Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Viktor Mihali Orban (mac. Viktor Mihály Orbán, 31 may 1963, Sekeşfexervar, Macarıstan Xalq Respublikası) — Macar dövlət xadimi, Macarıstanın indiki Baş naziri.
| Viktor Orban | |
|---|---|
| mac. Orbán Viktor | |
 | |
Vəzifədədir | |
| 29 may 2010-cu ildən | |
| Sonrakı | |
| 6 iyul 1998 – 27 may 2002 | |
| Əvvəlki | |
| Sonrakı | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Orbán Viktor Mihály |
| Doğum tarixi | 31 may 1963(61 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | hüquqşünas, futbolçu, vəkil, siyasətçi |
| Uşaqları | 5 |
| Dini | Kalvinizm |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | siyasət, hüquq |
| | |
| Təltifləri |            |
 | |
| miniszterelnok.hu miniszterelnok.hu/en | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Viktor Orban 31 may 1963-cü ildə Budapeştin cənubunda yerləşən Sekeşfexervar şəhərində orta təbəqəli bir ailədə dünyaya gəlmişdir. Atası kənd təsərrüfatı mühəndisi, anası isə terapevt olmuşdur.
Təhsili
1981-ci ildə Sekeşfexervar şəhərində Blanka Teleki Liseyində orta təhsilini tamamladıqdan sonra 2 il hərbi xidmətdə olur. Xidmətdən qayıtdıqdan sonra Budapeşt Eötvöş Lorand Universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olan Viktor 1987-ci ildə Doktorluk dissertasiyasını müdafiə edərək Macarıstan Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində sosioloq kimi fəaliyyətə başlayır. 1989-cu ildə Oksford Universiteti nəzdində fəaliyyət göstərən politologiya təhsili almaq üçün müraciət edir. Müraciəti müsbət nəticələnir və Açıq Cəmiyyət İnstutunun təqaüdü ilə təhsilini burada davam etdirir.
Siyasi fəaliyyəti
1988-ci ilin mart ayının 30-da yaradılan FİDES partiyasının qurucularından biri də Viktor Orban idi. Siyasi karyerasına da məhz partiyanın mətbuat katibi olaraq başlayır. 1989-cu ildə İmre Nad rəhbərliyində həyata keçən 1956-cı il inqilabı haqqında söylədiyi nitqdə Sovet birliklərindən açıq şəkildə Macarıstanı tərk etmələrini tələb edir. Bu nitq Viktor Orbanın siyasətçi kimi dünya miqyasında tanınmasına səbəb olur. 1989-cu ildə ləğvindən sonra keçirilən 1990-cı il seçkilərində Pest şəhərinin millətvəkili seçilərək daxil olur. 1993-cü ilə qədər FİDESin parlamentdəki qrupuna rəhbərlik edir, lakin partiya daxilində fikir ayrılıqları nəticəsində Piter Molnar, Qabor Fodor, Suzanna Seleni kimi şəxslər FİDES-dən ayrılıb Liberal partiyasına qoşulurlar. 1994-cü il seçkilərində FİDES partiyası bu səbəbdən az səs toplayır. 1994–1998-ci illər ərzində Avropa İnteqrasiya İşləri Komitəsinin sədri vəzifəsində çalışır. 1992-ci ildə Orban Liberal İnternational-ın sədri seçilir, lakin 2000-ci ildə buradan ayrılaraq Avropa Xalq Partiyasına qoşulur.
İlk Baş nazirlik dövrü
1998-ci ildə baş tutan növbəti seçkilər FİDES partiyasının parlamentdə üstünlüyü əldə etməsi və Viktor Orbanın Baş nazir seçilməsi ilə nəticələnir. Orban hökuməti əsas diqqətini işsizliyin azaldılmasına, iqtisadi inkişaf tempinin artırılmasına, dövlət büdcəsi kəsirinin ləğv edilməsinə yönəldir. Baş nazir olaraq, Orban əvvəlki hökumətlər ilə heç bir əlaqəsi olmayan bir sıra gənc nazirləri vəzifəyə təyin edir. Bundan başqa Macarıstanı azad bazar iqtisadiyyatına yönəldən tədbirlər həyata keçirir. Nəticədə Orban hökuməti işsizliyi 9%-dən 6%-ə qədər endirə bilir. İqtisadiyyat ildə 4% artır. İnflasiya 16%-dən 7%-ə qədər azalır. Bundan başqa Orban hökuməti universitetlərdə pulsuz təhsil sistemini tətbiq edir. 2002-ci ildə keçirilən seçkilərdə Sosialist Partiyası qələbə çalır. Bu hadisəylə Viktor Orbanın ilk Baş nazirlik dönəmi sona çatır. Qısa müddət sonra Orban Avropa Xalq Partiyasının vitse prezidenti seçilir. 1999-cu ildə FİDES-dən ayrılan Orban 2003-cü ildə yenidən partiyanın rəhbəri olur və onun partiyası 2006-cı il seçkilərində də məğlubiyyətlə üzləşirlər.
İkinci Baş nazirlik dövrü
2010-cu ilin aprel ayında keçirilən seçkilərdə FİDES qələbə çalır və Orban ikinci dəfə Baş nazir seçilir. Orban hökumətinin ilk addımlarından biri 1 yanvar 2012-ci ildə yeni konstutsiyanın qəbul edilməsi olur. Yeni konstutsiyaya əsasən "Macarıstan Cümhuriyyəti" adı dəyişdirilərək "Macarıstan" oldu. Bundan başqa parlamentdə deputat sayı azaldıldı. Xaricdə yaşayan macarlara seçkilərdə iştirak etmək hüququ verildi. İlk dəfə konstutsiyada dinlə bağlı dəyişiklik edildi. Ölkədə xəbər saytlarına, televiziya və radioya nəzarət edən qurum yaradıldı. Qurumun rəhbərlərini yalnız Orban tərəfindən seçilə bilərdi. Yeni konstutsiyaya əsasən Konstutsiya məhkəməsinin səlahiyyətləri azaldıldı. 14 sentyabr 2010-cu ildə Viktor Orban Azərbaycan, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan dövlət və hökumət başçılarının dördtərəfli görüşündə iştirak etmək üçün Azərbaycana səfər edir. 2014-cü ilin aprel ayının 6-da keçirilən seçkilərdə FIDES partiyası yenidən qalib gəlir. Viktor Orban isə günümüzdə Baş nazir vəzifəsini davam etdirməktədir.
İstinadlar
- Viktor Orbán // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Viktor Orban // Munzinger Personen (alm.).
- http://hetek.hu/belfold/200702/orban_hite.
- Lendvaı, Paul. Orbán, Hungary`s strongman. New York: Oxford university. 2017.
- Qasımlı, Musa. Avropa və Amerika ölkələrinin müasir tarixi. Bakı: "Adiloğlu" nəşriyyat. 2008.
- Viktor Orbán / PRIME MINISTER OF HUNGARY 2022-09-27 at the Wayback Machine
- "Macaristan'da 'Orban Sistemi' yürürlüğe girdi". 2022-03-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-06.
- (PDF). 2017-08-28 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-06.
- Orban qələbəsini qeyd edir [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Viktor Mihali Orban mac Viktor Mihaly Orban 31 may 1963 Sekesfexervar Macaristan Xalq Respublikasi Macar dovlet xadimi Macaristanin indiki Bas naziri Viktor Orbanmac Orban ViktorMacaristanin 4 cu ve 8 ci Bas naziriVezifededir29 may 2010 cu ildenSonraki6 iyul 1998 27 may 2002EvvelkiSonrakiSexsi melumatlarDogum adi Orban Viktor MihalyDogum tarixi 31 may 1963 1963 05 31 61 yas Dogum yeri Sekesfexervar Macaristan Xalq RespublikasiTehsili Eotvos Lorand Universiteti 1981 1987 Fealiyyeti huquqsunas futbolcu vekil siyasetciUsaqlari 5Dini KalvinizmElmi fealiyyetiElm sahesi siyaset huquqTeltifleriminiszterelnok hu miniszterelnok hu en Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiViktor Orban 31 may 1963 cu ilde Budapestin cenubunda yerlesen Sekesfexervar seherinde orta tebeqeli bir ailede dunyaya gelmisdir Atasi kend teserrufati muhendisi anasi ise terapevt olmusdur Tehsili 1981 ci ilde Sekesfexervar seherinde Blanka Teleki Liseyinde orta tehsilini tamamladiqdan sonra 2 il herbi xidmetde olur Xidmetden qayitdiqdan sonra Budapest Eotvos Lorand Universitetinin huquq fakultesine daxil olan Viktor 1987 ci ilde Doktorluk dissertasiyasini mudafie ederek Macaristan Kend Teserrufati Nazirliyinde sosioloq kimi fealiyyete baslayir 1989 cu ilde Oksford Universiteti nezdinde fealiyyet gosteren politologiya tehsili almaq ucun muraciet edir Muracieti musbet neticelenir ve Aciq Cemiyyet Instutunun teqaudu ile tehsilini burada davam etdirir Siyasi fealiyyeti1988 ci ilin mart ayinin 30 da yaradilan FIDES partiyasinin qurucularindan biri de Viktor Orban idi Siyasi karyerasina da mehz partiyanin metbuat katibi olaraq baslayir 1989 cu ilde Imre Nad rehberliyinde heyata kecen 1956 ci il inqilabi haqqinda soylediyi nitqde Sovet birliklerinden aciq sekilde Macaristani terk etmelerini teleb edir Bu nitq Viktor Orbanin siyasetci kimi dunya miqyasinda taninmasina sebeb olur 1989 cu ilde legvinden sonra kecirilen 1990 ci il seckilerinde Pest seherinin milletvekili secilerek daxil olur 1993 cu ile qeder FIDESin parlamentdeki qrupuna rehberlik edir lakin partiya daxilinde fikir ayriliqlari neticesinde Piter Molnar Qabor Fodor Suzanna Seleni kimi sexsler FIDES den ayrilib Liberal partiyasina qosulurlar 1994 cu il seckilerinde FIDES partiyasi bu sebebden az ses toplayir 1994 1998 ci iller erzinde Avropa Inteqrasiya Isleri Komitesinin sedri vezifesinde calisir 1992 ci ilde Orban Liberal International in sedri secilir lakin 2000 ci ilde buradan ayrilaraq Avropa Xalq Partiyasina qosulur Ilk Bas nazirlik dovru 1998 ci ilde bas tutan novbeti seckiler FIDES partiyasinin parlamentde ustunluyu elde etmesi ve Viktor Orbanin Bas nazir secilmesi ile neticelenir Orban hokumeti esas diqqetini issizliyin azaldilmasina iqtisadi inkisaf tempinin artirilmasina dovlet budcesi kesirinin legv edilmesine yoneldir Bas nazir olaraq Orban evvelki hokumetler ile hec bir elaqesi olmayan bir sira genc nazirleri vezifeye teyin edir Bundan basqa Macaristani azad bazar iqtisadiyyatina yonelden tedbirler heyata kecirir Neticede Orban hokumeti issizliyi 9 den 6 e qeder endire bilir Iqtisadiyyat ilde 4 artir Inflasiya 16 den 7 e qeder azalir Bundan basqa Orban hokumeti universitetlerde pulsuz tehsil sistemini tetbiq edir 2002 ci ilde kecirilen seckilerde Sosialist Partiyasi qelebe calir Bu hadiseyle Viktor Orbanin ilk Bas nazirlik donemi sona catir Qisa muddet sonra Orban Avropa Xalq Partiyasinin vitse prezidenti secilir 1999 cu ilde FIDES den ayrilan Orban 2003 cu ilde yeniden partiyanin rehberi olur ve onun partiyasi 2006 ci il seckilerinde de meglubiyyetle uzlesirler Ikinci Bas nazirlik dovru 2010 cu ilin aprel ayinda kecirilen seckilerde FIDES qelebe calir ve Orban ikinci defe Bas nazir secilir Orban hokumetinin ilk addimlarindan biri 1 yanvar 2012 ci ilde yeni konstutsiyanin qebul edilmesi olur Yeni konstutsiyaya esasen Macaristan Cumhuriyyeti adi deyisdirilerek Macaristan oldu Bundan basqa parlamentde deputat sayi azaldildi Xaricde yasayan macarlara seckilerde istirak etmek huququ verildi Ilk defe konstutsiyada dinle bagli deyisiklik edildi Olkede xeber saytlarina televiziya ve radioya nezaret eden qurum yaradildi Qurumun rehberlerini yalniz Orban terefinden secile bilerdi Yeni konstutsiyaya esasen Konstutsiya mehkemesinin selahiyyetleri azaldildi 14 sentyabr 2010 cu ilde Viktor Orban Azerbaycan Gurcustan Ruminiya ve Macaristan dovlet ve hokumet bascilarinin dordterefli gorusunde istirak etmek ucun Azerbaycana sefer edir 2014 cu ilin aprel ayinin 6 da kecirilen seckilerde FIDES partiyasi yeniden qalib gelir Viktor Orban ise gunumuzde Bas nazir vezifesini davam etdirmektedir IstinadlarViktor Orban Brockhauz Ensiklopediyasi alm Viktor Orban Munzinger Personen alm http hetek hu belfold 200702 orban hite Lendvai Paul Orban Hungary s strongman New York Oxford university 2017 Qasimli Musa Avropa ve Amerika olkelerinin muasir tarixi Baki Adiloglu nesriyyat 2008 Viktor Orban PRIME MINISTER OF HUNGARY 2022 09 27 at the Wayback Machine Macaristan da Orban Sistemi yururluge girdi 2022 03 31 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 06 PDF 2017 08 28 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 12 06 Orban qelebesini qeyd edir olu kecid