Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. (fevral 2024) |
Vyana konqresi — 1814–1815-ci illərdə keçirilmiş ümumavropa yığıncağı.
Tarixi
Vyana konqresi 1814-cü ilin sentyabrı — 1815-ci ilin iyununda fəaliyyət göstərdi. Konqresin işində Osmanlı dövləti istisna olmaqla, bütün Avropa dövlətlərinin 216 nümayəndəsi iştirak edirdi. Lakin əsas rolu İngiltərə, Rusiya və Avstriya oynayırdı. Konqresdə mərkəzi yeri Polşa — Saksoniya məsələsi tutdu. Rusiya bütün Polşa torpaqlarını, Prussiya isə Saksoniyanı birləşdirmək istəyirdi. Hər iki dövlətin güclənəcəyindən ehtiyat edən Avstriya, İngiltərə və Fransa buna mane olmaq istəyirdi. Avstriyanın xarici işlər naziri Metternix İngiltərənin Xarici İşlər naziri lord Kestleri ilə birləşərək, Saksoniyanın Prussiyaya verilməsi müqabilində kral III Fridrix Vilhelmin çara xəyanət edərək onların tərəfinə keçməsinə çalışdı. Kral bu barədə I Aleksandra məlumat verdikdə çarın necə bir vəziyyətə düşməsini təsəvvür etmək çətin deyil.
Taleyran belə bir diplomatik gərginlikdən istifadə edərək üç dövlətin — Avstriya, Fransa və İngiltərənin Rusiya və Prussiyaya qarşı ittifaqını yaratmağı təklif etdi. 1815-ci il yanvarın 3-də həmin dövlətlər arasında Vyana gizli müqaviləsi imzalandı. I Aleksandr güclü diplomatik müqavimət nəticəsində Saksoniya məsələsində güzəştə getməyə məcbur oldu. Konqresdə alman torpaqları ilə bağlı məsələyə də baxıldı və 38 alman dövlətinin (Avstriya, Prussiya və b.) iştirakı ilə "Alman ittifaqı" təşkil edildi. Konqres işini başa çatdırmağa hazırlaşdığı bir vaxtda Napoleon sürgündən qaçmağa nail oldu. 1814-cü il martın 1-də Fransaya gəldi, 20-də isə Parisə daxil oldu. Napoleon hakimiyyətini bərpa etdi və yüz günlük (1815-ci il 20 mart −28 iyun) hakimiyyət dövrü başladı.
Bu zaman diplomatiya tarixinin maraqlı hadisələrindən biri baş verdi. Napoleon tələsik Parisi tərk edən kral XVIII Lüdovikin kabinetindən 1815-ci il 3 yanvar Vyana gizli müqaviləsinin Fransaya aid nüsxəsini tapdı və onu təcili olaraq Vyanaya — I Aleksandra göndərdi. Lakin Napoleonun bu addımı son nəticədə müttəfiqlərin münasibətini poza bilmədi. I Aleksandr başlıca düşməninin məhz Napoleon olduğunu əsas götürərək birgə mübarizəyə tərəfdar oldu. 1815-ci il iyunun 15-də Vyana konqresinin son iclası keçirildi və yekun aktı imzalandı. Yekun aktının əsasını Avropanın yeni siyasi xəritəsinin müəyyənləşdirilməsi təşkil edirdi. Fransa işğallarından mərhum edildi, Belçika və Hollandiya Niderland krallığına birləşdirildi, İsveçrə konfederasiyası neytral dövlət elan edildi. İtaliyada Sardinya krallığı bərpa olundu. Müttəfiq dövlətlər — İngiltərə, Rusiya, Avstriya və Prussiya yeni torpaqlar və imtiyazlarla üstünlüklərini reallaşdıra bildi. Vyana konqresinin yekun aktına bəzi əlavələr (zəncilərlə ticarətin ləğvi və s.) əlavə edildi. Vyana konqresindən bir neçə gün sonra, 1815-ci il iyunun 18-də Napoleon Vaterloo döyüşündə qəti şəkildə məğlub edildi. Vyana konqresi ilə yaranan münasibətlər sistemi daha da möhkəmləndirildi. 1815-ci il sentyabrın 26-da Müqəddəs İttifaq adlandırılan birlik yaradıldı.
İştirakçı dövlətlər
![image]()
Rusiya İmperiyası I Aleksandr, K. V. Nesselrode və K. Razumovski;![image]()
Böyük Britaniya R. Kaslri və A. Vellinqton;![image]()
Avstriya İmperiyası , Klement Metternix- Prussiya K. A. Qardenberq
![image]()
Fransa İmperiyası Taleyran
Nəticələri
Dördlü İttifaq(Quadruple ittifaq) İngiltərə, Rusya , Avstiya və Prusiya arasında. Bu İttifaqın qurucusu Metternix idi. Bu ittifaqa bəzən Metternix ittifaqıda deyilir. Bu ittifaq Müqəddəs ittifaqın çatışmayan cəhətlərinə görə meydana cıxmışdı. Bu dörd dövlət başqa fikirlərin yayılmasını silah gücü ilə qarşısın almaqı hədəfləmişdi. Beləliklə, hər tip azadlıq hərəkatı basdırılacaqdı. Bu sistemin süquqtu İngilətərənin bu ittifaqda ayrılması ilə başladı.
Fransızların şərq sərhədi boyu dövlətlərdən baryera ucaltmaq. Tarixi Holandiya respublikası Niderland krallığı kimi bərpa olundu. Cənubi Sardinyada İtalya krallığı bərpa edildi. Reynin bütün alman solsahili Prussiyaya verildi. Kaslrinin sözlərinə görə Prussiya Mərkəzi Avropanı birləşdirən bir növ "körpü" Qərbdən Fransaya, şərqdən isə Rusiyaya qarşı bir qala idi.
1. Fransanın Napoelon dövründə tutduğu torpaqlar əlidən alınır
2. Belçika və Hollandiya torpaqları birləşdirilir və Niderland krallığı qurulur
3. Alman Konfedarsionu quruldu.(34 dövlət və 5 şəhər) .
4. İsveç və Norvec krallıqları birləşdiriləcək və İsvec-Norvec krallıqları qurulacaqdır.
5. İsveçrə 22 kantondan ibarət və tərəfsiz bir dövllət kimi saxlanılır.
6. Avstriya şərq Qaliçanı, Lombardiyanı və Venediki alır.
7. Napoleonun hakimiyyətinə son veridyi krallar yenidən taxtlarına və ölkərinə sahib olacaqlar.
8. İtalyada hökmət quruldu.
9. Varşava və Finlandiya Rusiyaya verildi.
10. Prussiya Krallığı Polşada sahib olduğu əvvəlki torpaqları dala alırdı.
11. İspanyada Bourbon krallığı bərpa edildi.
Ədəbiyyat
- 1. Дебидур А. Дипломатическая история Европы. Священный Союз от Венского до Берлинского конгресса. 1814–1878. Перев. с франц. т. I. Ростов-на-Дону, 1995.
- 2. История дипломатии, т. I. M., 1941, с.377–384.
- 3. Полное собрание законов Российской империи. Собр. первое. т.33. 1815–1816. СПб., 1830
- 4. Сорель А. Европа и французская революция. Перев. с франц. т.8. СПб., 1908. *5. Талейран. Мемуары. М., 1959
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- (fr.)[ (fr.)] 2008-10-02 at the Wayback Machine (ing.)
- Российско-австрийский договор (ing.)
- Российско-прусский договор (ing.)
- Das europäische Mächtesystem nach 1815
- kalenderblatt.de: Wiener Kongress
- Der Wiener Kongress 1815 2008-02-28 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin fevral 2024 Vyana konqresi 1814 1815 ci illerde kecirilmis umumavropa yigincagi TarixiVyana konqresi 1814 cu ilin sentyabri 1815 ci ilin iyununda fealiyyet gosterdi Konqresin isinde Osmanli dovleti istisna olmaqla butun Avropa dovletlerinin 216 numayendesi istirak edirdi Lakin esas rolu Ingiltere Rusiya ve Avstriya oynayirdi Konqresde merkezi yeri Polsa Saksoniya meselesi tutdu Rusiya butun Polsa torpaqlarini Prussiya ise Saksoniyani birlesdirmek isteyirdi Her iki dovletin gucleneceyinden ehtiyat eden Avstriya Ingiltere ve Fransa buna mane olmaq isteyirdi Avstriyanin xarici isler naziri Metternix Ingilterenin Xarici Isler naziri lord Kestleri ile birleserek Saksoniyanin Prussiyaya verilmesi muqabilinde kral III Fridrix Vilhelmin cara xeyanet ederek onlarin terefine kecmesine calisdi Kral bu barede I Aleksandra melumat verdikde carin nece bir veziyyete dusmesini tesevvur etmek cetin deyil Taleyran bele bir diplomatik gerginlikden istifade ederek uc dovletin Avstriya Fransa ve Ingilterenin Rusiya ve Prussiyaya qarsi ittifaqini yaratmagi teklif etdi 1815 ci il yanvarin 3 de hemin dovletler arasinda Vyana gizli muqavilesi imzalandi I Aleksandr guclu diplomatik muqavimet neticesinde Saksoniya meselesinde guzeste getmeye mecbur oldu Konqresde alman torpaqlari ile bagli meseleye de baxildi ve 38 alman dovletinin Avstriya Prussiya ve b istiraki ile Alman ittifaqi teskil edildi Konqres isini basa catdirmaga hazirlasdigi bir vaxtda Napoleon surgunden qacmaga nail oldu 1814 cu il martin 1 de Fransaya geldi 20 de ise Parise daxil oldu Napoleon hakimiyyetini berpa etdi ve yuz gunluk 1815 ci il 20 mart 28 iyun hakimiyyet dovru basladi Bu zaman diplomatiya tarixinin maraqli hadiselerinden biri bas verdi Napoleon telesik Parisi terk eden kral XVIII Ludovikin kabinetinden 1815 ci il 3 yanvar Vyana gizli muqavilesinin Fransaya aid nusxesini tapdi ve onu tecili olaraq Vyanaya I Aleksandra gonderdi Lakin Napoleonun bu addimi son neticede muttefiqlerin munasibetini poza bilmedi I Aleksandr baslica dusmeninin mehz Napoleon oldugunu esas goturerek birge mubarizeye terefdar oldu 1815 ci il iyunun 15 de Vyana konqresinin son iclasi kecirildi ve yekun akti imzalandi Yekun aktinin esasini Avropanin yeni siyasi xeritesinin mueyyenlesdirilmesi teskil edirdi Fransa isgallarindan merhum edildi Belcika ve Hollandiya Niderland kralligina birlesdirildi Isvecre konfederasiyasi neytral dovlet elan edildi Italiyada Sardinya kralligi berpa olundu Muttefiq dovletler Ingiltere Rusiya Avstriya ve Prussiya yeni torpaqlar ve imtiyazlarla ustunluklerini reallasdira bildi Vyana konqresinin yekun aktina bezi elaveler zencilerle ticaretin legvi ve s elave edildi Vyana konqresinden bir nece gun sonra 1815 ci il iyunun 18 de Napoleon Vaterloo doyusunde qeti sekilde meglub edildi Vyana konqresi ile yaranan munasibetler sistemi daha da mohkemlendirildi 1815 ci il sentyabrin 26 da Muqeddes Ittifaq adlandirilan birlik yaradildi Istirakci dovletler Rusiya Imperiyasi I Aleksandr K V Nesselrode ve K Razumovski Boyuk Britaniya R Kaslri ve A Vellinqton Avstriya Imperiyasi Klement Metternix Prussiya K A Qardenberq Fransa Imperiyasi TaleyranNeticeleriDordlu Ittifaq Quadruple ittifaq Ingiltere Rusya Avstiya ve Prusiya arasinda Bu Ittifaqin qurucusu Metternix idi Bu ittifaqa bezen Metternix ittifaqida deyilir Bu ittifaq Muqeddes ittifaqin catismayan cehetlerine gore meydana cixmisdi Bu dord dovlet basqa fikirlerin yayilmasini silah gucu ile qarsisin almaqi hedeflemisdi Belelikle her tip azadliq herekati basdirilacaqdi Bu sistemin suquqtu Ingileterenin bu ittifaqda ayrilmasi ile basladi Fransizlarin serq serhedi boyu dovletlerden baryera ucaltmaq Tarixi Holandiya respublikasi Niderland kralligi kimi berpa olundu Cenubi Sardinyada Italya kralligi berpa edildi Reynin butun alman solsahili Prussiyaya verildi Kaslrinin sozlerine gore Prussiya Merkezi Avropani birlesdiren bir nov korpu Qerbden Fransaya serqden ise Rusiyaya qarsi bir qala idi 1 Fransanin Napoelon dovrunde tutdugu torpaqlar eliden alinir 2 Belcika ve Hollandiya torpaqlari birlesdirilir ve Niderland kralligi qurulur 3 Alman Konfedarsionu quruldu 34 dovlet ve 5 seher 4 Isvec ve Norvec kralliqlari birlesdirilecek ve Isvec Norvec kralliqlari qurulacaqdir 5 Isvecre 22 kantondan ibaret ve terefsiz bir dovllet kimi saxlanilir 6 Avstriya serq Qalicani Lombardiyani ve Venediki alir 7 Napoleonun hakimiyyetine son veridyi krallar yeniden taxtlarina ve olkerine sahib olacaqlar 8 Italyada hokmet quruldu 9 Varsava ve Finlandiya Rusiyaya verildi 10 Prussiya Kralligi Polsada sahib oldugu evvelki torpaqlari dala alirdi 11 Ispanyada Bourbon kralligi berpa edildi Edebiyyat1 Debidur A Diplomaticheskaya istoriya Evropy Svyashennyj Soyuz ot Venskogo do Berlinskogo kongressa 1814 1878 Perev s franc t I Rostov na Donu 1995 2 Istoriya diplomatii t I M 1941 s 377 384 3 Polnoe sobranie zakonov Rossijskoj imperii Sobr pervoe t 33 1815 1816 SPb 1830 4 Sorel A Evropa i francuzskaya revolyuciya Perev s franc t 8 SPb 1908 5 Talejran Memuary M 1959IstinadlarHemcinin baxAvropa KonsertiXarici kecidler fr fr 2008 10 02 at the Wayback Machine ing Rossijsko avstrijskij dogovor ing Rossijsko prusskij dogovor ing Das europaische Machtesystem nach 1815 kalenderblatt de Wiener Kongress Der Wiener Kongress 1815 2008 02 28 at the Wayback Machine