42 ci şahmat Olimpiadası bəzən Bakı şahmat Olimpiadası adlanır Beynəlxalq şahmat Federasiyası FiDE tərəfindən təşkil olu

42-ci Şahmat Olimpiadası (bəzən Bakı Şahmat Olimpiadası adlanır) — Beynəlxalq Şahmat Federasiyası (FİDE) tərəfindən təşkil olunmuşdur. Olimpiadaya Açıq və Qadınlar turniri və şahmat oyununu təbliğ etmək üçün nəzərdə tutulmuş bir sıra tədbirlər daxil olunmuşdur. Tədbir 2016-cı il 1–14 sentyabr tarixlərində Bakıda keçirilmişdir. Şahmat Olimpiadası Azərbaycanda ilk dəfə keçirilsə də, Azərbaycan daha əvvəl güclü turnirlərə, o cümlədən, Vüqar Həşimovun xatirəsinə həsr olunmuş illik Şəmkir Beynəlxalq Şahmat Turnirinə və 2015-ci ildə ev sahibliyi etmişdir.

42-ci Şahmat Olimpiyası
42-ci Şahmat Olimpiadasının loqosu
Yarışma günləri	1–14 Sentyabr 2016
Yarışçılar	1,587 (894 rəqib açıqda və 693 rəqib də qadınlar bölümündə)
Komandalar	180 (Açıq) 142 (Qadınlar)
Millətlər	175 (Açıq) 138 (Qadınlar)
Məkan	Bakı Kristal Zalı
Yer	Bakı, Azərbaycan
Çempionlar
Komanda
Açıq	ABŞ Ukrayna Rusiya
Qadınlar	ÇXR Polşa Ukrayna

Tədbirdə iştirakçılarının ümumi sayı 1587 nəfər idi. Açıq turnirdə 894, Qadınlar turnirində isə 693 nəfər iştirak etmişdir. Qeydiyyatdan keçmiş komandaların sayı — açıq bölmədə 180 ölkədən 175-i, Qadınlar bölməsində isə 142 ölkədən 138-i iştirak etmişdir. Hər iki bölmədə komandan iştirakı rekordları qeyd olunmuşdur. Eritreya, Kosova və Cənubi Sudan ilk dəfə turnirdə iştirak etmişdir. Tədbir Bakı Kristal Zalında keçirilmişdir. Tədbirin baş hakimi Azərbaycandan beynəlxalq arbitr olan Faiq Həsənov idi.

ABŞ 1976-cı ildən ilk dəfə və ümumilikdə altıncı dəfə açıq tədbirdə qızıl medal qazanmışdır. Qadınlar üçün keçirilən tədbirdə Çin, son üç Olimpiadada gümüş medal qazanandan sonra ilk dəfə 1994-cü ildən bəri beşinci qızıl medalını qazanmışdır. Ukraynalı oyunçu , ehtiyat oyunçu olsa da, Açıq turnirin ən yaxşı fərdi oyunçusu olmuşdur. O, 9 baldan (8 qələbə və bir bərabərlik) 8¹⁄₂ yığıb, 2992 səviyyəsində performans göstərmişdir. Qadınlar arasında ən yaxşı fərdi oyunçu rusiyalı olmuşdur. O, 10 baldan 8 (yeddi qalibiyyət, iki bərabərlik və bir itki) xal yığıb, 2643 səviyyəsinə çatmışdır.

Tender prosesi

Hazırlıqlar

Şahmat Olimpiadasının təşkilat komitəsi on dörd tanınmış azərbaycanlı heyətdən ibarət idi. Təşkilat Komitəsinin sədri Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin birinci müavini Yaqub Eyyubov idi. Komitənin digər üzvləri Azərbaycan Respublikasının gənclər və idman naziri Azad Rəhimov, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının sədri və Azərbaycan Şahmat Federasiyasının prezidenti Elman Rüstəmov, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Hacıbala Abutalıbov, Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov, Azərbaycan Respublikasının daxili işlər naziri Ramil Usubov, Azərbaycan Respublikasının milli təhlükəsizlik naziri Eldar Mahmudov, Azərbaycan Respublikasının maliyyə naziri Samir Şərifov, Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev, Azərbaycan Respublikasının rabitə və informasiya texnologiyaları naziri Əli Abbasov, Azərbaycan Respublikasının səhiyyə naziri Oqtay Şirəliyev, Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin prezidenti Rövnəq Abdullayev, Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri Aydın Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Miqrasiya Xidmətinin rəisi Firudin Nəbiyev, Azərbaycan Şahmat Federasiyasının vitse-prezidenti Mahir Məmmədov və Azərbaycan Şahmat Federasiyasının vitse-prezidenti Faiq Həsənovdan ibarət idi.

Şahmat Olimpiadasının ulduz səfirləri — "Bu Şəhərdə" teatrının baş prodüseri və rəhbəri Müşviq Abbasov, aktyorları Coşqun Rəhimov və Rafael İsgəndərov olub. 2016-cı ilin iyulunda yunan-Roma güləşi üzrə olimpiya və ikiqat dünya çempionu Fərid Mansurov Şahmat Olimpiadasının dördüncü ulduz səfiri olub.

Tarixin dəyişdirilməsi

Məkan

Maliyyələşdirmə

Olimpiadanın büdcəsi 13,3 milyon avro idi. Oyunçular və nümayəndələrin birinci sinif yaşayış yerlərinən yerləşdirilməsi üçün 6,8 milyon avro, FİDE Komissiyası dünya çempionatı və olimiyadaları və intellektual hüquqları üçün 1 milyon avro ayırmışdır.

Tədbir

Açılış mərasimi

İştirakçı komandalar

Qeydiyyatdan 175 ölkədən 180 komanda keçsə də, onların 10-u turnirdə iştirak etməmişdi. Qadınlar turnirində 138 ölkədən 142 komanda iştirak edirdi. On FIDE-nin üzvü olan komanda Olimpiadada yox idi. Onlar — üçqat çempion (2006, 2008 və 2012) Ermənistan, həm də Butan, Burundi, Kamboca, Komor, Qabon, Laos, Nauru, Solomon adaları və Şərqi Timor idi. Niderland Antil adaları, 2010-cu ildən etibarən mövcud olmayan bir təşkilat olsa da, bu ad altında çıxış edirdi, çünki Kuraçao Şahmat Federasiyası FİDE Direktivində həll olunan ölkəni təmsil etmək üçün rəsmən qeydə alınmışdı.Eritreya, Kosovo və Cənubi Sudan Şahmat Olimpiadalasında debüt etdi. Qadın turnirində ilk dəfə Cibuti, Quam, Qayana, Maldivlər, Sierra Leone və Tanzaniya iştirak edirdi.

Participating teams in the 42nd Chess Olympiad
ABŞ ABŞ Vircin adaları Albaniya Almaniya Andorra Anqola Argentina Aruba Avstraliya Avstriya Azərbaycan Azərbaycan-2 Azərbaycan-3 Baham adaları Barbados Banqladeş Bəhreyn Belarus Belçika BƏƏ Boliviya Bolqarıstan Bosniya və Herseqovina Botsvana Braziliya Bruney ~~Burundi~~ * Cibuti CAR Cənubi Sudan Cənubi Koreya Cersi Çili ÇXR ~~MAR~~ Çin Taybeyi Kolumbiya Konqo Respublikası Kosta-Rika Xorvatiya Kuba Kipr Çexiya Danimarka Dominikan Respublikası Ekvador Misir El Salvador İngiltərə Eritreya Estoniya Efiopiya Əfqanıstan Əlcəzair Farer adaları Fici Finlandiya Fransa Gürcüstan Qambiya Qana Quam Qvatemala Qayana Haiti Honduras Honkonq Macarıstan İslandiya Hindistan İndoneziya İran İraq İrlandiya İsrail İtaliya Kot-d'İvuar İordaniya ~~Kamerun~~ Kanada ~~Keniya~~ Kosovo Küveyt Qazaxıstan Qırğızıstan Latviya Livan Lesoto ~~Liberiya~~ Liviya Lixtenşteyn Litva Lüksemburq Makao Şimali Makedoniya Madaqaskar Malavi Malayziya Maldiv adaları ~~Mali~~ Malta Mavritaniya Mavriki Meksika Moldova Monako Monqolustan Monteneqro Mərakeş Mozambik Myanmar Namibiya Nepal Niderland Niderland Antil adaları Nikaraqua Nigeriya Norveç Oman Pakistan Palau Fələstin Panama Papua-Yeni Qvineya Paraqvay Peru Filippin Polşa Portuqaliya Qətər Rumıniya Rusiya ~~Ruanda~~ San-Marino San-Tome və Prinsipi Səudiyyə Ərəbistanı ~~Seneqal~~ Serbiya ~~Seyşel adaları~~ ~~Syerra-Leone~~ Sinqapur Slovakiya Sloveniya Somali Şotlandiya İspaniya Şri Lanka Sudan Surinam Esvatini İsveç İsveçrə Suriya Tacikistan Tanzaniya Tailand Toqo Trinidad və Tobaqo Tunis Türkiyə Türkmənistan Uqanda Ukrayna Uruqvay Özbəkistan Venesuela Vyetnam Uels Yamayka Yaponiya Yeni Zelandiya Yəmən Yunanıstan Zambiya Zimbabve

Qeydlər

Kursiv ilə yazılan ölkələr ancaq Açıq turnirdə iştirak etmişdir
Turnirə gəlməyən ölkələr

Müsabiqənin formatı və təqvimi

Turnir İsveçrə sistemində keçirildi. Bütün oyunların vaxt nəzarəti 40 hərəkətə 90 dəqiqə idi, hər artıq hərəkətə 30 saniyə və 40-cı addımdan 30 dəqiqə sonra əlavə edilirdi.

Açıq turnir

Xülasə

Qadın turniri

Xülasə

Qaprindaşvili kuboku

1997-ci ildə FİDE tərəfindən yaradılmış və keçmiş qadınlar arası dünya çempionun (1961–78) şərəfinə adlandırılan Nona Qaprindaşvili kuboku Ukraynaya, açıq və qadın turnirində toplam ən çox xal qazanmış komanda kimi verildi.

#	Komanda	TX
1	Ukrayna	37
2	ABŞ	36
3	ÇXR	35

FİDE Konqresi

Marketinq

Loqo

Maskot

Partnyorlar

42-ci Şahmat Olimpiadasının təşkilatçıları aşağıdakı şirkətlərlə əməkdaşlıq müqaviləsi imzalamışdır:

Qlobal partnyorlar	Milli partnyorlar
Türk Hava Yolları Qatar Airways Tudor House Tea & Spice Lavazza TranQuini	SOCAR Azercell SMARTSCORING Mega Insurance Modern Hospital Badamlı Milla Jalə

Yan fəaliyyətlər

Şahmat avtobusları

2016-cı ilin avqustunda Bakı Şahmat Olimpiadası Əməliyyat Komitəsi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin balansında olan turistik avtobuslardan ikisini brendləşdirərək şahmat avtobusu kimi şəhər sakinlərinin və qonaqların istifadəsinə verib. Sözügedən ikimərtəbəli nəqliyyat vasitəsi paytaxt küçələrində şəhərin ən görməli yerlərində pulsuz fəaliyyət göstərərək və şahmatın təbliğini həyata keçirib. Turda iştirak edənlərin avtobusda şahmat oynaması və Bakı Şahmat Olimpiadası haqda məlumatlar əldə etməsi üçün bütün şərait yaradılıb. Şahmat avtobusları sentyabr ayının 14-ə qədər fəaliyyət göstərib.

Küçə incəsənəti

Hazırkı Dünya Qadınlar Çempionu Hou Yifanın (solda) və hazırkı dünya çempionu Maqnus Karlsenin (sağda) karton şəkilləri

Bakı Şahmat Olimpiadası Əməliyyat Komitəsinin dəvəti ilə Ukraynada 3D küçə sənətinin əsasını qoyan rəssamlardan biri Aleks Maksiov Bakıya dəvət olunmuşdur. Maksiov Bakı Şahmat Olimpiadasına həsr olunan 3D küçə sənəti tablosu çəkib. Rəssam sözügedən əsəri Bakı bulvarında (Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının yaxınlığında) yaradıb. 42-ci Ümumdünya Şahmat Olimpiadasına həsr olunan 3D küçə sənəti tablosu 3 gün ərzində hazırlanıb. Əsər paytaxt sakinlərinin böyük marağına səbəb olub. Tabloda olimpiadanın keçiriləcəyi məkan olan Bakı Kristal Zalı və şahmat lövhəsi yer alıb. Şahmat lövhəsi sanki Amerikanın sürətli yarışlar keçirilən trası ilə arenaya yollanır.

Bundan əlavə, qonaqlar 1 avqustdan 14 sentyabr tarixinə qədər Dövlət Bayrağı Meydanında şahmat problemlərinin həllində iştirak ediblər. Bakı Bulvarında 10 avqust — 14 sentyabr tarixləri arasında üç böyük şahmat dəsti; 30 peşəkar rəssam tərəfindən hazırlanan bir metr yüksəklikdə rəngli şahmat parçaları 20 avqust — 14 sentyabr tarixlərində nümayiş etdirilib. Bakı bulvarında sentyabrın 1-dən 14-dək Şahmat Kraliçasının rəqsləri və çıxışları keçirildi. Kraliça şahmat parçası olaraq hərəkət azadlığını simvollaşdırır. Kraliçanın rolu məşhur sənətçilər tərəfindən ifa olunaraq, qonaqları əyləndirib.

Paralel turnirlər

Narahatlıqlar və mübahisələr

Hiyləgərlik

Anti-hiyləgərlik tədbirlər

Təhlükəsizlik tədbirlərinin olmaması

Sözügedən anti-hiyləgərlik protokollarına baxmayaraq, bəzi iştirakçılar bunun yalnız təsirsiz olduğunu qeyd etdilər. Cib telefonları çox vaxt, xüsusilə FİDE prezidenti ətraf mühitində səs çıxarırdı. Eyni zamanda, ilk metal detektorlarının ətrafından əşya keçirmək asan olaraq qiymətləndirilmişdir.

İnsidentlər

Şikayətlər

Səyahət çətinlikləri

Vizalar

Afrika komandaları

Ermənistanın boykotu

Federasiya mübahisələri

İstinadlar

. Chessdom. 8 September 2012. 5 July 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2014.
Mark Crowther. "Vugar Gashimov Memorial 2014". . 19 April 2014. 4 June 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
Mark Crowther. "2nd Vugar Gashimov Memorial 2015". The Week in Chess. 14 April 2015. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
Mark Crowther. "3rd Vugar Gashimov Memorial 2016". The Week in Chess. 4 June 2015. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
. "Chess World Cup begins in Baku". The Telegraph. 10 September 2015. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
Albert Silver. "2016 Baku Rd1: Bulgaria held to draw by Sudan". . 2 September 2016. 18 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
Manuel Weeks. "Begins next Thursday: 42nd Chess Olympiad in Baku". ChessBase. 26 August 2016. 7 May 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
"Faik Hasanov was announced as the Chief Arbiter of Baku Olympiad". FIDE. 23 May 2016. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
Peter Doggers. "USA Wins 1st Olympic Gold In 40 Years; China Takes Women's Section". . 13 September 2016. 24 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
Laman Ismayilova. "Baku Chess Olympiad names first Celebrity Ambassadors". AzerNews. 18 May 2016. 30 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
"Farid Mansurov becomes celebrity ambassador of World Chess Olympiad". . 9 July 2016. 30 October 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
Laman Ismayilova. . Today.az. 8 August 2016. 3 February 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2019.
"42nd Olympiad Baku 2016 Open". Chess-Results. 2017-11-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
"42nd Olympiad Baku 2016 Women". Chess-Results. 2018-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
"FIDE Directory – Netherlands Antilles". FIDE. 2020-10-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
"Men's Chess Olympiads' Overall Statistics 1927–2014 – Team Statistics". OlimpBase. 2022-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
"Women's Chess Olympiads' Overall Statistics 1957–2014 – Team Statistics". OlimpBase. 2022-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
"Gaprindashvili cup (Best federation = sum (open + women))". Chess-results.com. 2016-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-15.
. yaaz.az. yaaz.az. 2019-04-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 yanvar 2019.
"Chess buses launched in Baku". AzerNews. 23 August 2016. 17 September 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
. official website. 2016-07-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-09-01.
Laman Ismayilova. "3D image dedicated to Baku Chess Olympiad completed". AzerNews. 28 July 2016. 17 September 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
Mike Klein. "Carlsen Succeeds With New 1st Move In Olympiad's 2nd Round". Chess.com. 3 September 2016. 18 March 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
Anti-Cheating in Baku 2016-09-19 at the Wayback Machine (Alex Colovic)
English Chess Federation post 2020-10-31 at the Wayback Machine (Nick Faulks, Bermuda)
Twitter 2022-03-23 at the Wayback Machine (Pavel Eljanov, Twitter)
Twitter 2022-03-23 at the Wayback Machine (Part 2 of previous)

Biblioqrafiya

Ağarəhimov, Cahangir. Pearls of Azerbaijan. Baku: Baku Chess Olympiad Operating Committee. 2016. ISBN .

Xarici keçidlər

bakuchessolympiad.com — 42-ci Şahmat Olimpiadasının rəsmi saytı
Nəticələr:
- Open event
- Women's event

[1] . Chessdom. 8 September 2012. 5 July 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2014.

[2] Mark Crowther. "Vugar Gashimov Memorial 2014". . 19 April 2014. 4 June 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.

[3] Mark Crowther. "2nd Vugar Gashimov Memorial 2015". The Week in Chess. 14 April 2015. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.

[4] Mark Crowther. "3rd Vugar Gashimov Memorial 2016". The Week in Chess. 4 June 2015. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.

[5] . "Chess World Cup begins in Baku". The Telegraph. 10 September 2015. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.

[6] Albert Silver. "2016 Baku Rd1: Bulgaria held to draw by Sudan". . 2 September 2016. 18 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.

[begins-7] Manuel Weeks. "Begins next Thursday: 42nd Chess Olympiad in Baku". ChessBase. 26 August 2016. 7 May 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.

[8] "Faik Hasanov was announced as the Chief Arbiter of Baku Olympiad". FIDE. 23 May 2016. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.

[chess.com-final-9] Peter Doggers. "USA Wins 1st Olympic Gold In 40 Years; China Takes Women's Section". . 13 September 2016. 24 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.

[10] Laman Ismayilova. "Baku Chess Olympiad names first Celebrity Ambassadors". AzerNews. 18 May 2016. 30 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.

[11] "Farid Mansurov becomes celebrity ambassador of World Chess Olympiad". . 9 July 2016. 30 October 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.

[12] Laman Ismayilova. . Today.az. 8 August 2016. 3 February 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2019.

[teams-open-13] "42nd Olympiad Baku 2016 Open". Chess-Results. 2017-11-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.

[teams-women-14] "42nd Olympiad Baku 2016 Women". Chess-Results. 2018-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.

[15] "FIDE Directory – Netherlands Antilles". FIDE. 2020-10-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.

[16] "Men's Chess Olympiads' Overall Statistics 1927–2014 – Team Statistics". OlimpBase. 2022-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.

[17] "Women's Chess Olympiads' Overall Statistics 1957–2014 – Team Statistics". OlimpBase. 2022-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.

[18] "Gaprindashvili cup (Best federation = sum (open + women))". Chess-results.com. 2016-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-15.

[19] . yaaz.az. yaaz.az. 2019-04-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 yanvar 2019.

[20] "Chess buses launched in Baku". AzerNews. 23 August 2016. 17 September 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.

[side-21] . official website. 2016-07-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-09-01.

[22] Laman Ismayilova. "3D image dedicated to Baku Chess Olympiad completed". AzerNews. 28 July 2016. 17 September 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.

[chess.com-r2-23] Mike Klein. "Carlsen Succeeds With New 1st Move In Olympiad's 2nd Round". Chess.com. 3 September 2016. 18 March 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.

[colovic-24] Anti-Cheating in Baku 2016-09-19 at the Wayback Machine (Alex Colovic)

[25] English Chess Federation post 2020-10-31 at the Wayback Machine (Nick Faulks, Bermuda)

[26] Twitter 2022-03-23 at the Wayback Machine (Pavel Eljanov, Twitter)

[27] Twitter 2022-03-23 at the Wayback Machine (Part 2 of previous)