Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Nikaraqua (rəsmi adı: Nikaraqua Respublikası) — Mərkəzi Amerikada dövlət. Sahəsi (129,495 km²). Ölkə, şimaldan Honduras, cənubdan Kosta-Rika ilə həmsərhəddir. Ölkə qərbdən Sakit okean, şərqdən isə Karib dənizi ilə əhatə olunmuşdur. Ən böyük gölü Nikaraqua gölüdür. 11 ilə 14 dərəcə şimal paralelləri arasında yerləşən Nikaraquanın paytaxtı Manaqua şəhəridir. Ölkə əhalisinin təxminən 1/5-i bu şəhərdə yaşayır. Nikaraquanın prezidenti 2008-ci ildən Daniel Orteqodur.
| Nikaraqua | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| isp. República de Nicaragua | |||||
| |||||
| isp. En Dios Confiamos | |||||
| Himn: isp. "Hail to Thee, Nicaragua" | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Manaqua | ||||
| İdarəetmə forması | Respublika | ||||
| Prezident | Daniel Orteqa | ||||
| Sahəsi | Dünyada 97-ci | ||||
| • Ümumi | 130.375 km² km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 7,14 | ||||
| • Əhali |
| ||||
| İnternet domeni | .ni | ||||
| NI | |||||
| BOK kodu | NCA | ||||
| Telefon kodu | +505 | ||||
| Saat qurşaqları | |||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
1502-ci ildə Xristofor Kolumb tərəfindən Nikaraqua sahilləri kəşf edildiyi vaxt ölkədə kimi bir çox yerli qəbilə var idi. İşğalçılar Francisco Hernandez də Kordova, Qranada və Leonda 1524-cü ildə bir yerləşmə mərkəzləri qurdu. XVII və XVIII əsrlərdə İspanlar Nikaraquanın böyük hissəsini müstəmləkə halına gətirildi.
1821-ci ildə müstəqilliyini qazanan Nikaraqua, bir müddət Meksika ilə daha sonra Orta Amerika Birləşmiş Əyalət ilə birləşdi. Nəhayət 1838-ci ilin müstəqil ayrı bir respublika oldu.
Amerika Birləşmiş Ştatları Dəniz Qüvvələri, 20-ci əsrin əvvələrində son olaraq 1926-cı və 1933-ci illəri arasında olmaq üzrə dəfələrlə ölkəni işğal etdi.
ABŞ birliyinin 1925-ci ildə çəkilməsinin dərhal ardından bir vətəndaş müharibəsi baş verdi. Liberal öndər Cesar Augusto Sandino silahlı mübarizəni davam etdirərkən, digər Liberal rəhbərlər ABŞ nəzarətində ediləcək seçkilərə qatılmağı qəbul etdilər. 1928 və 1932-dəki seçkilərin ikisini də liberal namizədlər qazandı. Bu vaxt, ABŞ zabitlərinin nəzarəti altında adlı bir əsgəri birlik yaradıldı. ABŞ qüvvələrinin 1933-cü ildə ölkəni tərk etmək üzərinə Sandino da silahlı mübarizəni buraxdı.
Milli Gözətçiləri komandiri Anastasio Somoza Garcia 1934-də Sandino'nu öldürdərək liberal prezident Sacasa'yı hakimiyyətdən uzaqlaşdırdı. 1936-cı ildə özünü prezident seçdirdi və əlində topladığı geniş səlahiyyətlərlə təzyiqçi bir rəhbərlik qurdu. Somoza Garcia'nin 1956-cı ildə öldürülməsindən sonra prezidentliyə oğlu Luis Somoza Debayle gətirildi. 1962-ci ildə Somoza rejimini hədəf alan ən böyük müxalifət qruplarından (FSLN) Sandinista Milli Qurtuluş Cəbhəsi partizan təşkilatı ortaya çıxdı. Luis Somoza'nın 1967-ci ildə ürək böhranı keçirərək ölməsinin ardından qardaşı Anastasio Somoza Debayle başçı oldu. 1972-ci ildə Managua'da 6 min adamın ölümünə və 300 min adamın evsiz qalmasına gətirib çıxaran zəlzələ səbəbiylə göndərilən beynəlxalq yardımları əl altından özünün və ailəsinin hesablarına köçürdüyü ortaya çıxdı. 1974-cü ildə də konstitusiyanı dəyişdirərək ikinci dəfə prezident seçilməsini təmin etdi. Eyni dövrdə, partizan döyüşündə əhəmiyyətli itkilərə məruz qalan Sandinistalar (FSLN), bu inkişaf üzərinə liberal dairələr və orta siniflə ittifaqa yönəldilər. Yanvar 1978-ci ildə, Demokratik Qurtuluş Birliyi (UDEL) adlı güclü bir müxalifət hərəkatının lideri olan jurnalist Pedro Joaquin Chamorro'nun öldürülməsiylə bir ümumi tətil dalğası və məşhur şiddət hərəkətləri başladı. Yenidən silahlı mübarizəyə başlayan Sandinistalar, bütün əhəmiyyətli şəhərləri ələ keçirdikdən sonra paytaxt Managua'yı da əhatə edərək 17 İyul 1979-cu ildə 45 illik Somoza rejiminə son verdilər.
Yeni rəhbərlik Somoza ailəsinin mülklərini kamulaştırırak; bir dizi dövlətləşdirməyə giriş idi və sosialist ölkələrlə yaxın münasibətlər qurdu. Bunun üzərinə ABŞ, Nikaragua'ya etdiyi iqtisadi sanksiyası kəsərək rəhbərliyə qarşı partizan mübarizəsi aparan sağçı Contra'lara geniş diametrli dəstək verməyə başladı. İqtisadiyyatı ağır bir böhrana girən Nikaraguanın bəzi Mərkəzi Amerika ölkələri ilə əlaqələri də pozdu. Fevral 1989 Orta Amerika ölkələri başçılarının Əl Salvadorda etdiyi yığıncaqda sərbəst seçkilərdə gedilməsi və Somozaya bağlı Milli Keşikçilər təşkilatında vəzifə etmiş 1,900 qədər məhkumun sərbəst buraxılması karşılığnda contra birliklərinin paylanması mövzusunda razılaşmağa çatıldı. Eyni il, mətbuat azadlığını zəmanət altına alan və seçki sistemini yenidən təşkil qanunlar çıxarıldı. Yenə eyni il ABŞ Nikaraqua'ya qarşı beş ildir tətbiq etdiyi embarqonu qaldırdı.
1990-cı ildə edilən sərbəst seçkilərdə Milli müxalifət Birliyi (UNO) Milli Məclisdəki 92 kürsüdən 51'ini qazandı və UNO'nun namizədi Violeto Barrios də Chamorro prezident oldu.1996 və 2001-ci il seçkilərdə də Konstitusiyacı Liberal Partiya (PLC), FSLN ' ye qarşı üstünlük təmin etdi. Noyabr 2006-cı ildə keçirilən prezident seçkisində Daniel Ortega yüzdə 37.99 səslə, 17 il aradan sonra prezident vəzifəsinə gətirildi.
Coğrafiyası
Nikaraqua 130.967 km 2 (50.567 kv mil) ərazini tutur və bu da İngiltərədən bir qədər böyükdür. Nikaraqua üç fərqli coğrafi bölgəyə malikdir: Sakit okean düzənlikləri-İspan kolonistlərinin məskunlaşdığı məhsuldar vadilər, Amerrisk Dağları (Şimal-Mərkəzi yüksəkliklər) və Sivrisinek Sahili (Atlantik ovalığı/Karib ovalığı). Atlantik Sahilinin aşağı düzənlikləri ərazilərdə 97 km (60 mil) genişlikdədir. Təbii sərvətləri üçün uzun müddət istismar edilmişdir. Nikaraquanın Sakit Okean tərəfində Mərkəzi Amerikanın ən böyük iki şirin su gölü — Manaqua Gölü və Nikaraqua gölü var. Bu gölləri əhatə edən və Fonseka körfəzinin rift vadisi boyunca şimal -qərbinə qədər uzanan münbit ovalıq düzənliklərdir, torpağı mərkəzi yüksəkliklərin yaxınlıqdakı vulkanlarından küllə zənginləşdirilmişdir. Nikaraquanın bol bioloji əhəmiyyətli və bənzərsiz ekosistemləri vardır. Nikaraqua fosil yanacaqlardan daha az asılı olmaq üçün səylər göstərdi və 2020-ci ilə qədər enerjisinin 90% -ni bərpa olunan mənbələrdən əldə etməyi gözləyir. Nikaraqua COP21 -də INDC -yə girməyən nadir ölkələrdən idi. Nikaraqua əvvəlcə Paris İqlim Sazişinə qatılmamağı seçdi, çünki ayrı -ayrı ölkələr tərəfindən qlobal temperatur artımını məhdudlaşdırmaq üçün "daha çox hərəkət tələb olunduğunu" hiss etdi. Lakin 2017-ci ilin oktyabrında Nikaraqua müqaviləyə qoşulma qərarı verdi. 22 Noyabr 2017-ci ildə bu sazişi ratifikasiya etdi. Nikaraquanın təxminən beşdə biri milli parklar, təbiət qoruqları və bioloji qoruqlar kimi qorunan ərazilər olaraq təyin edilmişdir. Ölkə, 2019 Meşə Mənzərəsi Bütövlüyü İndeksi 3.63/10 orta hesabla 172 ölkə arasında dünya miqyasında 146-cı sırada yer alır. Geofiziki cəhətdən Nikaraqua Mərkəzi Amerikanın altındakı bir okeanik tektonik plitə olan Karib Plitələri və Kokos Plitəsi ilə əhatə olunmuşdur. Mərkəzi Amerika əsas subduksiya zonası olduğundan, Nikaraqua Mərkəzi Amerika Vulkanik Qövsünün çox hissəsinə ev sahibliyi edir.
Dövlət quruluşu
Nikaraqua — respublikadır. Ölkə 17 inzibati rayonlara bölünmüşdür. Ali qanunverici hakimiyyət orqanı — Milli Assambleyadır. Ölkədə bir çox siyasi partiyalar fəaliyyət göstərir. Ən nüfuzlu siyasi partiyalar: Sandino adına Milli Azadlıq Cəbhəsi, İnqilabın vətənpərvərlər Cəbhəsi, Konservativ-Demokratik Partiya, Müstəqil Liberal Partiya və başqalarıdır.
Əhalisi
Əhalinin 87 faizi nikaraqualılardır. Digər mələz qruplar Zambolar (Afrikalı-Yerli qarışığı) və Mulattolardır (Avropalı-Afrikalı qarışığı). Ümumi əhali içindəki nisbətləri ancaq 5% olan Amerika Yerliləri hal-hazırda yalnız Sumo, Miskito və Ramakiye qəbilələrini tutur.Nüfusun böyük qisimi qərb sahilində yaşayır.Kəndlərdə yaşayanların cəmi əhali içindəki nisbəti 54%-dir. 2015-ci ildə əhalinin təxmini sayı — 6 140 min nəfərdir.
Nikaraquada 1960-cı ildə 1,5 mln. nəfər əhali yaşadığı halda, 1980-cı ildə 2,9 mln. nəfər, 2007-ci ildə isə bu göstərici 5,0 mln. nəfərə çatmışdır. Son 40 ildə demək olar ki, ölkənin əhalisi 3 dəfə artmışdır.
Əhalinin təbii artımı yüksəkdir. Hər min nəfərə görə doğulanların sayı 33, ölənlərin sayı 7 nəfər, təbii artım isə 26 nəfərdir (2007-ci il). Nikaraquada əhali ərazi üzrə qeyri-bərabər yerləşir. Ölkədə əhalinin orta sıxlığı bir kv km-ə 38,5 nəfər təşkil edir. Əhalinin 80%-i ölkənin qərbində Nikaraqua çökəkliyində və Sakit okeanı sahilində yerləşir. Əhalinin 70%-i metislərdən, 16%-i avropalılardan, 9%-i afrikalılardan, 5%-i isə hindulardan ibarətdir. Dövlət dili — ispan dilidir. Dindarların 80%-i katolik, 10%-i isə protestantdır. Nikaraquada orta həyat ömrü: kişilər üçün – 61il, qadmlar üçün isə 67 il təşkil edir. Urbanizasiyanın səviyyəsi yüksəkdir. Ölkə əhalisinin 60%-i şəhərlərdə yaşayır. Nikaraquada əhalisi 100 min nəfərdən artıq olan dörd şəhər vardır. Bu 25 şəhərlərdən ən böyüyü ölkənin paytaxtı – Manaqua şəhəridir. Onun əhalisi 1,3 mln. nəfərdir. Ölkənin 2-ci şəhəri əhalisi 560 min nəfər olan Leon şəhəridir. İspanlar XVI əsrdə Manaqua şəhərinin əsasını köçürülmüş hindu məskəninin yerində qoymuşlar. Manaqua şəhəri ölkənin siyasi, inzibati, maliyyə və mədəniyyət mərkəzidir. Şəhər Manaqua gölünüa cənub-şərq sahilində, Panamerika şose yolunun kənarındadır. Dəniz və avtomobil yollan qovşağıdır. Şəhərin kənarında beynəlxalq əhəmiyyətli Las-Mersedes aeroportu yerləşir. Ölkənin qərbində yerləşən Leon şəhəri eyni adlı departamentin inzibati mərkəzidir. Dəmir və avtomobil yolları qovşağıdır. Şəhərdə sənaye müəssisələri ilə yanaşı milli universitet və qədim tarixi-memarlıq abidələri vardır. Leon şəhəri 1524-cü ildə salınmışdır. XIX əsrin ortalarına qədər Nikaraquanın paytaxtı olmuşdur.
İqtisadiyyatı
Nikaraqua böyük ölçüdə kənd təsərrüfatına və xidmət sektorlarına əsaslanan və inkişaf etməkdə olan bir dövlətdir. Kənd təsərrüfatı məhsulları cəmi ixracat içində yüzdə 60'lıq bir paya malikdir (banan, qəhvə, şəkər, mal əti və tütün) .1980-ci illərdə ölkədə baş verən daxili çəkişmələr, infrastruktur təsislərinə böyük ölçüdə zərər verdi. ABŞ-nin, Sandinista rəhbərliyi əsnasında tətbiq etdiyi iqtisadi embarqo səbəbiylə, 1980 inflyasiya nisbəti 13,500% 'e (1988) qədər çatdı. 1990-cı illərdə edilən özəlləşdirmə nəticəsində inflyasiya nisbəti tək saylı evlərə şamil edilmişdir. Xalqın yarıya yaxını yoxsulluq sərhədinin altında yaşayır və Qərb Yarımkürəsinin ən yoxsul ölkələrindəndir.
İsraillə olan münasibətlər
Qəzzaya ediləcək kömək üçün yola çıxan yardım gəmilərinə etdiyi qanlı basqın sonrası, İsrail ilə olan bütün diplomatik əlaqələrinə son vermişdir.
 | Nikaraqua ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
- World Bank Open Data. Dünya Bankı.
- http://chartsbin.com/view/edr.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Nikaraqua resmi adi Nikaraqua Respublikasi Merkezi Amerikada dovlet Sahesi 129 495 km Olke simaldan Honduras cenubdan Kosta Rika ile hemserheddir Olke qerbden Sakit okean serqden ise Karib denizi ile ehate olunmusdur En boyuk golu Nikaraqua goludur 11 ile 14 derece simal paralelleri arasinda yerlesen Nikaraquanin paytaxti Manaqua seheridir Olke ehalisinin texminen 1 5 i bu seherde yasayir Nikaraquanin prezidenti 2008 ci ilden Daniel Orteqodur Nikaraquaisp Republica de NicaraguaBayraq Gerbisp En Dios ConfiamosHimn isp Hail to Thee Nicaragua source source track track track track Resmi dilleri ispan diliPaytaxt Manaqua 12 09 sm e 86 16 s u Idareetme formasi RespublikaPrezident Daniel OrteqaSahesi Dunyada 97 ci Umumi 130 375 km km Su sahesi 7 14 Ehali 6 217 581 nef 2017 Internet domeni niNIBOK kodu NCATelefon kodu 505Saat qursaqlari UTC 06 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarNikaraquaTarixiEsas meqale 1502 ci ilde Xristofor Kolumb terefinden Nikaraqua sahilleri kesf edildiyi vaxt olkede kimi bir cox yerli qebile var idi Isgalcilar Francisco Hernandez de Kordova Qranada ve Leonda 1524 cu ilde bir yerlesme merkezleri qurdu XVII ve XVIII esrlerde Ispanlar Nikaraquanin boyuk hissesini mustemleke halina getirildi 1821 ci ilde musteqilliyini qazanan Nikaraqua bir muddet Meksika ile daha sonra Orta Amerika Birlesmis Eyalet ile birlesdi Nehayet 1838 ci ilin musteqil ayri bir respublika oldu Amerika Birlesmis Statlari Deniz Quvveleri 20 ci esrin evvelerinde son olaraq 1926 ci ve 1933 ci illeri arasinda olmaq uzre defelerle olkeni isgal etdi ABS birliyinin 1925 ci ilde cekilmesinin derhal ardindan bir vetendas muharibesi bas verdi Liberal onder Cesar Augusto Sandino silahli mubarizeni davam etdirerken diger Liberal rehberler ABS nezaretinde edilecek seckilere qatilmagi qebul etdiler 1928 ve 1932 deki seckilerin ikisini de liberal namizedler qazandi Bu vaxt ABS zabitlerinin nezareti altinda adli bir esgeri birlik yaradildi ABS quvvelerinin 1933 cu ilde olkeni terk etmek uzerine Sandino da silahli mubarizeni buraxdi Milli Gozetcileri komandiri Anastasio Somoza Garcia 1934 de Sandino nu oldurderek liberal prezident Sacasa yi hakimiyyetden uzaqlasdirdi 1936 ci ilde ozunu prezident secdirdi ve elinde topladigi genis selahiyyetlerle tezyiqci bir rehberlik qurdu Somoza Garcia nin 1956 ci ilde oldurulmesinden sonra prezidentliye oglu Luis Somoza Debayle getirildi 1962 ci ilde Somoza rejimini hedef alan en boyuk muxalifet qruplarindan FSLN Sandinista Milli Qurtulus Cebhesi partizan teskilati ortaya cixdi Luis Somoza nin 1967 ci ilde urek bohrani kecirerek olmesinin ardindan qardasi Anastasio Somoza Debayle basci oldu 1972 ci ilde Managua da 6 min adamin olumune ve 300 min adamin evsiz qalmasina getirib cixaran zelzele sebebiyle gonderilen beynelxalq yardimlari el altindan ozunun ve ailesinin hesablarina kocurduyu ortaya cixdi 1974 cu ilde de konstitusiyani deyisdirerek ikinci defe prezident secilmesini temin etdi Eyni dovrde partizan doyusunde ehemiyyetli itkilere meruz qalan Sandinistalar FSLN bu inkisaf uzerine liberal daireler ve orta sinifle ittifaqa yoneldiler Yanvar 1978 ci ilde Demokratik Qurtulus Birliyi UDEL adli guclu bir muxalifet herekatinin lideri olan jurnalist Pedro Joaquin Chamorro nun oldurulmesiyle bir umumi tetil dalgasi ve meshur siddet hereketleri basladi Yeniden silahli mubarizeye baslayan Sandinistalar butun ehemiyyetli seherleri ele kecirdikden sonra paytaxt Managua yi da ehate ederek 17 Iyul 1979 cu ilde 45 illik Somoza rejimine son verdiler Yeni rehberlik Somoza ailesinin mulklerini kamulastirirak bir dizi dovletlesdirmeye giris idi ve sosialist olkelerle yaxin munasibetler qurdu Bunun uzerine ABS Nikaragua ya etdiyi iqtisadi sanksiyasi keserek rehberliye qarsi partizan mubarizesi aparan sagci Contra lara genis diametrli destek vermeye basladi Iqtisadiyyati agir bir bohrana giren Nikaraguanin bezi Merkezi Amerika olkeleri ile elaqeleri de pozdu Fevral 1989 Orta Amerika olkeleri bascilarinin El Salvadorda etdiyi yigincaqda serbest seckilerde gedilmesi ve Somozaya bagli Milli Kesikciler teskilatinda vezife etmis 1 900 qeder mehkumun serbest buraxilmasi karsilignda contra birliklerinin paylanmasi movzusunda razilasmaga catildi Eyni il metbuat azadligini zemanet altina alan ve secki sistemini yeniden teskil qanunlar cixarildi Yene eyni il ABS Nikaraqua ya qarsi bes ildir tetbiq etdiyi embarqonu qaldirdi 1990 ci ilde edilen serbest seckilerde Milli muxalifet Birliyi UNO Milli Meclisdeki 92 kursuden 51 ini qazandi ve UNO nun namizedi Violeto Barrios de Chamorro prezident oldu 1996 ve 2001 ci il seckilerde de Konstitusiyaci Liberal Partiya PLC FSLN ye qarsi ustunluk temin etdi Noyabr 2006 ci ilde kecirilen prezident seckisinde Daniel Ortega yuzde 37 99 sesle 17 il aradan sonra prezident vezifesine getirildi CografiyasiNikaraqua 130 967 km 2 50 567 kv mil erazini tutur ve bu da Ingiltereden bir qeder boyukdur Nikaraqua uc ferqli cografi bolgeye malikdir Sakit okean duzenlikleri Ispan kolonistlerinin meskunlasdigi mehsuldar vadiler Amerrisk Daglari Simal Merkezi yukseklikler ve Sivrisinek Sahili Atlantik ovaligi Karib ovaligi Atlantik Sahilinin asagi duzenlikleri erazilerde 97 km 60 mil genislikdedir Tebii servetleri ucun uzun muddet istismar edilmisdir Nikaraquanin Sakit Okean terefinde Merkezi Amerikanin en boyuk iki sirin su golu Manaqua Golu ve Nikaraqua golu var Bu golleri ehate eden ve Fonseka korfezinin rift vadisi boyunca simal qerbine qeder uzanan munbit ovaliq duzenliklerdir torpagi merkezi yuksekliklerin yaxinliqdaki vulkanlarindan kulle zenginlesdirilmisdir Nikaraquanin bol bioloji ehemiyyetli ve benzersiz ekosistemleri vardir Nikaraqua fosil yanacaqlardan daha az asili olmaq ucun seyler gosterdi ve 2020 ci ile qeder enerjisinin 90 ni berpa olunan menbelerden elde etmeyi gozleyir Nikaraqua COP21 de INDC ye girmeyen nadir olkelerden idi Nikaraqua evvelce Paris Iqlim Sazisine qatilmamagi secdi cunki ayri ayri olkeler terefinden qlobal temperatur artimini mehdudlasdirmaq ucun daha cox hereket teleb olundugunu hiss etdi Lakin 2017 ci ilin oktyabrinda Nikaraqua muqavileye qosulma qerari verdi 22 Noyabr 2017 ci ilde bu sazisi ratifikasiya etdi Nikaraquanin texminen besde biri milli parklar tebiet qoruqlari ve bioloji qoruqlar kimi qorunan eraziler olaraq teyin edilmisdir Olke 2019 Mese Menzeresi Butovluyu Indeksi 3 63 10 orta hesabla 172 olke arasinda dunya miqyasinda 146 ci sirada yer alir Geofiziki cehetden Nikaraqua Merkezi Amerikanin altindaki bir okeanik tektonik plite olan Karib Pliteleri ve Kokos Plitesi ile ehate olunmusdur Merkezi Amerika esas subduksiya zonasi oldugundan Nikaraqua Merkezi Amerika Vulkanik Qovsunun cox hissesine ev sahibliyi edir Dovlet qurulusuNikaraqua respublikadir Olke 17 inzibati rayonlara bolunmusdur Ali qanunverici hakimiyyet orqani Milli Assambleyadir Olkede bir cox siyasi partiyalar fealiyyet gosterir En nufuzlu siyasi partiyalar Sandino adina Milli Azadliq Cebhesi Inqilabin vetenperverler Cebhesi Konservativ Demokratik Partiya Musteqil Liberal Partiya ve basqalaridir EhalisiEhalinin 87 faizi nikaraqualilardir Diger melez qruplar Zambolar Afrikali Yerli qarisigi ve Mulattolardir Avropali Afrikali qarisigi Umumi ehali icindeki nisbetleri ancaq 5 olan Amerika Yerlileri hal hazirda yalniz Sumo Miskito ve Ramakiye qebilelerini tutur Nufusun boyuk qisimi qerb sahilinde yasayir Kendlerde yasayanlarin cemi ehali icindeki nisbeti 54 dir 2015 ci ilde ehalinin texmini sayi 6 140 min neferdir Nikaraquada 1960 ci ilde 1 5 mln nefer ehali yasadigi halda 1980 ci ilde 2 9 mln nefer 2007 ci ilde ise bu gosterici 5 0 mln nefere catmisdir Son 40 ilde demek olar ki olkenin ehalisi 3 defe artmisdir Ehalinin tebii artimi yuksekdir Her min nefere gore dogulanlarin sayi 33 olenlerin sayi 7 nefer tebii artim ise 26 neferdir 2007 ci il Nikaraquada ehali erazi uzre qeyri beraber yerlesir Olkede ehalinin orta sixligi bir kv km e 38 5 nefer teskil edir Ehalinin 80 i olkenin qerbinde Nikaraqua cokekliyinde ve Sakit okeani sahilinde yerlesir Ehalinin 70 i metislerden 16 i avropalilardan 9 i afrikalilardan 5 i ise hindulardan ibaretdir Dovlet dili ispan dilidir Dindarlarin 80 i katolik 10 i ise protestantdir Nikaraquada orta heyat omru kisiler ucun 61il qadmlar ucun ise 67 il teskil edir Urbanizasiyanin seviyyesi yuksekdir Olke ehalisinin 60 i seherlerde yasayir Nikaraquada ehalisi 100 min neferden artiq olan dord seher vardir Bu 25 seherlerden en boyuyu olkenin paytaxti Manaqua seheridir Onun ehalisi 1 3 mln neferdir Olkenin 2 ci seheri ehalisi 560 min nefer olan Leon seheridir Ispanlar XVI esrde Manaqua seherinin esasini kocurulmus hindu meskeninin yerinde qoymuslar Manaqua seheri olkenin siyasi inzibati maliyye ve medeniyyet merkezidir Seher Manaqua golunua cenub serq sahilinde Panamerika sose yolunun kenarindadir Deniz ve avtomobil yollan qovsagidir Seherin kenarinda beynelxalq ehemiyyetli Las Mersedes aeroportu yerlesir Olkenin qerbinde yerlesen Leon seheri eyni adli departamentin inzibati merkezidir Demir ve avtomobil yollari qovsagidir Seherde senaye muessiseleri ile yanasi milli universitet ve qedim tarixi memarliq abideleri vardir Leon seheri 1524 cu ilde salinmisdir XIX esrin ortalarina qeder Nikaraquanin paytaxti olmusdur IqtisadiyyatiNikaraqua boyuk olcude kend teserrufatina ve xidmet sektorlarina esaslanan ve inkisaf etmekde olan bir dovletdir Kend teserrufati mehsullari cemi ixracat icinde yuzde 60 liq bir paya malikdir banan qehve seker mal eti ve tutun 1980 ci illerde olkede bas veren daxili cekismeler infrastruktur tesislerine boyuk olcude zerer verdi ABS nin Sandinista rehberliyi esnasinda tetbiq etdiyi iqtisadi embarqo sebebiyle 1980 inflyasiya nisbeti 13 500 e 1988 qeder catdi 1990 ci illerde edilen ozellesdirme neticesinde inflyasiya nisbeti tek sayli evlere samil edilmisdir Xalqin yariya yaxini yoxsulluq serhedinin altinda yasayir ve Qerb Yarimkuresinin en yoxsul olkelerindendir Israille olan munasibetlerQezzaya edilecek komek ucun yola cixan yardim gemilerine etdiyi qanli basqin sonrasi Israil ile olan butun diplomatik elaqelerine son vermisdir DepartamentsEl SauceMombacho milli park Guardabarranco Milli qus Nikaraqua ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin World Bank Open Data Dunya Banki http chartsbin com view edr