Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Serbiya (serb. Србија / Srbija) ya da Serbstan, rəsmi adı Serbiya Respublikası (serb. Република Србија / Republika Srbija) — cənub-şərqi Avropada, Balkan yarımadasının mərkəzi hissəsində və qismən yerləşən, dənizə çıxışı olmayan dövlət. Serbiya şimalda Macarıstan, şərqdə Bolqarıstan və Rumıniya, cənubda Makedoniya Respublikası və şərqdə Xorvatiya, Bosniya və Herseqovina və Monteneqro ilə həmsərhəddir. Serbiyanın paytaxtı cənub-şərqi Avropanın ən böyük şəhərlərindən biri olan Belqraddır.
| Serbiya | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Република Србија / Republika Srbija | |||||
| |||||
| (Serbləri yalnız birlik qurtarır) | |||||
| Himn: Боже правде / Bože pravde | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Belqrad | ||||
| İdarəetmə forması | Parlamentli respublika | ||||
| Serbiya prezidenti | Aleksandr Vuçiç [31.V.2017~ ] | ||||
| Baş nazir | [2.V.2024~ ] | ||||
| Sahəsi | Dünyada 111-ci | ||||
| • Ümumi | 77474 km² | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 7 920 min nəfər (93-cü) | ||||
| • Siyahıyaalma (2011) | 7 186 862 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 102 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 95,5 milyard dollar (85-ci) | ||||
| • Adambaşına | 13 300 dollar () | ||||
| İİİ (2013) | 0.769 | ||||
| Valyuta | Serb dinarı | ||||
| İnternet domeni | .rs, .срб | ||||
| RS | |||||
| BOK kodu | SRB | ||||
| Telefon kodu | +381 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Balkan yarımadasına köçdükdən sonra serblər burada orta əsrlərdə bir neçə dövlət qurdular. 1217-ci ildə Serbiya krallığı Roma və Konstantinopol tərəfindən müstəqil dövlət kimi tanındı. 1346-cı ildə dövlət adlanmağa başladı. 16-cı əsrin ortalarında bütün Serbiya ərazisi Osmanlı imperiyası tərəfindən ələ keçirildi. Zaman-zaman Serbiyanın bir hissəsi Habsburqların nəzarəti altına düşürdü. XIX əsrin əvvəlində baş vermiş nəticəsində Serbiya konstitusiyalı monarxiyaya sahib müstəqil dövlətə çevrildi və Balkan yarımadasında feodalizmi qadağan edən ilk dövlət oldu. Birinci dünya müharibəsində çox ağır itkilər verdikdən sonra Serbiya Voyvodina və Xorvatiya ilə birləşərək cənub slavyanlarının birliyi olan Yuqoslaviyanı qurur. Yuqoslaviya Monteneqronun 2006-cı ildə ondan ayrılmasına qədər müxtəlif formalarda mövcud olur. 2008-ci ildə Kosovo Serbiyadan ayrılaraq müstəqilliyini elan edir. Müasir dövrdə Serbiya hərbi olaraq bitərəf ölkədir, Avropa Birliyinə qəbul olmaq üçün danışıqlar aparır.
Coğrafiyası
Serbiyanın ərazisi 88.361 kvadrat km-dir (Kosova daxil olmaqla) və bu göstəriciyə görə dünyada 113-cü yeri tutur. Sərhədlərinin ümumi uzunluğu 2027 kilometrdir (115 km Albaniya ilə, 302 km Bosniya və Herseqovina, 318 km Bolqarıstan, 241 km Xorvatiya, 151 km Macarıstan, 221 km Makedoniya Respublikası, 203 km Monteneqro və 476 km Rumıniya ilə). Serbiyanın şimal hissəsi Palloniya düzənliyindən ibarətdir. Ölkənin cənub hissəsi isə dağlıq ərazilərdir.
Əhalisi
2002-ci ildə aparılmış siyahıya almanın yekunlarına əsasən əhalisi 7.498.001 nəfərdir. 2011-ci il siyahıya almanın nəticələrinə görə Serbiyanın əhalisi (Kosovanı çıxmaqla) 7.186.862 nəfər olub. Serbiya 1990-cı illərin əvvəlindən başlayaraq kəskin demoqrafik böhran keçirir. Ölüm səviyyəsi doğumu üstələyir. Serbiya dünyada əhalisi ən sürətlə azalan 8-ci ölkədir. Serbiya həmçinin əhalisinin orta yaşı 42,2 olmaqla dünyanın 10 ən yaşlı ölkəsi sırasındadır. 1990-cı illərdə Serbiya Avropada ən çox qaçqına sahib olan ölkə idi. Yuqoslaviya müharibələri nəticəsində bura 1 milyona yaxın qaçqən gəlmişdi, onların çoxusu Xorvatiyadan, az bir hissəsi isə Bosniya və Herseqovinadan qovulmuşdular. Bundan başqa həmin illərdə Serbiyanı 300.000 insan tərk elədi, onların 80%-i ali təhsilə sahib idi.
İqtisadiyyatı
Serbiya iqtisadiyyatının strukturunda kənd təsərrüfatı 11,2 faiz, sənaye 18,7 faiz, xidmət sahəsi 70 faiz (2011).
| İl | ÜDM, milyard ABŞ dolları | Əhalinin hər nəfərinə ÜDM, ABŞ dolları | Dünya ÜDM-də payı, % | ÜDM-nin artım templəri, % |
|---|---|---|---|---|
| 2000 | 8.7 | 858 | 0.27 | 79.1 |
| 2001 | 11 | 1092 | 0.34 | 126.4 |
| 2002 | 15 | 1498 | 0.45 | 136.4 |
| 2003 | 20 | 2010 | 0.53 | 133.3 |
| 2004 | 24 | 2425 | 0.57 | 120 |
| 2005 | 25 | 2537 | 0.55 | 104.2 |
| 2006 | 29 | 2948 | 0.58 | 115 |
| 2007 | 39 | 3966 | 0.70 | 134.5 |
| 2008 | 48 | 4878 | 0.78 | 123.1 |
| 2009 | 40 | 4061 | 0.69 | 83.3 |
| 2010 | 38 | 3856 | 0.60 | 95 |
| 2011 | 41 | 5571 | 0.58 | 107.9 |
Xarici keçidlər
- Statistical Office of the Republic of Serbia : The Statistical Office of the Republic of Serbia published the first tables with final results of 2002 Census (Communication SN31, No. 295, December 24, 2002). The communication contains data on population according to national identity or ethnicity, gander and age, by municipalities [ölü keçid]
- CIA – The World Factbook : Serbia 2018-12-24 at the Wayback Machine
- Helsinki Committee for Human Rights in Serbia : National Minorities in Serbia -In Conflict With a State Ethnic Identity
- UNPO – Sanjak
İstinadlar
- Републички завод за статистику Србије: Подаци: Актуелни показатељи Република Србија 2015-12-25 at the Wayback Machine
- Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Country comparison: Population 2013-06-16 at the Wayback Machine
- Републички завод за статистику Србије: Попис становништва, домаћинства и станова у Републици Србији 2011 2016-07-06 at the Wayback Machine
- 10 // 2006 constitution of Serbia (serb.).
- http://chartsbin.com/view/edr.
- http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=294941&pno=9 2022-03-28 at the Wayback Machine Kapitalist ölkələrinin coğrafiyası, Serbstan
- . 2006-11-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-04-25.
Həmçinin bax
 | Serbiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Serbiya serb Srbiјa Srbija ya da Serbstan resmi adi Serbiya Respublikasi serb Republika Srbiјa Republika Srbija cenub serqi Avropada Balkan yarimadasinin merkezi hissesinde ve qismen yerlesen denize cixisi olmayan dovlet Serbiya simalda Macaristan serqde Bolqaristan ve Ruminiya cenubda Makedoniya Respublikasi ve serqde Xorvatiya Bosniya ve Herseqovina ve Monteneqro ile hemserheddir Serbiyanin paytaxti cenub serqi Avropanin en boyuk seherlerinden biri olan Belqraddir SerbiyaRepublika Srbiјa Republika SrbijaBayraq Gerb Serbleri yalniz birlik qurtarir Himn Bozhe pravde Boze pravde source source source track track track track track track track track track Resmi dilleri serbcePaytaxt BelqradIdareetme formasi Parlamentli respublikaSerbiya prezidenti Aleksandr Vucic 31 V 2017 Bas nazir 2 V 2024 Sahesi Dunyada 111 ci Umumi 77474 km Ehalisi Ehali 7 920 min nefer 93 cu Siyahiyaalma 2011 7 186 862 nef Sixliq 102 nef km UDM AQP Umumi 95 5 milyard dollar 85 ci Adambasina 13 300 dollar III 2013 0 769Valyuta Serb dinariInternet domeni rs srbRSBOK kodu SRBTelefon kodu 381Saat qursaqlari UTC 01 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarSerbiyaTarixiBalkan yarimadasina kocdukden sonra serbler burada orta esrlerde bir nece dovlet qurdular 1217 ci ilde Serbiya kralligi Roma ve Konstantinopol terefinden musteqil dovlet kimi tanindi 1346 ci ilde dovlet adlanmaga basladi 16 ci esrin ortalarinda butun Serbiya erazisi Osmanli imperiyasi terefinden ele kecirildi Zaman zaman Serbiyanin bir hissesi Habsburqlarin nezareti altina dusurdu XIX esrin evvelinde bas vermis neticesinde Serbiya konstitusiyali monarxiyaya sahib musteqil dovlete cevrildi ve Balkan yarimadasinda feodalizmi qadagan eden ilk dovlet oldu Birinci dunya muharibesinde cox agir itkiler verdikden sonra Serbiya Voyvodina ve Xorvatiya ile birleserek cenub slavyanlarinin birliyi olan Yuqoslaviyani qurur Yuqoslaviya Monteneqronun 2006 ci ilde ondan ayrilmasina qeder muxtelif formalarda movcud olur 2008 ci ilde Kosovo Serbiyadan ayrilaraq musteqilliyini elan edir Muasir dovrde Serbiya herbi olaraq biteref olkedir Avropa Birliyine qebul olmaq ucun danisiqlar aparir CografiyasiSerbiyanin erazisi 88 361 kvadrat km dir Kosova daxil olmaqla ve bu gostericiye gore dunyada 113 cu yeri tutur Serhedlerinin umumi uzunlugu 2027 kilometrdir 115 km Albaniya ile 302 km Bosniya ve Herseqovina 318 km Bolqaristan 241 km Xorvatiya 151 km Macaristan 221 km Makedoniya Respublikasi 203 km Monteneqro ve 476 km Ruminiya ile Serbiyanin simal hissesi Palloniya duzenliyinden ibaretdir Olkenin cenub hissesi ise dagliq erazilerdir EhalisiSerbiyanin etnik xeritesi 2002 ci ilde aparilmis siyahiya almanin yekunlarina esasen ehalisi 7 498 001 neferdir 2011 ci il siyahiya almanin neticelerine gore Serbiyanin ehalisi Kosovani cixmaqla 7 186 862 nefer olub Serbiya 1990 ci illerin evvelinden baslayaraq keskin demoqrafik bohran kecirir Olum seviyyesi dogumu usteleyir Serbiya dunyada ehalisi en suretle azalan 8 ci olkedir Serbiya hemcinin ehalisinin orta yasi 42 2 olmaqla dunyanin 10 en yasli olkesi sirasindadir 1990 ci illerde Serbiya Avropada en cox qacqina sahib olan olke idi Yuqoslaviya muharibeleri neticesinde bura 1 milyona yaxin qacqen gelmisdi onlarin coxusu Xorvatiyadan az bir hissesi ise Bosniya ve Herseqovinadan qovulmusdular Bundan basqa hemin illerde Serbiyani 300 000 insan terk eledi onlarin 80 i ali tehsile sahib idi IqtisadiyyatiSerbiya iqtisadiyyatinin strukturunda kend teserrufati 11 2 faiz senaye 18 7 faiz xidmet sahesi 70 faiz 2011 Il UDM milyard ABS dollari Ehalinin her neferine UDM ABS dollari Dunya UDM de payi UDM nin artim templeri 2000 8 7 858 0 27 79 12001 11 1092 0 34 126 42002 15 1498 0 45 136 42003 20 2010 0 53 133 32004 24 2425 0 57 1202005 25 2537 0 55 104 22006 29 2948 0 58 1152007 39 3966 0 70 134 52008 48 4878 0 78 123 12009 40 4061 0 69 83 32010 38 3856 0 60 952011 41 5571 0 58 107 9Xarici kecidlerStatistical Office of the Republic of Serbia The Statistical Office of the Republic of Serbia published the first tables with final results of 2002 Census Communication SN31 No 295 December 24 2002 The communication contains data on population according to national identity or ethnicity gander and age by municipalities olu kecid CIA The World Factbook Serbia 2018 12 24 at the Wayback Machine Helsinki Committee for Human Rights in Serbia National Minorities in Serbia In Conflict With a State Ethnic Identity UNPO SanjakIstinadlarRepublichki zavod za statistiku Srbiјe Podaci Aktuelni pokazateљi Republika Srbiјa 2015 12 25 at the Wayback Machine Central Intelligence Agency CIA The World Factbook Country comparison Population 2013 06 16 at the Wayback Machine Republichki zavod za statistiku Srbiјe Popis stanovnishtva domaћinstva i stanova u Republici Srbiјi 2011 2016 07 06 at the Wayback Machine 10 2006 constitution of Serbia serb http chartsbin com view edr http web2 anl az 81 read page php bibid 294941 amp pno 9 2022 03 28 at the Wayback Machine Kapitalist olkelerinin cografiyasi Serbstan 2006 11 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 04 25 Hemcinin bax Serbiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin