Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İmre Nad (mac. [ˈimrɛ ˈnɒɟ], 7 iyun 1896[…], Kapoşvar – 16 iyun 1958[…], Budapeşt) — macar siyasi və dövlət xadimi. İki dəfə Macarıstanın baş naziri olmuşdur. Macar inqilabının rəhbərlərindən hesab edilir.
| İmre Nad | |
|---|---|
| mac. Nagy Imre | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 7 iyun 1896[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 16 iyun 1958[…](62 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | asılma[d] |
| Partiya |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, diplomat, iqtisadçı |
| Uşağı | |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İmre Nad Macarıstanın Kapoşvar bölgəsində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Uşaqlıq illərindən çilingər yanında çalışmışdır. Onun atası Jozef Nad (1869–1925) o bölgədəki malikanələrin birində xidmətçi işləyirdi. Daha sonralar isə poçt məmuru kimi çalışmışdır. Anası Rozaliya Szabo (1877–1969) evlənməmişdən əvvəl malikanələrdən birində xidmətçi olaraq çalışmışdır.
I Dünya müharibəsi başlayan zaman İmre Nad çağırılmış və Şərq cəbhəsinə göndərilmişdir. 1915-ci ildə rus ordusuna əsir düşən İmre Nad Rusiyada əsirlikdə olarkən bolşevik ideologiyasının təsirinə düşmüş və əsirlikdən azad edildikdən sonra Rusiya Kommunist Partiyasına və Qızıl Orduya üzv olmuşdur.
Fəaliyyəti
1921-ci ildə Macarıstana geri dönmüşdur. 1930-cu ildə Sovet İttifaqına getmiş və yenidən Kommunist partiyasına üzv olmuş və SSRİ vətəndaşlığını qəbul etmişdir. Burada olduğu müddətdə kənd təsərrüfatı sahəsində araşdırmalar aparmış və Macarıstan bölməsində çalışmışdır. 1936-cı ildə partiyadan xaric edilmişdir.
1989-cu ildə partiya rəhbəri iddia etmişdir ki, bu dövrlərdə İmra Nad Sovet təhlükəsizlik orqanlarının agenti olmuşdur. Bu iddiaların onun nüfuzunu sarsıtmaq üçün deyildiyi iddia olunur. Hər halda İmra Nadın Sovet İttifaqında yaşadığı zaman NKVD üçün informator kimi çalışması və onlara adlar verərək öz sadiqliyini sübut etməyə çalışdığı məlumdur. Bu o dövrdə Sovet İttifaqında yaşayan bütün xarici ölkədən gəlmiş kommunistlərin hamısı ilə baş verirdi.
II Dünya müharibəsindən sonra Macarıstana geri dönən İmre Nad, hökumətində nümayənəsi kimi Kənd Təsərrüfatı naziri olmuşdur. Nazirliyi zamanı kənd əhalisinə torpaq sahəsi paylamışdır. Bundan sonrakı Tildinin rəhbərlik etdiyi hökumətdə Daxili İşlər naziri vəzifəsində çalışmışdır. Bu dövrdə almanların Macarıstandan qovulmasında aktiv rol oynamışdır.
Kommunist hökumət kabinetində Kənd Təsərrüfatı naziri və digər nazir vəzifələrində çalışdıqdan sonra, 1947–1949-cu illərdə sədri olmuşdur.
1953–1955-ci illərdə Macarıstan Xalq Respublikasının Nazirlər Şurasının sədri olmuşdur. Bu dövrdə sosializmdə "Yeni kursu" dəskləmiş və Sovet İttifaqının Siyasi Bürosu ilə bütün əlaqələri kəsmişdir. Bundan sonra o, Sovet İttifaqının diktəsi ilə Macar Mərkəzi Komitəsindən, Siyasi Bürosundan və bütün partiya orqanlarından qovulmuşdur. 1955-ci ilin aprel ayının 18-də Nazirlər Şurasının sədrliyindən də qovulmuşdur.
İnqilab
İmre Nad Macar inqilabı zamanı xalqın tələbi ilə yenidən Macarıstan Nazirlər Şurasının sədri oldu və az sonra çox partiyalı sistemə keçildiyini elan etdi. 1956-cı ilin 1 noyabrında Macarıstanın Varşava paktından çıxdığını elan etdi və bundan sonra Macarıstanın bitərəf dövlət olduğunu bildirdi. Buna kömək etmək üçün BMT vasitəsilə Birləşmiş Krallıq və ABŞ-yə müraciət etdi.
Bütün bu proseslər zamanı İmre Nad hələ də Marksist olaraq qalırdı.
Macar inqilabı Sovet qoşunları tərəfindən yatırıldıqdan sonra İmre Nad bir necə nəfərlə Budapeştdəki Yuqoslaviya səfirliyinə sığındı. Macarıstanın yeni rəhbəri Yanoş Kadarın təhlükəsiz keçid üçün yazılı zəmanət verməsinə baxmayaraq, İmre Nad Rumıniyanın Snaqov şəhərinə keçmək üçün səfirlikdən çıxdıqdan sonra Sovet qüvvələri tərəfindən həbs edildi.
Gizli məhkəmə və edam
Həbs edildikdən sonra İmre Nad, Sovet qüvvələri tərəfindən onu "vətən xainliyində" və "Macarıstan Xalq Demokratik Respublikasını devirməyə cəhd etməkdə" ittiham edən Macarıstan rəhbərliyinə təhvil verildi. Keçirilən gizli məhkəmədə İmre Nad təqsirkar görüldü və edama məhkum edildi. Edam qərarı 1958-ci ilin iyun ayında edam edildi.
Kremlə yaxın şəxs olan Fedor Burlatsky bildirmişdi ki, İmre Nadın edamını Nikita Xruşşov digər sosialist ölkələrin rəhbərlərinə dərs olduğunu bildirmişdi.
Edamdan sonra saxlanıldığı həbsxanada dəfn edilmişdir. İllər sonra həmin yerdən nəşi çıxarılmış və 301 saylı bölgəsində xüsusi mərasimlə dəfn edilmişdir. Məzarın üzərində heykəl qoyulmuşdur. Orada latınca, macarca, almanca və ingiliscə sözlər yazılmışdır. Latınca bunlar yazılmışdır: Vivos voco / Mortuos plango / Fulgura frango (Mən yaşamı səsləyirəm, mən ölümə yas tuturam, mən ildırımları sındırıram)
Memoriallar və siyasi bəraətin verilməsi
Macarıstanın Stalinst liderlərin hakimiyyəti altında olduğu dövrdə İmre Nadın anılması qadağan edilmişdi. Lakin bu dövrdə onun xatirəsinə Parisdə Père Lachaise adlı memorial tikilmişdi.
1989-cu ildə, İmre Nadın edam edilişinin 31-ci ildönümündə nəşi çıxarıldı və kommunist rejimə müxalif olan şəxslərin müşaiəti ilə dəfn edildi. Bu mərasimdə 100 min adamın iştirak etdiyi güman edilir.
İmre Nadın nəşinin yenidən xüsusi mərasimlə dəfn edilməsi Macarıstanın kommunizmə qarşı mübarizəsində mühüm faktor olmuşdur.
Əsəri
İmre Nadın 1955-ci ilin aprelində vəzifədən çıxarıldıqdan sonra yazdıqları toplanmış və qaçaq yolla Macarıstandan çıxarılmışdır. Onun bu yazıları qərbdə "İmre Nad kommunizm haqqında" adı ilə nəşr edilmişdir.
Ailəsi
İmre Nad Mariya Egeto ilə evlənmiş və cütlüyün bir qız övladı olmuşur: Erzsebet Nad (1927–2008). İmre Nadın qızı yazıçı və tərcüməçi olmuşdur. Erzsebet Ferenk Yanoşi ilə evlənmişdir. İmre Nad 1956-cı ildə qızının protestant kilsəsində olan və rahib tərəfindən keçirilən nikahına Siyasi Bürodan icazə almadan getmişdir. Erzsebet 1982-ci ildə Yanoş Veszi ilə evlənmişdir.
Film və incəsənətdə
2003 və 2004-cü ildə macar film rejissoru Marta Meszaros Nadın həyatından bəhs edən A temetetlen halott (Ölümsüz bədən) adlı film çəkmişdir.
İmre Naddan Zəfərin övladları filmində də bəhs edilir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Imre Nagy // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Bell A. Imre Nagy // Encyclopædia Britannica (brit. ing.). Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
- János Rainer: Nagy Imre, (Budapest, 2002), 26.
- Gati, Charles (2006). Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest and the 1956 Hungarian Revolt, p. 42. Stanford University Press. ISBN .
- (hu)Imre Nagy's unknown life, in Magyar Narancs 2020-09-28 at the Wayback Machine
- Gyorgy Litvan, The Hungarian Revolution of 1956, (Longman House: New York, 1996), 55–59
- Stokes, Gale. From Stalinism to Pluralism. p. 82–3
- Kamm, Henry. "Hungarian Who Led '56 Revolt Is Buried as a Hero". The New York Times. 17 June 1989. 4 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 5 May 2010.
- "Erzsebet Nagy, only child of Hungary's 1956 revolution prime minister Imre Nagy, dies". Associated Press. PR-inside.com. 29 January 2008. 15 February 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 14 February 2008.
- A temetetlen halott
Xarici keçidlər
- İmre Nadın həyatı haqqında çəkilmiş Ölümsüz bədən filmi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Imre Nad mac ˈimrɛ ˈnɒɟ 7 iyun 1896 Kaposvar 16 iyun 1958 Budapest macar siyasi ve dovlet xadimi Iki defe Macaristanin bas naziri olmusdur Macar inqilabinin rehberlerinden hesab edilir Imre Nadmac Nagy ImreSexsi melumatlarDogum tarixi 7 iyun 1896 1896 06 07 Dogum yeri Kaposvar Somod MacaristanVefat tarixi 16 iyun 1958 1958 06 16 62 yasinda Vefat yeri Budapest Macaristan Xalq RespublikasiVefat sebebi asilma d Partiya Macaristan Zehmetkesler Partiyasi 1948 1956 Macaristan Sosialist Fehle Partiyasi 1956 1956 Rusiya Sosial Demokrat Fehle bolsevikler Partiyasi 1917 1921 Umumittifaq Kommunist bolsevikler Partiyasi 1939 1943 Fealiyyeti siyasetci diplomat iqtisadciUsagi Erzsebet NadHerbi xidmetDoyusler Birinci Dunya muharibesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiImre Nad Macaristanin Kaposvar bolgesinde kendli ailesinde anadan olmusdur Usaqliq illerinden cilinger yaninda calismisdir Onun atasi Jozef Nad 1869 1925 o bolgedeki malikanelerin birinde xidmetci isleyirdi Daha sonralar ise poct memuru kimi calismisdir Anasi Rozaliya Szabo 1877 1969 evlenmemisden evvel malikanelerden birinde xidmetci olaraq calismisdir I Dunya muharibesi baslayan zaman Imre Nad cagirilmis ve Serq cebhesine gonderilmisdir 1915 ci ilde rus ordusuna esir dusen Imre Nad Rusiyada esirlikde olarken bolsevik ideologiyasinin tesirine dusmus ve esirlikden azad edildikden sonra Rusiya Kommunist Partiyasina ve Qizil Orduya uzv olmusdur Fealiyyeti1921 ci ilde Macaristana geri donmusdur 1930 cu ilde Sovet Ittifaqina getmis ve yeniden Kommunist partiyasina uzv olmus ve SSRI vetendasligini qebul etmisdir Burada oldugu muddetde kend teserrufati sahesinde arasdirmalar aparmis ve Macaristan bolmesinde calismisdir 1936 ci ilde partiyadan xaric edilmisdir 1989 cu ilde partiya rehberi iddia etmisdir ki bu dovrlerde Imra Nad Sovet tehlukesizlik orqanlarinin agenti olmusdur Bu iddialarin onun nufuzunu sarsitmaq ucun deyildiyi iddia olunur Her halda Imra Nadin Sovet Ittifaqinda yasadigi zaman NKVD ucun informator kimi calismasi ve onlara adlar vererek oz sadiqliyini subut etmeye calisdigi melumdur Bu o dovrde Sovet Ittifaqinda yasayan butun xarici olkeden gelmis kommunistlerin hamisi ile bas verirdi II Dunya muharibesinden sonra Macaristana geri donen Imre Nad hokumetinde numayenesi kimi Kend Teserrufati naziri olmusdur Nazirliyi zamani kend ehalisine torpaq sahesi paylamisdir Bundan sonraki Tildinin rehberlik etdiyi hokumetde Daxili Isler naziri vezifesinde calismisdir Bu dovrde almanlarin Macaristandan qovulmasinda aktiv rol oynamisdir Kommunist hokumet kabinetinde Kend Teserrufati naziri ve diger nazir vezifelerinde calisdiqdan sonra 1947 1949 cu illerde sedri olmusdur 1953 1955 ci illerde Macaristan Xalq Respublikasinin Nazirler Surasinin sedri olmusdur Bu dovrde sosializmde Yeni kursu desklemis ve Sovet Ittifaqinin Siyasi Burosu ile butun elaqeleri kesmisdir Bundan sonra o Sovet Ittifaqinin diktesi ile Macar Merkezi Komitesinden Siyasi Burosundan ve butun partiya orqanlarindan qovulmusdur 1955 ci ilin aprel ayinin 18 de Nazirler Surasinin sedrliyinden de qovulmusdur InqilabImre Nad Macar inqilabi zamani xalqin telebi ile yeniden Macaristan Nazirler Surasinin sedri oldu ve az sonra cox partiyali sisteme kecildiyini elan etdi 1956 ci ilin 1 noyabrinda Macaristanin Varsava paktindan cixdigini elan etdi ve bundan sonra Macaristanin biteref dovlet oldugunu bildirdi Buna komek etmek ucun BMT vasitesile Birlesmis Kralliq ve ABS ye muraciet etdi Butun bu prosesler zamani Imre Nad hele de Marksist olaraq qalirdi Macar parlamenti ile uzbeuz olan Imre Nadin heykeli Macar inqilabi Sovet qosunlari terefinden yatirildiqdan sonra Imre Nad bir nece neferle Budapestdeki Yuqoslaviya sefirliyine sigindi Macaristanin yeni rehberi Yanos Kadarin tehlukesiz kecid ucun yazili zemanet vermesine baxmayaraq Imre Nad Ruminiyanin Snaqov seherine kecmek ucun sefirlikden cixdiqdan sonra Sovet quvveleri terefinden hebs edildi Gizli mehkeme ve edamHebs edildikden sonra Imre Nad Sovet quvveleri terefinden onu veten xainliyinde ve Macaristan Xalq Demokratik Respublikasini devirmeye cehd etmekde ittiham eden Macaristan rehberliyine tehvil verildi Kecirilen gizli mehkemede Imre Nad teqsirkar goruldu ve edama mehkum edildi Edam qerari 1958 ci ilin iyun ayinda edam edildi Kremle yaxin sexs olan Fedor Burlatsky bildirmisdi ki Imre Nadin edamini Nikita Xrussov diger sosialist olkelerin rehberlerine ders oldugunu bildirmisdi Edamdan sonra saxlanildigi hebsxanada defn edilmisdir Iller sonra hemin yerden nesi cixarilmis ve Budapestin 301 sayli bolgesinde xususi merasimle defn edilmisdir Mezarin uzerinde heykel qoyulmusdur Orada latinca macarca almanca ve ingilisce sozler yazilmisdir Latinca bunlar yazilmisdir Vivos voco Mortuos plango Fulgura frango Men yasami sesleyirem men olume yas tuturam men ildirimlari sindiriram Memoriallar ve siyasi beraetin verilmesiMacaristanin Stalinst liderlerin hakimiyyeti altinda oldugu dovrde Imre Nadin anilmasi qadagan edilmisdi Lakin bu dovrde onun xatiresine Parisde Pere Lachaise adli memorial tikilmisdi 1989 cu ilde Imre Nadin edam edilisinin 31 ci ildonumunde nesi cixarildi ve kommunist rejime muxalif olan sexslerin musaieti ile defn edildi Bu merasimde 100 min adamin istirak etdiyi guman edilir Imre Nadin nesinin yeniden xususi merasimle defn edilmesi Macaristanin kommunizme qarsi mubarizesinde muhum faktor olmusdur EseriImre Nadin 1955 ci ilin aprelinde vezifeden cixarildiqdan sonra yazdiqlari toplanmis ve qacaq yolla Macaristandan cixarilmisdir Onun bu yazilari qerbde Imre Nad kommunizm haqqinda adi ile nesr edilmisdir AilesiImre Nad Mariya Egeto ile evlenmis ve cutluyun bir qiz ovladi olmusur Erzsebet Nad 1927 2008 Imre Nadin qizi yazici ve tercumeci olmusdur Erzsebet Ferenk Yanosi ile evlenmisdir Imre Nad 1956 ci ilde qizinin protestant kilsesinde olan ve rahib terefinden kecirilen nikahina Siyasi Burodan icaze almadan getmisdir Erzsebet 1982 ci ilde Yanos Veszi ile evlenmisdir Film ve incesenetde2003 ve 2004 cu ilde macar film rejissoru Marta Meszaros Nadin heyatindan behs eden A temetetlen halott Olumsuz beden adli film cekmisdir Imre Naddan Zeferin ovladlari filminde de behs edilir Hemcinin baxMacar inqilabi Macaristan Xalq Respublikasi Erzsebet NadIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Imre Nagy Encyclopaedia Britannica ing Bell A Imre Nagy Encyclopaedia Britannica brit ing Encyclopaedia Britannica Inc 1768 Janos Rainer Nagy Imre Budapest 2002 26 Gati Charles 2006 Failed Illusions Moscow Washington Budapest and the 1956 Hungarian Revolt p 42 Stanford University Press ISBN 0 8047 5606 6 hu Imre Nagy s unknown life in Magyar Narancs 2020 09 28 at the Wayback Machine Gyorgy Litvan The Hungarian Revolution of 1956 Longman House New York 1996 55 59 Stokes Gale From Stalinism to Pluralism p 82 3 Kamm Henry Hungarian Who Led 56 Revolt Is Buried as a Hero The New York Times 17 June 1989 4 March 2021 tarixinde Istifade tarixi 5 May 2010 Erzsebet Nagy only child of Hungary s 1956 revolution prime minister Imre Nagy dies Associated Press PR inside com 29 January 2008 15 February 2008 tarixinde Istifade tarixi 14 February 2008 A temetetlen halottXarici kecidlerImre Nadin heyati haqqinda cekilmis Olumsuz beden filmi