Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sekeşfehervar və ya xalq dilində Fehervar ("ağ qəsr") Macarıstanın mərkəzində yerləşib, Mərkəzi Transdunay əyalətinin paytaxtıdır. Bu ərazi Balaton və göllərinin arısında yerləşən mühüm dəmiryol və yol qovşağıdır.
| Şəhər | |||||
| Sekeşfexervar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| mac. Székesfehérvár | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə |  Macarıstan | ||||
| Tabesində | Mərkəzi Transdunay | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | 972 | ||||
| İlk məlumat | 972 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 118 ± 1 m | ||||
| Saat qurşağı |
| ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəsmi dili | |||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +36 22 | ||||
| Poçt indeksi | 8000–8019 | ||||
| Digər | |||||
| szekesfehervar.hu | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
"Sekeşfexervar" sözünün etimologiyası
Sekeşfexervar şəhəri orta əsrlərdə Macarıstan krallığının paytaxtı olmuşdur. Sekeşfexervar sözü macar dilindən tərcümədə "taxtlı ağ qəsr" mənasını verir. Taxt mənasında işlədilən Sek (mac. szék ) kəliməsi şəhərin Macarıstan tarixində oynadığı rol ilə bağlıdır. əsasən ilk macar kralı I Stefan burada taxta çıxmış və dəfn edilmişdir.
Macarlara qədər
Burada ilk məskunlaşma e.ə V əsrə təsadüf edir. Hələ Roma imperiyası dövründə ərazi Qorsiyum və Herkuliya adlanırdı. Təxminən V əsrdə ilk slavyan tayfaları buraya köç etmişdir. Bölgə böyük Moraviya dövründə mərkəz olub, Belegrad adlandırılmışdır. Şəhərin orta əsrlərdəki adı Alba Regialis və ya Alba Regia olmuşdur. Buradan keçən ticarət yolları Balkanlardan İtaliyaya, Buda və Vyanaya qədər uzanırdı.
Erkən Macar dövrü
Sekeşfexervar şəhəri 972-ci ildə şahzadə Qeza tərəfindən Qaja və Sarviz bataqlıqlarının yerləşdiyi yerdə, 4 ada üzərində qurulmuşdur. Şəhərlə yanaşı o, burada qala inşa etdirmişdir. Şəhərdən ilk dəfə 1009-cu ildə Vesprem arxiyepiskopu Alba Sivitas kimi bəhs edilmişdir. Qezanın oğlu Stefan şəhər ətrafında qala, məktəb və bazilika inşa etdirdi. Həmən dövrdə şəhər əhalisnin sayı 3500 nəfər idi. Sekeşfexervar əsrlər boyu Macar krallığının paytaxtı olmuş, 1526-cı ilə qədər burada 43 kral taxta çıxmış, 15 kral isə dəfn edilmişdir (sonuncusu 1540-cı ildə) XII əsrdə şəhərdə yeni monastrlar, kilsələr, evlər inşa edildi. Bəhs edilən dövrdə şəhər müqəddəs ziyarətlərini yerinə yetirmək üçün yola düşənlərin ən önəmli dayanacaqlarından biri idi. 1222-ci ildə II Andraş tərəfindən 1848-ci ilə qədərki macar konstutsiyasının əsasını təşkil edən "Qızıl Buğa" kodeksi elan edildi. Burada ali təbəqənin hüquqları və kralın vəzifələri öz əksini tapmışdı. Monqolların Macarıstanı işğal etdiyi bir vaxtda hava şəraiti şəhəri işğaldan xilas edən amil olmuşdur. Beləki qarın əriməsi ilə yaranan sel monqolların qalaya yaxınlaşmasına imkan verməmişdi. Artıq XIV əsrdə Sekeşfexervarın ətrafı geniş surlarla əhatə olunmuşdu.
Osmanlı hakimiyyəti altında
1543-cü il avqust ayının 20-də Osmanlı imperatoru Şah I Süleyman tərəfindən şəhər mühasirəyə alnmış, sentyabr ayının 4-də isə osmanlı qoşunları şəhərə daxil olmuşdur. Şəhər Buda əyalətinin sancağına çevrilsə də 1601-ci ildə Habsburqların hücumuna məruz qalaraq işğal edilir. Çox keçmədən 1602-ci ildə Sokulluzadə Lala Mehmet Paşa şəhəri yenidən Osmanlı torpaqlarına qatmağa müvəffəq olmuşdur. 1688-ci ildə Habsburqlar tərəfindən yenidən işğalına qədər Sekeşfexervar 145 il Osmanlı imperiyası tərəfidən idarə edilmişdir. Osmanlılar şəhərə Belqrad adı verərək burada məscidlər inşa etdirirlər. Artıq XVI–XVII əsrlərdə şəhər əhalisinin əsasını müsəlmanlar təşkil edirdi. XVIII əsrdə osmanlıların bölgədəki nüfuzunun azalması ilə şəhər yenidən Habsburq sülaləsinn hakimiyyəti altına keçmişdir. Bu dövrdə ölkənin paytaxtı Sekeşfexervardan Vyanaya köçürüldü. 1703-cü ildə şəhər müstəqil bir krallıq şəhərinə çevrilsə də, bir də paytaxt statusunu qazana bilmədi. XVIII əsrdə burada yeni binalar- Fransisken, Sizvit kilsələri, Barok sarayları inşa edildi. 1848-ci il inqilabı nəticəsində şəhər nüfuzunu itirərək, əsasən təsərrüfat əhəmiyyətli bir şəhərə çevrildi. 1922-ci ildə burada radio fəaliyyət göstrəməyə başladı.
II Dünya müharibəsindən sonra
Əhalinin əvvəlki rifah səviyyəsinin yenidən yüksəlməsi II Dünya müharibəsindən sonrakı illərə təsadüf edir. II Dünya müharibəsindən sonra Sekeşfexervar sürətlə sənayeləşməyə başladı. Burada ölkə əhəmiyyətli fabriklər- avtobus fabriki, Videoton radio və televizya fabriki yerləşirdi. 1970-ci ildə şəhər sakinlərinin sayı 100 minə çatmışdı. Buradakı ən mühüm Barok binaları kafedral, yepiskop sarayı və bələdiyyə binası idi. Sosyalist rejimin hökm sürdüyü vaxtlarda bir çox fabrik sahibi müflisləşmiş, minlərlə insan işsiz qalmışdı. Buna baxmayaraq əlverişli strateji mövqeyinə görə Sekeşfexervar bir çox sərmayeçinin diqqətini çəkmişdi. Nəticədə şəhər Macarıstanın bazar iqtisadiyyatına keçişinin ən önəmli nümunəsinə çevrilmiş və burada bir çox beynəlxalq firmaların filialları fəaliyyət göstərməyə başlamışdır.
Mədəniyyəti
Memarlıq abidələri
- Tarixi mərkəz binaları (Barok, Klassik)
- Müqəddəs Sefan kafedralı (orta əsrlərdə ən böyük bazilikalardan biri)
- Müqəddəs Anna şapeli (1470-ci illərdə inşa edilmişdir)
- Müqəddəs Stefan tərəfindən inşa etdirilən orta əsr kilsəsinin qalıqları
- Yepiskopluq sarayı
- Bələdiyyə binası
- Ziç sarayı (1781)
- Sitari qaynağı (1999-cu ildə Avropa Nostra muükafatına layiq görülmüş Bizans memarlıq üslubunda kilsə)
- Qızın Buğa heykəli (1972)
- Bori kilsəsi (XX əsr)
- Vörösmarti teatrı (ölkənin ən qədim teatr binası)
- Dəmiryolu modeli sərgisi
Muzeyləri
- "Kral Stefan" muzeyi
- Oyuncaq gəlincik muzeyi
- Şəhər muzeyi
- Sitari su qaynağı
- "Qara Qartal" muzeyi
Qalereya
İstinadlar
- Magyarország helységnévtára, Detailed Gazetteer of Hungary (mac.). KSH, 2023.
- "MACARİSTAN'DA OSMANLI HAKİMEYİTİNİN VE İDARİ TEŞKİLATININ KURULUŞU VE GELİŞMESİ" (PDF). 2020-11-11 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-12-17.
- Sugar, Peter. A History of Hungary. İndiana University Press. 1994.
- "Szekesfehervar". 2022-07-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-12-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sekesfehervar ve ya xalq dilinde Fehervar ag qesr Macaristanin merkezinde yerlesib Merkezi Transdunay eyaletinin paytaxtidir Bu erazi Balaton ve gollerinin arisinda yerlesen muhum demiryol ve yol qovsagidir SeherSekesfexervarmac SzekesfehervarBayraq Gerb47 12 sm e 18 25 s u Olke MacaristanTabesinde Merkezi TransdunayTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 972Ilk melumat 972Sahesi 170 89 km Merkezin hundurluyu 118 1 mSaat qursagi Merkezi Avropa vaxti d UTC 01 00UTC 02 00EhalisiEhalisi 95 915 nef 1 yanvar 2023 Resmi dili Macar diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 36 22Poct indeksi 8000 8019Digerszekesfehervar huXeriteni goster gizle Sekesfexervar Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi Sekesfexervar sozunun etimologiyasi Sekesfexervar seheri orta esrlerde Macaristan kralliginin paytaxti olmusdur Sekesfexervar sozu macar dilinden tercumede taxtli ag qesr menasini verir Taxt menasinda isledilen Sek mac szek kelimesi seherin Macaristan tarixinde oynadigi rol ile baglidir esasen ilk macar krali I Stefan burada taxta cixmis ve defn edilmisdir Macarlara qeder Burada ilk meskunlasma e e V esre tesaduf edir Hele Roma imperiyasi dovrunde erazi Qorsiyum ve Herkuliya adlanirdi Texminen V esrde ilk slavyan tayfalari buraya koc etmisdir Bolge boyuk Moraviya dovrunde merkez olub Belegrad adlandirilmisdir Seherin orta esrlerdeki adi Alba Regialis ve ya Alba Regia olmusdur Buradan kecen ticaret yollari Balkanlardan Italiyaya Buda ve Vyanaya qeder uzanirdi Erken Macar dovru Sekesfexervar seheri 972 ci ilde sahzade Qeza terefinden Qaja ve Sarviz bataqliqlarinin yerlesdiyi yerde 4 ada uzerinde qurulmusdur Seherle yanasi o burada qala insa etdirmisdir Seherden ilk defe 1009 cu ilde Vesprem arxiyepiskopu Alba Sivitas kimi behs edilmisdir Qezanin oglu Stefan seher etrafinda qala mekteb ve bazilika insa etdirdi Hemen dovrde seher ehalisnin sayi 3500 nefer idi Sekesfexervar esrler boyu Macar kralliginin paytaxti olmus 1526 ci ile qeder burada 43 kral taxta cixmis 15 kral ise defn edilmisdir sonuncusu 1540 ci ilde XII esrde seherde yeni monastrlar kilseler evler insa edildi Behs edilen dovrde seher muqeddes ziyaretlerini yerine yetirmek ucun yola dusenlerin en onemli dayanacaqlarindan biri idi 1222 ci ilde II Andras terefinden 1848 ci ile qederki macar konstutsiyasinin esasini teskil eden Qizil Buga kodeksi elan edildi Burada ali tebeqenin huquqlari ve kralin vezifeleri oz eksini tapmisdi Monqollarin Macaristani isgal etdiyi bir vaxtda hava seraiti seheri isgaldan xilas eden amil olmusdur Beleki qarin erimesi ile yaranan sel monqollarin qalaya yaxinlasmasina imkan vermemisdi Artiq XIV esrde Sekesfexervarin etrafi genis surlarla ehate olunmusdu Osmanli hakimiyyeti altinda 1543 cu il avqust ayinin 20 de Osmanli imperatoru Sah I Suleyman terefinden seher muhasireye alnmis sentyabr ayinin 4 de ise osmanli qosunlari sehere daxil olmusdur Seher Buda eyaletinin sancagina cevrilse de 1601 ci ilde Habsburqlarin hucumuna meruz qalaraq isgal edilir Cox kecmeden 1602 ci ilde Sokulluzade Lala Mehmet Pasa seheri yeniden Osmanli torpaqlarina qatmaga muveffeq olmusdur 1688 ci ilde Habsburqlar terefinden yeniden isgalina qeder Sekesfexervar 145 il Osmanli imperiyasi terefiden idare edilmisdir Osmanlilar sehere Belqrad adi vererek burada mescidler insa etdirirler Artiq XVI XVII esrlerde seher ehalisinin esasini muselmanlar teskil edirdi XVIII esrde osmanlilarin bolgedeki nufuzunun azalmasi ile seher yeniden Habsburq sulalesinn hakimiyyeti altina kecmisdir Bu dovrde olkenin paytaxti Sekesfexervardan Vyanaya kocuruldu 1703 cu ilde seher musteqil bir kralliq seherine cevrilse de bir de paytaxt statusunu qazana bilmedi XVIII esrde burada yeni binalar Fransisken Sizvit kilseleri Barok saraylari insa edildi 1848 ci il inqilabi neticesinde seher nufuzunu itirerek esasen teserrufat ehemiyyetli bir sehere cevrildi 1922 ci ilde burada radio fealiyyet gostremeye basladi II Dunya muharibesinden sonra Ehalinin evvelki rifah seviyyesinin yeniden yukselmesi II Dunya muharibesinden sonraki illere tesaduf edir II Dunya muharibesinden sonra Sekesfexervar suretle senayelesmeye basladi Burada olke ehemiyyetli fabrikler avtobus fabriki Videoton radio ve televizya fabriki yerlesirdi 1970 ci ilde seher sakinlerinin sayi 100 mine catmisdi Buradaki en muhum Barok binalari kafedral yepiskop sarayi ve belediyye binasi idi Sosyalist rejimin hokm surduyu vaxtlarda bir cox fabrik sahibi muflislesmis minlerle insan issiz qalmisdi Buna baxmayaraq elverisli strateji movqeyine gore Sekesfexervar bir cox sermayecinin diqqetini cekmisdi Neticede seher Macaristanin bazar iqtisadiyyatina kecisinin en onemli numunesine cevrilmis ve burada bir cox beynelxalq firmalarin filiallari fealiyyet gostermeye baslamisdir Medeniyyeti Memarliq abideleri Tarixi merkez binalari Barok Klassik Muqeddes Sefan kafedrali orta esrlerde en boyuk bazilikalardan biri Muqeddes Anna sapeli 1470 ci illerde insa edilmisdir Muqeddes Stefan terefinden insa etdirilen orta esr kilsesinin qaliqlari Yepiskopluq sarayi Belediyye binasi Zic sarayi 1781 Sitari qaynagi 1999 cu ilde Avropa Nostra muukafatina layiq gorulmus Bizans memarliq uslubunda kilse Qizin Buga heykeli 1972 Bori kilsesi XX esr Vorosmarti teatri olkenin en qedim teatr binasi Demiryolu modeli sergisiMuzeyleri Kral Stefan muzeyi Oyuncaq gelincik muzeyi Seher muzeyi Sitari su qaynagi Qara Qartal muzeyi Qalereya Istinadlar Magyarorszag helysegnevtara Detailed Gazetteer of Hungary mac KSH 2023 MACARISTAN DA OSMANLI HAKIMEYITININ VE IDARI TESKILATININ KURULUSU VE GELISMESI PDF 2020 11 11 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 12 17 Sugar Peter A History of Hungary Indiana University Press 1994 Szekesfehervar 2022 07 10 tarixinde Istifade tarixi 2018 12 17