Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Diplomat (yun. δίπλωμα "ikiqat artırmaq") — dövlətlər yaxud beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən digər dövlət və ya beynəlxalq təşkilatlarla diplomatik proseslərin idarə edilməsi üçün təyin olunmuş şəxs. İqtisadi, siyasi, sosial və ya mədəni baxışlar da daxil olmaqla millətlərinin xaricdəki mənafelərini qorumaq üçün beynəlxalq nümayəndələrlə tez-tez kompleks dialoqlar və danışıqlar aparırlar. Diplomatın vəzifələrinə sülhməramlılıq, müharibə, ticarət, iqtisadiyyat, mədəniyyət, ətraf mühit məsələləri və ya insan hüquqları ilə əlaqəli güclü beynəlxalq əlaqələrin yaradılması və qorunması daxildir.
Funksiyalar
Ölkənizin maraqlarını təmsil etməyin və müdafiə etməyin əsas yollarından biri ev sahibi ölkədə milli maraqlara toxuna biləcək hadisələr haqqında məlumat toplamaq, bu cür hadisələrə necə reaksiya vermək barədə Xarici İşlər Nazirliyinə tövsiyələr təqdim etmək və Xarici İşlər Nazirliyindən sonra öz mövqeyini formalaşdırmaq, onu qəbul edən ölkənin hökumətinə çatdırmaq, danışıqlarda iştirak etmək və xarici siyasətin həyata keçirilməsinin digər yolları. Dövlətlərarası münasibətlərin strategiyası və konkret məqsədləri mərkəzi xarici siyasət aparatı tərəfindən formalaşdırılır, lakin siyasətin həyata keçirilməsi ölkəni xaricdə təmsil edən diplomatlardan asılıdır. Onların işi böyük ölçüdə şəxsi keyfiyyətlərindən, qəbul etdiyi ölkədə cəmiyyətin müxtəlif nümayəndələri ilə şəxsi inamlı münasibətlər saxlamaq bacarığından asılıdır.
Tarixi
Yəhudilər, yunanlar, romalılar arasında səfirlərin hüquqlu olduğu müdafiə qanuni xarakterdən daha çox dini xarakter daşıyırdı. Səfirlər tanrıların himayəsi altına qoyulmuş və müqəddəs şəxslər mənasını daşıyırdılar. Yəhudilər və farslar arasında səfirləri təhqir etməyə görə müharibə elan etmək adi hal idi. Səfir toxunulmazlığının müqəddəs mahiyyəti Roma hüquqşünasları (Pomponius), natiqlər (Siseron) və tarixçilər (Tacitus və Titus Livius) arasında rast gəlinən fraqmentar əlamətlərdən də aydın görünür; Roma fesial hüququnun fərmanları bizə gəlib çatmamışdır. Səfirlərin təhqir edilməsi və cəzanın müəyyən edilməsi məsələsi ilə bağlı qərar Romada fetial kahinlərə məxsus idi; təqsirkarların təhqir olunmuş dövlətə verilməsinə də nəzarət edir və müəyyən dini ayinləri yerinə yetirirdilər. Diplomatik agentlərin hüquq və üstünlüklərinin hüquqi mahiyyəti yalnız daimi səfirliklərin yaradılmasından sonra əldə edilir. Daimi səfirliklərin mənşəyi ilə bağlı 4 nəzəriyyə var. Bəziləri öz prototipini Roma müttəfiqləri tərəfindən Romaya göndərilən və juris domum revocandi məzmununu təşkil edən müəyyən üstünlüklərə (borclara və ya əvvəlki cinayətlərə görə yerli məhkəmələrin yurisdiksiyasına aid olmayan) malik olan komissarlarda görürlər. Digərləri daimi diplomatik agentləri apokrizatorlara (άποκρισιάριον) və patriarxların və Roma kuriyasının cavablarına yüksəldirlər. 453-cü ildən kilsələrin bölünməsinə qədər Roma yepiskoplarının Bizans sarayında, orta əsrlərdə isə Qərbi Avropa suverenlərinin məhkəmələrində daimi nümayəndələri var idi; lakin bu papa legatları mənəvi aliliyin nümayəndələri və beynəlxalq vasitəçilər kimi ikili rolunda o qədər özünəməxsus xarakter daşıyırdılar ki, onları beynəlxalq hüquq baxımından diplomatik agentlər sırasına daxil etmək olmaz. Hər halda, dünyəvi suverenlərin daimi səfirliklərin yaradılmasında Roma Kuriyasının nümunəsindən istifadə etdiyinə dair fərziyyəni təsdiqləyən heç bir dəlil yoxdur. Bəzi alimlər Konstantinopolda Venesiya Bailatının meydana çıxması nümunəsinə əsaslanaraq, daimi nümayəndəliklərin başlanğıcını konsulluq qurumuna qədər izləyirlər. Dördüncü nəzəriyyə daimi diplomatik orqanların yaradılmasında İtaliya respublikalarının, əsasən Venesiya və onlardan sonra Fransa və İspaniya monarxlarının şüurlu yeniliyini görür. İtaliya dövlətləri arasında XV əsrdə daimi səfirliklər təşkil edilmiş, katolik Ferdinandın dövründən etibarən İtaliyadan Qərbi və Mərkəzi Avropaya yayılmışdır. 16-cı əsrin sonlarında şimal ştatlarında diplomatik münasibətlərin müasir formaları tətbiq olundu və onlar nəhayət 17-ci əsrdə təsdiqləndilər. Rusiya ilə Qərbi Avropa dövlətləri arasında diplomatik münasibətlər, Petrindən əvvəlki Rusiyaya xas olan təcrid səbəbindən Moskva hökumətinin təşəbbüsü ilə başlamadı (istisna Fransa ilə münasibətlərdir). Bu münasibətlərin tarixi Peterin islahatları ilə başa çatan Rusiyanın tədricən Avropa gücləri ailəsinə daxil olması prosesidir. Səfirlik mübadiləsi 17-ci əsrdə əhəmiyyətli bir canlanma əldə etdi və 18-ci əsrin əvvəllərində Rusiya Avropanın əsas paytaxtlarında daimi səfirliklərini saxlamağa başladı. Diplomatik korpus Moskva üçün naməlum bir fenomen idi, Peterburqda isə paytaxtın özünün yaranması ilə eyni vaxtda meydana çıxdı. Bu zamana qədər bütün Avropada diplomatik agentlərin imtiyazları çox böyük ölçülərə çatdırılmışdı ki, bu da qismən onların suverenlərinin şəxsiyyətini təmsil etmələri nəzəriyyəsindən irəli gəlirdi, qismən də idarənin ümumi özbaşınalığı və onların yoxluğunda bir zərurət idi. Qrotsi, Binkerşuk tərəfindən daha ətraflı işlənmiş ekstraterritoriallıq uydurmasını ifşa etməklə, diplomatik agentlərin iddialarına ən geniş əsası verdi. Diplomatik agentlərin yerli məhkəmələr qarşısında yurisdiksiyasının olmaması ilk növbədə Hollandiya (1679) tərəfindən tanındı, bu isə digər tərəfdən (1663-cü ildə) səfirlik evlərində sığınacaq hüququnu ləğv etdi və bu, böyük sui-istifadələrə səbəb oldu. Sonra diplomatik agentlərin mülki və cinayət yurisdiksiyası Danimarkada 1708-ci il qanunu və Böyük Britaniyada 1709-cu il parlament aktı ilə tanındı; sonuncuda qanunun verilməsinə səbəb Rusiyanın Londondakı səfiri Andrey Artamonoviç Matveyevin borclarına görə həbs edilməsi olub. Müvafiq qanun 1790-cı ildə ABŞ-də nəşr olundu. İspaniyada səfirlərin cinayət yurisdiksiyası çoxdan tanınıb və sığınacaq hüququ nəhayət yalnız 1772-ci il qanunu ilə ləğv edilib. Petrindən əvvəlki Rusda iki hal istisna olmaqla, səfirlərin toxunulmazlığı tanınırdı (hər bir suveren elçisi öz simasını geyinir): 1) əgər onlar başqa güclərə göndərilərək Rusiyadan gizli şəkildə, hiylə ilə keçirdilərsə. və icazə istəmədən; 2) əgər onlar casus olsaydılar (və hər hansı xarici səfir bundan şübhələnirdi). Amma bu toxunulmazlıq yurisdiksiyanın olmaması mənasında deyil, ümumi təhlükəsizlik mənasında başa düşülməlidir. Xarici səfirlər də Ambrose Cantarini ilə olduğu kimi ruslara borclarını ödəməsələr, saxlanılırdılar. Yalnız Aleksey Mixayloviçin dövründə səfirlərin yurisdiksiyasının olmaması ideyası həyata keçirilməyə başladı və 14 sentyabr 1708-ci ildə I Pyotr "bütün xalqın qanunu"na istinad edərək, cinayət törətmək haqqında fərman verdi. Bu fərman dəfələrlə təsdiqlənməli idi. Bununla belə, diplomatik agentlərin cinayət yurisdiksiyası Rusiya hökuməti tərəfindən müəyyən məhdudiyyətlərlə tanınıb. 1718-ci ildə I Pyotr Hollandiya sakini Debi həbs etdi, bütün sənədlərini əlindən aldı və ona səkkiz sual qoydu, buradan aydın olur ki, çar onu təkcə hökumətinə xoşagəlməz hesabatlarda deyil, həm də rus təbəələri ilə şübhəli münasibətlərdə ittiham edir. I Pyotrun xahişi ilə Debi geri çağırıldı. Sankt-Peterburq Nazirlər Kabineti diplomatın təqib edilməsi üçün üç əsas irəli sürdü. agentlər; 1) elçilərin akkreditə olunduqları suverenin keyfiyyətlərini ələ salmaq hüququ yoxdur; 2) onlar siyasi partiyalar təşkil etməməlidirlər; 3) öz məhkəmələrinə böhtan xarakterli hesabatlar göndərməməlidirlər. Əvvəlcə diplomatik agentlərin cəmi iki sinfi var idi: səfirlər (ambassadeurs, legati) və agentlər, sakinlər (elçilər,ablegati). XVII əsrin ikinci yarısında birinci dərəcəli diplomatik agentlərə “ambassadeurs extraordinaires” (ambassadeurs extraordinaires) fəxri adının verilməsi adət halına gəldi ki, bu da bəzi mərasim üstünlükləri ilə əlaqələndirilirdi; bu adət nəhayət, 18-ci əsrdə, birinci dərəcəli nadir səfirin "fövqəladə" olmadığı zaman yaranmışdır. Eyni zamanda, adi sakinlərdən üstünlüyünü iddia edən “qeyri-adi” sakinlər (elçilər fövqəladə) də meydana çıxdı, xüsusən də bu son titulun əhəmiyyəti xeyli azaldığından, XVII əsrdən sakin titulu kiçiklərdən alınmağa başladı. Şahzadələr dövlət sıxıntılarından qurtulmağa və cəmiyyətdə daha yüksək mövqe tutmağa can atan insanlardır. Beləliklə, diplomatik agentlərin bir-birindən tamamilə fərqlənən üç sinfi meydana çıxdı: 1) fövqəladə və adi səfirlər, 2) fövqəladə rezident elçilər və 3) rezidentlər. İkinci və üçüncü siniflər arasında XVIII əsrin mərasim etiketi. mənası aydınlaşdırılmamış müxtəlif titullu bir sıra nümayəndələr yaratdı: sadə nazirlər (minisire), rezident nazirlər (nazir-rezident), nazirlər səlahiyyətli (nazirlik pénipotentiaire), müvəqqəti işlər vəkili (müvəqqəti işlər vəkili). Nazir, əslində, siniflərə görə fərq qoyulmadan diplomatik agentin ümumi titulu idi, xüsusən də bu titulu üçüncü dərəcəli agentlər daşıyırdı; 18-ci əsrdə bütün faktiki sakinlər titullardan fərqli olaraq rezident nazirlər adlanırdı. Petrindən əvvəlki Rusda: 1) bəzən böyük, böyük və səlahiyyətli adlanan səfirlər, 2) başqa cür işıq elçiləri adlanan elçilər (yəni, böyük bir heyəti olmayan) və 3) elçilər və ya yüngül elçilər var idi. Bu siniflər, əsasən, təqaüdçülərin sayına və xarici ölkələrdə aldıqları əmək haqqının miqdarına görə fərqlənirdilər; onların görüşün və qəbulunun az-çox təntənəsi bundan asılı idi. Rusiya səfirləri adətən onların qəbulunun Rusiyada hansısa dövlətin səfirlərinin qarşılandığı təntənə ilə təşkil olunmasını tələb edirdilər. Rus diplomatik agentləri arasındakı fərq həm də onların səlahiyyətlərinin dərəcəsindən asılı idi. indiki kimi idilər; Onlarla göndərilən məktubu təqdim etmək üçün özlərini xarici bir suverenə təqdim edə bilsələr də, cavab vermədilər, qulaq asmadılar, onlarla heç bir çıxış olmadı. Lakin 17-ci əsrin rus səfirləri tam təmsilçilik hüququna malik deyildilər, lakin onlar da öz hesabatlarını (məqalə siyahıları) təqdim etdikləri Səfirlik Sərəncamından alınan göstərişlərə ciddi şəkildə əməl edirdilər. Səfirlər, elçilər və elçilər arasındakı fərq həm səfirliyə təyin olunan şəxslərin rütbəsi və şərəfinə, həm də onların təchiz etdiyi hökmdarın əhəmiyyətinə əsaslanırdı. İqtisadi xarakterli mülahizələr böyük əhəmiyyət kəsb edirdi: səfirlər yalnız İsveç və Polşa krallarına, yəni ən yaxın olanlara, məsələn, daha uzaq ölkələrə göndərilirdi. Roma imperatoruna yalnız elçilər göndərilirdi. İvan Dəhşətlinin anası Böyük Düşes Yelenanın hakimiyyəti dövründən indiyədək səfirlərə və elçilərə müxtəlif şəhərlərin qubernatorları fəxri adı vermək adət idi və şəhərlər dərəcələrə bölünürdü: boyarlar daha çox qubernatorlar kimi yazılırdı. Bu adət I Pyotr dövründə istifadədən çıxdı və bu adət Qərbi Avropa təsnifatına görə səfirlər, elçilər və sakinlər arasında fərq qoymağa başladılar; onun altında Qərbi Avropada istifadə edilən digər titullar da Rusiyaya nüfuz etdi. 1750-ci ildə Sankt-Peterburqda II Fridrixin naziri Varendorf bildirdi ki, imperatriça Fransa və İsveç adətlərinə uyğun olaraq bundan sonra yalnız səfirləri (səfirləri), elçiləri (elçiləri) və səlahiyyətli nazirləri auditoriyaya qəbul etmək qərarına gəlib. adi nazirlər və sakinlər isə öz etimadnamələrini xarici şuradan təmsil etməli olacaqlar. 18-ci əsrdə mövcud olan müxtəlif titullar böyük çətinliklərə səbəb oldu. Rütbə və sədrliklə bağlı mübahisələr diplomatik agentlərdən çox vaxt alır, xırda, ümidsiz müzakirələrə, bəzən də ciddi çəkişmələrə səbəb olurdu. Bu narahatlıqları aradan qaldırmaq üçün Vyana Konqresi Talleyrandın təşəbbüsü ilə diplomatik agentlərin aşağıdakı üç sinfini təsis etdi: 1) nuncios və səfirlər (səfirlər), 2) internuncios, fövqəladə elçilər və nazirliklərin pénipotentiaires), sıravi nazirlər və iş üzrə vəkillər (mühasib işlər vəkili). 21 noyabr 1818-ci il tarixli Axen Protokolu rezident nazirlərə ikinci və üçüncü siniflər arasında yer verdi. 1918-ci il mayın 22-də (4 iyun) RSFSR Xalq Komissarları Soveti “Diplomatik nümayəndə rütbələrinin ləğv edilməsi və onların RSFSR-in səlahiyyətli nümayəndələri adlandırılması haqqında” fərman verdi. O, Rusiyanın diplomatik korpusuna münasibətdə diplomatik agentlərin rütbələri haqqında 1815-ci il Vyana Qaydalarının tətbiqindən imtina etməyi nəzərdə tuturdu. diplomatik əvəzinə.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Tamar Shulsinger. "What Do Diplomats Do? A Student's Guide" (ingilis). northeastern.edu. 07-11-2017. 2022-05-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-02.
- "Дипломатические агенты". Archived from the original on 7 July 2023. İstifadə tarixi: 4 May 2023.
- M.S.Ordubadi. . Archived from the original on 7 July 2023. İstifadə tarixi: 4 May 2023.
- . Archived from the original on 4 May 2023. İstifadə tarixi: 4 May 2023.
Xarici keçidlər
- Diplomat qadın
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Diplomat yun diplwma ikiqat artirmaq dovletler yaxud beynelxalq teskilatlar terefinden diger dovlet ve ya beynelxalq teskilatlarla diplomatik proseslerin idare edilmesi ucun teyin olunmus sexs Iqtisadi siyasi sosial ve ya medeni baxislar da daxil olmaqla milletlerinin xaricdeki menafelerini qorumaq ucun beynelxalq numayendelerle tez tez kompleks dialoqlar ve danisiqlar aparirlar Diplomatin vezifelerine sulhmeramliliq muharibe ticaret iqtisadiyyat medeniyyet etraf muhit meseleleri ve ya insan huquqlari ile elaqeli guclu beynelxalq elaqelerin yaradilmasi ve qorunmasi daxildir Paris Sulh Konfransinda istirak eden Azerbaycan diplomatlari Paris Hotel Claridge 1919FunksiyalarOlkenizin maraqlarini temsil etmeyin ve mudafie etmeyin esas yollarindan biri ev sahibi olkede milli maraqlara toxuna bilecek hadiseler haqqinda melumat toplamaq bu cur hadiselere nece reaksiya vermek barede Xarici Isler Nazirliyine tovsiyeler teqdim etmek ve Xarici Isler Nazirliyinden sonra oz movqeyini formalasdirmaq onu qebul eden olkenin hokumetine catdirmaq danisiqlarda istirak etmek ve xarici siyasetin heyata kecirilmesinin diger yollari Dovletlerarasi munasibetlerin strategiyasi ve konkret meqsedleri merkezi xarici siyaset aparati terefinden formalasdirilir lakin siyasetin heyata kecirilmesi olkeni xaricde temsil eden diplomatlardan asilidir Onlarin isi boyuk olcude sexsi keyfiyyetlerinden qebul etdiyi olkede cemiyyetin muxtelif numayendeleri ile sexsi inamli munasibetler saxlamaq bacarigindan asilidir TarixiYehudiler yunanlar romalilar arasinda sefirlerin huquqlu oldugu mudafie qanuni xarakterden daha cox dini xarakter dasiyirdi Sefirler tanrilarin himayesi altina qoyulmus ve muqeddes sexsler menasini dasiyirdilar Yehudiler ve farslar arasinda sefirleri tehqir etmeye gore muharibe elan etmek adi hal idi Sefir toxunulmazliginin muqeddes mahiyyeti Roma huquqsunaslari Pomponius natiqler Siseron ve tarixciler Tacitus ve Titus Livius arasinda rast gelinen fraqmentar elametlerden de aydin gorunur Roma fesial huququnun fermanlari bize gelib catmamisdir Sefirlerin tehqir edilmesi ve cezanin mueyyen edilmesi meselesi ile bagli qerar Romada fetial kahinlere mexsus idi teqsirkarlarin tehqir olunmus dovlete verilmesine de nezaret edir ve mueyyen dini ayinleri yerine yetirirdiler Diplomatik agentlerin huquq ve ustunluklerinin huquqi mahiyyeti yalniz daimi sefirliklerin yaradilmasindan sonra elde edilir Daimi sefirliklerin menseyi ile bagli 4 nezeriyye var Bezileri oz prototipini Roma muttefiqleri terefinden Romaya gonderilen ve juris domum revocandi mezmununu teskil eden mueyyen ustunluklere borclara ve ya evvelki cinayetlere gore yerli mehkemelerin yurisdiksiyasina aid olmayan malik olan komissarlarda gorurler Digerleri daimi diplomatik agentleri apokrizatorlara apokrisiarion ve patriarxlarin ve Roma kuriyasinin cavablarina yukseldirler 453 cu ilden kilselerin bolunmesine qeder Roma yepiskoplarinin Bizans sarayinda orta esrlerde ise Qerbi Avropa suverenlerinin mehkemelerinde daimi numayendeleri var idi lakin bu papa legatlari menevi aliliyin numayendeleri ve beynelxalq vasiteciler kimi ikili rolunda o qeder ozunemexsus xarakter dasiyirdilar ki onlari beynelxalq huquq baximindan diplomatik agentler sirasina daxil etmek olmaz Her halda dunyevi suverenlerin daimi sefirliklerin yaradilmasinda Roma Kuriyasinin numunesinden istifade etdiyine dair ferziyyeni tesdiqleyen hec bir delil yoxdur Bezi alimler Konstantinopolda Venesiya Bailatinin meydana cixmasi numunesine esaslanaraq daimi numayendeliklerin baslangicini konsulluq qurumuna qeder izleyirler Dorduncu nezeriyye daimi diplomatik orqanlarin yaradilmasinda Italiya respublikalarinin esasen Venesiya ve onlardan sonra Fransa ve Ispaniya monarxlarinin suurlu yeniliyini gorur Italiya dovletleri arasinda XV esrde daimi sefirlikler teskil edilmis katolik Ferdinandin dovrunden etibaren Italiyadan Qerbi ve Merkezi Avropaya yayilmisdir 16 ci esrin sonlarinda simal statlarinda diplomatik munasibetlerin muasir formalari tetbiq olundu ve onlar nehayet 17 ci esrde tesdiqlendiler Rusiya ile Qerbi Avropa dovletleri arasinda diplomatik munasibetler Petrinden evvelki Rusiyaya xas olan tecrid sebebinden Moskva hokumetinin tesebbusu ile baslamadi istisna Fransa ile munasibetlerdir Bu munasibetlerin tarixi Peterin islahatlari ile basa catan Rusiyanin tedricen Avropa gucleri ailesine daxil olmasi prosesidir Sefirlik mubadilesi 17 ci esrde ehemiyyetli bir canlanma elde etdi ve 18 ci esrin evvellerinde Rusiya Avropanin esas paytaxtlarinda daimi sefirliklerini saxlamaga basladi Diplomatik korpus Moskva ucun namelum bir fenomen idi Peterburqda ise paytaxtin ozunun yaranmasi ile eyni vaxtda meydana cixdi Bu zamana qeder butun Avropada diplomatik agentlerin imtiyazlari cox boyuk olculere catdirilmisdi ki bu da qismen onlarin suverenlerinin sexsiyyetini temsil etmeleri nezeriyyesinden ireli gelirdi qismen de idarenin umumi ozbasinaligi ve onlarin yoxlugunda bir zeruret idi Qrotsi Binkersuk terefinden daha etrafli islenmis ekstraterritorialliq uydurmasini ifsa etmekle diplomatik agentlerin iddialarina en genis esasi verdi Diplomatik agentlerin yerli mehkemeler qarsisinda yurisdiksiyasinin olmamasi ilk novbede Hollandiya 1679 terefinden tanindi bu ise diger terefden 1663 cu ilde sefirlik evlerinde siginacaq huququnu legv etdi ve bu boyuk sui istifadelere sebeb oldu Sonra diplomatik agentlerin mulki ve cinayet yurisdiksiyasi Danimarkada 1708 ci il qanunu ve Boyuk Britaniyada 1709 cu il parlament akti ile tanindi sonuncuda qanunun verilmesine sebeb Rusiyanin Londondaki sefiri Andrey Artamonovic Matveyevin borclarina gore hebs edilmesi olub Muvafiq qanun 1790 ci ilde ABS de nesr olundu Ispaniyada sefirlerin cinayet yurisdiksiyasi coxdan taninib ve siginacaq huququ nehayet yalniz 1772 ci il qanunu ile legv edilib Petrinden evvelki Rusda iki hal istisna olmaqla sefirlerin toxunulmazligi taninirdi her bir suveren elcisi oz simasini geyinir 1 eger onlar basqa guclere gonderilerek Rusiyadan gizli sekilde hiyle ile kecirdilerse ve icaze istemeden 2 eger onlar casus olsaydilar ve her hansi xarici sefir bundan subhelenirdi Amma bu toxunulmazliq yurisdiksiyanin olmamasi menasinda deyil umumi tehlukesizlik menasinda basa dusulmelidir Xarici sefirler de Ambrose Cantarini ile oldugu kimi ruslara borclarini odemeseler saxlanilirdilar Yalniz Aleksey Mixaylovicin dovrunde sefirlerin yurisdiksiyasinin olmamasi ideyasi heyata kecirilmeye basladi ve 14 sentyabr 1708 ci ilde I Pyotr butun xalqin qanunu na istinad ederek cinayet toretmek haqqinda ferman verdi Bu ferman defelerle tesdiqlenmeli idi Bununla bele diplomatik agentlerin cinayet yurisdiksiyasi Rusiya hokumeti terefinden mueyyen mehdudiyyetlerle taninib 1718 ci ilde I Pyotr Hollandiya sakini Debi hebs etdi butun senedlerini elinden aldi ve ona sekkiz sual qoydu buradan aydin olur ki car onu tekce hokumetine xosagelmez hesabatlarda deyil hem de rus tebeeleri ile subheli munasibetlerde ittiham edir I Pyotrun xahisi ile Debi geri cagirildi Sankt Peterburq Nazirler Kabineti diplomatin teqib edilmesi ucun uc esas ireli surdu agentler 1 elcilerin akkredite olunduqlari suverenin keyfiyyetlerini ele salmaq huququ yoxdur 2 onlar siyasi partiyalar teskil etmemelidirler 3 oz mehkemelerine bohtan xarakterli hesabatlar gondermemelidirler Evvelce diplomatik agentlerin cemi iki sinfi var idi sefirler ambassadeurs legati ve agentler sakinler elciler ablegati XVII esrin ikinci yarisinda birinci dereceli diplomatik agentlere ambassadeurs extraordinaires ambassadeurs extraordinaires fexri adinin verilmesi adet halina geldi ki bu da bezi merasim ustunlukleri ile elaqelendirilirdi bu adet nehayet 18 ci esrde birinci dereceli nadir sefirin fovqelade olmadigi zaman yaranmisdir Eyni zamanda adi sakinlerden ustunluyunu iddia eden qeyri adi sakinler elciler fovqelade de meydana cixdi xususen de bu son titulun ehemiyyeti xeyli azaldigindan XVII esrden sakin titulu kiciklerden alinmaga basladi Sahzadeler dovlet sixintilarindan qurtulmaga ve cemiyyetde daha yuksek movqe tutmaga can atan insanlardir Belelikle diplomatik agentlerin bir birinden tamamile ferqlenen uc sinfi meydana cixdi 1 fovqelade ve adi sefirler 2 fovqelade rezident elciler ve 3 rezidentler Ikinci ve ucuncu sinifler arasinda XVIII esrin merasim etiketi menasi aydinlasdirilmamis muxtelif titullu bir sira numayendeler yaratdi sade nazirler minisire rezident nazirler nazir rezident nazirler selahiyyetli nazirlik penipotentiaire muveqqeti isler vekili muveqqeti isler vekili Nazir eslinde siniflere gore ferq qoyulmadan diplomatik agentin umumi titulu idi xususen de bu titulu ucuncu dereceli agentler dasiyirdi 18 ci esrde butun faktiki sakinler titullardan ferqli olaraq rezident nazirler adlanirdi Petrinden evvelki Rusda 1 bezen boyuk boyuk ve selahiyyetli adlanan sefirler 2 basqa cur isiq elcileri adlanan elciler yeni boyuk bir heyeti olmayan ve 3 elciler ve ya yungul elciler var idi Bu sinifler esasen teqaudculerin sayina ve xarici olkelerde aldiqlari emek haqqinin miqdarina gore ferqlenirdiler onlarin gorusun ve qebulunun az cox tentenesi bundan asili idi Rusiya sefirleri adeten onlarin qebulunun Rusiyada hansisa dovletin sefirlerinin qarsilandigi tentene ile teskil olunmasini teleb edirdiler Rus diplomatik agentleri arasindaki ferq hem de onlarin selahiyyetlerinin derecesinden asili idi indiki kimi idiler Onlarla gonderilen mektubu teqdim etmek ucun ozlerini xarici bir suverene teqdim ede bilseler de cavab vermediler qulaq asmadilar onlarla hec bir cixis olmadi Lakin 17 ci esrin rus sefirleri tam temsilcilik huququna malik deyildiler lakin onlar da oz hesabatlarini meqale siyahilari teqdim etdikleri Sefirlik Serencamindan alinan gosterislere ciddi sekilde emel edirdiler Sefirler elciler ve elciler arasindaki ferq hem sefirliye teyin olunan sexslerin rutbesi ve serefine hem de onlarin techiz etdiyi hokmdarin ehemiyyetine esaslanirdi Iqtisadi xarakterli mulahizeler boyuk ehemiyyet kesb edirdi sefirler yalniz Isvec ve Polsa krallarina yeni en yaxin olanlara meselen daha uzaq olkelere gonderilirdi Roma imperatoruna yalniz elciler gonderilirdi Ivan Dehsetlinin anasi Boyuk Duses Yelenanin hakimiyyeti dovrunden indiyedek sefirlere ve elcilere muxtelif seherlerin qubernatorlari fexri adi vermek adet idi ve seherler derecelere bolunurdu boyarlar daha cox qubernatorlar kimi yazilirdi Bu adet I Pyotr dovrunde istifadeden cixdi ve bu adet Qerbi Avropa tesnifatina gore sefirler elciler ve sakinler arasinda ferq qoymaga basladilar onun altinda Qerbi Avropada istifade edilen diger titullar da Rusiyaya nufuz etdi 1750 ci ilde Sankt Peterburqda II Fridrixin naziri Varendorf bildirdi ki imperatrica Fransa ve Isvec adetlerine uygun olaraq bundan sonra yalniz sefirleri sefirleri elcileri elcileri ve selahiyyetli nazirleri auditoriyaya qebul etmek qerarina gelib adi nazirler ve sakinler ise oz etimadnamelerini xarici suradan temsil etmeli olacaqlar 18 ci esrde movcud olan muxtelif titullar boyuk cetinliklere sebeb oldu Rutbe ve sedrlikle bagli mubahiseler diplomatik agentlerden cox vaxt alir xirda umidsiz muzakirelere bezen de ciddi cekismelere sebeb olurdu Bu narahatliqlari aradan qaldirmaq ucun Vyana Konqresi Talleyrandin tesebbusu ile diplomatik agentlerin asagidaki uc sinfini tesis etdi 1 nuncios ve sefirler sefirler 2 internuncios fovqelade elciler ve nazirliklerin penipotentiaires siravi nazirler ve is uzre vekiller muhasib isler vekili 21 noyabr 1818 ci il tarixli Axen Protokolu rezident nazirlere ikinci ve ucuncu sinifler arasinda yer verdi 1918 ci il mayin 22 de 4 iyun RSFSR Xalq Komissarlari Soveti Diplomatik numayende rutbelerinin legv edilmesi ve onlarin RSFSR in selahiyyetli numayendeleri adlandirilmasi haqqinda ferman verdi O Rusiyanin diplomatik korpusuna munasibetde diplomatik agentlerin rutbeleri haqqinda 1815 ci il Vyana Qaydalarinin tetbiqinden imtina etmeyi nezerde tuturdu diplomatik evezine Hemcinin baxSefir KonsullarIstinadlarTamar Shulsinger What Do Diplomats Do A Student s Guide ingilis northeastern edu 07 11 2017 2022 05 06 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 02 Diplomaticheskie agenty Archived from the original on 7 July 2023 Istifade tarixi 4 May 2023 M S Ordubadi Archived from the original on 7 July 2023 Istifade tarixi 4 May 2023 Archived from the original on 4 May 2023 Istifade tarixi 4 May 2023 Xarici kecidlerDiplomat qadin