Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dünya Bankı (ing. World Bank) — dünyada qlobal iqtisadi inkişaf məqsədlərinə xidmət edən və maliyyə resurslarının bölgüsünü təmin edən ən böyük donor təşkilatlardan biri. 1 iyul 1944-cü ildə konfransında təsis olunmuşdur. Dünya Bankı heç də klassik mənada bank deyil, ixtisaslaşmış agentlikdir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) ixtisaslaşmış qurumlarından biridir. BMT tərəfindən yaradılan bu agentliyin hazırda 184 üzvü var.
| Dünya Bankı WB, BM, BM, BM, BM | |
|---|---|
| The World Bank | |
 | |
 | |
| Növü | Beynəlxalq təşkilat |
| Yaranma tarixi | 27 dekabr 1945 |
| Rəsmi dili | İngilis dili |
| Mərkəzi | ABŞ, Vaşinqton |
| Prezident | David R. Malpass |
| Üzvləri | 189 |
| worldbank.org/en/home | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Üzv ölkələr bu qurumun fəaliyyətinə nəzarət edir. Dünya Bankı inkişaf etməkdə olan ölkələrə çox aşağı faiz dərəcəsi ilə və ya faizsiz uzunmüddətli kreditlər və qrantlar verir. Dünya Bankı Azərbaycan hökuməti ilə də struktur islahatlarının aparılması istiqamətində əməkdaşlıq edir.
Strukturları
Əsas məqsədi
Bankın əsas məqsədi kasıb ölkələrə struktur islahatlarının həyata keçirilməsində və yoxsulluğun azaldılmasında yardım göstərməkdir. Ayrı-ayrı ölkələrdə sabit və davamlı inkişafa nail olmaq üçün Dünya Bankı öz maliyyə resurslarından, yüksək ixtisaslı kadrlarından və biliklər bazasından istifadə edir.
Bank yaradılarkən ilkin məqsədi İkinci dünya müharibəsində dağıntılara məruz qalmış ölkələrdə yenidənqurma işlərinin həyata keçirilməsi və maliyyələşdirilməsi olmuşdur. Bu bankı digər banklardan fərqləndirən bir çox xüsusiyyətlər var. Bu bankda heç bir kəs hesab aça bilməz. Bu bankın müştəriləri yalnız dövlətlərdir. Dünya Bankı dünya iqtisadiyyatının və bir çox digər sosial-mədəni sahələrin inkişaf etdirilməsində əvəzsiz rola malikdir. Adından məlum olduğu kimi Dünya Bankı dünyanın əsas mərkəzi bankıdır. Belə ki, Dünya Bankı dünya ölkərinin bank sektorunu tənzimləyir, yəni o bankları vaxtaşırı məlumatlarla və öz məsləhətləri ilə təmin edir. Dünya Bankı fəaliyyətinin əsas istiqaməti iqtisadi keçid dövründə olan inkişaf etməkdə olan ölkələrə və yoxsul ölkələrə kreditlər vasitəsilə yardım etmək və yoxsulluğun səviyyəsini azaltmaq, həmçinin üzv dövlətlərin inkişafını təmin etməkdir.
Dünya Bankının yaranması və mahiyyəti
Dünya Bankı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) pul-kredit və maliyyə konfransı olan Bretton Vuds (Bretton Woods) razılaşması nəticəsində yaradılıb. Bu razılaşma 1944-cü ilin iyul ayında baş tutmuşdur və bununla da Dünya Bankı yaradılmışdır. Bankın yaradılmasında məqsəd İkinci dünya müharibəsində zərər çəkmiş Avropa ölkələrinə yardım göstərmək olmuşdur. İki il sonra bank özünün ilk kreditini 250 mln doll. olmaqla Fransaya müharibəsonrası yenidənqurma işləri üçün ayırmışdır. Bu təşkilatın rəsmi adı: Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı idi. Bank öz işinə başlayarkən cəmi 38 üzvü var idi. Lakin, 50–60-cı illərdə dünyada yeni dövlətlərin sayının artması ilə, onun üzvlərinin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artdı. Məlum olduğu kimi, 1923–1933-cü illərdə baş verən dünya iqtisadi böhranı, dünya valyuta sisteminin stabilliyini məhv etdi. Buna görə də dünyada yeni valyuta sisteminin yaranmasına ehtiyac var idi. Bu ehtiyacı qarşılamaq üçün 1944-cü ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarında Bretton Vuds (Bretton Woods) konfransı keçirildi. Bu konfransda qəbul edilmiş qərarlar, dövlətlər arasında valyuta-maliyyə və kredit münasibətlərinin və ticarət təşkilatının qaydalarını müəyyən etdi. Beləliklə, dünya valyuta sisteminin yeni forması – Bretton Vuds sistemi yarandı. Bretton Vuds konfransında iki müqavilə imzalanmışdır:
- Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) haqqında müqavilə
- Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (Dünya Bankı) haqqında müqavilə
Bretton Vuds sistemi, dolların dünya ehtiyat valyutasına çevrilməsi demək idi. Bu da ona gətirib çixardı ki, dünya iqtisadiyyatında ABŞ-nin rolu aparıcı oldu. Bretton Vuds sisteminin ən önəmli cəhətlərindən biri odur ki, müharibə nəticəsində dağıdılmış beynəlxalq təsərrüfat əlaqələri, istehsal və ticarət bərpa olundu.
Bildiyimiz kimi Dünya Bankı ilk əvvəl Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı adı ilə yaranmışdır. Terminoloji mənada Dünya Bankı dedikdə "Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası" və "Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı" nəzərdə tutulur.. Ancaq Dünya Bankının fəaliyyət sahəsi geniş olduğundan adları çəkilən 2 qurum bankın fəaliyyətini tam həcmdə həyata keçirməyə bəs eləmir. Əlavə 3 qurum yəni: Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası, İnvestisiya Təminatı üzrə Çoxtərəfli Agentlik, İnvestisiya Mübahisələrinin Həlli üzrə Beynəlxalq Mərkəz yuxarıda qeyd olunan 2 qurumla birgə Dünya Bankı ailəsini yəni, Dünya Bankı Qrupunu əmələ gətirir. Dünya Bankı Qrupunu dedikdə aşağıdakı qurumlar nəzərdə tutulur:
- Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (BYİB)
- Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası (BİA)
- Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (BMK)
- İnvestisiya Təminatı üzrə Çoxtərəfli Agentlik (İTÇA)
- İnvestisiya Mübahisələrinin Həlli üzrə Beynəlxalq Mərkəz (İMHBM)
Dünya Bankı anlayışı Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı və Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası qurumları ilə yekunlaşır. Belə ki yuxarıda adları çəkilən 5 qurum birlikdə yeni bir anlayışı, yəni Dünya Bankı Qrupu-nu təşkil edirlər. Dünya Bankı Qrupu (DBQ) tərkibindəki 5 qurumla yoxsulluğun azaldılması və dünya iqtisadiyyatının inkişafının qarantıdır. DBQ 185 ölkənin üzv olduğu nəhəng iqtisadi təşkilatdır.
Dünya Bankı (BYİB və BİA) fəaliyyətini inkişaf etməkdə olan ölkələrdə (İEOÖ) əsasən aşağıdakı sahələrə yönəldib:
- İnsani inkişaf (məs. təhsil, sağlamlıq)
- Kənd təsərrüfatı və kəndlərin inkişafı (məs. irriqasiya, kəndlərə gostərilən xidmətlər)
- Ətraf mühitin qorunması (məs. çirklənmənin azaldılması)
- İnfrastruktur (məs. yollar, şəhərlərin artması, elektrik təchizatı)
- İdarəetmə (məs. anti-korrupsiya, qanuni institutların inkişaf etdirilməsi)
Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (BYİB) və Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası (BİA) üzv ölkələrə uyğun normalarla kredit verməklə yanaşı, kasıb ölkələrə də qrantlar ayırır. Xüsusi layihələr üçün ayırılmış kreditlər və qrantlar cox vaxt müəyyən sektorlarda və eləcə də iqtisadiyyatda yeni və daha böyük dəyişikliklərlə əlaqələndirilir. Məsələn, sahilboyu ərazilərdə ekoloji sabitliyi qorumaq üçün ayırılmış kreditlər yeni ekoloji təşkilatların yaraması ilə bərabər, çirklənmənin qarşısını almaq üçün yeni üsulların tapılması ilə də nəticələnir.
Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (BMK) və İnvestisiya Təminatı üzrə Çoxtərəfli Agentlik (İTÇA) isə özəl sektora investisiya daxil edir və bu investisiyaların təminatçısı rolunu oynayır.
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi , Dünya Bankı Qrupu BMT-in ixtisaslaşmış qurumlarından biridir və onun 185 üzvü vardır. Təşkilatın baş qərargahı Vaşinqtonda yerləşir. Ənənəyə uyğun olaraq , Dünya Bankının Prezidenti ən iri səhmdar ölkənin vətəndaşı olmalıdır. Prezident 5 illik müddətə seçilir və nəzarəti həyata keçirir.
İstinadlar
- (PDF). 2014-08-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-01.
Xarici keçidlər
- World Bank Group (Dünya Bankı)
- Azərbaycandakı Ölkə Ofisi
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dunya Banki ing World Bank dunyada qlobal iqtisadi inkisaf meqsedlerine xidmet eden ve maliyye resurslarinin bolgusunu temin eden en boyuk donor teskilatlardan biri 1 iyul 1944 cu ilde konfransinda tesis olunmusdur Dunya Banki hec de klassik menada bank deyil ixtisaslasmis agentlikdir Birlesmis Milletler Teskilatinin BMT ixtisaslasmis qurumlarindan biridir BMT terefinden yaradilan bu agentliyin hazirda 184 uzvu var Dunya Banki WB BM BM BM BMThe World BankNovu Beynelxalq teskilatYaranma tarixi 27 dekabr 1945Resmi dili Ingilis diliMerkezi ABS VasinqtonPrezident David R MalpassUzvleri 189worldbank org en home Vikianbarda elaqeli mediafayllar Uzv olkeler bu qurumun fealiyyetine nezaret edir Dunya Banki inkisaf etmekde olan olkelere cox asagi faiz derecesi ile ve ya faizsiz uzunmuddetli kreditler ve qrantlar verir Dunya Banki Azerbaycan hokumeti ile de struktur islahatlarinin aparilmasi istiqametinde emekdasliq edir StrukturlariEsas meqsediBankin esas meqsedi kasib olkelere struktur islahatlarinin heyata kecirilmesinde ve yoxsullugun azaldilmasinda yardim gostermekdir Ayri ayri olkelerde sabit ve davamli inkisafa nail olmaq ucun Dunya Banki oz maliyye resurslarindan yuksek ixtisasli kadrlarindan ve bilikler bazasindan istifade edir Bank yaradilarken ilkin meqsedi Ikinci dunya muharibesinde dagintilara meruz qalmis olkelerde yenidenqurma islerinin heyata kecirilmesi ve maliyyelesdirilmesi olmusdur Bu banki diger banklardan ferqlendiren bir cox xususiyyetler var Bu bankda hec bir kes hesab aca bilmez Bu bankin musterileri yalniz dovletlerdir Dunya Banki dunya iqtisadiyyatinin ve bir cox diger sosial medeni sahelerin inkisaf etdirilmesinde evezsiz rola malikdir Adindan melum oldugu kimi Dunya Banki dunyanin esas merkezi bankidir Bele ki Dunya Banki dunya olkerinin bank sektorunu tenzimleyir yeni o banklari vaxtasiri melumatlarla ve oz meslehetleri ile temin edir Dunya Banki fealiyyetinin esas istiqameti iqtisadi kecid dovrunde olan inkisaf etmekde olan olkelere ve yoxsul olkelere kreditler vasitesile yardim etmek ve yoxsullugun seviyyesini azaltmaq hemcinin uzv dovletlerin inkisafini temin etmekdir Dunya Bankinin yaranmasi ve mahiyyetiDunya Banki Birlesmis Milletler Teskilatinin BMT pul kredit ve maliyye konfransi olan Bretton Vuds Bretton Woods razilasmasi neticesinde yaradilib Bu razilasma 1944 cu ilin iyul ayinda bas tutmusdur ve bununla da Dunya Banki yaradilmisdir Bankin yaradilmasinda meqsed Ikinci dunya muharibesinde zerer cekmis Avropa olkelerine yardim gostermek olmusdur Iki il sonra bank ozunun ilk kreditini 250 mln doll olmaqla Fransaya muharibesonrasi yenidenqurma isleri ucun ayirmisdir Bu teskilatin resmi adi Beynelxalq Yenidenqurma ve Inkisaf Banki idi Bank oz isine baslayarken cemi 38 uzvu var idi Lakin 50 60 ci illerde dunyada yeni dovletlerin sayinin artmasi ile onun uzvlerinin sayi ehemiyyetli derecede artdi Melum oldugu kimi 1923 1933 cu illerde bas veren dunya iqtisadi bohrani dunya valyuta sisteminin stabilliyini mehv etdi Buna gore de dunyada yeni valyuta sisteminin yaranmasina ehtiyac var idi Bu ehtiyaci qarsilamaq ucun 1944 cu ilde Amerika Birlesmis Statlarinda Bretton Vuds Bretton Woods konfransi kecirildi Bu konfransda qebul edilmis qerarlar dovletler arasinda valyuta maliyye ve kredit munasibetlerinin ve ticaret teskilatinin qaydalarini mueyyen etdi Belelikle dunya valyuta sisteminin yeni formasi Bretton Vuds sistemi yarandi Bretton Vuds konfransinda iki muqavile imzalanmisdir Beynelxalq Valyuta Fondu BVF haqqinda muqavile Beynelxalq Yenidenqurma ve Inkisaf Banki Dunya Banki haqqinda muqavile Bretton Vuds sistemi dollarin dunya ehtiyat valyutasina cevrilmesi demek idi Bu da ona getirib cixardi ki dunya iqtisadiyyatinda ABS nin rolu aparici oldu Bretton Vuds sisteminin en onemli cehetlerinden biri odur ki muharibe neticesinde dagidilmis beynelxalq teserrufat elaqeleri istehsal ve ticaret berpa olundu Bildiyimiz kimi Dunya Banki ilk evvel Beynelxalq Yenidenqurma ve Inkisaf Banki adi ile yaranmisdir Terminoloji menada Dunya Banki dedikde Beynelxalq Inkisaf Assosiasiyasi ve Beynelxalq Yenidenqurma ve Inkisaf Banki nezerde tutulur Ancaq Dunya Bankinin fealiyyet sahesi genis oldugundan adlari cekilen 2 qurum bankin fealiyyetini tam hecmde heyata kecirmeye bes elemir Elave 3 qurum yeni Beynelxalq Maliyye Korporasiyasi Investisiya Teminati uzre Coxterefli Agentlik Investisiya Mubahiselerinin Helli uzre Beynelxalq Merkez yuxarida qeyd olunan 2 qurumla birge Dunya Banki ailesini yeni Dunya Banki Qrupunu emele getirir Dunya Banki Qrupunu dedikde asagidaki qurumlar nezerde tutulur Beynelxalq Yenidenqurma ve Inkisaf Banki BYIB Beynelxalq Inkisaf Assosiasiyasi BIA Beynelxalq Maliyye Korporasiyasi BMK Investisiya Teminati uzre Coxterefli Agentlik ITCA Investisiya Mubahiselerinin Helli uzre Beynelxalq Merkez IMHBM Dunya Banki anlayisi Beynelxalq Yenidenqurma ve Inkisaf Banki ve Beynelxalq Inkisaf Assosiasiyasi qurumlari ile yekunlasir Bele ki yuxarida adlari cekilen 5 qurum birlikde yeni bir anlayisi yeni Dunya Banki Qrupu nu teskil edirler Dunya Banki Qrupu DBQ terkibindeki 5 qurumla yoxsullugun azaldilmasi ve dunya iqtisadiyyatinin inkisafinin qarantidir DBQ 185 olkenin uzv oldugu neheng iqtisadi teskilatdir Dunya Banki BYIB ve BIA fealiyyetini inkisaf etmekde olan olkelerde IEOO esasen asagidaki sahelere yoneldib Insani inkisaf mes tehsil saglamliq Kend teserrufati ve kendlerin inkisafi mes irriqasiya kendlere gosterilen xidmetler Etraf muhitin qorunmasi mes cirklenmenin azaldilmasi Infrastruktur mes yollar seherlerin artmasi elektrik techizati Idareetme mes anti korrupsiya qanuni institutlarin inkisaf etdirilmesi Beynelxalq Yenidenqurma ve Inkisaf Banki BYIB ve Beynelxalq Inkisaf Assosiasiyasi BIA uzv olkelere uygun normalarla kredit vermekle yanasi kasib olkelere de qrantlar ayirir Xususi layiheler ucun ayirilmis kreditler ve qrantlar cox vaxt mueyyen sektorlarda ve elece de iqtisadiyyatda yeni ve daha boyuk deyisikliklerle elaqelendirilir Meselen sahilboyu erazilerde ekoloji sabitliyi qorumaq ucun ayirilmis kreditler yeni ekoloji teskilatlarin yaramasi ile beraber cirklenmenin qarsisini almaq ucun yeni usullarin tapilmasi ile de neticelenir Beynelxalq Maliyye Korporasiyasi BMK ve Investisiya Teminati uzre Coxterefli Agentlik ITCA ise ozel sektora investisiya daxil edir ve bu investisiyalarin teminatcisi rolunu oynayir Yuxarida qeyd edildiyi kimi Dunya Banki Qrupu BMT in ixtisaslasmis qurumlarindan biridir ve onun 185 uzvu vardir Teskilatin bas qerargahi Vasinqtonda yerlesir Eneneye uygun olaraq Dunya Bankinin Prezidenti en iri sehmdar olkenin vetendasi olmalidir Prezident 5 illik muddete secilir ve nezareti heyata kecirir Istinadlar PDF 2014 08 15 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 02 01 Xarici kecidlerWorld Bank Group Dunya Banki Azerbaycandaki Olke OfisiHemcinin baxBank