Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
San-Tome və Prinsipi (port. São-Tomé e Príncipe) və ya rəsmi adı ilə San-Tome və Prinsipi Demokratik Respublikası (port. República Democrática de São Tomé e Príncipe) – Mərkəzi Afrikada . San-Tome və Prinsipi Qvineya körfəzində yerləşən iki adadan San-Tome və Prinsipi adalarından ibarətdir. Ada-dövlət Qabondan 225 km şimal-qərbdə yerləşir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri San-Tome, ümumi sahəsi 1,001 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 210 min nəfərdən çoxdur. San-Tome və Prinsipi Afrika qitəsində Seyşel adalarından sonra ən kiçik dövlətdir. yerləşir. XV əsrdən Portuqaliyanın müstəmləkəsi olan bu kiçik arxipelaq 1975-ci ilin iyulun 12-də istiqlaiyyətini qazanmışdır.
| San-Tome və Prinsipi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| República Democrática de São Tomé e Príncipe | |||||
| |||||
| Unidade, Disciplina, Trabalho, Unity, Discipline, Labour, Единство, дисциплина, труд, Undod, Disgyblaeth a Llafur | |||||
| Himn: Ümumi Müstəqillik | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| • Müstəqillik | 12 iyul 1975 | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | San Tome | ||||
| İdarəetmə forması | Prezident Respublikası | ||||
| Prezident | [ X.2021~ ] | ||||
| Baş nazir | [ XI.2022~ ] | ||||
| Sahəsi | |||||
| • Ümumi | 1.001 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 0 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 190.428 nəfər | ||||
| • Siyahıyaalma (2012) | 178.739 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 65 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 402 milyon dollar (218-ci) | ||||
| • Adambaşına | 1.612 dollar () | ||||
| Valyuta | San-Tome və Prinsipi dobrası | ||||
| İnternet domeni | .st | ||||
| ST | |||||
| BOK kodu | STP | ||||
| Telefon kodu | +239 | ||||
| Saat qurşaqları | |||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Coğrafiyası
San-Tome və Prinsipi ada dövlətidir və adaların ümumi sahil uzunluğu 209 km-dir. San-Tome və Prinsipi sonra Afrika qitəsinin ən kiçik ikinci ölkəsidir. Ölkə 2 adadan ibarətdir və bu adalar Ekvatoriyal Qvineyaya aid olan Bioko və Annobon adaları arasında yerləşir. Bu iki ada arasındakı məsafə 150 km-dir.
Ölkənin əsas adası sayılan San Tome adası bu iki adanın ən dağlıq olandır. Bu adanın uzunluğu 48 km, eni isə 32 km-dir və sahəsi 859 km²-dir. Adanın və eyni zamanda ölkənin də ən yüksək nöqtəsi 2.024 m ilə Pico de Sao Tome dağıdır. Adalar ölkəsinin digər adası olan Prínsipi adası isə 20 km uzunluğa və 10 km enə malikdir, adanın ümumi sahəsi 136 km²-dir. Bu adanın ən yüksək nöqtəsi isə 927 m Pico di Príncipe dağıdır.
San Tome adasının ən cənub ucu Ekvator xəttində yalnız iki km uzağında yerləşir, bu adaya məxsus olan kiçik bir ada olan Rólas adası Ekvator xəttinin üzərində yerləşir.
Əhali
Ölkə əhalisinin böyük bir əksəriyyəti paytaxt San Tomedə yaşamaqdadır.
San-Tome və Prinsipi əhalisinin böyük əsəriyyəti gənc ibarət olub, 2014-cü ilin təxmini məlumatlarına görə əhalinin 63,3 %-i 0-24 yaş aralığındadır. Ölkənin yalnız 2,9 %-i 65 yaş və yuxarı olanlar təşkil edir. < ref name = CIA / >
0-14 yaş: % 43.5 ( kişi 42,170 / qadın 40,750 )
15 -24 Yaş: % 19.8 ( kişi 19,085 / qadın 18,573 )
25 -54 Yaş: % 30.3 ( kişi 28,232 / qadın 29,410 )
55 -64 Yaş: % 3.5 ( kişi 3,010 / qadın 3,612 )
65 Yaş və yuxarı: % 2.9 ( kişi 2,523 / qadın 3,063 )
Etnik qruplar
San-Tome və Prinsipidə yaşayan qruplar içərisində ölkənin yerli xalqı ilə xüsusilə Portuqaliyalıların daxil olduğu ağ Avropalıların bir yerə gəlməsi ilə ortaya çıxan qrupdur. Mestiço olaraq adlandırılan mələz qrupundan başqa Angolares, Forros, Serviçais, Tongas olaraq adlandırılan qruplar da ölkə də yaşamaqdadır. Bu qrupların xaricində əksəriyyətini Portuqaliyalıların meydana gətirdiyi Avropalılar və bir çoxunu çinlilər ilə Makauluların meydana gətirdiyi Asiyalı da ölkədə yaşayır.
- Angolares: 1540-ci ildə yaşanan bir gəmi qəzasında həyatda qalaraq adaya yerləşən Angolalı qulların soyundan gələn və dolanışığını balıqçılıq ilə təmin edən qrup.
- Forros: Quldarlığın qadağan edilməsi ilə sərbəst buraxılan qulların soyundan gələnlərin meydana gətirdiyi qrup.
- Serviçais: Anqola, Mozambik və müqavilə ilə işçi olaraq adaya gələn və yaşayan qrup.
- Tongas: Müqavilə ilə işçi olaraq adaya gələnlərin bu adada doğulan uşaqlarının meydana gətirdiyi qrup.
Dil
Ölkənin rəsmi dili Portuqal dilidir və bu dildən əhalinin 98,4 %-i tərəfindən istifadə edilməkdədir. Rəsmi dildən naşqa ölkə daxilində qarışıq dildən də istifadə edilir. Portuqal ilə Bantu dil ailəsinə mənsub dillərin qarışığı ilə ortaya çıxan KREOLE dilləri də müəyyən bir qrup tərəfindən istifadə edilməkdədir.
San-Tome və Prinsipi Portuqal dilinin rəsmi dil olaraq istifadə edildiyi ən kiçik ölkədir.
Din
San-Tome və Prinsipidə hakim olan din xristianlıq dinidir. Buna görə əhalinin 55,7 %-i xristianlıq adətlərinə uyğun olaraq həyatını yaşayırlar. Bu əhalinin az qala hamısını katolik məzhəbinə mənsub xristianlar təşkil edir. Bundan başqa 4,1 %-lik bir qrupu da inancına görə yaşayır. Əhalinin geridə qalan qisimi isə fərqli dinlərə görə həyatını davam etdirməkdədir.
İqtisadiyyat
1975-ci ildə müstəqilliyinin qazandıqdan sonra ticarət baxımdan bir əhəmiyyətə sahib olmayan ada ölkəsi kakao ticarətinə asılı bir şəkildə iqtisadiyyatını qurmuşdur. 2010-cu ildin məlumatlarına görə ölkənin ixracatının 80 %-i kakao təşkil edir və ölkədə əkinçiliyə yararlı torpaqlarının 80 %-də kakao əkilir. Xüsusilə son illərdə yaşanan quraqlığa görə kakao qiymətlərindəki düşüb-qalxmalar kakao ixracından bu qədər asılı olan ada ölkəsinə problem yaradır.
Kakaodan başqa kokos, palma ağacı toxumu, darçın, istiot, qəhvə, banan, papaya və paxla kimi kənd təsərrüfatı məhsulları əkilməkdədir. Ada daxilində işlədilən balıq fermaları ilə birlikdə ev heyvanı yetişdirilməsi də ölkə iqtisadiyyatına qatqı verir.
İxrac olunan kakao və qəhvənin əvəzinə ölkəyə ərzaq və yanacaq gətirilir. Respublika Afrikanın ən kasıb dövlətlərdən birisi sayılır, təsərrüfatı xarici köməkdən çox asılıdır.
Ada sahillərində olan neft yataqları ölkənin iqtisadiyyatı üçün gələcəkdə əhəmiyyətli qatqı təmin edəcəyi planlaşdırılır ancaq indiki vaxtda bu sahədə hələ irəliləyiş yoxdur. 1990-cı illərdə geoloqlar adanın altında və ətrafında 11 milyard barrel neftin olduğu açıqlamışdırlar və bu şərhlər istinadən ölkə Kara Bruney, İkinci Küveyt adları ilə anılmıştır. Ölkə offshore neft imtiyazlık işlərinin satışı səbəbi ilə Nigeriya ilə birlikdə işlətdiyi Joint Development Zone (JDZ) satışlarından 40% əldə etdiyi halda, qalan 60% Nigeriya tərəfindən alınır.
İxracat
Ölkə iqtisadiyyatının ən əhəmiyyətli ixracat məhsullarını kakao , qəhvə və palma ağacı yağı təşkil edir. Ölkənin 2013-cü ilin məlumatlarına görə ixracat etdiyi ilk beş ölkə bu şəkildədir:
Hollandiya 30.5 %
Belçika 20.4 %
İspaniya 9.8 %
Nigeriya 7.4 %
Türkiyə 7.3 %
İdxalat
Ölkə iqtisadiyyatının ən əhəmiyyətli idxal məhsullarını maşın və avadanlıqları, elektron məhsullar, qida məhsulları və neft məhsulları təşkil edir. Ölkənin 2013 məlumatlarına görə idxal etdiyi ilk üç ölkə bu şəkildədir:
Portuqaliya 9.8 %
Qabon 7.4 %
Çin 7.3 %
Həmçinin bax
 | San-Tome və Prinsipi ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
- "www.cia.gov". 2015-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-05-31.
- "STP resmi sayım sonuçları" (PDF). 2016-03-03 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-05-31.
- "www.imf.org". 2021-10-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-05-31.
- http://chartsbin.com/view/edr.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
San Tome ve Prinsipi port Sao Tome e Principe ve ya resmi adi ile San Tome ve Prinsipi Demokratik Respublikasi port Republica Democratica de Sao Tome e Principe Merkezi Afrikada San Tome ve Prinsipi Qvineya korfezinde yerlesen iki adadan San Tome ve Prinsipi adalarindan ibaretdir Ada dovlet Qabondan 225 km simal qerbde yerlesir Paytaxti ve en boyuk seheri San Tome umumi sahesi 1 001 kvadrat kilometr ehalisinin sayi 210 min neferden coxdur San Tome ve Prinsipi Afrika qitesinde Seysel adalarindan sonra en kicik dovletdir yerlesir XV esrden Portuqaliyanin mustemlekesi olan bu kicik arxipelaq 1975 ci ilin iyulun 12 de istiqlaiyyetini qazanmisdir San Tome ve PrinsipiRepublica Democratica de Sao Tome e PrincipeBayraq d Gerb d Unidade Disciplina Trabalho Unity Discipline Labour Edinstvo disciplina trud Undod Disgyblaeth a LlafurHimn Umumi Musteqillik source source Tarixi Musteqillik 12 iyul 1975Resmi dilleri portuqal diliPaytaxt San TomeIdareetme formasi Prezident RespublikasiPrezident X 2021 Bas nazir XI 2022 Sahesi Umumi 1 001 km Su sahesi 0Ehalisi Ehali 190 428 nefer Siyahiyaalma 2012 178 739 nef Sixliq 65 nef km UDM AQP Umumi 402 milyon dollar 218 ci Adambasina 1 612 dollar Valyuta San Tome ve Prinsipi dobrasiInternet domeni stSTBOK kodu STPTelefon kodu 239Saat qursaqlari UTC 0Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarSao Tome ve PrincipeCografiyasiSan Tome ve Prinsipi bolgeleri San Tome ve Prinsipi ada dovletidir ve adalarin umumi sahil uzunlugu 209 km dir San Tome ve Prinsipi sonra Afrika qitesinin en kicik ikinci olkesidir Olke 2 adadan ibaretdir ve bu adalar Ekvatoriyal Qvineyaya aid olan Bioko ve Annobon adalari arasinda yerlesir Bu iki ada arasindaki mesafe 150 km dir Olkenin esas adasi sayilan San Tome adasi bu iki adanin en dagliq olandir Bu adanin uzunlugu 48 km eni ise 32 km dir ve sahesi 859 km dir Adanin ve eyni zamanda olkenin de en yuksek noqtesi 2 024 m ile Pico de Sao Tome dagidir Adalar olkesinin diger adasi olan Prinsipi adasi ise 20 km uzunluga ve 10 km ene malikdir adanin umumi sahesi 136 km dir Bu adanin en yuksek noqtesi ise 927 m Pico di Principe dagidir San Tome adasinin en cenub ucu Ekvator xettinde yalniz iki km uzaginda yerlesir bu adaya mexsus olan kicik bir ada olan Rolas adasi Ekvator xettinin uzerinde yerlesir EhaliOlke ehalisinin boyuk bir ekseriyyeti paytaxt San Tomede yasamaqdadir San Tome ve Prinsipi ehalisinin boyuk eseriyyeti genc ibaret olub 2014 cu ilin texmini melumatlarina gore ehalinin 63 3 i 0 24 yas araligindadir Olkenin yalniz 2 9 i 65 yas ve yuxari olanlar teskil edir lt ref name CIA gt 0 14 yas 43 5 kisi 42 170 qadin 40 750 15 24 Yas 19 8 kisi 19 085 qadin 18 573 25 54 Yas 30 3 kisi 28 232 qadin 29 410 55 64 Yas 3 5 kisi 3 010 qadin 3 612 65 Yas ve yuxari 2 9 kisi 2 523 qadin 3 063 Etnik qruplar San Tome ve Prinsipide yasayan qruplar icerisinde olkenin yerli xalqi ile xususile Portuqaliyalilarin daxil oldugu ag Avropalilarin bir yere gelmesi ile ortaya cixan qrupdur Mestico olaraq adlandirilan melez qrupundan basqa Angolares Forros Servicais Tongas olaraq adlandirilan qruplar da olke de yasamaqdadir Bu qruplarin xaricinde ekseriyyetini Portuqaliyalilarin meydana getirdiyi Avropalilar ve bir coxunu cinliler ile Makaulularin meydana getirdiyi Asiyali da olkede yasayir Angolares 1540 ci ilde yasanan bir gemi qezasinda heyatda qalaraq adaya yerlesen Angolali qullarin soyundan gelen ve dolanisigini baliqciliq ile temin eden qrup Forros Quldarligin qadagan edilmesi ile serbest buraxilan qullarin soyundan gelenlerin meydana getirdiyi qrup Servicais Anqola Mozambik ve muqavile ile isci olaraq adaya gelen ve yasayan qrup Tongas Muqavile ile isci olaraq adaya gelenlerin bu adada dogulan usaqlarinin meydana getirdiyi qrup Dil Olkenin resmi dili Portuqal dilidir ve bu dilden ehalinin 98 4 i terefinden istifade edilmekdedir Resmi dilden nasqa olke daxilinde qarisiq dilden de istifade edilir Portuqal ile Bantu dil ailesine mensub dillerin qarisigi ile ortaya cixan KREOLE dilleri de mueyyen bir qrup terefinden istifade edilmekdedir San Tome ve Prinsipi Portuqal dilinin resmi dil olaraq istifade edildiyi en kicik olkedir Din San Tome ve Prinsipide hakim olan din xristianliq dinidir Buna gore ehalinin 55 7 i xristianliq adetlerine uygun olaraq heyatini yasayirlar Bu ehalinin az qala hamisini katolik mezhebine mensub xristianlar teskil edir Bundan basqa 4 1 lik bir qrupu da inancina gore yasayir Ehalinin geride qalan qisimi ise ferqli dinlere gore heyatini davam etdirmekdedir Iqtisadiyyat1975 ci ilde musteqilliyinin qazandiqdan sonra ticaret baximdan bir ehemiyyete sahib olmayan ada olkesi kakao ticaretine asili bir sekilde iqtisadiyyatini qurmusdur 2010 cu ildin melumatlarina gore olkenin ixracatinin 80 i kakao teskil edir ve olkede ekinciliye yararli torpaqlarinin 80 de kakao ekilir Xususile son illerde yasanan quraqliga gore kakao qiymetlerindeki dusub qalxmalar kakao ixracindan bu qeder asili olan ada olkesine problem yaradir Kakaodan basqa kokos palma agaci toxumu darcin istiot qehve banan papaya ve paxla kimi kend teserrufati mehsullari ekilmekdedir Ada daxilinde isledilen baliq fermalari ile birlikde ev heyvani yetisdirilmesi de olke iqtisadiyyatina qatqi verir Ixrac olunan kakao ve qehvenin evezine olkeye erzaq ve yanacaq getirilir Respublika Afrikanin en kasib dovletlerden birisi sayilir teserrufati xarici komekden cox asilidir Ada sahillerinde olan neft yataqlari olkenin iqtisadiyyati ucun gelecekde ehemiyyetli qatqi temin edeceyi planlasdirilir ancaq indiki vaxtda bu sahede hele irelileyis yoxdur 1990 ci illerde geoloqlar adanin altinda ve etrafinda 11 milyard barrel neftin oldugu aciqlamisdirlar ve bu serhler istinaden olke Kara Bruney Ikinci Kuveyt adlari ile anilmistir Olke offshore neft imtiyazlik islerinin satisi sebebi ile Nigeriya ile birlikde isletdiyi Joint Development Zone JDZ satislarindan 40 elde etdiyi halda qalan 60 Nigeriya terefinden alinir Ixracat Olke iqtisadiyyatinin en ehemiyyetli ixracat mehsullarini kakao qehve ve palma agaci yagi teskil edir Olkenin 2013 cu ilin melumatlarina gore ixracat etdiyi ilk bes olke bu sekildedir Hollandiya 30 5 Belcika 20 4 Ispaniya 9 8 Nigeriya 7 4 Turkiye 7 3 Idxalat Olke iqtisadiyyatinin en ehemiyyetli idxal mehsullarini masin ve avadanliqlari elektron mehsullar qida mehsullari ve neft mehsullari teskil edir Olkenin 2013 melumatlarina gore idxal etdiyi ilk uc olke bu sekildedir Portuqaliya 9 8 Qabon 7 4 Cin 7 3 Hemcinin bax San Tome ve Prinsipi ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin www cia gov 2015 09 18 tarixinde Istifade tarixi 2016 05 31 STP resmi sayim sonuclari PDF 2016 03 03 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 05 31 www imf org 2021 10 18 tarixinde Istifade tarixi 2016 05 31 http chartsbin com view edr