitəsi olmasına qarşıyıq." fikirləri ilə çıxış etmişlər. 3. Qapalı iqtisadiyyat üzündən elmin inkişafdan qalma iddiası. Sosialistlər buna iqtisadi sanksiyaların səbəb olduğunu iddia edirlər. SSRİ-nin öz hesabına kosmosa çıxış əldə etməsi və bir çox sahədə elmi nailiyyətləri bu iddiaya cavab kimi göstərilir.
Siyasi ideologiyası
Sosializm fəlsəfəsinin əsasında aşağıdakı prinsiplər durur:
- insanın insan tərəfindən istismarına son qoyulması
- sosial bərabərlik və sosial ədalətin bərqərar olunması
Bu məqsədlərə çatmağın əsas şərtlərindən biri xüsusi mülkiyyətin ləğvi hesab olunur.
Ədəbiyyat
- Sassoon, Donald. One Hundred Years of Socialism: The West European Left in the Twentieth Century. New Press. 1998.
- Guy Ankerl, Beyond Monopoly Capitalism and Monopoly Socialism, Cambridge MA: Schenkman, 1978.
- Beckett, Francis, Clem Attlee, Politico's (2007) 978–1842751923
- G. D. H. Cole, History of Socialist Thought, in 7 volumes, Macmillan and St. Martin's Press, 1965; Palgrave Macmillan, 2003 reprint; 7 volumes, hardcover, 3160 pages, ISBN 1–4039-0264-X.
- Friedrich Engels, Socialism: Utopian and Scientific, Pathfinder; 2r.e. edition (December 1989) 978–0873485791
- Friedrich Engels, The Origin of the Family, Private Property and the State, Zurich, 1884. LCC HQ504 . E6
- Albert Fried and Ronald Sanders, eds., Socialist Thought: A Documentary History, Garden City, NY: Doubleday Anchor, 1964. LCCN 64–11312.
- Phil Gasper, The Communist Manifesto: A Road Map to History's Most Important Political Document, Haymarket Books, paperback, 224 pages, 2005. .
- Élie Halévy, Histoire du Socialisme Européen. Paris, Gallimard, 1948.
- Michael Harrington, Socialism, New York: Bantam, 1972. LCCN 76–154260.
- Jesús Huerta de Soto, Socialismo, cálculo económico y función empresarial (Socialism, Economic Calculation, and Entrepreneurship), Unión Editorial, 1992. .
- Makoto Itoh, Political Economy of Socialism. London: Macmillan, 1995. .
- Kitching, Gavin (1983). Rethinking Socialism. Meuthen. . http://www.gavinkitching.com/marx_0.htm 2008-01-18 at the Wayback Machine.
- Oskar Lange, On the Economic Theory of Socialism, Minneapolis, MN: University of Minnesota Press, 1938. LCCN 38–12882.
 | Fəlsəfə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sosializm butun istehsalatin ve gelirlerin bolusdurulmesinin dovletin nezareti altinda oldugu iqtisadi ictimai siyasi formasidir Muxtelif sosialist cerayanlari terefdarlarinin umumi mexreci istehsal vasiteleri uzerinde ictimai mulkiyyetin movcudlugu sexsi mulkiyyetin tam ve ya esasen siradan cixarilmasidir Sosializm iqtidar ve istehsal vasitelerinin xalq terefinden idare edildiyi bir cemiyyet fikrine soykenen dusunce sistemidir Siyasi termin olaraq sinifsiz bir cemiyyetin yaradilmasi meqsedile inqilab ve ya ictimai tekamul vasitesile teskilatci bir emeksever sinif yaradilmasi ile birbasa elaqelidir Sosializm oz ruseymini senayelesme dovrunde maarifcilik herekatlari zamani dile getirilen siyasi ve ictimai beraberlik isteyinden almisdir Zamanla modern demokratik sistemlere sosial islahatlar formasinda tesirini artirmisdir Marksist nezeriyyede sosializm kapitalizmi evezleyecek sosialist qurulus oz ozune suqut etdikden sonra kommunizme kecid eden cemiyyete isare edir Kommunizm sosializmin davami hesab edilen ictimai sistemdir KommunizmKonsepsiyalarSosializm Sinfi mubarizeIdeologiyaMarksizm Leninizm Marksizm Leninizm Trotskizm Titoizm Cucxe ideyalari Maoizm Enver Xoca ideyalari Anarxo kommunizmSexsiyyetlerTomas Mor Henri Sen Simon Sarl Furye Robert Ouen Karl Marks Fridrix Engels Roza Luksemburq Vladimir Lenin Lev Trotski Iosif Stalin Mao TsedunSimvollarBas movzuAnarxizm Antikommunizm Proletariat diktaturasi Sosializm StalinizmKarl Marks 1875 sosializm ideyasinin marksist nezeriyyesinin banisi TarixiSosializm termini ilk defe 1827 ci ilde Ingilterede Robert Ouenin terefdarlarini adlandirmaq ucun istifade olunmusdur 1832 ci ilde Fransada l Encyclopedie nouvelle de Saint Simon daha sonra Pierre Leroux ve J Reqnaudun fikirlerinin terefdarlari ucun istifade edilmisdir Sosialist qruplar arasinda boyuk ferqler olmasina baxmayaraq demek olar ki hamisi cemiyyetin bir azliga xidmet etmekdense xalq coxluguna xidmet eden hemreylik prinsipine gore calisan musavat cemiyyeti mudafie eden fehle ve kendlilerle birlikde mubarize aparan XIX ve XX esrlere soykenen bir ortaq tarixe sahibdirler Sosialist rejimlerin umumi xusiyyetleriSosialist rejimlerinin dunya xeritesi Tek partiyali rejimlerdir Bu partiyalar adi sinifsiz cemiyyete dogru irelileyen kommunist cemiyyeti meqsed secdiyine gore Komunist Partiya SSRI dir Lakin bezi olkeler ferqli adlar istifade etmisdir meselen Sosialist Partiya Fehle Partiyasi Simali Koreya ve ya Emek Partiyasi TenqidlerBunlar esasen 3 qrupa bolunur 1 Totalitar ve anti demokratik hallarin olmasi Sosialist sistemler buna cavab olaraq Burjua sistemlerinde iqtisadi guc movcuddur Belelikle sosialist sistemler burjua sistemlerini anti demokratik hesab edir 2 Dine qarsi anti liberal hallarin tetbiqi Xususi ile SSRI dovrunde ve esasen muselman cemiyyetlerinde dini ayinlerin tetbiqinin yasaqlanmasina cavab olaraq sosialistler dinle birbasa olaraq mubarizeden daha cox hakim zumrenin bu amilden istismar vasitesi kimi istifadesine diqqet cekmisler Biz dinlere yox dinlerin istismar vasitesi olmasina qarsiyiq fikirleri ile cixis etmisler 3 Qapali iqtisadiyyat uzunden elmin inkisafdan qalma iddiasi Sosialistler buna iqtisadi sanksiyalarin sebeb oldugunu iddia edirler SSRI nin oz hesabina kosmosa cixis elde etmesi ve bir cox sahede elmi nailiyyetleri bu iddiaya cavab kimi gosterilir Siyasi ideologiyasiSosializm felsefesinin esasinda asagidaki prinsipler durur insanin insan terefinden istismarina son qoyulmasi sosial beraberlik ve sosial edaletin berqerar olunmasi Bu meqsedlere catmagin esas sertlerinden biri xususi mulkiyyetin legvi hesab olunur Fridrix Engels marksizmin tesiscisiEdebiyyatSassoon Donald One Hundred Years of Socialism The West European Left in the Twentieth Century New Press 1998 ISBN 1 56584 486 6 Guy Ankerl Beyond Monopoly Capitalism and Monopoly Socialism Cambridge MA Schenkman 1978 Beckett Francis Clem Attlee Politico s 2007 978 1842751923 G D H Cole History of Socialist Thought in 7 volumes Macmillan and St Martin s Press 1965 Palgrave Macmillan 2003 reprint 7 volumes hardcover 3160 pages ISBN 1 4039 0264 X Friedrich Engels Socialism Utopian and Scientific Pathfinder 2r e edition December 1989 978 0873485791 Friedrich Engels The Origin of the Family Private Property and the State Zurich 1884 LCC HQ504 E6 Albert Fried and Ronald Sanders eds Socialist Thought A Documentary History Garden City NY Doubleday Anchor 1964 LCCN 64 11312 Phil Gasper The Communist Manifesto A Road Map to History s Most Important Political Document Haymarket Books paperback 224 pages 2005 ISBN 1 931859 25 6 Elie Halevy Histoire du Socialisme Europeen Paris Gallimard 1948 Michael Harrington Socialism New York Bantam 1972 LCCN 76 154260 Jesus Huerta de Soto Socialismo calculo economico y funcion empresarial Socialism Economic Calculation and Entrepreneurship Union Editorial 1992 ISBN 84 7209 420 0 Makoto Itoh Political Economy of Socialism London Macmillan 1995 ISBN 0 333 55337 3 Kitching Gavin 1983 Rethinking Socialism Meuthen ISBN 0 416 35840 3 http www gavinkitching com marx 0 htm 2008 01 18 at the Wayback Machine Oskar Lange On the Economic Theory of Socialism Minneapolis MN University of Minnesota Press 1938 LCCN 38 12882 Felsefe ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin