Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Baltik yolu (est. Balti kett, yəni Baltik zənciri; latış. Baltijas ceļš, lit. Baltijos kelias) — SSRİ-nin baltikyanı ölkələrində 23 avqust 1989-cu ildə keçirilən dinc aksiya.
Litva, Latviya və Estoniya sakinləri Tallin, Riqa və Vilnüsü birləşdirən 600 km uzunluğunda canlı zəncir yaratmışdılar. Aksiyada 2 milyona yaxın insan, yəni 3 baltikyanı ölkənin o dövrdəki ümumi əhalisinin 25%-i iştirak etmişdir. Bu aksiya Molotov-Ribbentrop paktının imzalanmasının 50 illiyi münasibətilə təşkil olunmuşdu və dünya ictimaiyyətinin diqqətini Baltikyanı ölkələrin statusunu dəyişən tarixi hadisələrə yönəltmək məqsədi daşıyırdı. Həmin pakta və ona əlavə olunan məxfi protokola görə, SSRİ və Üçüncü Reyx Avropadakı nüfuz dairələrini müəyyən edirdilər: Latviya, Estoniya, Finlandiya, Polşa və Bessarabiyanın şərq vilayətləri SSRİ-yə, Litva və qərbi Polşa isə Almaniyanın nəzarətinə keçirdi.
"Baltik yolu" baltikyanı xalqların SSRİ-dən ayrılmaq istəyini, onların bu yoldakı həmrəyliyini bütün dünyaya nümayiş etdirdi və müstəqillik uğrunda mübarizə aparan baltikyanı ölkələrdə özünəinamın artmasını göstərdi. Aksiyanın təşkilatçıları , Latviya Xalq Cəbhəsi və Litvada "" təşkilatı idi.
SSRİ rəhbərliyi bu aksiyaya yalnız çoxsaylı bəyanatlarla münasibət bildirməklə kifayətləndi və respublikalar arasındakı əlaqələrin möhkəmləndirilməsi üçün real addımlar atılmadı. Nəticədə aksiyadan 6 ay sonra sovet respublikaları arasında ilk olaraq Litva SSRİ-nin tərkibindən çıxdığını bəyan etdi.
Tarixi zəmin
Baltika ölkələri
 |  | |
Litvanın Baltik yolunun 10 illiyinə həsr olunmuş 50 lit nominallı xatirə sikkəsi | ||
1989-cu ilədək SSRİ Molotov-Ribbentrop paktının məxfi protokolunun mövcudluğunu qəbul etmirdi. Baxmayaraq ki, bu protokol Nürnberq prosesi zamanı aşkarlanmışdı və qərb ölkələrində geniş işıqlandırılırdı. Bundan əlavə, SSRİ baltikyanı respublikaların işğal olunması fikrini rədd edərək iddia edirdi ki, onlar bu ölkələrin xalqları tərəfindən seçilmiş qanuni hökumətlərin müraciətlərinə əsasən könüllü şəkildə SSRİ-nin tərkibinə daxil olublar.
Sovet rəhbərliyinin münasibəti
15 avqust 1989-cu ildə Estoniyada fəhlələrin tətil keçirmələrinə cavab olaraq "Pravda" qəzetində dərc olunan məqalədə onlar Sovet İttifaqının ali maraqlarına deyil, "dar milliyyətçi maraqlara" xidmət edən "ekstremistlərin" rəhbərliyi altında "isteriya" nümayiş etdirməkdə ittiham olunurdular.
18 avqustda "Pravda" qəzeti 26-cı çağırış SSRİ Xalq deputatları Qurultayının sədri Molotov-Ribbentrop paktına həsr olunmuş geniş müsahibə dərc etdi. O, paktın və ona əlavə edilmiş məxfi protokolun mövcudluğunu təsdiq etməklə yanaşı, onu pisləyirdi, lakin bu paktın baltikyanı ölkələrin Sovet İttifaqına daxil olmalarına heç cür təsir göstərmədiyini bildirirdi. Beləliklə, Yakovlev paktın məxfi protokolunun mövcudluğunu qəbul etməklə SSRİ-nin yeni rəsmi mövqeyini açıqlamış oldu, lakin respublikaların 1940-cı ildə işğal olunmaları faktını inkar edirdi.
Lakin faktların bu cür şərhi Baltikyanı ölkələri qane etmirdi və 22 avqustda Litva SSR Ali Soveti SSRİ-nin ünvanına tənqidlərlə çıxış edərək onu baltikyanı ölkələrin zorakı yolla işğal olunmasında ittiham etdi və Molotov-Ribbentrop paktının bu ölkələrin İttifaqa daxil edilməsi ilə birbaşa əlaqəli olduğunu bəyan etdi.
Aksiyanın gedişi
Aksiyada iştirak etmək istəyənlər öz nəqliyyat vasitələri ilə yanaşı, həm də dövlət orqanları və ictimai təşkilatlar tərəfindən təşkil edilən avtobuslarla gəlirdilər. İştirak etmək istəyən, lakin əsas halqaya qoşula bilməyənlərdən ibarət ayrıca bir zəncir, Kaunas-Ukmerqe zənciri yaradıldı.
An-2 təyyarələrindən insanların üzərinə gül-çiçək səpilirdi.
Xatirə
2009-cu ildə YUNESKO bu aksiyanı qeyri-zorakı mübarizə fenomeni kimi tanıdı və onun haqda olan sənədli materialları "Dünyanın yaddaşı" beynəlxalq registrinə daxil etmək barədə qərar qəbul etdi.
2013-cü ilin avqustunda Estoniyada litvalı heykəltaraş Gitenis Umbrasas tərəfindən yaradılmış Baltik zənciri abidəsi açıldı.
Hadisələrin videoxronikası
- Hadisələrin videoxronikası — Litva, Latviya, Estoniya
- Latviyada çəkilmiş video
- Estoniyada çəkilmiş video
Xarici keçidlər
- Начало «Балтийского пути» // Радио Свобода — «Продолжение политики», 25 августа 2014
- balticway.net — The Baltic Way (ing.)
İstinadlar
- Thirty-Five Documentary Properties Added to UNESCO’s Memory of the World Register 2013-05-24 at the Wayback Machine (ing.)
- В Эстонии откроют монумент Балтийской цепи 2013-08-19 at the Wayback Machine Delfi, 16 августа 2013
- Мэры трех балтийских столиц вспоминали события августа 1989 года 2013-08-25 at the Wayback Machine // «Актуальная камера», 20.08.2013
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Baltik yolu est Balti kett yeni Baltik zenciri latis Baltijas cels lit Baltijos kelias SSRI nin baltikyani olkelerinde 23 avqust 1989 cu ilde kecirilen dinc aksiya Litva SSR deki aksiya istirakcilari Litva Latviya ve Estoniya sakinleri Tallin Riqa ve Vilnusu birlesdiren 600 km uzunlugunda canli zencir yaratmisdilar Aksiyada 2 milyona yaxin insan yeni 3 baltikyani olkenin o dovrdeki umumi ehalisinin 25 i istirak etmisdir Bu aksiya Molotov Ribbentrop paktinin imzalanmasinin 50 illiyi munasibetile teskil olunmusdu ve dunya ictimaiyyetinin diqqetini Baltikyani olkelerin statusunu deyisen tarixi hadiselere yoneltmek meqsedi dasiyirdi Hemin pakta ve ona elave olunan mexfi protokola gore SSRI ve Ucuncu Reyx Avropadaki nufuz dairelerini mueyyen edirdiler Latviya Estoniya Finlandiya Polsa ve Bessarabiyanin serq vilayetleri SSRI ye Litva ve qerbi Polsa ise Almaniyanin nezaretine kecirdi Baltik yolu baltikyani xalqlarin SSRI den ayrilmaq isteyini onlarin bu yoldaki hemreyliyini butun dunyaya numayis etdirdi ve musteqillik ugrunda mubarize aparan baltikyani olkelerde ozuneinamin artmasini gosterdi Aksiyanin teskilatcilari Latviya Xalq Cebhesi ve Litvada teskilati idi SSRI rehberliyi bu aksiyaya yalniz coxsayli beyanatlarla munasibet bildirmekle kifayetlendi ve respublikalar arasindaki elaqelerin mohkemlendirilmesi ucun real addimlar atilmadi Neticede aksiyadan 6 ay sonra sovet respublikalari arasinda ilk olaraq Litva SSRI nin terkibinden cixdigini beyan etdi Tarixi zeminBaltika olkeleri Litvanin Baltik yolunun 10 illiyine hesr olunmus 50 lit nominalli xatire sikkesi 1989 cu iledek SSRI Molotov Ribbentrop paktinin mexfi protokolunun movcudlugunu qebul etmirdi Baxmayaraq ki bu protokol Nurnberq prosesi zamani askarlanmisdi ve qerb olkelerinde genis isiqlandirilirdi Bundan elave SSRI baltikyani respublikalarin isgal olunmasi fikrini redd ederek iddia edirdi ki onlar bu olkelerin xalqlari terefinden secilmis qanuni hokumetlerin muracietlerine esasen konullu sekilde SSRI nin terkibine daxil olublar Sovet rehberliyinin munasibeti Insanlar ozleri ile kicik radioqebulediciler goturmusduler ve onu zencirin duzulus vaxtini deqiq mueyyenlesdirmek ucun istifade edirdiler 15 avqust 1989 cu ilde Estoniyada fehlelerin tetil kecirmelerine cavab olaraq Pravda qezetinde derc olunan meqalede onlar Sovet Ittifaqinin ali maraqlarina deyil dar milliyyetci maraqlara xidmet eden ekstremistlerin rehberliyi altinda isteriya numayis etdirmekde ittiham olunurdular 18 avqustda Pravda qezeti 26 ci cagiris SSRI Xalq deputatlari Qurultayinin sedri Molotov Ribbentrop paktina hesr olunmus genis musahibe derc etdi O paktin ve ona elave edilmis mexfi protokolun movcudlugunu tesdiq etmekle yanasi onu pisleyirdi lakin bu paktin baltikyani olkelerin Sovet Ittifaqina daxil olmalarina hec cur tesir gostermediyini bildirirdi Belelikle Yakovlev paktin mexfi protokolunun movcudlugunu qebul etmekle SSRI nin yeni resmi movqeyini aciqlamis oldu lakin respublikalarin 1940 ci ilde isgal olunmalari faktini inkar edirdi Lakin faktlarin bu cur serhi Baltikyani olkeleri qane etmirdi ve 22 avqustda Litva SSR Ali Soveti SSRI nin unvanina tenqidlerle cixis ederek onu baltikyani olkelerin zoraki yolla isgal olunmasinda ittiham etdi ve Molotov Ribbentrop paktinin bu olkelerin Ittifaqa daxil edilmesi ile birbasa elaqeli oldugunu beyan etdi Aksiyanin gedisiAksiyada istirak etmek isteyenler oz neqliyyat vasiteleri ile yanasi hem de dovlet orqanlari ve ictimai teskilatlar terefinden teskil edilen avtobuslarla gelirdiler Istirak etmek isteyen lakin esas halqaya qosula bilmeyenlerden ibaret ayrica bir zencir Kaunas Ukmerqe zenciri yaradildi An 2 teyyarelerinden insanlarin uzerine gul cicek sepilirdi XatireVilnusdeki Baltik yolu abidesi 2009 cu ilde YUNESKO bu aksiyani qeyri zoraki mubarize fenomeni kimi tanidi ve onun haqda olan senedli materiallari Dunyanin yaddasi beynelxalq registrine daxil etmek barede qerar qebul etdi 2013 cu ilin avqustunda Estoniyada litvali heykeltaras Gitenis Umbrasas terefinden yaradilmis Baltik zenciri abidesi acildi Hadiselerin videoxronikasiHadiselerin videoxronikasi Litva Latviya Estoniya Latviyada cekilmis video Estoniyada cekilmis videoXarici kecidlerNachalo Baltijskogo puti Radio Svoboda Prodolzhenie politiki 25 avgusta 2014 balticway net The Baltic Way ing IstinadlarThirty Five Documentary Properties Added to UNESCO s Memory of the World Register 2013 05 24 at the Wayback Machine ing V Estonii otkroyut monument Baltijskoj cepi 2013 08 19 at the Wayback Machine Delfi 16 avgusta 2013 Mery treh baltijskih stolic vspominali sobytiya avgusta 1989 goda 2013 08 25 at the Wayback Machine Aktualnaya kamera 20 08 2013