Fizika üzrə Nobel mükafatı (isv. Nobelpriset i fysik) — İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən fizikanın müxtəlif sahələri üzrə elm adamlarına təqdim olunan illik mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş beş Nobel mükafatından biridir, hansı ki, fizika sahəsi üzrə insanlığa əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim olunur.Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və Royal İsveç Elmlər Akademiyası tərəfindən seçilmiş beş üzvdən ibarət komitə tərəfindən verilir. Mükafat Stokholmda 10 dekabr - Alfred Nobelin ölüm ildönümü ilə bağlı illik mərasimdə təqdim olunur. Laureatlar bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alırlar.
Statistika
2023-ci ildən etibarən mükafat 224 şəxsə təqdim edilmişdir. Fizika üzrə Nobel mükafatına ilk dəfə 1901-ci ildə alman fiziki Vilhelm Rentgenə layiq görülmüşdür. Ona verilən mükafat pulunun məbləği 150.782 İsveç kronu təşkil edirdi, 2007-ci ilin dekabr ayında bu məbləğ 7.731.004 İsveç kronuna bərabər idi. Con Bardin bu sahə üzrə mükafatı iki dəfə qazanan yeganə laureatdır (1956 və 1972-ci il). Mariya Küri həmçinin iki Nobel mükafatı qazanmışdır; 1903-cü ildə fizika sahəsi üzrə və 1911-ci ildə kimya sahəsi üzrə.
Uilyam Lorens Breqq 2014-cü ilin oktyabr ayına qədər ən gənc Nobel mükafatı laureatı idi. O mükafatı 1915-ci ildə 25 yaşında ikən qazandı və Fizika sahəsi üzrə Nobel mükafatının ən gənc laureatı olaraq qalmaqdadır.
Beş qadın fizika sahəsi üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür: Mariya Küri (1903), Mariya Göppert-Mayer (1963),Donna Striklend (2018), (2020) və (2023).
1916, 1931, 1934, 1940 və 1942-ci illərdə Fizika üzrə Nobel mükafatı verilmədi. Həmçinin Fizika üzrə Nobel mükafatı 8 dəfə bir il müdətinə təxirə salınıb. Nobel komitəsinin qərarına əsasən 1917-ci ildə heç bir namizədin zəruri kriteriyaya sahib olmaması səbəbi ilə Fizika üzrə Nobel mükafatı verilmədi, ancaq həmin mükafat 1918-ci ildə Çarlz Qlover Barklaya verilmiş və mükafat 1917-ci ilin mükafatı olaraq sayılmışdır. Həmçinin 1918-ci ilin mükafatı 1919-cu ildə Maks Planka, 1921-ci ilin mükafatı 1922-ci ildə Albert Eynşteynə, 1924-cü ilin mükafatı 1925-ci ildə , 1925-ci ilin mükafatı 1926-cı ildə və , 1928-ci ilin mükafatı 1929-cu ildə Ouen Uillans Riçardsona, 1932-ci ilin mükafatı 1933-cu ildə Verner Heyzenberqə və 1943-cü ilin mükafatı isə Otton Şternə təqdim edilmişdir.
Laureatlar
İl | Şəkil | Laureat | Ölkə | Əsaslanma | Ref |
---|---|---|---|---|---|
1901 | Vilhelm Rentgen | Almaniya İmperiyası | "Sonralar onun adını daşıyan Rentgen şualarının kəşf edilməsində göstərdiyi fövqaladə xidmətlərinin tanınması üçün" | ||
1902 | Hendrik Lorens | Hollandiya | "Maqnetizmin radiasiya fenomeni üzərindəki təsiri ilə əlaqəli həyata keçirdikləri tədqiqatları ilə fövqaladə xidmətlərinin tanınması üçün" | ||
Piter Zeyeman | Hollandiya | ||||
1903 | Antuan Anri Bekkerel | Fransa | "Təbii radioaktivliyi kəşf etdiyinə görə" | ||
Pyer Küri | Fransa | "Professor Antuan Anri Bekkerel tərəfindən kəşf edilən radiasiya fenomeni üzərində birgə tədqiqatlarına görə" | |||
Mariya Küri | Polşa | ||||
1904 | Con Uilyam Strett | Böyük Britaniya | "Ən əhəmiyyətli qazların sıxlığının araşdırılması və bu tədqiqatalarla əlaqəli olaraq arqonu aşkar etməsinə görə" | ||
1905 | Filipp Lenard | Avstriya-Macarıstan Almaniya İmperiyası | "Katod şüaları üzərində həyata keçirdiyi tədqiqatlarına görə" | ||
1906 | Cozef Con Tomson | Böyük Britaniya | "Gazlardakı elektrik keçiriciliyi üzərində nəzəri və eksperimental tədqiqatlarına görə" | ||
1907 | Albert Maykelson | ABŞ Polşa | "Optik həssaslıq qurğularına və onların vasitəsi ilə həyata keçirilən spektroskopik və metrologik tədqiqatlarına görə" | ||
1908 | Qabriel Lipman | Fransa | "İnterferensiya fenomeni əsasında rənglərin fotoqrafiq olaraq yenidən hasil etmə metoduna görə" | ||
1909 | Qulyelmo Markoni | İtaliya Krallığı | "Radioteleqrafın inkişafında verdikləri töhfələrinə görə" | ||
Karl Braun | Almaniya İmperiyası | ||||
1910 | Yan Van-der-Vaals | Niderland | "Qazların və mayelərin vəziyyət tənliyi üzrə tədqiqatlarına görə" | ||
1911 | Vilhelm Vin | Almaniya İmperiyası | "İstilik şualanmalarını tənzimləyən qanunlarla əlaqədar kəşflərinə görə" | ||
1912 | Nils Dalen | İsveç | "Qaz akkumulyatorlarının mayak və buylarla kombinasiyasında istifadə edilən avtomatik klapan ixtirasına görə" | ||
1913 | Heyke Kamerlinq Onnes | Niderland | "Maddənin aşağı tempereturdakı xüsusiyyətlərinə dair tədqiqatlarına görə. Bu tədqiqatlar əsasında maye heliumun istehsalı mümkün olmuşdur" | ||
1914 | Maks fon Laue | Almaniya İmperiyası | "Rentgen şüalarının kristallar tərəfindən diffraksiyasını kəşf etdiyinə görə hansı ki, Rentgen şüaları spektroskopiyasının inkişafında mühüm addım atmışdır" | ||
1915 | Uilyam Henri Breqq | Böyük Britaniya | "Rengen şüaları vasitəsi ilə kristalların quruluşunun analiz edilməsindəki tədqiqatlarına görə hansı ki, rentgen kristalloqrafiyasının inkişafında mühüm addım atmışlardır " | ||
Uilyam Lorens Breqq | Avstraliya Böyük Britaniya | ||||
1916 | Mükafat verilməyib | ||||
1917 | Çarlz Qlover Barkla | Böyük Britaniya | "Elementlərdəki rentgen şüualanma xarakteristikasını kəşf etdiyinə görə" | ||
1918 | Maks Plank | Almaniya İmperiyası | "Enerji kvantının aşkar edilməsi ilə fizikanın inkişafına göstərdiyi xidmətlərə görə" | ||
1919 | Yohannes Ştark | Almaniya | "Kanal şüalarındakı dopler effektini və elektrik sahələrindəki spektral cizgiləri kəşf etdiyinə görə" | ||
1920 | İsveçrə | "Nikel-polad xəlitələrindəki anomaliyaları kəşf edərək fizikada həssas ölçmələrə verdiyi töhfələrə görə" | |||
1921 | Albert Eynşteyn | Almaniya İsveçrə | "Nəzəri fizikaya verdiyi töhfələrə görə və xüsusi ilə fotoelektrik effekti kəşf etdiyinə görə " | ||
1922 | Nils Bor | Danimarka | "Atomların strukturu və yaydığı radiasiya ilə əlaqəli tədqiqatlarda göstərdiyi xidmətlərinə görə" | ||
1923 | Robert Milliken | ABŞ | "Elementar elektirik yükü və fotoelektrik effektə dair tədqiqatlarına görə" | ||
1924 | İsveç | "Rentgen spektroskopiyası sahəsindəki tədqiqat və kəşflərinə görə" | |||
1925 | Almaniya | "Elektronun atom üzərində təsirini tənzimləyən qanunları aşkar etdiklərinə görə" | |||
Almaniya | |||||
1926 | Jan Batist Perren | Fransa | "Maddənin dəvamsız strukturuna dair tədqiqatlarına və xüsusi olaraq da sedimentasiya balansını kəşf etdiyinə görə" | ||
1927 | Artur Kompton | ABŞ | "Adını daşıyan kompton effektini kəşf etdiyinə görə" | ||
Böyük Britaniya | "Yoğunlaşmış buxarda yüklənmiş zərrəciklərin yollarının görülməsini mümkün edən metoduna görə" | ||||
1928 | Ouen Uillans Riçardson | Böyük Britaniya | "Termoelektron fenomeni üzərindəki tədqiqatlarına və xüsusi ilə də onun adını daşıyan Riçardson qanununu kəşf etdiyinə görə" | ||
1929 | Lui de Broyl | Fransa | "Elektronlarının dalğa xasiyyətini kəşf etdiyinə görə" | ||
1930 | Hindistan | "İşığın səpilməsi ilə əlaqəli tədqiqatlarına və adı verilən Raman saçılmasını kəşf etdiyinə görə" | |||
1931 | Mükafat verilməyib | ||||
1932 | Verner Heyzenberq | Almaniya | "Kvant mexanikasının əsəsını qoymasına və hidrogenin allotropik formalarını kəşf etdiyinə görə" | ||
1933 | Ervin Şredinger | Avstriya | "Atom nəzəriyyəsinin yeni produktiv formalarını kəşflərinə görə" | ||
Pol Dirak | Böyük Britaniya | ||||
1934 | Mükafat verilməyib | ||||
1935 | Ceyms Çedvik | Böyük Britaniya | "Neytronu kəşf etdiyinə görə" | ||
1936 | Avstriya | "Kosmik radiasiyanı kəşf etdiyinə görə" | |||
Karl Deyvid Anderson | ABŞ | "Pozitronu kəşf etdiyinə görə" | |||
1937 | ABŞ | "Eksperimental olaraq elektronların kristallar tərəfindən diffraksiyasını kəşf etiklərinə görə" | |||
ABŞ | |||||
1938 | Enriko Fermi | İtaliya Krallığı | "Neytron radiaktik şüalanması səbəbi ilə yaranan yeni radioaktiv elementlər ilə əlaqəli tədqiqatlarına və ləng neytronların təsiri altında nüvə reaksiyalarını müəyyən etməsinə görə" | ||
1939 | ABŞ | "Siklotronun ixtirası və təkmilləşdirilməsinə və xüsusi ilə də yeni radioaktiv elementlərin alınması kimi onunla əldə olunan nəticələrə görə" | |||
1940 | Mükafat verilməyib | ||||
1941 | |||||
1942 | |||||
1943 | Otto Ştern | ABŞ Almaniya | "Molekulyar şüa metodunun təkmilləşdirilməsində göstərdiyi xidmətlərinə və protonun maqnetik momentini kəşf etdiyinə görə" | ||
1944 | İsidor Ayzek Rabi | ABŞ Polşa | "Atom nüvəsindəki maqnetik xüsusiyyətləri qeydə almaq üçün inkişaf etdirdiyi rezonans metoduna görə" | ||
1945 | Volfqanq Pauli | Avstriya | "İstisna prinsipini kəşf etdiyinə görə, həmçinin Pauli prinsipi olaraq da adlandırılır" | ||
1946 | Persi Bricmen | ABŞ | "Yüksək təyziq meydana gətirən cihazın ixtirasına və yüksək təyziq fizikasına verdiyi töhfələrinə görə" | ||
1947 | Böyük Britaniya | "Üst atmosfer fizikasına dair tədqiqatlarına və xüsusi ilə də adını daşıyan Eplton qatını kəşf etdiyinə görə" | |||
1948 | Patrik Blekett | Böyük Britaniya | "Vilsonun bulut kamerası metodunu təkmilləşdirdiyinə, bununla birlikdə nüvə fizikası sahəsində və kosmik radiasiyaya dair kəşflərinə görə" | ||
1949 | Hideki Yukava | Yaponiya | "Nüvə qüvvələri ilə bağlı nəzəri tədqiqatlarının əsasında mezonların mövcudluğunu təxmin etdiyinə görə" | ||
1950 | Böyük Britaniya | "Növə proseslərini öyrənmək üçün təkmilləşdirdiyi fotoqrafiq metoda və bu metod əsasında mezonlarla əlaqəli kəşflərinə görə" | |||
1951 | Böyük Britaniya | "Süni şəkildə sürətləndirilmiş atom hissəcikləri vasitəsi ilə atom nüvəsinin transmutasiya edilməsinə dair öncül tədqiqatlarına görə" | |||
Böyük Britaniya (İrlandiya) | |||||
1952 | Feliks Blox | İsveçrə ABŞ | "Nüvə maqnit həssaslığı ölçmələri üçün təkmilləşdirdikləri yeni metdodlara və bu metodlarla əlaqəli kəşflərinə görə" | ||
Edvard Mills Parsell | ABŞ | ||||
1953 | Frits Çernike | Niderland | "Faza-kontrast metoduna və xüsusi ilə faza-kontrast mikroskopunun ixtirasına görə" | ||
1954 | Maks Born | Almaniya | "Kvant mexanikasına dair fundamental tədqiqatlarına və xüsusi ilə dalğa funksiyasının statistik şərhinə görə" | ||
Valter Bote | Almaniya | "Təsadüf metoduna və bununla əlaqəli kəşflərinə görə" | |||
1955 | ABŞ | "Hidrogen spektrumundaki incə struktura dair kəşflərinə görə" | |||
ABŞ Almaniya | "Elektronun maqnetik momentinə dair həssas təsbitlərinə görə" | ||||
1956 | Con Bardin | ABŞ | "Yarımkeçiricilər üzrə tədqiqatlarına və tranzistor effektini kəşf etdiklərinə görə" | ||
Volter Hauzer Bratteyn | ABŞ | ||||
Uilyam Bredford Şokli | ABŞ | ||||
1957 | Çin Resbublikası | "Bərabərlik qanunlarına dair tədqiqatlarına görə. Bu tədqiqatlar əsasında elementar hissəciklərlə əlaqəli mühüm kəşflər edilmişdir " | |||
Çin Resbublikası | |||||
1958 | Pavel Çerenkov | SSRİ | "Çerenkov effektini kəşf və şərh etdiklərinə görə" | ||
İlya Frank | SSRİ | ||||
İqor Tamm | SSRİ | ||||
1959 | Emilio Gino Segre | İtaliya ABŞ | "Antiprotonu kəşf etdiklərinə görə" | ||
Ouen Çemberlen | ABŞ | ||||
1960 | ABŞ | "Qabarcıq kamerasının ixtirasına görə" | |||
1961 | ABŞ | "Atom nüvələrindəki elektron səpilməsinə dair qabaqcıl tədqiqatlarına və bununla da nükleonların strukturunu açıqlayan kəşflərinə görə" | |||
Almaniya | "Qamma radiasiyasının rezonans absorbasiyasına dair tədqiqatlarına və adını daşıyan Mössbauer effektini kəşf etdiyinə görə" | ||||
1962 | Lev Landau | SSRİ | "Yoğun maddə fizikasına və xüsusi ilə maye heliyuma dair qabaqcıl nəzəriyyələrinə görə" | ||
1963 | Yucin Viqner | Macarıstan ABŞ | "Xüsusi ilə kəşf etdiyi fundamental simmetriya prinsiplərinə və bu prinsiplərin tətbiqi vasitəsi ilə atom nüvəsi və elementar hissəciklər nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələrə görə" | ||
Mariya Göppert-Mayer | ABŞ | "Nüvə qabığının strukturu ilə əlaqəli kəşflərinə görə" | |||
Almaniya | |||||
1964 | SSRİ | "Kvant elektronikasına dair fundamental tədqiqatlarına görə. Bu tədqiqatlar əsasında mazer-lazer prinsipinə əsasən oskilatorların və elektron gücləndiricilərin konstruksiyası mümkün olmuşdur." | |||
Aleksandr Proxorov | SSRİ | ||||
ABŞ | |||||
1965 | Riçard Feynman | ABŞ | "Kvant elektrodinamikasına dair fundamental tədqiqatlarına və bu tədqiqatların elementar hissəciklər fizikasında yaratdığı dərin təsirlərə görə" | ||
ABŞ | |||||
Yaponiya | |||||
1966 | Fransa | "Atomlardakı Hertz rezonansını tədqiq etmək üçün kəşf və təkmilləşdirdiyinə görə " | |||
1967 | ABŞ Almaniya | "Nüvə reaksiyaları nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələrə və xüsusi ilə ulduzlardaki enerji istehsalı ilə əlaqəli kəşflərinə görə" | |||
1968 | Luis Alvares | ABŞ | "Data analizi və hidrogen qabarcıq kamerasının istifadə texnikasının təkmilləşdirməsi vasitəsi ilə hissəciklər fizikasına verdiyi töhfələrə və çoxlu rezonans halının kəşfinə görə" | ||
1969 | ABŞ | "Elementar hissəciklərin təsnifatına və onların qarşılıqlı təsirlərinə dair töhfələrinə və kəşflərinə görə" | |||
1970 | İsveç | "Maqnetik-hidrodinamikaya dair fundamental kəşflərinə və tədqiqatlarına və plazma fizikasının müxtəlif sahələrindəki məhsuldar tətbiqlərinə görə" | |||
Lui Neel | Fransa | "Qatı hal fizikasında əhəmiyyətli tətbiqlərə yol açan və dair fundamental kəşflərinə və tədqiqatlarına görə" | |||
1971 | Dennis Qabor | Macarıstan Böyük Britaniya | "Holoqrafik metodu kəşf və təkminləşdirdiyinə görə" | ||
1972 | Con Bardin | ABŞ | "Birgə olaraq təkmilləşdirdikləri ifratkeçiricilik nəzəriyyəsinə görə, həmçinin BKŞ-nəzəriyyəsi olaraq da adlandırılır" | ||
ABŞ | |||||
ABŞ | |||||
1973 | Yaponiya | "Yarımkeçiricilər və ifratkeçiricilərdəki tünelləmə fenomeni ilə əlaqədar eksperimental kəşflərinə görə" | |||
Ayvar Cayever | ABŞ Norveç | ||||
Böyük Britaniya | "Cozefson effekti olaraq da adlandırılan, tunel bariyerinin içindəki ifrat axım fenomeninin xüsusiyyətlərini nəzəri olaraq təxmin etdiyinə görə" | ||||
1974 | Böyük Britaniya | "Radio astrofizikası sahəsindəki öncül tədqiqatlarına görə: Raylın müşahidələri və ixtiralarına, xüsüsən də diyafram sintezi texnikasına və Hyuişin Pulsarların kəşfindəki həlledici roluna görə" | |||
Böyük Britaniya | |||||
1975 | Danimarka | "Atom nüvəsindəki kollektiv hərəkət və hissəcik hərəkəti arasındakı əlaqəni kəşf etdiklərinə və bu əlaqə əsasında atom nüvəsinin strukturu nəzəriyyəsini təkmilləşdirdiklərinə görə" | |||
Danimarka | |||||
ABŞ | |||||
1976 | ABŞ | "Yeni növ ağır elementar hissəciklərin kəşf edilməsindəki öncül tədqiqatlarına görə" | |||
ABŞ | |||||
1977 | Filip Uarren Anderson | ABŞ | "Maqnetik və düzənsiz sistemlərin elektronik strukturuna dair fundamental nəzəri tədqiqatlarına görə" | ||
Böyük Britaniya | |||||
ABŞ | |||||
1978 | Pyotr Kapitsa | SSRİ | "Aşağı temperatur fizikasına dair başlıca ixtiralarına və kəşflərinə görə" | ||
ABŞ | "Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasını kəşf etdiklərinə görə" | ||||
Robert Vudro Vilson | ABŞ | ||||
1979 | ABŞ | "Elementar hissəciklər arasındakı birləşdirilmiş zəif qarşılıqlı təsir və elektromaqnit qarşılıqlı təsir nəzəriyyəsinə verdikləri töhfələrə və zəif neytral axını təxmin etdiklərinə görə" | |||
Əbdus Salam | Pakistan | ||||
ABŞ | |||||
1980 | ABŞ | "Neytral K mezonun parçalanmasındaki fundamental simmetriya prinsiplərinin pozulmasını aşkar etdiyinə görə" | |||
ABŞ | |||||
1981 | Nikolas Blumberqen | Niderland ABŞ | "Lazer spektroskopiyasının təkmilləşdirilməsindəki töhfələrəinə görə" | ||
ABŞ | |||||
İsveç | "Elektron spektroskopiyasının təkmilləşdirilməsindəki töhfələrinə görə" | ||||
1982 | ABŞ | "Faza keçidlərindəki kritik fenomeni ilə əlaqəli nəzəriyyəsinə görə" | |||
1983 | Hindistan ABŞ | "Ulduzların təkəmülü və strukturu ilə əlaqəli fiziki proseslərə dair nəzəri tədqiqatlarına görə" | |||
ABŞ | "Kainatdakı kimyəvi elementlərin formalaşmasına dair nəzəri və praktik tədqiqatlarına görə" | ||||
1984 | İtaliya | "Zəif qarşılıqlı təsirin kominikatorları olan W və Z hissəciklərinin kəşfinə səbəb olan böyük proyektə verdikləri töhfələrə görə" | |||
Niderland | |||||
1985 | Almaniya | "Kvant Hall effektini kəşf etdiyinə görə" | |||
1986 | Ernst Ruska | Almaniya | "Elektron optikası sahəsindəki fundamental tədqiqatlarına və ilk elektron mikroskopunu dizayn etməsinə görə" | ||
Almaniya | "Skanlama tünel mikroskopunu dizayn etdiklərinə görə" | ||||
İsveçrə | |||||
1987 | Qərbi Almaniya | "Keramika materiallarındakı ifratkeçiriciliyi kəşf etdiklərinə görə" | |||
İsveçrə | |||||
1988 | ABŞ | "Neytrin şüa metoduna və muon neytrini kəşfi vasitəsi ilə leptonların dublikat strukturunu aşkar etdiklərinə görə" | |||
ABŞ | |||||
ABŞ | |||||
1989 | ABŞ | "Ayrı-ayrılqda salınmış sahələr metodu ixtirası və bu metodun hidrogen mazeri və atom saatlarında istifadəsinə görə" | |||
ABŞ Almaniya | "İyon tələsi texnikasını təkmilləşdirdiklərinə görə" | ||||
Almaniya | |||||
1990 | Cerom Fridman | ABŞ | "Zərrəciklər fizikasında kvark modelinin təkmilləşdirilməsində mühüm əhəmiyyətə malik olan proton, elektron və bağlı neytronların dərin inelastik səpilməsinə dair qabaqcıl tədqiqatlarına görə" | ||
ABŞ | |||||
Riçard Teylor | Kanada | ||||
1991 | Fransa | "Sadə sistemlərdəki düzən fenomenininin, xüsusi ilə maye kristal və polimer kimi maddənin kompleks formalarında da ümumiləşdirilə biləcəyinə dair kəşflərinə görə" | |||
1992 | Fransa Polşa | "Hissəcik dedektorlarının ixtirası və təkmilləşdirdiyinə və xüsusi ilə multikabelli mütənasib kameraya dair tədqiqatlarına görə" | |||
1993 | ABŞ | "Yeni tip pulsarı kəşf etdiklərinə görə, onların bu kəşfi qravitasiya tədqiqatlarında yeni imkanlar açmışdır" | |||
ABŞ | |||||
1994 | Kanada | "Yoğunlaşdırılmış maddələri tədqiq etmək üçün neytron səpilməsi texnikasının təkmilləşdirilməsindəki qabaqcıl töhfələrinə" və "neytron spektroskopiyasını təkmiıləşdirdiyinə görə" | |||
ABŞ | "Yoğunlaşdırılmış maddələri tədqiq etmək üçün neytron səpilməsi texnikasının təkmilləşdirilməsindəki qabaqcıl töhfələrinə" və "neytron diffraksiyası texnikasını təkmilləşdirdiyinə görə" | ||||
1995 | ABŞ | "Tau leptonunu kəşf etdiyinə" və "lepton fizikasına verdiyi öncül eksperimental töhfələrinə görə" | |||
ABŞ | "Neytrini aşkar etdiyinə görə" və "lepton fizikasına verdiyi öncül eksperimental töhfələrinə görə" | ||||
1996 | ABŞ | "Helium-3-dəki ifrat axıcılığı kəşf etdiklərinə görə" | |||
ABŞ | |||||
ABŞ | |||||
1997 | Stiven Çu | ABŞ | "Lazer işığı ilə atomların tutulması və soyudulması metodunu təkmilləşdirdiklərinə görə" | ||
Fransa | |||||
ABŞ | |||||
1998 | ABŞ | "Kvant axıcılığının fraksiyalı olaraq yüklənmiş həyacanlanmalarla yeni formasını kəşf etdiklərinə görə" | |||
Almaniya | |||||
Çin Resbublikası ABŞ | |||||
1999 | Niderland | "Fizikada elektrozəif qarşılıqlı təsirin kvant strukturunu aydınlaşdırdıqlarına görə" | |||
Niderland | |||||
2000 | Jores Alfyorov | Russiya | "Yüksək tezlikli sxemlərdə və Optoelektronikada istifadə edilən yarımkeçirici heterostrukturları təkmilləşdirdiklərinə görə" | ||
Almaniya | |||||
Cek Kilbi | ABŞ | "İnteqral sxeminin ixtirasındaki roluna görə" | |||
2001 | Erik Kornell | ABŞ | "Qələvi atomların formalaşdırdığı seyrək qazlarda Boz-Eynşteyn yoğunlaşmasını formalaşdırdıqlarına dair uğurlarına və bu yoğunlaşmanın fundamental xüsusiyyətlərinə dair tədqiqatlarına görə" | ||
ABŞ | |||||
Almaniya | |||||
2002 | ABŞ | "Astrofizikaya verdikləri öncül töhfələrinə və kosmik neytrinləri aşkar etdiklərinə görə" | |||
Masatoşi Koşiba | Yaponiya | ||||
İtaliya ABŞ | "Astrofizikaya verdiyi öncül töhvələrinə görə, bu töhfələrin əsasında kosmik X-şüaların mənbəyi kəşf edilmişdir" | ||||
2003 | Aleksey Abrikosov | Russiya ABŞ | "İfratkeçiricilik və İfrat axıcılıq nəzəriyyələrinə verdikləri töhfələrinə görə" | ||
Vitali Ginzburq | Russiya | ||||
Entoni Legget | Böyük Britaniya ABŞ | ||||
2004 | ABŞ | "Güclü qarşılıqlı təsir nəzəriyyəsində asimptotik sərbəstliyi kəşf etdiklərinə görə " | |||
ABŞ | |||||
ABŞ | |||||
2005 | ABŞ | "Optik uyumluluğun kvant nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələrə görə" | |||
ABŞ | "Optik tezlik darağı texnikası da daxil olmaqla, lazer əsaslı həssas spektroskopiyanın təkmilləşdirilməsindəki töhfələrinə görə" | ||||
Almaniya | |||||
2006 | ABŞ | "Kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasının anizotropiyasını və qara cisim formunu kəşf etdiklərinə görə" | |||
ABŞ | |||||
2007 | Albert Fert | Fransa | "Nəhəng maqnitorezistivliyi kəşf etdiklərinə görə" | ||
Almaniya | |||||
2008 | Yaponiya | "Təbiətdə ən azı üç kuark ailəsinin mövcudluğunu təxmin edən simmetriya qırılmasının mənşəyini kəşf etdiklərinə görə" | |||
Yaponiya | |||||
Yaponiya ABŞ | "Hissəcik fizikasında spontan simmetriya qırılmasının mexanizmini kəşf etdiyinə görə" | ||||
2009 | Honkonq Böyük Britaniya ABŞ | "İşığı transmissiya edərək optik kommunikasiya sahəsindəki dərin töhfəsinə görə" | |||
Kanada ABŞ | "Yarımkeçirici görüntüləyici dövrəsi (CCD) ixtira etdiklərinə görə" | ||||
Corc E. Smit | ABŞ | ||||
2010 | Rusiya Böyük Britaniya Niderland | "İkiölçülü qrafen materiallarına dair həyata keçirdikləri əhəmiyyətli eksperimentlərinə görə" | |||
Rusiya Böyük Britaniya | |||||
2011 | Sol Perlmutter | ABŞ | "Uzaq süpernovaları müşahidə edərək kainatın sürətələnərk genişləndiyini kəşf etdiklərinə görə " | ||
Brayan Şmidt | Avstraliya ABŞ | ||||
ABŞ | |||||
2012 | Fransa | "İndividual kvant sistemlərinin ölçülməsinə və manipulyasiyasına imkan yaradan eksperimental metodlarına görə" | |||
ABŞ | |||||
2013 | Fransua Enqler | Belçika | "Atom altı hissəciklərin kütləsinin mənşəyinə dair son vaxtlar CERN-nin Böyük Hadron sürətləndiricisində ATLAS və CSM eksperimentləri ilə təxmin edilən elementar hissəciklərin kəşf edilməsi ilə təsdiq edilən mexanizmləri kəşf etdiklərinə görə" | ||
Piter Hiqqs | Böyük Britaniya | ||||
2014 | Yaponiya | "Səmərəli mavi İşıq diodlarını ixtira etdiklərinə görə" | |||
Yaponiya | |||||
Yaponiya ABŞ | |||||
2015 | Takaaki Kacita | Yaponiya | "Neytrinlərin kütləyə sahib olduğunu göstərən neytrin yırğalanmasını kəşf etdiklərinə görə" | ||
Artur Makdonald | Kanada | ||||
2016 | Böyük Britaniya | "Topoloji faza keçidlərini və maddənin topoloji fazalarını nəzəri olaraq kəşf etdiklərinə görə" | |||
Böyük Britaniya | |||||
Böyük Britaniya | |||||
2017 | Almaniya ABŞ | "LIGO detektoruna həlledici töhfələrinə və qravitasiya dalğalarının müşahidəsinə görə" | |||
ABŞ | |||||
ABŞ | |||||
2018 | ABŞ | "Lazer fizikasına verdiyi əhəmiyyətli töhfələrə", xüsusi ilə "optik maqqaşlara və onların bioloji sistemlərdə tədbiqlərinə görə" | |||
Fransa | "Lazer fizikasına verdikləri əhəmiyyətli töhfələrə", xüsusi ilə "yüksək intensivli, ultra-qısa optik impulslar yaratma metodlarına görə" | ||||
Donna Striklend | Kanada | ||||
2019 | Ceyms Pibls | Kanada ABŞ | "Kosmologiya üzrə nəzəri kəşflərinə görə" | ||
İsveçrə | "Günəşvari ulduz ətrafında hərəkət edən bir ekzoplanet kəşf etdikərinə görə" | ||||
İsveçrə | |||||
2020 | Böyük Britaniya | "Qara dəlik formalaşmasının ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin sağlam proqnozu olduğunu kəşf etməsinə görə" | |||
Almaniya | "Qalaktikamızın mərkəzindəki ifrat kütləli kompakt obyektin kəşfinə görə" | ||||
ABŞ | |||||
2021 | Yaponiya ABŞ | "Yer iqliminin fiziki modelləşdirilməsi, dəyişkənliyin ölçülməsi və qlobal istiləşmənin etibarlı şəkildə proqnozlaşdırılmasına görə" | |||
Almaniya | |||||
Corco Parizi | İtaliya | "atomdan planetar miqyaslara qədər fiziki sistemlərdə nizamsızlığın və fluktuasiyaların qarşılıqlı təsirinin kəşfinə görə" | |||
2022 | Fransa | "dolaşıq fotonlarla olan təcrübələrə, pozulmasının göstərilməsinə və kvant informasiya elminin qabaqcılı olduqlarına görə" | |||
ABŞ | |||||
Avstriya | |||||
2023 | (b. 1958) | İsveç | "Maddədə elektron dinamikasının öyrənilməsi üçün attosaniyəlik işıq impulsları yaradan eksperimental üsullarına görə" | ||
(b. 1962) | Almaniya | ||||
(b. 1941) | Fransa |
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize". Nobel Foundation. 25 October 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 29 October 2008.
- . Nobel Foundation. 15 October 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 October 2008.
- "The Nobel Prize Award Ceremonies". Nobel Foundation. 22 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 29 October 2008.
- "The Nobel Prize". Nobel Foundation. 5 June 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 29 October 2008.
- "All Nobel Prizes in Physics". . 6 October 2022. 23 May 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2022.
- . Nobel Foundation. 2 February 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 October 2008.
- "Nobel Prize Awarded Women". . 2021-05-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-03.
- "The Nobel Prize in Physics 1917". Nobel Foundation. 11 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 January 2019.
- "The Nobel Prize in Physics 1918". Nobel Foundation. 7 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 January 2019.
- "The Nobel Prize in Physics 1921". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 23 May 2018.
- "The Nobel Prize in Physics 1924". Nobel Foundation. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1925". Nobel Foundation. 19 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1928". Nobel Foundation. 2 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1932". Nobel Foundation. 19 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1943". Nobel Foundation. 28 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1901". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1902". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1903". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1904". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1905". Nobel Foundation. 8 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1906". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1907". Nobel Foundation. 10 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1908". Nobel Foundation. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1909". Nobel Foundation. 22 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1910". Nobel Foundation. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1911". Nobel Foundation. 10 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1912". Nobel Foundation. 17 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1913". Nobel Foundation. 19 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1914". Nobel Foundation. 15 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1915". Nobel Foundation. 19 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1919". Nobel Foundation. 20 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1920". Nobel Foundation. 12 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1922". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1923". Nobel Foundation. 2 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1926". Nobel Foundation. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1927". Nobel Foundation. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1929". Nobel Foundation. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1930". Nobel Foundation. 11 October 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1933". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1935". Nobel Foundation. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1936". Nobel Foundation. 16 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1937". Nobel Foundation. 14 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1938". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1939". Nobel Foundation. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1944". Nobel Foundation. 30 August 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1945". Nobel Foundation. 11 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1946". Nobel Foundation. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1947". Nobel Foundation. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1948". Nobel Foundation. 10 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1949". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1950". Nobel Foundation. 5 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1951". Nobel Foundation. 17 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1952". Nobel Foundation. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1953". Nobel Foundation. 2 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1954". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1955". Nobel Foundation. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1956". Nobel Foundation. 14 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1957". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1958". Nobel Foundation. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1959". Nobel Foundation. 28 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1960". Nobel Foundation. 6 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1961". Nobel Foundation. 4 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1962". Nobel Foundation. 22 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1963". Nobel Foundation. 22 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1964". Nobel Foundation. 17 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1965". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1966". Nobel Foundation. 18 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1967". Nobel Foundation. 18 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1968". Nobel Foundation. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1969". Nobel Foundation. 4 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1970". Nobel Foundation. 19 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1971". Nobel Foundation. 5 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1972". Nobel Foundation. 19 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1973". Nobel Foundation. 27 June 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1974". Nobel Foundation. 10 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1975". Nobel Foundation. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1976". Nobel Foundation. 14 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1977". Nobel Foundation. 19 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1978". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1979". Nobel Foundation. 26 February 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1980". Nobel Foundation. 11 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1981". Nobel Foundation. 1 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1982". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1983". Nobel Foundation. 13 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1984". Nobel Foundation. 17 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1985". Nobel Foundation. 14 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1986". Nobel Foundation. 17 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1987". Nobel Foundation. 19 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1988". Nobel Foundation. 11 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1989". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1990". Nobel Foundation. 18 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1991". Nobel Foundation. 2 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1992". Nobel Foundation. 22 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1993". Nobel Foundation. 14 October 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1994". Nobel Foundation. 15 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1995". Nobel Foundation. 28 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1996". Nobel Foundation. 12 February 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1997". Nobel Foundation. 7 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1998". Nobel Foundation. 11 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 1999". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2000". Nobel Foundation. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2001". Nobel Foundation. 19 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2002". Nobel Foundation. 24 March 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2003". Nobel Foundation. 8 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2004". Nobel Foundation. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2005". Nobel Foundation. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2006". Nobel Foundation. 11 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2007". Nobel Foundation. 10 August 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2008". Nobel Foundation. 8 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- "The Nobel Prize in Physics 2009". Nobel Foundation. 8 October 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2009.
- "The Nobel Prize in Physics 2010". Nobel Foundation. 7 October 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 5 October 2010.
- "The Nobel Prize in Physics 2011". Nobel Foundation. 1 August 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 4 October 2011.
- "The Nobel Prize in Physics 2012". Nobel Foundation. 11 October 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2012.
- (PDF). Nobel Foundation. 8 oktyabr 2013 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 oktyabr 2013.
- "The Nobel Prize in Physics 2014". Nobel Foundation. 7 October 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2014.
- "The Nobel Prize in Physics 2015". Nobel Foundation. 6 October 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 5 October 2015.
- "The Nobel Prize in Physics 2016". Nobel Foundation. 6 October 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 4 October 2016.
- "The Nobel Prize in Physics 2017". Nobel Foundation. 13 August 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 3 October 2017.
- "The Nobel Prize in Physics 2018". Nobel Foundation. 9 February 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 2 October 2018.
- "The Nobel Prize in Physics 2019". Nobel Foundation. 8 October 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2019.
- "The Nobel Prize in Physics 2020". Nobel Foundation. 6 October 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2020.
- "He is considered a U.S. citizen by Nobel Prize Committee". 2021-10-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- "The Nobel Prize in Physics 2021" (PDF). Nobel Foundation. 5 October 2021 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 5 October 2021.
- "The Nobel Prize in Physics 2022". . 4 October 2022. 4 October 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2022.
- "The Nobel Prize in Physics 2023". Nobel Foundation. 3 October 2023. 4 October 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 3 October 2023.
- "Contributors [Back cover]". IEEE Journal of Quantum Electronics. 6 (12). 1970. 2023-10-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-15.
Xarici keçidlər
- İsveç Kral Elmlər Akademiyasının rəsmi veb saytı
- Nobel Fondunun rəsmi veb saytı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fizika uzre Nobel mukafati isv Nobelpriset i fysik Isvec Kral Elmler Akademiyasi terefinden fizikanin muxtelif saheleri uzre elm adamlarina teqdim olunan illik mukafat Bu mukafat Alfred Nobelin 1895 ci ildeki vesiyyeti esasinda tesis edilmis bes Nobel mukafatindan biridir hansi ki fizika sahesi uzre insanliga elametdar tohfeler verenlere teqdim olunur Nobelin vesiyyetine esasen mukafat Nobel Fondu terefinden idare olunur ve Royal Isvec Elmler Akademiyasi terefinden secilmis bes uzvden ibaret komite terefinden verilir Mukafat Stokholmda 10 dekabr Alfred Nobelin olum ildonumu ile bagli illik merasimde teqdim olunur Laureatlar bir medal bir diplom ve iller erzinde deyisen miqdarda pul mukafati alirlar Laureatlara teqdim olunan mukafat medalinin uz hissesiStatistika2023 ci ilden etibaren mukafat 224 sexse teqdim edilmisdir Fizika uzre Nobel mukafatina ilk defe 1901 ci ilde alman fiziki Vilhelm Rentgene layiq gorulmusdur Ona verilen mukafat pulunun meblegi 150 782 Isvec kronu teskil edirdi 2007 ci ilin dekabr ayinda bu mebleg 7 731 004 Isvec kronuna beraber idi Con Bardin bu sahe uzre mukafati iki defe qazanan yegane laureatdir 1956 ve 1972 ci il Mariya Kuri hemcinin iki Nobel mukafati qazanmisdir 1903 cu ilde fizika sahesi uzre ve 1911 ci ilde kimya sahesi uzre Uilyam Lorens Breqq 2014 cu ilin oktyabr ayina qeder en genc Nobel mukafati laureati idi O mukafati 1915 ci ilde 25 yasinda iken qazandi ve Fizika sahesi uzre Nobel mukafatinin en genc laureati olaraq qalmaqdadir Bes qadin fizika sahesi uzre Nobel mukafatina layiq gorulmusdur Mariya Kuri 1903 Mariya Goppert Mayer 1963 Donna Striklend 2018 2020 ve 2023 1916 1931 1934 1940 ve 1942 ci illerde Fizika uzre Nobel mukafati verilmedi Hemcinin Fizika uzre Nobel mukafati 8 defe bir il mudetine texire salinib Nobel komitesinin qerarina esasen 1917 ci ilde hec bir namizedin zeruri kriteriyaya sahib olmamasi sebebi ile Fizika uzre Nobel mukafati verilmedi ancaq hemin mukafat 1918 ci ilde Carlz Qlover Barklaya verilmis ve mukafat 1917 ci ilin mukafati olaraq sayilmisdir Hemcinin 1918 ci ilin mukafati 1919 cu ilde Maks Planka 1921 ci ilin mukafati 1922 ci ilde Albert Eynsteyne 1924 cu ilin mukafati 1925 ci ilde 1925 ci ilin mukafati 1926 ci ilde ve 1928 ci ilin mukafati 1929 cu ilde Ouen Uillans Ricardsona 1932 ci ilin mukafati 1933 cu ilde Verner Heyzenberqe ve 1943 cu ilin mukafati ise Otton Sterne teqdim edilmisdir LaureatlarIl Sekil Laureat Olke Esaslanma Ref1901 Vilhelm Rentgen Almaniya Imperiyasi Sonralar onun adini dasiyan Rentgen sualarinin kesf edilmesinde gosterdiyi fovqalade xidmetlerinin taninmasi ucun 1902 Hendrik Lorens Hollandiya Maqnetizmin radiasiya fenomeni uzerindeki tesiri ile elaqeli heyata kecirdikleri tedqiqatlari ile fovqalade xidmetlerinin taninmasi ucun Piter Zeyeman Hollandiya1903 Antuan Anri Bekkerel Fransa Tebii radioaktivliyi kesf etdiyine gore Pyer Kuri Fransa Professor Antuan Anri Bekkerel terefinden kesf edilen radiasiya fenomeni uzerinde birge tedqiqatlarina gore Mariya Kuri Polsa1904 Con Uilyam Strett Boyuk Britaniya En ehemiyyetli qazlarin sixliginin arasdirilmasi ve bu tedqiqatalarla elaqeli olaraq arqonu askar etmesine gore 1905 Filipp Lenard Avstriya Macaristan Almaniya Imperiyasi Katod sualari uzerinde heyata kecirdiyi tedqiqatlarina gore 1906 Cozef Con Tomson Boyuk Britaniya Gazlardaki elektrik keciriciliyi uzerinde nezeri ve eksperimental tedqiqatlarina gore 1907 Albert Maykelson ABS Polsa Optik hessasliq qurgularina ve onlarin vasitesi ile heyata kecirilen spektroskopik ve metrologik tedqiqatlarina gore 1908 Qabriel Lipman Fransa Interferensiya fenomeni esasinda renglerin fotoqrafiq olaraq yeniden hasil etme metoduna gore 1909 Qulyelmo Markoni Italiya Kralligi Radioteleqrafin inkisafinda verdikleri tohfelerine gore Karl Braun Almaniya Imperiyasi1910 Yan Van der Vaals Niderland Qazlarin ve mayelerin veziyyet tenliyi uzre tedqiqatlarina gore 1911 Vilhelm Vin Almaniya Imperiyasi Istilik sualanmalarini tenzimleyen qanunlarla elaqedar kesflerine gore 1912 Nils Dalen Isvec Qaz akkumulyatorlarinin mayak ve buylarla kombinasiyasinda istifade edilen avtomatik klapan ixtirasina gore 1913 Heyke Kamerlinq Onnes Niderland Maddenin asagi tempereturdaki xususiyyetlerine dair tedqiqatlarina gore Bu tedqiqatlar esasinda maye heliumun istehsali mumkun olmusdur 1914 Maks fon Laue Almaniya Imperiyasi Rentgen sualarinin kristallar terefinden diffraksiyasini kesf etdiyine gore hansi ki Rentgen sualari spektroskopiyasinin inkisafinda muhum addim atmisdir 1915 Uilyam Henri Breqq Boyuk Britaniya Rengen sualari vasitesi ile kristallarin qurulusunun analiz edilmesindeki tedqiqatlarina gore hansi ki rentgen kristalloqrafiyasinin inkisafinda muhum addim atmislardir Uilyam Lorens Breqq Avstraliya Boyuk Britaniya1916 Mukafat verilmeyib1917 Carlz Qlover Barkla Boyuk Britaniya Elementlerdeki rentgen suualanma xarakteristikasini kesf etdiyine gore 1918 Maks Plank Almaniya Imperiyasi Enerji kvantinin askar edilmesi ile fizikanin inkisafina gosterdiyi xidmetlere gore 1919 Yohannes Stark Almaniya Kanal sualarindaki dopler effektini ve elektrik sahelerindeki spektral cizgileri kesf etdiyine gore 1920 Isvecre Nikel polad xelitelerindeki anomaliyalari kesf ederek fizikada hessas olcmelere verdiyi tohfelere gore 1921 Albert Eynsteyn Almaniya Isvecre Nezeri fizikaya verdiyi tohfelere gore ve xususi ile fotoelektrik effekti kesf etdiyine gore 1922 Nils Bor Danimarka Atomlarin strukturu ve yaydigi radiasiya ile elaqeli tedqiqatlarda gosterdiyi xidmetlerine gore 1923 Robert Milliken ABS Elementar elektirik yuku ve fotoelektrik effekte dair tedqiqatlarina gore 1924 Isvec Rentgen spektroskopiyasi sahesindeki tedqiqat ve kesflerine gore 1925 Almaniya Elektronun atom uzerinde tesirini tenzimleyen qanunlari askar etdiklerine gore Almaniya1926 Jan Batist Perren Fransa Maddenin devamsiz strukturuna dair tedqiqatlarina ve xususi olaraq da sedimentasiya balansini kesf etdiyine gore 1927 Artur Kompton ABS Adini dasiyan kompton effektini kesf etdiyine gore Boyuk Britaniya Yogunlasmis buxarda yuklenmis zerreciklerin yollarinin gorulmesini mumkun eden metoduna gore 1928 Ouen Uillans Ricardson Boyuk Britaniya Termoelektron fenomeni uzerindeki tedqiqatlarina ve xususi ile de onun adini dasiyan Ricardson qanununu kesf etdiyine gore 1929 Lui de Broyl Fransa Elektronlarinin dalga xasiyyetini kesf etdiyine gore 1930 Hindistan Isigin sepilmesi ile elaqeli tedqiqatlarina ve adi verilen Raman sacilmasini kesf etdiyine gore 1931 Mukafat verilmeyib1932 Verner Heyzenberq Almaniya Kvant mexanikasinin esesini qoymasina ve hidrogenin allotropik formalarini kesf etdiyine gore 1933 Ervin Sredinger Avstriya Atom nezeriyyesinin yeni produktiv formalarini kesflerine gore Pol Dirak Boyuk Britaniya1934 Mukafat verilmeyib1935 Ceyms Cedvik Boyuk Britaniya Neytronu kesf etdiyine gore 1936 Avstriya Kosmik radiasiyani kesf etdiyine gore Karl Deyvid Anderson ABS Pozitronu kesf etdiyine gore 1937 ABS Eksperimental olaraq elektronlarin kristallar terefinden diffraksiyasini kesf etiklerine gore ABS1938 Enriko Fermi Italiya Kralligi Neytron radiaktik sualanmasi sebebi ile yaranan yeni radioaktiv elementler ile elaqeli tedqiqatlarina ve leng neytronlarin tesiri altinda nuve reaksiyalarini mueyyen etmesine gore 1939 ABS Siklotronun ixtirasi ve tekmillesdirilmesine ve xususi ile de yeni radioaktiv elementlerin alinmasi kimi onunla elde olunan neticelere gore 1940 Mukafat verilmeyib194119421943 Otto Stern ABS Almaniya Molekulyar sua metodunun tekmillesdirilmesinde gosterdiyi xidmetlerine ve protonun maqnetik momentini kesf etdiyine gore 1944 Isidor Ayzek Rabi ABS Polsa Atom nuvesindeki maqnetik xususiyyetleri qeyde almaq ucun inkisaf etdirdiyi rezonans metoduna gore 1945 Volfqanq Pauli Avstriya Istisna prinsipini kesf etdiyine gore hemcinin Pauli prinsipi olaraq da adlandirilir 1946 Persi Bricmen ABS Yuksek teyziq meydana getiren cihazin ixtirasina ve yuksek teyziq fizikasina verdiyi tohfelerine gore 1947 Boyuk Britaniya Ust atmosfer fizikasina dair tedqiqatlarina ve xususi ile de adini dasiyan Eplton qatini kesf etdiyine gore 1948 Patrik Blekett Boyuk Britaniya Vilsonun bulut kamerasi metodunu tekmillesdirdiyine bununla birlikde nuve fizikasi sahesinde ve kosmik radiasiyaya dair kesflerine gore 1949 Hideki Yukava Yaponiya Nuve quvveleri ile bagli nezeri tedqiqatlarinin esasinda mezonlarin movcudlugunu texmin etdiyine gore 1950 Boyuk Britaniya Nove proseslerini oyrenmek ucun tekmillesdirdiyi fotoqrafiq metoda ve bu metod esasinda mezonlarla elaqeli kesflerine gore 1951 Boyuk Britaniya Suni sekilde suretlendirilmis atom hissecikleri vasitesi ile atom nuvesinin transmutasiya edilmesine dair oncul tedqiqatlarina gore Boyuk Britaniya Irlandiya 1952 Feliks Blox Isvecre ABS Nuve maqnit hessasligi olcmeleri ucun tekmillesdirdikleri yeni metdodlara ve bu metodlarla elaqeli kesflerine gore Edvard Mills Parsell ABS1953 Frits Cernike Niderland Faza kontrast metoduna ve xususi ile faza kontrast mikroskopunun ixtirasina gore 1954 Maks Born Almaniya Kvant mexanikasina dair fundamental tedqiqatlarina ve xususi ile dalga funksiyasinin statistik serhine gore Valter Bote Almaniya Tesaduf metoduna ve bununla elaqeli kesflerine gore 1955 ABS Hidrogen spektrumundaki ince struktura dair kesflerine gore ABS Almaniya Elektronun maqnetik momentine dair hessas tesbitlerine gore 1956 Con Bardin ABS Yarimkeciriciler uzre tedqiqatlarina ve tranzistor effektini kesf etdiklerine gore Volter Hauzer Bratteyn ABSUilyam Bredford Sokli ABS1957 Cin Resbublikasi Beraberlik qanunlarina dair tedqiqatlarina gore Bu tedqiqatlar esasinda elementar hisseciklerle elaqeli muhum kesfler edilmisdir Cin Resbublikasi1958 Pavel Cerenkov SSRI Cerenkov effektini kesf ve serh etdiklerine gore Ilya Frank SSRIIqor Tamm SSRI1959 Emilio Gino Segre Italiya ABS Antiprotonu kesf etdiklerine gore Ouen Cemberlen ABS1960 ABS Qabarciq kamerasinin ixtirasina gore 1961 ABS Atom nuvelerindeki elektron sepilmesine dair qabaqcil tedqiqatlarina ve bununla da nukleonlarin strukturunu aciqlayan kesflerine gore Almaniya Qamma radiasiyasinin rezonans absorbasiyasina dair tedqiqatlarina ve adini dasiyan Mossbauer effektini kesf etdiyine gore 1962 Lev Landau SSRI Yogun madde fizikasina ve xususi ile maye heliyuma dair qabaqcil nezeriyyelerine gore 1963 Yucin Viqner Macaristan ABS Xususi ile kesf etdiyi fundamental simmetriya prinsiplerine ve bu prinsiplerin tetbiqi vasitesi ile atom nuvesi ve elementar hissecikler nezeriyyesine verdiyi tohfelere gore Mariya Goppert Mayer ABS Nuve qabiginin strukturu ile elaqeli kesflerine gore Almaniya1964 SSRI Kvant elektronikasina dair fundamental tedqiqatlarina gore Bu tedqiqatlar esasinda mazer lazer prinsipine esasen oskilatorlarin ve elektron guclendiricilerin konstruksiyasi mumkun olmusdur Aleksandr Proxorov SSRIABS1965 Ricard Feynman ABS Kvant elektrodinamikasina dair fundamental tedqiqatlarina ve bu tedqiqatlarin elementar hissecikler fizikasinda yaratdigi derin tesirlere gore ABSYaponiya1966 Fransa Atomlardaki Hertz rezonansini tedqiq etmek ucun kesf ve tekmillesdirdiyine gore 1967 ABS Almaniya Nuve reaksiyalari nezeriyyesine verdiyi tohfelere ve xususi ile ulduzlardaki enerji istehsali ile elaqeli kesflerine gore 1968 Luis Alvares ABS Data analizi ve hidrogen qabarciq kamerasinin istifade texnikasinin tekmillesdirmesi vasitesi ile hissecikler fizikasina verdiyi tohfelere ve coxlu rezonans halinin kesfine gore 1969 ABS Elementar hisseciklerin tesnifatina ve onlarin qarsiliqli tesirlerine dair tohfelerine ve kesflerine gore 1970 Isvec Maqnetik hidrodinamikaya dair fundamental kesflerine ve tedqiqatlarina ve plazma fizikasinin muxtelif sahelerindeki mehsuldar tetbiqlerine gore Lui Neel Fransa Qati hal fizikasinda ehemiyyetli tetbiqlere yol acan ve dair fundamental kesflerine ve tedqiqatlarina gore 1971 Dennis Qabor Macaristan Boyuk Britaniya Holoqrafik metodu kesf ve tekminlesdirdiyine gore 1972 Con Bardin ABS Birge olaraq tekmillesdirdikleri ifratkeciricilik nezeriyyesine gore hemcinin BKS nezeriyyesi olaraq da adlandirilir ABSABS1973 Yaponiya Yarimkeciriciler ve ifratkeciricilerdeki tunelleme fenomeni ile elaqedar eksperimental kesflerine gore Ayvar Cayever ABS NorvecBoyuk Britaniya Cozefson effekti olaraq da adlandirilan tunel bariyerinin icindeki ifrat axim fenomeninin xususiyyetlerini nezeri olaraq texmin etdiyine gore 1974 Boyuk Britaniya Radio astrofizikasi sahesindeki oncul tedqiqatlarina gore Raylin musahideleri ve ixtiralarina xususen de diyafram sintezi texnikasina ve Hyuisin Pulsarlarin kesfindeki helledici roluna gore Boyuk Britaniya1975 Danimarka Atom nuvesindeki kollektiv hereket ve hissecik hereketi arasindaki elaqeni kesf etdiklerine ve bu elaqe esasinda atom nuvesinin strukturu nezeriyyesini tekmillesdirdiklerine gore DanimarkaABS1976 ABS Yeni nov agir elementar hisseciklerin kesf edilmesindeki oncul tedqiqatlarina gore ABS1977 Filip Uarren Anderson ABS Maqnetik ve duzensiz sistemlerin elektronik strukturuna dair fundamental nezeri tedqiqatlarina gore Boyuk BritaniyaABS1978 Pyotr Kapitsa SSRI Asagi temperatur fizikasina dair baslica ixtiralarina ve kesflerine gore ABS Kosmik mikrodalga arxa plan sualanmasini kesf etdiklerine gore Robert Vudro Vilson ABS1979 ABS Elementar hissecikler arasindaki birlesdirilmis zeif qarsiliqli tesir ve elektromaqnit qarsiliqli tesir nezeriyyesine verdikleri tohfelere ve zeif neytral axini texmin etdiklerine gore Ebdus Salam PakistanABS1980 ABS Neytral K mezonun parcalanmasindaki fundamental simmetriya prinsiplerinin pozulmasini askar etdiyine gore ABS1981 Nikolas Blumberqen Niderland ABS Lazer spektroskopiyasinin tekmillesdirilmesindeki tohfelereine gore ABSIsvec Elektron spektroskopiyasinin tekmillesdirilmesindeki tohfelerine gore 1982 ABS Faza kecidlerindeki kritik fenomeni ile elaqeli nezeriyyesine gore 1983 Hindistan ABS Ulduzlarin tekemulu ve strukturu ile elaqeli fiziki proseslere dair nezeri tedqiqatlarina gore ABS Kainatdaki kimyevi elementlerin formalasmasina dair nezeri ve praktik tedqiqatlarina gore 1984 Italiya Zeif qarsiliqli tesirin kominikatorlari olan W ve Z hisseciklerinin kesfine sebeb olan boyuk proyekte verdikleri tohfelere gore Niderland1985 Almaniya Kvant Hall effektini kesf etdiyine gore 1986 Ernst Ruska Almaniya Elektron optikasi sahesindeki fundamental tedqiqatlarina ve ilk elektron mikroskopunu dizayn etmesine gore Almaniya Skanlama tunel mikroskopunu dizayn etdiklerine gore Isvecre1987 Qerbi Almaniya Keramika materiallarindaki ifratkeciriciliyi kesf etdiklerine gore Isvecre1988 ABS Neytrin sua metoduna ve muon neytrini kesfi vasitesi ile leptonlarin dublikat strukturunu askar etdiklerine gore ABSABS1989 ABS Ayri ayrilqda salinmis saheler metodu ixtirasi ve bu metodun hidrogen mazeri ve atom saatlarinda istifadesine gore ABS Almaniya Iyon telesi texnikasini tekmillesdirdiklerine gore Almaniya1990 Cerom Fridman ABS Zerrecikler fizikasinda kvark modelinin tekmillesdirilmesinde muhum ehemiyyete malik olan proton elektron ve bagli neytronlarin derin inelastik sepilmesine dair qabaqcil tedqiqatlarina gore ABSRicard Teylor Kanada1991 Fransa Sade sistemlerdeki duzen fenomenininin xususi ile maye kristal ve polimer kimi maddenin kompleks formalarinda da umumilesdirile bileceyine dair kesflerine gore 1992 Fransa Polsa Hissecik dedektorlarinin ixtirasi ve tekmillesdirdiyine ve xususi ile multikabelli mutenasib kameraya dair tedqiqatlarina gore 1993 ABS Yeni tip pulsari kesf etdiklerine gore onlarin bu kesfi qravitasiya tedqiqatlarinda yeni imkanlar acmisdir ABS1994 Kanada Yogunlasdirilmis maddeleri tedqiq etmek ucun neytron sepilmesi texnikasinin tekmillesdirilmesindeki qabaqcil tohfelerine ve neytron spektroskopiyasini tekmiilesdirdiyine gore ABS Yogunlasdirilmis maddeleri tedqiq etmek ucun neytron sepilmesi texnikasinin tekmillesdirilmesindeki qabaqcil tohfelerine ve neytron diffraksiyasi texnikasini tekmillesdirdiyine gore 1995 ABS Tau leptonunu kesf etdiyine ve lepton fizikasina verdiyi oncul eksperimental tohfelerine gore ABS Neytrini askar etdiyine gore ve lepton fizikasina verdiyi oncul eksperimental tohfelerine gore 1996 ABS Helium 3 deki ifrat axiciligi kesf etdiklerine gore ABSABS1997 Stiven Cu ABS Lazer isigi ile atomlarin tutulmasi ve soyudulmasi metodunu tekmillesdirdiklerine gore FransaABS1998 ABS Kvant axiciliginin fraksiyali olaraq yuklenmis heyacanlanmalarla yeni formasini kesf etdiklerine gore AlmaniyaCin Resbublikasi ABS1999 Niderland Fizikada elektrozeif qarsiliqli tesirin kvant strukturunu aydinlasdirdiqlarina gore Niderland2000 Jores Alfyorov Russiya Yuksek tezlikli sxemlerde ve Optoelektronikada istifade edilen yarimkecirici heterostrukturlari tekmillesdirdiklerine gore AlmaniyaCek Kilbi ABS Inteqral sxeminin ixtirasindaki roluna gore 2001 Erik Kornell ABS Qelevi atomlarin formalasdirdigi seyrek qazlarda Boz Eynsteyn yogunlasmasini formalasdirdiqlarina dair ugurlarina ve bu yogunlasmanin fundamental xususiyyetlerine dair tedqiqatlarina gore ABSAlmaniya2002 ABS Astrofizikaya verdikleri oncul tohfelerine ve kosmik neytrinleri askar etdiklerine gore Masatosi Kosiba YaponiyaItaliya ABS Astrofizikaya verdiyi oncul tohvelerine gore bu tohfelerin esasinda kosmik X sualarin menbeyi kesf edilmisdir 2003 Aleksey Abrikosov Russiya ABS Ifratkeciricilik ve Ifrat axiciliq nezeriyyelerine verdikleri tohfelerine gore Vitali Ginzburq RussiyaEntoni Legget Boyuk Britaniya ABS2004 ABS Guclu qarsiliqli tesir nezeriyyesinde asimptotik serbestliyi kesf etdiklerine gore ABSABS2005 ABS Optik uyumlulugun kvant nezeriyyesine verdiyi tohfelere gore ABS Optik tezlik daragi texnikasi da daxil olmaqla lazer esasli hessas spektroskopiyanin tekmillesdirilmesindeki tohfelerine gore Almaniya2006 ABS Kosmik mikrodalga arxa plan sualanmasinin anizotropiyasini ve qara cisim formunu kesf etdiklerine gore ABS2007 Albert Fert Fransa Neheng maqnitorezistivliyi kesf etdiklerine gore Almaniya2008 Yaponiya Tebietde en azi uc kuark ailesinin movcudlugunu texmin eden simmetriya qirilmasinin menseyini kesf etdiklerine gore YaponiyaYaponiya ABS Hissecik fizikasinda spontan simmetriya qirilmasinin mexanizmini kesf etdiyine gore 2009 Honkonq Boyuk Britaniya ABS Isigi transmissiya ederek optik kommunikasiya sahesindeki derin tohfesine gore Kanada ABS Yarimkecirici goruntuleyici dovresi CCD ixtira etdiklerine gore Corc E Smit ABS2010 Rusiya Boyuk Britaniya Niderland Ikiolculu qrafen materiallarina dair heyata kecirdikleri ehemiyyetli eksperimentlerine gore Rusiya Boyuk Britaniya2011 Sol Perlmutter ABS Uzaq supernovalari musahide ederek kainatin suretelenerk genislendiyini kesf etdiklerine gore Brayan Smidt Avstraliya ABSABS2012 Fransa Individual kvant sistemlerinin olculmesine ve manipulyasiyasina imkan yaradan eksperimental metodlarina gore ABS2013 Fransua Enqler Belcika Atom alti hisseciklerin kutlesinin menseyine dair son vaxtlar CERN nin Boyuk Hadron suretlendiricisinde ATLAS ve CSM eksperimentleri ile texmin edilen elementar hisseciklerin kesf edilmesi ile tesdiq edilen mexanizmleri kesf etdiklerine gore Piter Hiqqs Boyuk Britaniya2014 Yaponiya Semereli mavi Isiq diodlarini ixtira etdiklerine gore YaponiyaYaponiya ABS2015 Takaaki Kacita Yaponiya Neytrinlerin kutleye sahib oldugunu gosteren neytrin yirgalanmasini kesf etdiklerine gore Artur Makdonald Kanada2016 Boyuk Britaniya Topoloji faza kecidlerini ve maddenin topoloji fazalarini nezeri olaraq kesf etdiklerine gore Boyuk BritaniyaBoyuk Britaniya2017 Almaniya ABS LIGO detektoruna helledici tohfelerine ve qravitasiya dalgalarinin musahidesine gore ABSABS2018 ABS Lazer fizikasina verdiyi ehemiyyetli tohfelere xususi ile optik maqqaslara ve onlarin bioloji sistemlerde tedbiqlerine gore Fransa Lazer fizikasina verdikleri ehemiyyetli tohfelere xususi ile yuksek intensivli ultra qisa optik impulslar yaratma metodlarina gore Donna Striklend Kanada2019 Ceyms Pibls Kanada ABS Kosmologiya uzre nezeri kesflerine gore Isvecre Gunesvari ulduz etrafinda hereket eden bir ekzoplanet kesf etdikerine gore Isvecre2020 Boyuk Britaniya Qara delik formalasmasinin umumi nisbilik nezeriyyesinin saglam proqnozu oldugunu kesf etmesine gore Almaniya Qalaktikamizin merkezindeki ifrat kutleli kompakt obyektin kesfine gore ABS2021 Yaponiya ABS Yer iqliminin fiziki modellesdirilmesi deyiskenliyin olculmesi ve qlobal istilesmenin etibarli sekilde proqnozlasdirilmasina gore AlmaniyaCorco Parizi Italiya atomdan planetar miqyaslara qeder fiziki sistemlerde nizamsizligin ve fluktuasiyalarin qarsiliqli tesirinin kesfine gore 2022 Fransa dolasiq fotonlarla olan tecrubelere pozulmasinin gosterilmesine ve kvant informasiya elminin qabaqcili olduqlarina gore ABSAvstriya2023 b 1958 Isvec Maddede elektron dinamikasinin oyrenilmesi ucun attosaniyelik isiq impulslari yaradan eksperimental usullarina gore b 1962 Almaniya b 1941 FransaHemcinin baxNobel mukafatiIstinadlar Alfred Nobel The Man Behind the Nobel Prize Nobel Foundation 25 October 2007 tarixinde Istifade tarixi 29 October 2008 Nobel Foundation 15 October 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 29 October 2008 The Nobel Prize Award Ceremonies Nobel Foundation 22 August 2008 tarixinde Istifade tarixi 29 October 2008 The Nobel Prize Nobel Foundation 5 June 2013 tarixinde Istifade tarixi 29 October 2008 All Nobel Prizes in Physics 6 October 2022 23 May 2020 tarixinde Istifade tarixi 6 October 2022 Nobel Foundation 2 February 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 29 October 2008 Nobel Prize Awarded Women 2021 05 24 tarixinde Istifade tarixi 2023 10 03 The Nobel Prize in Physics 1917 Nobel Foundation 11 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 January 2019 The Nobel Prize in Physics 1918 Nobel Foundation 7 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 January 2019 The Nobel Prize in Physics 1921 Nobel Foundation 17 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 23 May 2018 The Nobel Prize in Physics 1924 Nobel Foundation 1 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1925 Nobel Foundation 19 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1928 Nobel Foundation 2 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1932 Nobel Foundation 19 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1943 Nobel Foundation 28 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1901 Nobel Foundation 17 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1902 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1903 Nobel Foundation 17 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1904 Nobel Foundation 17 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1905 Nobel Foundation 8 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1906 Nobel Foundation 17 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1907 Nobel Foundation 10 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1908 Nobel Foundation 1 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1909 Nobel Foundation 22 August 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1910 Nobel Foundation 1 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1911 Nobel Foundation 10 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1912 Nobel Foundation 17 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1913 Nobel Foundation 19 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1914 Nobel Foundation 15 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1915 Nobel Foundation 19 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1919 Nobel Foundation 20 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1920 Nobel Foundation 12 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1922 Nobel Foundation 17 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1923 Nobel Foundation 2 November 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1926 Nobel Foundation 1 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1927 Nobel Foundation 1 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1929 Nobel Foundation 24 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1930 Nobel Foundation 11 October 2014 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1933 Nobel Foundation 17 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1935 Nobel Foundation 15 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1936 Nobel Foundation 16 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1937 Nobel Foundation 14 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1938 Nobel Foundation 17 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1939 Nobel Foundation 24 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1944 Nobel Foundation 30 August 2009 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1945 Nobel Foundation 11 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1946 Nobel Foundation 1 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1947 Nobel Foundation 15 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1948 Nobel Foundation 10 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1949 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1950 Nobel Foundation 5 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1951 Nobel Foundation 17 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1952 Nobel Foundation 1 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1953 Nobel Foundation 2 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1954 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1955 Nobel Foundation 1 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1956 Nobel Foundation 14 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1957 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1958 Nobel Foundation 17 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1959 Nobel Foundation 28 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1960 Nobel Foundation 6 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1961 Nobel Foundation 4 November 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1962 Nobel Foundation 22 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1963 Nobel Foundation 22 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1964 Nobel Foundation 17 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1965 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1966 Nobel Foundation 18 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1967 Nobel Foundation 18 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1968 Nobel Foundation 24 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1969 Nobel Foundation 4 November 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1970 Nobel Foundation 19 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1971 Nobel Foundation 5 November 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1972 Nobel Foundation 19 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1973 Nobel Foundation 27 June 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1974 Nobel Foundation 10 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1975 Nobel Foundation 15 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1976 Nobel Foundation 14 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1977 Nobel Foundation 19 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1978 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1979 Nobel Foundation 26 February 2009 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1980 Nobel Foundation 11 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1981 Nobel Foundation 1 August 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1982 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1983 Nobel Foundation 13 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1984 Nobel Foundation 17 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1985 Nobel Foundation 14 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1986 Nobel Foundation 17 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1987 Nobel Foundation 19 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1988 Nobel Foundation 11 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1989 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1990 Nobel Foundation 18 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1991 Nobel Foundation 2 November 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1992 Nobel Foundation 22 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1993 Nobel Foundation 14 October 2013 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1994 Nobel Foundation 15 September 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1995 Nobel Foundation 28 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1996 Nobel Foundation 12 February 2009 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1997 Nobel Foundation 7 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1998 Nobel Foundation 11 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 1999 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2000 Nobel Foundation 21 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2001 Nobel Foundation 19 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2002 Nobel Foundation 24 March 2009 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2003 Nobel Foundation 8 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2004 Nobel Foundation 24 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2005 Nobel Foundation 24 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2006 Nobel Foundation 11 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2007 Nobel Foundation 10 August 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2008 Nobel Foundation 8 October 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 The Nobel Prize in Physics 2009 Nobel Foundation 8 October 2009 tarixinde Istifade tarixi 6 October 2009 The Nobel Prize in Physics 2010 Nobel Foundation 7 October 2010 tarixinde Istifade tarixi 5 October 2010 The Nobel Prize in Physics 2011 Nobel Foundation 1 August 2012 tarixinde Istifade tarixi 4 October 2011 The Nobel Prize in Physics 2012 Nobel Foundation 11 October 2012 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2012 PDF Nobel Foundation 8 oktyabr 2013 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 oktyabr 2013 The Nobel Prize in Physics 2014 Nobel Foundation 7 October 2014 tarixinde Istifade tarixi 7 October 2014 The Nobel Prize in Physics 2015 Nobel Foundation 6 October 2015 tarixinde Istifade tarixi 5 October 2015 The Nobel Prize in Physics 2016 Nobel Foundation 6 October 2016 tarixinde Istifade tarixi 4 October 2016 The Nobel Prize in Physics 2017 Nobel Foundation 13 August 2018 tarixinde Istifade tarixi 3 October 2017 The Nobel Prize in Physics 2018 Nobel Foundation 9 February 2019 tarixinde Istifade tarixi 2 October 2018 The Nobel Prize in Physics 2019 Nobel Foundation 8 October 2019 tarixinde Istifade tarixi 8 October 2019 The Nobel Prize in Physics 2020 Nobel Foundation 6 October 2020 tarixinde Istifade tarixi 6 October 2020 He is considered a U S citizen by Nobel Prize Committee 2021 10 05 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 08 The Nobel Prize in Physics 2021 PDF Nobel Foundation 5 October 2021 tarixinde PDF Istifade tarixi 5 October 2021 The Nobel Prize in Physics 2022 4 October 2022 4 October 2022 tarixinde Istifade tarixi 6 October 2022 The Nobel Prize in Physics 2023 Nobel Foundation 3 October 2023 4 October 2023 tarixinde Istifade tarixi 3 October 2023 Contributors Back cover IEEE Journal of Quantum Electronics 6 12 1970 2023 10 03 tarixinde Istifade tarixi 2023 10 15 Xarici kecidlerIsvec Kral Elmler Akademiyasinin resmi veb sayti Nobel Fondunun resmi veb sayti