Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tunis (ərəb. التونس) və ya rəsmi adı ilə Tunis Respublikası (ərəb. الجمهوریة التونسیة) — Şimali Afrikada dövlət. Tunis coğrafi baxımdan Məğrib ölkəsidir. Qərbdə və cənub-qərbdə Əlcəzair, cənub-şərqdə Liviya ilə həmsərhəddir. Şimalda və şərqdə isə Aralıq dənizinə çıxışı vardır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Tunis, ümumi sahəsi 163,610 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 11 milyon nəfərdən çoxdur. Ölkənin cənubunda Saxara səhrası, şərqində Atlas dağları yerləşir.
| Tunis | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| الجمهورية التونسية | |||||
| |||||
| حرية، كرامة، عدالة، نظام | |||||
| Himn: | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Tunis | ||||
| İdarəetmə forması | prezident respublikası | ||||
| Prezident | [ 23.X.2019 ] | ||||
| Baş nazir | [ 1.VIII.2023 ] | ||||
| Sahəsi | Dünyada 93-cü | ||||
| • Ümumi | 162155 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 5 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 11,1 milyon nəfər (80-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (23.IV.2014) | 10 982 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 67 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 124,3 milyard dollar (77-ci) | ||||
| • Adambaşına | 11 300 dollar () | ||||
| İnternet domeni | .tn | ||||
| TN | |||||
| BOK kodu | TUN | ||||
| Telefon kodu | +216[…] | ||||
| Saat qurşaqları |
| ||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarix
Erkən tarixi
Bir zamanlar Tunisdə yaşayırdı. Onlardan çoxu sahil xətti boyu kiçik şəhərləri və limanları tikmişdi, beləliklə onlar Aralıq dənizində hər yerdən müxtəlif səyahətçilər ilə ticarət edə bilirdilər. Tunisin yanından keçmək üçün istifadə edilən eramızdan əvvəl 10-cu əsrdə Tunis sahildə məskunlaşmağa başlamış səyahətçilərin çoxu finikiyalılar idi. Sonra, e.ə 8-ci əsrdə Karfagen xaricdən, Finikiyadan və regionlardan gəlmiş bəzi ilk mühacirlər tərəfindən tikildi. Yunanıstanla çoxlu müharibədən sonra e.ə. 6-cı əsrdə Karfagen Aralıq dənizində üstün mövqe tutur.
İkinci Punik Müharibə ərzində, Karfagenli Hannibalın başçılığı ilə ordu ilə İtaliyaya soxuldu. Roma İmperiyası və Karfagen arasında müharibələr e.ə 2-ci əsrdə Karfagenin dağılması ilə sona çatdı. Karfagen sivilizasiyanın dağılmasından sonra, region Roma İmperiyasının nəzarəti altında oldu. Roma İmperiyası zəif olanda, Barbarlar V əsrdə bu regionu tutdu və ondan sonra yüz il, o Bizans imperatoru Yustinian'ın nəzarəti altında oldu.
İslamın başlanğıcı
7-ci əsrdə, bu onların Kairouan-ı adlandırdıqları şəhər tikmiş Ərəb Müsəlmanları tərəfindən yenidən fəth edildi. Kairouan Tunisdə birinci Ərəb Müsəlman şəhəri idi. Çoxlu Müsəlman sülaləsi Tunisi idarə etdi. Ən məşhur sülalələrdən biri Zirids sülaləsi idi. Zirids Fatimilər-in, Qahirədə yerləşdirilən, böyük sülalənin qaydalarını izləmiş Bərbər sülaləsi idi.
Siciliyanın Normanları ilə Tunisin qısa məşğuliyyətindən sonra 12-ci əsrdə, Almohad burayı yenidən fəth etdi. 1705-ci ildə, Tunis Hüseyn sülaləsi ərzində müstəqil faktik olaraq oldu, ancaq hələ də Osmanlı imperiyasından qaydaları izləməli oldu.
Əlmoravilər
Əlmohadlar
Fransız işğalı
Ölkəni bərpa etmək üçün cəhd 1800-cü illərdə ortalarında Müdafiəçi tərəfindən götürülən (qəbul edilən) bəzi (bir qədər, bir neçə) mübahisəli maliyyə qərarı Fransa nəzarəti altında olmaq üçün Tunisə başçılıq etdi.
1878-ci ildə Berlin konqresində İngiltərə və Almaniya Tunisin Fransanın ixtiyarına keçməsinə razılıq verdilər. 1881-ci ildə 30 minlik fransız ordusu Tunisə girdi. Tunis hökuməti təslim oldu. 1883-cü il 8 iyunda bağlanan müqaviləyə görə Tunisdə Fransanın protektoratlıq rejimi təsdiqləndi.
II Dünya Müharibəsi
İkinci dünya müharibəsi ərzində əsas əməliyyatlar Tunisdə baş verdi. General Romel, Afrikada Alman lideri, Tunisdə müttəfiqləri məğlub etməyi arzu etdi, necə ki Almanlar Fransanın Döyüşündə etmişdi. Necə ki müttəfiqlər Alman Blitskriqinə qarşı Tunisin Döyüşündən əvvəl təcrübəsiz idi və idi, bir qədər başqa hücumlardan sonra yaxşılaşmaq üçün tələsməyir, bu döyüş əsas sınaq olmalı idi. fevral 19, 1943-də, General Romel ABŞ Qüvvələrinə qarşı hücuma başladı. O Birləşmiş Ştatlar üçün fəlakət idi. Hücumların olduğu, Tunisin qərbi ərazisində ərazi çoxlu ABŞ hərbi qəbrinin saytı (sahəsi) oldu. Ondan sonra, Müttəfiqlər tank (rezervuar) müharibəsinin əhəmiyyətini başa düşdü və onlar mart 20, 1943-də cənubi Tunisdə Alman xəttlərinə asanlıqla soxuldular.
Tunis inqilabı
Coğrafiya
Tunis Şimali Afrikada, Aralıq dənizi sahillərində yerləşir. Tunisin sahil xətti 1300 km civarındadır. Tunis həmçinin qərbdə Əlcəzair və cənub-şərqə Liviya ilə həmsərhəddir. Saxara səhrası Tunis ərazisinin 40%-ni əhatə edir. Qalan 60% məhsuldar ərazidir.
Dil
| Danışanların ana dili | 3 mart, 1966-cı il əhalinin siyahıyaalınmasına əsasən | |||
|---|---|---|---|---|
| Kişilər | Qadınlar | Hər iki cins | Nisbəti | |
| Toplam | 1 529 625 | 1 474 581 | 3 004 206 | 100% |
| Ərəb dili və Fransız dili | 506 556 | 206 156 | 712 712 | 23.72% |
| Ərəb dili | 181 990 | 34 897 | 216 887 | 7.22% |
| Fransız dili | 14 117 | 15 853 | 29 970 | 1.00% |
| Digər | 817 792 | 1 211 349 | 2 029 141 | 67.54% |
| Təsnif edilməmiş | 9 170 | 6 326 | 15 496 | 0.52% |
Tunisdə əhalinin çox hissəsi ərəb, az hissəsi isə bərbər dilində danışır.
Etnik tərkib
Əhalinin 97%-i ərəb-bərbərlərdir, qalan 3% isə digər xalqlardır.
İstinadlar
- http://www.worldtimezone.com/time/wtzresult.php?CiID=6761.
- http://dateandtime.info/country.php?code=TN.
- https://www.timeanddate.com/time/change/tunisia.
- https://www.horlogeparlante.com/history-english.html?city=2464470.
- https://www.timeanddate.com/news/time/tunisia-cancels-dst-2009.html.
- 1 // Constitution of Tunisia.
- http://www.lincmad.com/world.html.
- https://www.itu.int/dms_pub/itu-t/opb/sp/T-SP-E.164D-2016-PDF-E.pdf.
- http://chartsbin.com/view/edr.
- ing. Demographic Yearbook 1971. Twenty-third issue. Special topic: population census statistics I. Statistical Office of the United Nations, Department of Economic and Social Affairs. United Nations, New York, 1972.—>Table of contents—>Population—>16. Population by language, sex and urban/rural residence (continued), page 508; fr. Annuaire démographique 1971. Vingt-troisième èdition. Sujet spécial: Statistiques des recensements de population I. Bureau de statistique de I'Organisation des Nations Unies, Departement des affaires economiques et des affaires sociales. Nations Unies, New York, 1972. —>Table des matieres—>Population—>16. Population selon la langue, Ie sexe et la rèsidence urbaine/rurale (suite), page 508
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tunis ereb التونس ve ya resmi adi ile Tunis Respublikasi ereb الجمهوریة التونسیة Simali Afrikada dovlet Tunis cografi baximdan Megrib olkesidir Qerbde ve cenub qerbde Elcezair cenub serqde Liviya ile hemserheddir Simalda ve serqde ise Araliq denizine cixisi vardir Paytaxti ve en boyuk seheri Tunis umumi sahesi 163 610 kvadrat kilometr ehalisinin sayi 11 milyon neferden coxdur Olkenin cenubunda Saxara sehrasi serqinde Atlas daglari yerlesir Tunisالجمهورية التونسيةBayraq Gerb d حرية كرامة عدالة نظامHimn حماة الحمى Humat el Hima azerb Veten mudafiecileri source source track track track Resmi dilleri ereb diliPaytaxt TunisIdareetme formasi prezident respublikasiPrezident 23 X 2019 Bas nazir 1 VIII 2023 Sahesi Dunyada 93 cu Umumi 162155 km Su sahesi 5Ehalisi Ehali 11 1 milyon nefer 80 ci Siyahiyaalma 23 IV 2014 10 982 nef Sixliq 67 nef km UDM AQP Umumi 124 3 milyard dollar 77 ci Adambasina 11 300 dollar Internet domeni tnTNBOK kodu TUNTelefon kodu 216 Saat qursaqlari UTC 01 00Merkezi Avropa vaxti d UTC 02 00Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarTunisTarixErken tarixi Bir zamanlar Tunisde yasayirdi Onlardan coxu sahil xetti boyu kicik seherleri ve limanlari tikmisdi belelikle onlar Araliq denizinde her yerden muxtelif seyahetciler ile ticaret ede bilirdiler Tunisin yanindan kecmek ucun istifade edilen eramizdan evvel 10 cu esrde Tunis sahilde meskunlasmaga baslamis seyahetcilerin coxu finikiyalilar idi Sonra e e 8 ci esrde Karfagen xaricden Finikiyadan ve regionlardan gelmis bezi ilk muhacirler terefinden tikildi Yunanistanla coxlu muharibeden sonra e e 6 ci esrde Karfagen Araliq denizinde ustun movqe tutur Ikinci Punik Muharibe erzinde Karfagenli Hannibalin basciligi ile ordu ile Italiyaya soxuldu Roma Imperiyasi ve Karfagen arasinda muharibeler e e 2 ci esrde Karfagenin dagilmasi ile sona catdi Karfagen sivilizasiyanin dagilmasindan sonra region Roma Imperiyasinin nezareti altinda oldu Roma Imperiyasi zeif olanda Barbarlar V esrde bu regionu tutdu ve ondan sonra yuz il o Bizans imperatoru Yustinian in nezareti altinda oldu Islamin baslangici 7 ci esrde bu onlarin Kairouan i adlandirdiqlari seher tikmis Ereb Muselmanlari terefinden yeniden feth edildi Kairouan Tunisde birinci Ereb Muselman seheri idi Coxlu Muselman sulalesi Tunisi idare etdi En meshur sulalelerden biri Zirids sulalesi idi Zirids Fatimiler in Qahirede yerlesdirilen boyuk sulalenin qaydalarini izlemis Berber sulalesi idi Siciliyanin Normanlari ile Tunisin qisa mesguliyyetinden sonra 12 ci esrde Almohad burayi yeniden feth etdi 1705 ci ilde Tunis Huseyn sulalesi erzinde musteqil faktik olaraq oldu ancaq hele de Osmanli imperiyasindan qaydalari izlemeli oldu Elmoraviler Esas meqale ElmoravilerElmohadlar Esas meqale ElmohadlarFransiz isgali Olkeni berpa etmek ucun cehd 1800 cu illerde ortalarinda Mudafieci terefinden goturulen qebul edilen bezi bir qeder bir nece mubahiseli maliyye qerari Fransa nezareti altinda olmaq ucun Tunise basciliq etdi 1878 ci ilde Berlin konqresinde Ingiltere ve Almaniya Tunisin Fransanin ixtiyarina kecmesine raziliq verdiler 1881 ci ilde 30 minlik fransiz ordusu Tunise girdi Tunis hokumeti teslim oldu 1883 cu il 8 iyunda baglanan muqavileye gore Tunisde Fransanin protektoratliq rejimi tesdiqlendi II Dunya Muharibesi Ikinci dunya muharibesi erzinde esas emeliyyatlar Tunisde bas verdi General Romel Afrikada Alman lideri Tunisde muttefiqleri meglub etmeyi arzu etdi nece ki Almanlar Fransanin Doyusunde etmisdi Nece ki muttefiqler Alman Blitskriqine qarsi Tunisin Doyusunden evvel tecrubesiz idi ve idi bir qeder basqa hucumlardan sonra yaxsilasmaq ucun telesmeyir bu doyus esas sinaq olmali idi fevral 19 1943 de General Romel ABS Quvvelerine qarsi hucuma basladi O Birlesmis Statlar ucun felaket idi Hucumlarin oldugu Tunisin qerbi erazisinde erazi coxlu ABS herbi qebrinin sayti sahesi oldu Ondan sonra Muttefiqler tank rezervuar muharibesinin ehemiyyetini basa dusdu ve onlar mart 20 1943 de cenubi Tunisde Alman xettlerine asanliqla soxuldular Tunis inqilabi Esas meqale Corek qiyamlari Esas meqale Tunis inqilabi 2010 2011 CografiyaTunis Simali Afrikada Araliq denizi sahillerinde yerlesir Tunisin sahil xetti 1300 km civarindadir Tunis hemcinin qerbde Elcezair ve cenub serqe Liviya ile hemserheddir Saxara sehrasi Tunis erazisinin 40 ni ehate edir Qalan 60 mehsuldar erazidir DilDanisanlarin ana dili 3 mart 1966 ci il ehalinin siyahiyaalinmasina esasenKisiler Qadinlar Her iki cins NisbetiToplam 1 529 625 1 474 581 3 004 206 100 Ereb dili ve Fransiz dili 506 556 206 156 712 712 23 72 Ereb dili 181 990 34 897 216 887 7 22 Fransiz dili 14 117 15 853 29 970 1 00 Diger 817 792 1 211 349 2 029 141 67 54 Tesnif edilmemis 9 170 6 326 15 496 0 52 Tunisde ehalinin cox hissesi ereb az hissesi ise berber dilinde danisir Etnik terkibEhalinin 97 i ereb berberlerdir qalan 3 ise diger xalqlardir Istinadlarhttp www worldtimezone com time wtzresult php CiID 6761 http dateandtime info country php code TN https www timeanddate com time change tunisia https www horlogeparlante com history english html city 2464470 https www timeanddate com news time tunisia cancels dst 2009 html 1 Constitution of Tunisia http www lincmad com world html https www itu int dms pub itu t opb sp T SP E 164D 2016 PDF E pdf http chartsbin com view edr ing Demographic Yearbook 1971 Twenty third issue Special topic population census statistics I Statistical Office of the United Nations Department of Economic and Social Affairs United Nations New York 1972 gt Table of contents gt Population gt 16 Population by language sex and urban rural residence continued page 508 fr Annuaire demographique 1971 Vingt troisieme edition Sujet special Statistiques des recensements de population I Bureau de statistique de I Organisation des Nations Unies Departement des affaires economiques et des affaires sociales Nations Unies New York 1972 gt Table des matieres gt Population gt 16 Population selon la langue Ie sexe et la residence urbaine rurale suite page 508Hemcinin baxTunis inqilabi