Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Malavi (ing. Republic of Malawi, Nıyanca: Dziko la Malaŵi) — Afrika qitəsinin cənub-şərqində yerləşən və dənizə çıxışı olmayan quru ölkəsidir. 1964-cü ilədək Nyasalend adını daşımışdır. Keçmiş Britaniya koloniyasıdır. Şimal-qərbdən Zambiya ilə, şimal-şərqdən Mozambik ilə, şərq, cənub və qərbdən isə Tanzaniya ilə həmsərhəddir. Tanzaniya və Mozambik sərhəddində Malavi gölü yerləşir. Malavinin sahəsi 118,000 km2, əhalisi isə 16,777,547 nəfərdir. Onun paytaxı və ən böyük şəhəri Lilonqve, ikinci Blantyre, üçüncü isə Mzuzudur. Ölkənin ləqəbi "Afrikanın isti ürəyi"dir.
| Malavi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Chalo cha Malawi, Dziko la Malaŵi | |||||
| |||||
| "Birlik və Azadlıq" | |||||
| Himn: Ey Tanrı, vətənimiz Malavini qoru | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Lilonqve | ||||
| İdarəetmə forması | Respublika | ||||
| Prezident | Lazarus Çakvera | ||||
| Sahəsi | Dünyada 100-cü | ||||
| • Ümumi | 118480 km² | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 17,4 milyon nəfər (65-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (8.VI.2008) | 13 077 160 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 142 nəf./km² (147-ci) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 13,7 milyard dollar (152-ci) | ||||
| • Adambaşına | 800 dollar () | ||||
| İnternet domeni | .mw | ||||
| MW | |||||
| BOK kodu | MAW | ||||
| Telefon kodu | +265 | ||||
| Saat qurşaqları | | ||||
| Nəqliyyatın yönü | sol[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
İndiki Malavi kimi tanına Afrika sahəsində ovçuluq və yığıcıqlıqla məşğul olan çox kiçik sayda əhali var idi. Bantu dilində danışan tayfalar 10-cu əsrdən etibarən şimaldan bu ərazilərə köç etməyə başlamışdılar. Bantu tayfalarının cənuba doğru köçü dəvam etdirməsinə baxmayaraq, bəziləri daimi olaraq burada məskunlaşıb və etnik qruplar olaraq formalaşıblar.
Aparılan tarixi araşdırmalar nəticəsinə görə bu ölkənin tarixi XIII-XVI əsrilərdə mövcud olan "Malavi İmperiyası" ilə bağlıdır. Buna görədə regionun ilk sakinləri Bantuların bir qolu olan Şiş-valardır. XVII əsirdən etibarən ölkə Portuqaliyanın, İskoçların və İngilizlərin hücumları məruz qalmağa başladı. 1891-1964 illərində İngilis koloniyasının tərkibinə qatılmışdır. 1962-də İngilis Millətlər Birliyi içərisində müstəqil bir ölkə oldu. Bundan ikil sonra, 1964-cü ildə mütəqilliyini elan etdi. Həmin il keçirilən xalq səsverməsi nəticəsində illərdir Malavinin istiqlalı mübarizəsində liderlik etmiş olan Dr. Hasting Kamuzu Banda prezident seçildi. Bandanın başçılıq etdiyi "Milli Konqre Partiyası"nın üzvlərinin təçkil etdiyi Maldiv Məclisi 1971-ci ildə Bandanın ömürlük prezident olduğunu elan etdi. İlk seçkilər 1978-ci ilin iyun ayında keçirildi. Banda hələdə ölkənin prezidentidir.
Coğrafiyası
Malavi Afrikanın cənub-şərqində, şimala və cənuba uzanan, uzun və dar torpaqlara malikdir. Ölkə şimal-qərbdən Zambiya ilə, şimal-şərqdən Mozambik ilə, şərq, cənub və qərbdən isə Tanzaniya ilə qonşu mövqeyindədir. Ölkənin şimaldan cənuba 850 km, şərqdən qərbə isə 350 km uzunluğu malikdir. Malavinin sərhəddinin uzunluğu 2.881 km olub, bunun 475 km-i Tanzaniya, 1,569 km-i Mozambik və 837 km-i isə Zambiyayladır. Bundan başqa Malavi ölünün Mozambikin hakimmiyyəti altında olan hissəsində yerləşən Likoma və Çizumulu adaları Malavinin hakimiyyəti altındadır.
Ölkənin sahib olduğu 118,480 km²-lıq torpağın %31-i meşə, %25-i bataqlıq sahədədən, %20-i əkinçilik sahəsindən və %15-i isə otlaqlardan ibarətdir. Ölkənin şimal bölgəsi digər digər hissələrinə nisbətən daha çox dağlıq olub, dəniz səviyyəsindən 3,000 m-ə qədər yüksəklikdə yerləşir. Ölkənin ən yüksək dağı Saptivadır (3.002 m). Ölkənin ən uzun çayı olan Şire çayı 402 km-lik hövsəyə sahibdir.
Əhalisi
Malavi əhalisinin əksəriyyətini Bantu tayfasından olan yerlilər təşkil etməkdədir. Çox az miqdarda Asiyalı və Avropalı da mövcuddur. Təxminən 16,700,00 adam olan əhalinin böyük əksəriyyəti kiçik kəndlərdə yaşar. Əhalinin 10%-lik bir hissəsi isə şəhərlərdədir.
Din
Ölkə əhalisinin təxminən 80 %-i Xristian dini inancına görə yaşayır. Malavidə İslam dini inancına görə yaşayan əhali təxminən 12 % təşkil edir ki, Afrika qitəsinin bu bölgəsi üçün yüksək sayıla biləcək bir rəqəmdir. Digər əhali isə yerli dinlərə inanmaqdadır.
İqtisadiyyatı
Malavi dünyanın ən az inkişaf etmiş ölkələrindən bir hesab edilir. Ölkədə adam başına düşən milli gəlir 320 $ səviyyəsindədir. Ölkə iqtisadiyyatı Beynəlxalq Valyuta Fondu, Dünya Bankı kimi təşkilatlar üzərindən gələn pullaradan asılı vəziyyətdədir. Əhalinin 85 %-i çöl bölgələrdə yaşayıb, əkinçiliklə məşğuldur. Ümumi daxili hasilatının üçdə biri və ixracat gəlirlərin 90 %-i əkinçilikdən gəlir.
Təhsil
Malavidə ibtidai təhsil məcburi deyil, lakin Konstitusiyada bütün insanların ən az 5 il hüquqi təhsil alması tələb edilir. 1994-cü ildə bütün uşaqlar üçün pulsuz ibtidai təhsil imkanı hökumət tərəfindən təsis edilib.
İstinadlar
- "Malawi National Anthem Lyrics". National Anthem Lyrics. Lyrics on Demand. 10 May 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 24 August 2008.
- http://chartsbin.com/view/edr.
Həmçinin bax
 | Malavi ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Malavi ing Republic of Malawi Niyanca Dziko la Malaŵi Afrika qitesinin cenub serqinde yerlesen ve denize cixisi olmayan quru olkesidir 1964 cu iledek Nyasalend adini dasimisdir Kecmis Britaniya koloniyasidir Simal qerbden Zambiya ile simal serqden Mozambik ile serq cenub ve qerbden ise Tanzaniya ile hemserheddir Tanzaniya ve Mozambik serheddinde Malavi golu yerlesir Malavinin sahesi 118 000 km2 ehalisi ise 16 777 547 neferdir Onun paytaxi ve en boyuk seheri Lilonqve ikinci Blantyre ucuncu ise Mzuzudur Olkenin leqebi Afrikanin isti ureyi dir MalaviChalo cha Malawi Dziko la MalaŵiBayraq Gerb Birlik ve Azadliq Himn Ey Tanri vetenimiz Malavini qoru source source track track Resmi dilleri ingilis dili NiyancaPaytaxt LilonqveIdareetme formasi RespublikaPrezident Lazarus CakveraSahesi Dunyada 100 cu Umumi 118480 km Ehalisi Ehali 17 4 milyon nefer 65 ci Siyahiyaalma 8 VI 2008 13 077 160 nef Sixliq 142 nef km 147 ci UDM AQP Umumi 13 7 milyard dollar 152 ci Adambasina 800 dollar Internet domeni mwMWBOK kodu MAWTelefon kodu 265Saat qursaqlari UTC 02 00Neqliyyatin yonu sol d Vikianbarda elaqeli mediafayllarMalavi MalaviTarixiIndiki Malavi kimi tanina Afrika sahesinde ovculuq ve yigiciqliqla mesgul olan cox kicik sayda ehali var idi Bantu dilinde danisan tayfalar 10 cu esrden etibaren simaldan bu erazilere koc etmeye baslamisdilar Bantu tayfalarinin cenuba dogru kocu devam etdirmesine baxmayaraq bezileri daimi olaraq burada meskunlasib ve etnik qruplar olaraq formalasiblar Aparilan tarixi arasdirmalar neticesine gore bu olkenin tarixi XIII XVI esrilerde movcud olan Malavi Imperiyasi ile baglidir Buna gorede regionun ilk sakinleri Bantularin bir qolu olan Sis valardir XVII esirden etibaren olke Portuqaliyanin Iskoclarin ve Ingilizlerin hucumlari meruz qalmaga basladi 1891 1964 illerinde Ingilis koloniyasinin terkibine qatilmisdir 1962 de Ingilis Milletler Birliyi icerisinde musteqil bir olke oldu Bundan ikil sonra 1964 cu ilde muteqilliyini elan etdi Hemin il kecirilen xalq sesvermesi neticesinde illerdir Malavinin istiqlali mubarizesinde liderlik etmis olan Dr Hasting Kamuzu Banda prezident secildi Bandanin basciliq etdiyi Milli Konqre Partiyasi nin uzvlerinin teckil etdiyi Maldiv Meclisi 1971 ci ilde Bandanin omurluk prezident oldugunu elan etdi Ilk seckiler 1978 ci ilin iyun ayinda kecirildi Banda helede olkenin prezidentidir CografiyasiMalavi Afrikanin cenub serqinde simala ve cenuba uzanan uzun ve dar torpaqlara malikdir Olke simal qerbden Zambiya ile simal serqden Mozambik ile serq cenub ve qerbden ise Tanzaniya ile qonsu movqeyindedir Olkenin simaldan cenuba 850 km serqden qerbe ise 350 km uzunlugu malikdir Malavinin serheddinin uzunlugu 2 881 km olub bunun 475 km i Tanzaniya 1 569 km i Mozambik ve 837 km i ise Zambiyayladir Bundan basqa Malavi olunun Mozambikin hakimmiyyeti altinda olan hissesinde yerlesen Likoma ve Cizumulu adalari Malavinin hakimiyyeti altindadir Olkenin sahib oldugu 118 480 km liq torpagin 31 i mese 25 i bataqliq sahededen 20 i ekincilik sahesinden ve 15 i ise otlaqlardan ibaretdir Olkenin simal bolgesi diger diger hisselerine nisbeten daha cox dagliq olub deniz seviyyesinden 3 000 m e qeder yukseklikde yerlesir Olkenin en yuksek dagi Saptivadir 3 002 m Olkenin en uzun cayi olan Sire cayi 402 km lik hovseye sahibdir EhalisiMalavi ehalisinin ekseriyyetini Bantu tayfasindan olan yerliler teskil etmekdedir Cox az miqdarda Asiyali ve Avropali da movcuddur Texminen 16 700 00 adam olan ehalinin boyuk ekseriyyeti kicik kendlerde yasar Ehalinin 10 lik bir hissesi ise seherlerdedir DinOlke ehalisinin texminen 80 i Xristian dini inancina gore yasayir Malavide Islam dini inancina gore yasayan ehali texminen 12 teskil edir ki Afrika qitesinin bu bolgesi ucun yuksek sayila bilecek bir reqemdir Diger ehali ise yerli dinlere inanmaqdadir IqtisadiyyatiMalavi dunyanin en az inkisaf etmis olkelerinden bir hesab edilir Olkede adam basina dusen milli gelir 320 seviyyesindedir Olke iqtisadiyyati Beynelxalq Valyuta Fondu Dunya Banki kimi teskilatlar uzerinden gelen pullaradan asili veziyyetdedir Ehalinin 85 i col bolgelerde yasayib ekincilikle mesguldur Umumi daxili hasilatinin ucde biri ve ixracat gelirlerin 90 i ekincilikden gelir TehsilMalavide ibtidai tehsil mecburi deyil lakin Konstitusiyada butun insanlarin en az 5 il huquqi tehsil almasi teleb edilir 1994 cu ilde butun usaqlar ucun pulsuz ibtidai tehsil imkani hokumet terefinden tesis edilib Istinadlar Malawi National Anthem Lyrics National Anthem Lyrics Lyrics on Demand 10 May 2011 tarixinde Istifade tarixi 24 August 2008 http chartsbin com view edr Hemcinin bax Malavi ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin