Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kamerun (fr. Cameroun, ing. Cameroon), rəsmi olaraq Kamerun Respublikası (fr. République du Cameroun, ing. Republic of Cameroon) — Mərkəzi Afrikanın qərbində dövlət. Ölkənin sərhəd qonşularını (şimaldan saat istiqamətində) Nigeriya, Çad, Mərkəzi Afrika Respublikası, Konqo Respublikası, Qabon, Ekvatorial Qvineya və 402 km-lik sahil xətti ilə Atlantik okeanı təşkil edir. Ölkənin paytaxtı Yaundedir.
| Kamerun | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| fr. Cameroun fr. République du Cameroun ing. Republic of Cameroon Hautugo Kamerun | |||||
| |||||
| Paix, Travail, Patrie (Sülh, İş, Vətən) | |||||
| Himn: (Fransızca) Ey Kamerun, atalarımızın beşiyi (İngilizcə) | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| • Müstəqillik (Fransadan) | 1 Yanvar 1960 | ||||
| • Əyalətinin birləşməsi (Böyük Britaniyadan) | 1 Oktyabr 1961 | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Yaunde- 3 060 min ( 2015-ci il) | ||||
| İdarəetmə forması | |||||
| Prezident | Pol Biya[ 6.XI.1982 ~] | ||||
| Baş nazir | [30.VI.2009 ~] | ||||
| Sahəsi | Dünyada 54-cü | ||||
| • Ümumi | 475442 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 1,3 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 23,8 milyon nəfər (54-cü) | ||||
| • Siyahıyaalma (1.XI.2005) | 17 436 836 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 50 nəf./km² (167-ci) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 72,6 milyard dollar (96-cı) | ||||
| • Adambaşına | 3 100 dollar () | ||||
| İnternet domeni | .cm | ||||
| CM | |||||
| BOK kodu | CMR | ||||
| Telefon kodu | +237 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
15-ci əsrin əvvəllərində bölgəyə gələn portuqaliyalı işğalçılar burada koloniyalar qurmağa başladılar. Region xalqını kölə ticarətində istifadə etməyə başladılar. 1864-cü ildə alman müstəmləkəsi olan Kamerun, Almanlar tərəfindən zorla sərt bir sistemə söykənən, koloniyanın infrastrukturunu inkişaf etdirmək üçün layihələrə başladılar. Birinci dünya müharibəsi zamanı Almaniya tərəfindən itirilən Kamerun, 1919-cu ildə İngiltərə və Fransa arasında bölüşdürüldü. Bununla birlikdə, Kamerun Millətlər Cəmiyyəti mandatı torpaqlarının bir üzvü oldu. Fransaya inteqrasiya ilə Fransadakı Kamerun iqtisadiyyatı və sərmayə investisiyaları, ixtisaslı işçi və davamlı məcburi əmək ilə infrastruktur inkişaf etdirilməyə başlandı. İlk müstəqillik hərəkatı 1961-ci ildə federal respublikanın elanı ilə başlandı. 1972-ci ildə Birləşmiş Kamerun quruldu və tam müstəqillik elan edildi.1984 cü ildə təkrar Kamerun respublikası oldu. Bakassi yarımadası qonşu Nigeriya dövləti arasında mübahisə predmetidir.
Coğrafiya
Kamerun sahib olduğu 475.442 km²-lik sahəsi ilə qitədə orta ölçülü ölkələrdən biridir. Ölkənin sahib olduğu ümumi 4.591 km-lik quru sərhədindən 797 km-i Mərkəzi Afrika Respublikası, 1.094 km-i Çad, 523 km-i Konqo Respublikası, 189 km-i Ekvatorial Qvineya, 298 km-i Qabon, 1.690 km-i Nigeriya ilə olduğu halda, ölkənin Atlantik Okeanına da 402 km-lik sahil xətti var. Ölkənin daxili hissələrində geniş yayılmış alçaq yaylalar ölkənin şimalına doğru irəlilədikcə və təsiriylə yüksəlməkdədir. Bu yüksəkliklər ən uc şimalda Kamerunun da kiçik bir hissəsinə sahib olduğu Çad gölünün yerləşməsi səbəbi ilə alçalır. Ölkənin qərb və şimal-qərb hissələrində Kamerun xətti olaraq adlandırılan fay xəttinin də yerləşdiyi bölgə üzərində vulkanik sıradağlar yerləşir. Xüsusilə sahil hissəsində aktiv olan vulkanik dağların yerləşdiyi qərb Afrikanın ən yüksək dağı sayılan 4.095 m hündürlüyü ilə bu bölgədə yerləşir. Yüksəklikləri 3.011 m qədər çatan Oku vulkanik dağlıq sahələri içərisində isə və yerləşir. Ölkənin digər əhəmiyyətli yüksəltiləri arasında Bakossi, Manengouba və Kupe kimi müqəddəs olaraq da qəbul edilən dağlar yerləşir. Bakossi və Manengouba dağları isə endemik bitki və heyvan növlərinin olduğu ancaq təbiətinin məhv olmaq qorxusu altında olan bölgələrdəndir. Ölkənin cənub hissəsində yerləşən yaylalar da isə tropik yağış meşələri yerləşir ki, bu sahələr sahilə yaxınlaşdıqca yerini geniş düzənliklərə verir.
Əhali
Kamerunda son olaraq 2005-ci ildə həyata keçirilən rəsmi sayma nəticələrinə görə 17,463,836 nəfər əhali olduğu müəyyən edilmişdir. 2005-ci ildən sonra bir daha rəsmi siyahiya alma aparılmayıb, 2014-cü ilin təxmini sayma nəticələrinə görə 23,130,708 nəfər əhali oluduğu müəyyən edilmişdir. Ölkə içərisindəki əhali sıxlığı 35,7 adam/km² səviyyəsindədir. Ölkə əhalisinin böyük bir hissəsi şimal və qərbdəki yaşıl çəmənliklərin hakim olduğu bölgələrdə, liman şəhəri Douala və sahil hissəsi ilə birlikdə paytaxt Yaoundedə yaşamaqdadır. Ölkənin orta və cənub-şərq hissələrində isə əhali sıxlığı aşağı səviyyədədir.
Kamerun gənc bir əhaliyə sahib olub, 2013-cü ilin təxmini məlumatlarına görə 62,5%-i 0–24 yaş aralığındadır. Ölkənin yalnız 3,5%-i 65 yaş və yuxarıdır.
0–14 yaş: 42,9% (kişi 5,001,984/qadın 4,927,122)
15 −24 Yaş:19.6% (kişi 2,286,244/qadın 2,257,231)
25 −54 Yaş:30.4% (kişi 3,529,203/qadın 3,491,125)
55 −64 Yaş:3.1% (kişi 445,181/qadın 468,388)
65 Yaş və üzəri:3.4% (kişi 337,490/qadın 386,740)
Şəhərdə yaşayanların nisbəti 2011-ci ilin məlumatlarına görə 52,1% olan ölkədə, əhalinin illik artım nisbəti 2014-cü ilin təxmini məlumatlarına görə 2,6% səviyyəsindədir.
Dil
Din
Əhalinin əksəriyyəti Xristiandır. Onlardan 40%-i katolik, 30% isə protestant məzhəbindəndirlər. Müsəlmanlar əhalinin 18%-ni təşkil edir və əsasən şimalda, xristianlar isə qərb və cənub əyalətlərdə yaşayırlar. 6% heç bir dinə sitayiş etmir. Qalan 6% isə yerli sahəvi dindən olan insanlardır.
Dövlət quruluşu
1960-cı illərdən etibarən məhdud hakimiyyətli prezident idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1960) 01 yanvar tarixində qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 1972-ci ildən (1975, 1991, 1995 və 2008-ci illərdə edilmiş düzəlişlərlə) qüvvədədir.
Dövlət başçısı
Konstitusiyaya edilmiş 2008-ci il düzəlişinə əsasən Kamerun Respublikasının Prezidenti birbaşa seçkilərlə sadə səs çoxluğu sistemi üzrə, qeyri-məhdud sayda 7 il müddətinə seçilir. Dövlət başçısı statusuna malik olan və ölkədə çox geniş səlahiyyətlərə malik olan Prezident, eyni zamanda Silahlı Qüvvələrin . Kamerun Prezidenti, Baş nazir də daxil olmaqla bütün səviyyələrdə dövlətin vəzifəli şəxslərini, məhkəmə korpusunun bütün hakimlərini, əyalət qubernatorlarını təyin edir, ölkəni daxildə va xaricdə təmsil edir, habelə Kamerun Respublikasının adından apardığı ikitərəfli və çoxtərəfli danışıqlar müstəvisində beynəlxalq saziş və müqavilələri imzalayır. 6 noyabr 1982-ci ildə etibarən ölkə Prezidenti
Qanunverici hakimiyyət
Birpalatalı, 180 yerlik Milli Məclisdir. nümayəndələr proporsional nümayəndəlik sistemi üzrə 49 seçki dairəsindən 5 illik müddətə seçilirlər. Milli Məclis deputatların böyük səs çoxluğu ilə qanunları qabul edir, illik dövlət büdcəsini müzakirə və təsdiq edir, beynəlxalq müqavilələri ratifikasiya edir, bəzi təyinatları va istisnasız olaraq ali qanunvericilik hakimiyyətinin digər funksiyalarını həyata keçirir.
İcraedici hakimiyyət
Hökumətə (Nazirlər Kabineti) Prezidentin təyin etdiyi Baş nazir rəhbərlik edir. Ölkənin daxili və xarici siyasət kursunu müəyyənləşdirən Nazirlər Kabineti öz fəaliyyətini tam olaraq dövlət başçısının iradəsinə uyğun şəkildə həyata keçirir. təmsilçisi Filemon Yanq 30 iyun 2009-cu ildən etibarən Kamerunun 12-ci Baş naziridir. Məhkəmə hakimiyyəti: Ədliyyə Nazirliyinin tabeliyindədir. Üzvləri Kamerun Parlamenti tərəfindən seçilən 9 hakimdən ibarət Ali Məhkəmə yalnız Prezidentin razılığı ilə qanunların Konstitusiyaya uyğunluğunu araşdırıb müəyyən edə bilər. Ali Məhkəmə ilə yanaşı ölkədə digər ixtisaslaşmış və yerli məhkəmələr də fəaliyyət göstərir.
Mənbə
- Ə.Həsənov, A.Vəliyev. Dünya ölkələrinin müasir siyasi sistemləri, Bakı, 2013.
 | Kamerun ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
- http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf.
- Official Names of the United Nations Membership (ing.). UN, 2016. 5 p.
- 1.3 // Constitution of Cameroon (fr.).
- .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kamerun fr Cameroun ing Cameroon resmi olaraq Kamerun Respublikasi fr Republique du Cameroun ing Republic of Cameroon Merkezi Afrikanin qerbinde dovlet Olkenin serhed qonsularini simaldan saat istiqametinde Nigeriya Cad Merkezi Afrika Respublikasi Konqo Respublikasi Qabon Ekvatorial Qvineya ve 402 km lik sahil xetti ile Atlantik okeani teskil edir Olkenin paytaxti Yaundedir Kamerunfr Cameroun fr Republique du Cameroun ing Republic of Cameroon Hautugo KamerunBayraq GerbPaix Travail Patrie Sulh Is Veten Himn Fransizca Ey Kamerun atalarimizin besiyi Ingilizce Tarixi Musteqillik Fransadan 1 Yanvar 1960 Eyaletinin birlesmesi Boyuk Britaniyadan 1 Oktyabr 1961Resmi dilleri fransiz dili ingilis diliPaytaxt Yaunde 3 060 min 2015 ci il Idareetme formasiPrezident Pol Biya 6 XI 1982 Bas nazir 30 VI 2009 Sahesi Dunyada 54 cu Umumi 475442 km Su sahesi 1 3Ehalisi Ehali 23 8 milyon nefer 54 cu Siyahiyaalma 1 XI 2005 17 436 836 nef Sixliq 50 nef km 167 ci UDM AQP Umumi 72 6 milyard dollar 96 ci Adambasina 3 100 dollar Internet domeni cmCMBOK kodu CMRTelefon kodu 237Saat qursaqlari UTC 01 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarKamerun Kamerun xeritesiTarixi15 ci esrin evvellerinde bolgeye gelen portuqaliyali isgalcilar burada koloniyalar qurmaga basladilar Region xalqini kole ticaretinde istifade etmeye basladilar 1864 cu ilde alman mustemlekesi olan Kamerun Almanlar terefinden zorla sert bir sisteme soykenen koloniyanin infrastrukturunu inkisaf etdirmek ucun layihelere basladilar Birinci dunya muharibesi zamani Almaniya terefinden itirilen Kamerun 1919 cu ilde Ingiltere ve Fransa arasinda bolusduruldu Bununla birlikde Kamerun Milletler Cemiyyeti mandati torpaqlarinin bir uzvu oldu Fransaya inteqrasiya ile Fransadaki Kamerun iqtisadiyyati ve sermaye investisiyalari ixtisasli isci ve davamli mecburi emek ile infrastruktur inkisaf etdirilmeye baslandi Ilk musteqillik herekati 1961 ci ilde federal respublikanin elani ile baslandi 1972 ci ilde Birlesmis Kamerun quruldu ve tam musteqillik elan edildi 1984 cu ilde tekrar Kamerun respublikasi oldu Bakassi yarimadasi qonsu Nigeriya dovleti arasinda mubahise predmetidir CografiyaKamerunun bolgeleri Kamerun sahib oldugu 475 442 km lik sahesi ile qitede orta olculu olkelerden biridir Olkenin sahib oldugu umumi 4 591 km lik quru serhedinden 797 km i Merkezi Afrika Respublikasi 1 094 km i Cad 523 km i Konqo Respublikasi 189 km i Ekvatorial Qvineya 298 km i Qabon 1 690 km i Nigeriya ile oldugu halda olkenin Atlantik Okeanina da 402 km lik sahil xetti var Olkenin daxili hisselerinde genis yayilmis alcaq yaylalar olkenin simalina dogru ireliledikce ve tesiriyle yukselmekdedir Bu yukseklikler en uc simalda Kamerunun da kicik bir hissesine sahib oldugu Cad golunun yerlesmesi sebebi ile alcalir Olkenin qerb ve simal qerb hisselerinde Kamerun xetti olaraq adlandirilan fay xettinin de yerlesdiyi bolge uzerinde vulkanik siradaglar yerlesir Xususile sahil hissesinde aktiv olan vulkanik daglarin yerlesdiyi qerb Afrikanin en yuksek dagi sayilan 4 095 m hundurluyu ile bu bolgede yerlesir Yukseklikleri 3 011 m qeder catan Oku vulkanik dagliq saheleri icerisinde ise ve yerlesir Olkenin diger ehemiyyetli yukseltileri arasinda Bakossi Manengouba ve Kupe kimi muqeddes olaraq da qebul edilen daglar yerlesir Bakossi ve Manengouba daglari ise endemik bitki ve heyvan novlerinin oldugu ancaq tebietinin mehv olmaq qorxusu altinda olan bolgelerdendir Olkenin cenub hissesinde yerlesen yaylalar da ise tropik yagis meseleri yerlesir ki bu saheler sahile yaxinlasdiqca yerini genis duzenliklere verir EhaliKamerunda son olaraq 2005 ci ilde heyata kecirilen resmi sayma neticelerine gore 17 463 836 nefer ehali oldugu mueyyen edilmisdir 2005 ci ilden sonra bir daha resmi siyahiya alma aparilmayib 2014 cu ilin texmini sayma neticelerine gore 23 130 708 nefer ehali oludugu mueyyen edilmisdir Olke icerisindeki ehali sixligi 35 7 adam km seviyyesindedir Olke ehalisinin boyuk bir hissesi simal ve qerbdeki yasil cemenliklerin hakim oldugu bolgelerde liman seheri Douala ve sahil hissesi ile birlikde paytaxt Yaoundede yasamaqdadir Olkenin orta ve cenub serq hisselerinde ise ehali sixligi asagi seviyyededir Kamerun genc bir ehaliye sahib olub 2013 cu ilin texmini melumatlarina gore 62 5 i 0 24 yas araligindadir Olkenin yalniz 3 5 i 65 yas ve yuxaridir 0 14 yas 42 9 kisi 5 001 984 qadin 4 927 122 15 24 Yas 19 6 kisi 2 286 244 qadin 2 257 231 25 54 Yas 30 4 kisi 3 529 203 qadin 3 491 125 55 64 Yas 3 1 kisi 445 181 qadin 468 388 65 Yas ve uzeri 3 4 kisi 337 490 qadin 386 740 Seherde yasayanlarin nisbeti 2011 ci ilin melumatlarina gore 52 1 olan olkede ehalinin illik artim nisbeti 2014 cu ilin texmini melumatlarina gore 2 6 seviyyesindedir DilResmi dil fransiz ve ingilis dilleridir DinEhalinin ekseriyyeti Xristiandir Onlardan 40 i katolik 30 ise protestant mezhebindendirler Muselmanlar ehalinin 18 ni teskil edir ve esasen simalda xristianlar ise qerb ve cenub eyaletlerde yasayirlar 6 hec bir dine sitayis etmir Qalan 6 ise yerli sahevi dinden olan insanlardir Dovlet qurulusu1960 ci illerden etibaren mehdud hakimiyyetli prezident idareetme usuluna malik respublikadir Milli bayram gunu olan musteqillik gunu 1960 01 yanvar tarixinde qeyd olunur Olke Konstitusiyasi 1972 ci ilden 1975 1991 1995 ve 2008 ci illerde edilmis duzelislerle quvvededir Dovlet bascisi Konstitusiyaya edilmis 2008 ci il duzelisine esasen Kamerun Respublikasinin Prezidenti birbasa seckilerle sade ses coxlugu sistemi uzre qeyri mehdud sayda 7 il muddetine secilir Dovlet bascisi statusuna malik olan ve olkede cox genis selahiyyetlere malik olan Prezident eyni zamanda Silahli Quvvelerin Kamerun Prezidenti Bas nazir de daxil olmaqla butun seviyyelerde dovletin vezifeli sexslerini mehkeme korpusunun butun hakimlerini eyalet qubernatorlarini teyin edir olkeni daxilde va xaricde temsil edir habele Kamerun Respublikasinin adindan apardigi ikiterefli ve coxterefli danisiqlar mustevisinde beynelxalq sazis ve muqavileleri imzalayir 6 noyabr 1982 ci ilde etibaren olke Prezidenti Qanunverici hakimiyyet Birpalatali 180 yerlik Milli Meclisdir numayendeler proporsional numayendelik sistemi uzre 49 secki dairesinden 5 illik muddete secilirler Milli Meclis deputatlarin boyuk ses coxlugu ile qanunlari qabul edir illik dovlet budcesini muzakire ve tesdiq edir beynelxalq muqavileleri ratifikasiya edir bezi teyinatlari va istisnasiz olaraq ali qanunvericilik hakimiyyetinin diger funksiyalarini heyata kecirir Icraedici hakimiyyet Hokumete Nazirler Kabineti Prezidentin teyin etdiyi Bas nazir rehberlik edir Olkenin daxili ve xarici siyaset kursunu mueyyenlesdiren Nazirler Kabineti oz fealiyyetini tam olaraq dovlet bascisinin iradesine uygun sekilde heyata kecirir temsilcisi Filemon Yanq 30 iyun 2009 cu ilden etibaren Kamerunun 12 ci Bas naziridir Mehkeme hakimiyyeti Edliyye Nazirliyinin tabeliyindedir Uzvleri Kamerun Parlamenti terefinden secilen 9 hakimden ibaret Ali Mehkeme yalniz Prezidentin raziligi ile qanunlarin Konstitusiyaya uygunlugunu arasdirib mueyyen ede biler Ali Mehkeme ile yanasi olkede diger ixtisaslasmis ve yerli mehkemeler de fealiyyet gosterir MenbeE Hesenov A Veliyev Dunya olkelerinin muasir siyasi sistemleri Baki 2013 Kamerun ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin http cnig gouv fr wp content uploads 2020 02 CNT PVM r C3 A9vis C3 A9 2020 01 27 1 pdf Official Names of the United Nations Membership ing UN 2016 5 p 1 3 Constitution of Cameroon fr