Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Maldiv adaları (maldiv. ދިވެހިރާއްޖެ ) və ya rəsmi adı ilə Maldiv Respublikası (maldiv. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ) — Cənubi Asiyada ada-dövlət. Maldiv adaları Hindistanın cənubunda, Hind okeanındakı atollarda, Ərəbistan dənizində yerləşir. Ölkənin tərkibinə daxil olan adalar qrupu Hindistan və Şri-Lankanın cənub-qərbinə qədər uzanır. İyirmi altı atoldan ibarət adalar qrupu şimalda İhavandhippolhu Atolundan cənubda şəhərinə kimi uzanır. Təxminən 298 kvadrat kilometr ərazini əhatə edən Maldiv adaları dünyanın coğrafi cəhətdən ən çox səpələnmiş ölkələrindən biridir. Ölkə həmçinin, Asiyanın həm əhali, həm də ərazi baxımından ən kiçik ölkəsi olmaqla, 393,500 sakinə ev sahibliyi edir. Paytaxt şəhər olan Male, ölkənin ən çox məskunlaşmış adasıdır. Ada həmçinin, mərkəzdə yerləşdiyinə görə "Kral Adası" adı ilə də tanınır.
| Maldiv Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| mald. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމުހޫރިއްޔާ Dhivehi Raajjeyge Jumuhooriyyaa | |||||
| |||||
| The sunny side of life | |||||
| Himn: Milli salam | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| • Müstəqillik | 26 iyul 1965 | ||||
| • Yeni Konstitusiyanın qəbulu | 7 avqust 1965 | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Male | ||||
| İdarəetmə forması | Prezident respublikası | ||||
| Prezident | |||||
| Sahəsi | Dünyada 206-cı | ||||
| • Ümumi | 298 km² | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 393 253 nəfər (175-ci) | ||||
| • Sıxlıq | 1102.5 nəf./km² (11-ci) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 5,407 milyard dollar (162-ci) | ||||
| • Adambaşına | 15,287 dollar () | ||||
| ÜDM (nominal) | |||||
| • Ümumi (2016 təxmini) | 3,270 milyard dollar | ||||
| • Adambaşına | 9,246 dollar | ||||
| İİİ (2014) | 0.706 | ||||
| İnternet domeni | .mv | ||||
| MV | |||||
| BOK kodu | MDV | ||||
| Telefon kodu | +960 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sol[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Ümumi məlumat
Maldiv arxipelaqı Çaqos və Lakkadiv arxipelaqı ilə birlikdə Çaqos-Maldiv-Lakkadiv tektonik qalxmasında, Hind okeanındakı böyük dənizaltı dağ silsiləsi üzərində yerləşir. Ölkə dəniz səviyyəsindən 1.5 metr yüksəklik dərəcəsi ilə dünyanın ən alçaqda yerləşən ölkəsi hesab olunur. Hətta ölkənin ən yüksək nöqtəsi hesab olunan hündürlüyü belə (2.4 metr) dünyada ən alçaq təbii yüksəklik hesab edilir. Dəniz səviyyəsinin qalxması ilə əlaqədar olaraq, hökumət Maldivi 2019-cu ilə qədər karbondan azad ölkə edəcəyi vədini vermişdir.
Maldiv adaları erazımdan əvvəl 4-cü əsrdən etibarən tarixi və mədəni baxımdan Hindistan yarimadası ilə əlaqəli şəkildə inkişaf etmişdir. Maldiv Arxipelaqı XII əsrdə islamlaşdı və sultanlıq şəklində birləşərək Asiya və Afrika ilə güclü mədəni və ticari əlaqələrin inkişaf etdirilməsinə nail oldu. XVI əsrin ortalarından artan müstəmləkə qüvvələrinin təsiri regiona çatır və Maldiv adaları 1887-ci ildə Britaniyanın qoruması altına keçir. Birləşmiş Krallıqdan müstəqillik 1965-ci ildə alınır və 1968-ci ildə Xalq Məclisi tərəfindən ölkənin Prezidentli Respublika şəklində idarəsinin əsası qoyulur. Sonrakı onilliklər isə qeyri-sabitlik, demokratik islahatlara cəhd və iqlim dəyişikliyi nəticəsində meydana gələn ekoloji problemlərin həlli ilə xarakterizə olunmuşdur.
Maldiv adaları nın qurucu üzvlərindən biridir. Həmçinin, ölkə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və Tərəfsiz Dövlətlər Hərəkatı kimi nüfuzlu təşkilatlara üzvdür. Dünya Bankı Maldivi yuxarı orta gəlirli iqtisadiyyata malik ölkə kimi təsnifləşdirir. Balıqçılıq ölkənin tarixən hakim iqtisadi fəaliyyəti olmuş və indiyə qədər ən iri fəaliyyət sektoru kimi özünü qoruyub saxlamışdır. Tuzim sənayesi isə balıqçılıq sektorunu izləyərək, sürətlə böyüməkdədir. Şri-Lanka ilə birlikdə, Maldiv adaları Cənubi Asiyada yalnız iki "yüksək" dərəcəli İnsan İnkişafı İndeksinə malik ölkələrdir. Adambaşına düşən gəlirlə isə Maldiv üzvləri arasında ən yüksək göstəricilərə malik ölkələrdən biridir.
Maldiv adaları 1982-ci ilin iyul ayından etibarən nə daxil edilmiş və yalnız 2016-cı ilin oktyabr ayında insan hüquqları və korrupsiya ilə bağlı tənqidi etirazı əsasında bu birlikdən geri çəkilmişdir.
Tarix
Maldiv adalarında əhalinin məskunlaşması min il bundan əvvəl başlamışdır. Əvvəl Buddizm dininə itaət edən sakinlər, Ərəb taciri olan Əbul Bərəkət Əl-Bar Barinin təbliğatları ilə müsəlmanlığı qəbul etdi. Hazırda Maldiv adalarının əhalisinin demək olar ki, 100%-i müsəlmandır. XII əsrdən etibarən müstəqil sultanlıq, 1887–1965-ci illər ərzində isə Böyük Britaniyanın protektoratı olmuş Maldiv 1965-ci ilin iyul ayında müstəqilliyini elan etmişdir (1968-ci ildən respublikadır). 2005-ci il 15 noyabr tarixində isə iqlim dəyişikliklərinin təsiri ilə yüz illər sonra Maldiv adalarının suda batması gözlənildiyindən bu dövlətə Avstraliyaya sığınma haqqı verilmişdir. Maldiv Respublikasının hazırkı prezidenti — Abdulla Yəmin (2013).
Coğrafiyası
Maldiv Respublikası Hind okeanının ekvatorial sularında, Şri Lankanın (cənub-qərb istiqamətində) 700 kilometrliyində yerləşir. 1192 orta-kiçik adanı birləşdirən 20 atoldan ibarətdir. Əhalisi təxminən 365 min nəfərdir.(2015-ci il). Əhalinin sıxlığı çox yüksəkdir — 1200 nəfər/km² -dir.
Adalar okean səviyyəsindən bir qədər yüksəkdədirlər, arxipelaqın ən hündür nöqtəsi — cənubdakı Addu adalarında — 2,4 m-dir.
Ümumi sahəsi — 90 min km², quru ərazi — 298 km². Paytaxtı Male şəhəri — arxipelaqın yeganə şəhəri və portu — eyni adlı atollda yerləşir.Ölkənin iqtisadiyyatın əsas sahələri-turizm və balıqçılıqdır.
Dövlət quruluşu
Maldiv Respublikası məhdud hakimiyyətli prezident idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1965) 26 iyulda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 7 avqust 2008-ci ildən qüvvədədir.
İnzibati bölgüsü
Maldiv Respublikası Paytaxt Male və 20 adalar qrupundan ibarət olan 8 regiona (Uzaq Şimal, Şimal, Mərkəzi-Şimal, Mərkəzi, Mərkəzi-Cənub, Cənub, Uzaq Cənub və Paytaxt) bölünür.
Dövlət başçısı
Dövlət və hökumət başçısı olan Prezident ölkə Parlamenti tərəfindən seçilir. Lakin Prezidentliyə namizəd şəxs ilk növbədə ümumxalq referendumunda təsdiq edilməli və ən azı 51% səs toplamalıdır. Prezidentin ümumi səlahiyyət müddəti qeyri-məhduddur.
Tərkibi Parlamentin deputatlarından və dövlət qulluqçularının korpusundan təşkil olunan Nazirlər Kabinetinə Prezident rəhbərlik edir. Dövlət başçısı müstəsna səlahiyyətlərindən istifadə edərək 14 nazirin hər birini təyin və yaxud azad edə bilər və buna görə Parlament qarşısında heç bir məsuliyyət daşımır.
Maldiv Respublikasının 2008-ci ilin avqust ayında qəbul edilmiş yeni Konstitusiyasına əsasən Prezidentin səlahiyyətləri xeyli məhdudlaşdırılmışdır, yerli hakimiyyət orqanlarının hüquqları genişləndirilmişdir. Konstitusiyaya əsasən ölkədə çoxpartiyalı siyasi sistemin mövqeyi möhkəmləndirilmiş, insan hüquqları üzrə komissiyanın, Ali Məhkəmənin və Seçki Komissiyalarının hüquqları genişləndirilmişdir.
İcraedici hakimiyyət
Maldiv Respublikasında icraedici hakimiyyətə — Nazirlər Kabinetinə Prezident başçılıq edir. Baş Nazir vəzifəsi 1975-ci ildən ləğv edilmişdir. Nazirlər Kabinetinin üzvləri Prezident tərəfindən parlamentin deputatlarından və ya dövlət qulluqçularından təyin edilir və ya azad olunur.
Qanunverici hakimiyyət
Maldiv Respublikasının qanunverici hakimiyyət orqanı bir palatalı Xalq Məclisidir. Parlamentin 50 üzvü 5 il müddətinə seçilir. (onlardan 42 nəfəri ümumi seçkilərin nəticələrinə əsasən müəyyən olunur, 8 nəfəri isə Prezident tərəfindən təyin olunur. Parlamentin səlahiyyətlərinə ölkə Konstitusiyası istisna olmaqla bütün qanunların baxılması və qəbulu, dövlətin illik büdcənin təsdiqi, beynəlxalq müqavilə və sazişlərin ratifikasiyası və s. məsələlər daxildir. Parlament tərəfindən qəbul edilmiş qərarlar təsdiq olunmaq üçün Prezidentə təqdim olunur. Prezident qərar layihəsini təkrar müzakirə olunmaq üçün parlamentə qaytarmaq hüququna malikdir. Qərar layihəsi təkrar müzakirə zamanı deputatların 2/3 hissəsi tərəfindən qəbul edərsə, Prezident həmin qanunu təsdiq etməlidir. Ənənəyə əsasən parlamentin sessiyaları ildə 2–3 dəfə çağrılır. Maldiv Respublikasında 21 yaşına çatmış bütün vətəndaşlar seçki hüququna malikdirlər.
Məhkəmə hakimiyyəti
Ali Məhkəmə, 8 aşağı instansiya məhkəməsi və 19 yerli şəhər məhkəmələri ölkədə məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirir.
Prezident tərəfindən təyin edilən, dövlət başçısının və formal olaraq Hökumətin qarşısında məsuliyyət daşıyan inzibati vahidliklərin rəhbərləri də kifayət qədər məhkəmə səlahiyyətlərinə malikdirlər. Yerlərdə şəriət hüquq sisteminin elementlərindən geniş istifadə edilir.
Mənbə
- Печуров Л. В. Мальдивская Республика. — М., 1973.
- Мальдивы. Карманный путеводитель. — М., 1997.
- Мальдивские острова (Путеводитель Ле Пти Фюте). — М., 2001.
- Страны мира. — М., 2003.
İstinadlar
- "CIA - The World Factbook". 2015-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-28.
- http://chartsbin.com/view/edr.
 | Maldiv adaları ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Maldiv adalari maldiv ދ ވ ހ ރ އ ޖ ve ya resmi adi ile Maldiv Respublikasi maldiv ދ ވ ހ ރ އ ޖ ގ ޖ މ ހ ރ އ ޔ Cenubi Asiyada ada dovlet Maldiv adalari Hindistanin cenubunda Hind okeanindaki atollarda Erebistan denizinde yerlesir Olkenin terkibine daxil olan adalar qrupu Hindistan ve Sri Lankanin cenub qerbine qeder uzanir Iyirmi alti atoldan ibaret adalar qrupu simalda Ihavandhippolhu Atolundan cenubda seherine kimi uzanir Texminen 298 kvadrat kilometr erazini ehate eden Maldiv adalari dunyanin cografi cehetden en cox sepelenmis olkelerinden biridir Olke hemcinin Asiyanin hem ehali hem de erazi baximindan en kicik olkesi olmaqla 393 500 sakine ev sahibliyi edir Paytaxt seher olan Male olkenin en cox meskunlasmis adasidir Ada hemcinin merkezde yerlesdiyine gore Kral Adasi adi ile de taninir Maldiv Respublikasimald ދ ވ ހ ރ އ ޖ ގ ޖ މ ހ ރ އ ޔ Dhivehi Raajjeyge JumuhooriyyaaBayraq d Gerb d The sunny side of lifeHimn Milli salam source source track track track track Tarixi Musteqillik 26 iyul 1965 Yeni Konstitusiyanin qebulu 7 avqust 1965Resmi dilleri Maldiv diliPaytaxt MaleIdareetme formasi Prezident respublikasiPrezidentSahesi Dunyada 206 ci Umumi 298 km Ehalisi Ehali 393 253 nefer 175 ci Sixliq 1102 5 nef km 11 ci UDM AQP Umumi 5 407 milyard dollar 162 ci Adambasina 15 287 dollar UDM nominal Umumi 2016 texmini 3 270 milyard dollar Adambasina 9 246 dollarIII 2014 0 706Internet domeni mvMVBOK kodu MDVTelefon kodu 960Saat qursaqlari UTC 05 00Neqliyyatin yonu sol d Vikianbarda elaqeli mediafayllarMaldiv adalari Maldiv adalariUmumi melumatMaldiv arxipelaqi Caqos ve Lakkadiv arxipelaqi ile birlikde Caqos Maldiv Lakkadiv tektonik qalxmasinda Hind okeanindaki boyuk denizalti dag silsilesi uzerinde yerlesir Olke deniz seviyyesinden 1 5 metr yukseklik derecesi ile dunyanin en alcaqda yerlesen olkesi hesab olunur Hetta olkenin en yuksek noqtesi hesab olunan hundurluyu bele 2 4 metr dunyada en alcaq tebii yukseklik hesab edilir Deniz seviyyesinin qalxmasi ile elaqedar olaraq hokumet Maldivi 2019 cu ile qeder karbondan azad olke edeceyi vedini vermisdir Maldiv adalari erazimdan evvel 4 cu esrden etibaren tarixi ve medeni baximdan Hindistan yarimadasi ile elaqeli sekilde inkisaf etmisdir Maldiv Arxipelaqi XII esrde islamlasdi ve sultanliq seklinde birleserek Asiya ve Afrika ile guclu medeni ve ticari elaqelerin inkisaf etdirilmesine nail oldu XVI esrin ortalarindan artan mustemleke quvvelerinin tesiri regiona catir ve Maldiv adalari 1887 ci ilde Britaniyanin qorumasi altina kecir Birlesmis Kralliqdan musteqillik 1965 ci ilde alinir ve 1968 ci ilde Xalq Meclisi terefinden olkenin Prezidentli Respublika seklinde idaresinin esasi qoyulur Sonraki onillikler ise qeyri sabitlik demokratik islahatlara cehd ve iqlim deyisikliyi neticesinde meydana gelen ekoloji problemlerin helli ile xarakterize olunmusdur Maldiv adalari nin qurucu uzvlerinden biridir Hemcinin olke Birlesmis Milletler Teskilati Islam Emekdasliq Teskilati ve Terefsiz Dovletler Herekati kimi nufuzlu teskilatlara uzvdur Dunya Banki Maldivi yuxari orta gelirli iqtisadiyyata malik olke kimi tesniflesdirir Baliqciliq olkenin tarixen hakim iqtisadi fealiyyeti olmus ve indiye qeder en iri fealiyyet sektoru kimi ozunu qoruyub saxlamisdir Tuzim senayesi ise baliqciliq sektorunu izleyerek suretle boyumekdedir Sri Lanka ile birlikde Maldiv adalari Cenubi Asiyada yalniz iki yuksek dereceli Insan Inkisafi Indeksine malik olkelerdir Adambasina dusen gelirle ise Maldiv uzvleri arasinda en yuksek gostericilere malik olkelerden biridir Maldiv adalari 1982 ci ilin iyul ayindan etibaren ne daxil edilmis ve yalniz 2016 ci ilin oktyabr ayinda insan huquqlari ve korrupsiya ile bagli tenqidi etirazi esasinda bu birlikden geri cekilmisdir TarixMaldiv adalarinda ehalinin meskunlasmasi min il bundan evvel baslamisdir Evvel Buddizm dinine itaet eden sakinler Ereb taciri olan Ebul Bereket El Bar Barinin tebligatlari ile muselmanligi qebul etdi Hazirda Maldiv adalarinin ehalisinin demek olar ki 100 i muselmandir XII esrden etibaren musteqil sultanliq 1887 1965 ci iller erzinde ise Boyuk Britaniyanin protektorati olmus Maldiv 1965 ci ilin iyul ayinda musteqilliyini elan etmisdir 1968 ci ilden respublikadir 2005 ci il 15 noyabr tarixinde ise iqlim deyisikliklerinin tesiri ile yuz iller sonra Maldiv adalarinin suda batmasi gozlenildiyinden bu dovlete Avstraliyaya siginma haqqi verilmisdir Maldiv Respublikasinin hazirki prezidenti Abdulla Yemin 2013 CografiyasiMaldiv Respublikasi Hind okeaninin ekvatorial sularinda Sri Lankanin cenub qerb istiqametinde 700 kilometrliyinde yerlesir 1192 orta kicik adani birlesdiren 20 atoldan ibaretdir Ehalisi texminen 365 min neferdir 2015 ci il Ehalinin sixligi cox yuksekdir 1200 nefer km dir Adalar okean seviyyesinden bir qeder yuksekdedirler arxipelaqin en hundur noqtesi cenubdaki Addu adalarinda 2 4 m dir Umumi sahesi 90 min km quru erazi 298 km Paytaxti Male seheri arxipelaqin yegane seheri ve portu eyni adli atollda yerlesir Olkenin iqtisadiyyatin esas saheleri turizm ve baliqciliqdir Dovlet qurulusuMaldiv Respublikasi mehdud hakimiyyetli prezident idareetme usuluna malik respublikadir Milli bayram gunu olan musteqillik gunu 1965 26 iyulda qeyd olunur Olke Konstitusiyasi 7 avqust 2008 ci ilden quvvededir Inzibati bolgusuMaldiv Respublikasi Paytaxt Male ve 20 adalar qrupundan ibaret olan 8 regiona Uzaq Simal Simal Merkezi Simal Merkezi Merkezi Cenub Cenub Uzaq Cenub ve Paytaxt bolunur Dovlet bascisiDovlet ve hokumet bascisi olan Prezident olke Parlamenti terefinden secilir Lakin Prezidentliye namized sexs ilk novbede umumxalq referendumunda tesdiq edilmeli ve en azi 51 ses toplamalidir Prezidentin umumi selahiyyet muddeti qeyri mehduddur Terkibi Parlamentin deputatlarindan ve dovlet qulluqcularinin korpusundan teskil olunan Nazirler Kabinetine Prezident rehberlik edir Dovlet bascisi mustesna selahiyyetlerinden istifade ederek 14 nazirin her birini teyin ve yaxud azad ede biler ve buna gore Parlament qarsisinda hec bir mesuliyyet dasimir Maldiv Respublikasinin 2008 ci ilin avqust ayinda qebul edilmis yeni Konstitusiyasina esasen Prezidentin selahiyyetleri xeyli mehdudlasdirilmisdir yerli hakimiyyet orqanlarinin huquqlari genislendirilmisdir Konstitusiyaya esasen olkede coxpartiyali siyasi sistemin movqeyi mohkemlendirilmis insan huquqlari uzre komissiyanin Ali Mehkemenin ve Secki Komissiyalarinin huquqlari genislendirilmisdir Icraedici hakimiyyetMaldiv Respublikasinda icraedici hakimiyyete Nazirler Kabinetine Prezident basciliq edir Bas Nazir vezifesi 1975 ci ilden legv edilmisdir Nazirler Kabinetinin uzvleri Prezident terefinden parlamentin deputatlarindan ve ya dovlet qulluqcularindan teyin edilir ve ya azad olunur Qanunverici hakimiyyetMaldiv Respublikasinin qanunverici hakimiyyet orqani bir palatali Xalq Meclisidir Parlamentin 50 uzvu 5 il muddetine secilir onlardan 42 neferi umumi seckilerin neticelerine esasen mueyyen olunur 8 neferi ise Prezident terefinden teyin olunur Parlamentin selahiyyetlerine olke Konstitusiyasi istisna olmaqla butun qanunlarin baxilmasi ve qebulu dovletin illik budcenin tesdiqi beynelxalq muqavile ve sazislerin ratifikasiyasi ve s meseleler daxildir Parlament terefinden qebul edilmis qerarlar tesdiq olunmaq ucun Prezidente teqdim olunur Prezident qerar layihesini tekrar muzakire olunmaq ucun parlamente qaytarmaq huququna malikdir Qerar layihesi tekrar muzakire zamani deputatlarin 2 3 hissesi terefinden qebul ederse Prezident hemin qanunu tesdiq etmelidir Eneneye esasen parlamentin sessiyalari ilde 2 3 defe cagrilir Maldiv Respublikasinda 21 yasina catmis butun vetendaslar secki huququna malikdirler Mehkeme hakimiyyetiAli Mehkeme 8 asagi instansiya mehkemesi ve 19 yerli seher mehkemeleri olkede mehkeme hakimiyyetini heyata kecirir Prezident terefinden teyin edilen dovlet bascisinin ve formal olaraq Hokumetin qarsisinda mesuliyyet dasiyan inzibati vahidliklerin rehberleri de kifayet qeder mehkeme selahiyyetlerine malikdirler Yerlerde seriet huquq sisteminin elementlerinden genis istifade edilir MenbePechurov L V Maldivskaya Respublika M 1973 Maldivy Karmannyj putevoditel M 1997 Maldivskie ostrova Putevoditel Le Pti Fyute M 2001 Strany mira M 2003 Istinadlar CIA The World Factbook 2015 09 18 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 28 http chartsbin com view edr Maldiv adalari ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin