Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vilhelm Vin (alm. Wilhelm Carl Werner Otto Fritz Franz Wien; 13 yanvar 1864[…] – 30 avqust 1928[…], Münxen) – istilik şüalanmalarını tənzimləyən qanunlarla əlaqədar kəşflərinə görə 1911-ci ildə Fizika üzrə Nobel mükafatını qazanmış alman fiziki.Vinin yerdəyişmə qanunu onun adını daşıyır.
| Vilhelm Vin | |
|---|---|
| alm. Wilhelm Wien | |
 | |
| Doğum adı | Wilhelm Carl Werner Otto Fritz Franz Wien |
| Doğum tarixi | 13 yanvar 1864[…] |
| Vəfat tarixi | 30 avqust 1928[…](64 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | fizika, Şüalanma, İstilik |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Erkən illəri
Vin Prussiya əyalətinin (indiki Primorsk, Rusiya) Fişhauzen yaxınlığındakı Qaffkendə torpaq sahibi Karl Vinin oğlu olaraq anadan olub. 1866-cı ildə ailəsi Rastenburq yaxınlığındakı Draxşteyn şəhərinə (indiki Kętrzyn, Polşa) köçdü. 1879-cu ildə Vin Rastenburqda məktəbində, 1880–1882-ci illərdə Heydelberq şəhər məktəbində təhsil aldı. 1882-ci ildə Göttingen Universitetində və Berlin Universitetində təhsil aldı. 1883–1885-ci illərdə Hermann fon Helmholtz laboratoriyasında işləmiş və 1886-cı ildə işığın metallar üzərində difraksiyasına və müxtəlif materialların sınmış işığın rənginə təsiri haqqındakı tezisi ilə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini aldı. 1896–1899-cu illərdə Vin RWTH Aaxen Universitetində mühazirəçi olaraq fəaliyyət göstərdi. O,1900-cü ildə Vürtsburq Universitetində və 1919-cu ildə Münhen Universitetində Vilhelm Konrad Röntgenin iki dəfə varisi oldu.
Karyerası
1896-cı ildə Vin empirik olaraq qara cisim şüalanmasının paylanma qanununu təyin etdi və sonradan bu qanun onun şərəfinə Vin qanunu adlandırıldı. Vinin həmkarı Maks Plank empirik qanunlara güvənmirdi, buna görə də elektromaqnetizm və termodinamikadan istifadə edərək, sonradan Vin-Plank qanunu adlanan Vin qanunu üçün nəzəri əsas irəli sürdü. Bununla belə, Vin qanunu yalnız yüksək tezliklərdə keçərli idi və aşağı tezliklərdə parlaqlığı düzgün qiymətləndirmirdi. Plank nəzəriyyəyəsini uyğunlaşdırdı və indi adlanan qanunu təklif etdi, bu da kvant mexanikasının inkişafına yol açdı. Bununla belə, Vinin yerdəyişmə qanunu adlanan digər (
) hələ də çox yararlıdır, bu qanun bir cismin buraxdığı dalğaların maksimal uzunluğunu (λmax) onun mütləq temperaturu (T) ilə əlaqələndirir. 1900-cü ildə, o, (Corc Frederik Çarlz Searlenin tədqiqatından sonra) maddənin bütün kütləsinin elektromaqnit mənşəli olduğunu fərz etdi və elektromaqnit kütləsi ilə arasında əlaqə formulunu (
) təklif etdi.
Vin 1898-ci ildə anod şüalarının öyrənilməsi üçün Vin filtrini (həmçinin sürət sellektoru olaraq da bilinir) təkmilləşdirdi. Bu yüklü hissəciklər üçün sürət filtri kimi istifadə edilə bilən perpendikulyar elektrik və maqnit sahələrindən ibarət bir cihazdır. Sürətləndirici kütlə spektrometriyasında hissəcikləri sürətinə görə ayırmaq üçün istifadə olunur. Cihaz ortoqonal elektrik və maqnit sahələrindən ibarətdir ki, bu cihazda düzgün sürətə malik hissəciklər filtri təsirsiz olaraq keçir, fərqli sürətə sahib hissəciklərin isə trayektoriyası əyilir. O yüklənmiş hissəcik enerjisi analizatoru, monoxromator və ya kütlə spektrometri kimi konfiqurasiya edilə bilər. 1898-ci ildə Vin ionlaşmış qaz axınlarını tədqiq edərkən, kütləsi hidrogen atomuna bərabər olan müsbət hissəciyi müəyyən etdi. Vin bu tədqiqatı ilə kütlə spektrometriyasının əsasını qoydu. Cozef Con Tomson Vinin aparatını təkmilləşdirdi və 1913-cü ildə əlavə təcrübələr apardı, sonra 1919-cu ildə Ernest Rezerford tərəfindən aparılan tədqiqatdan sonra Vinin hissəciyi qəbul edildi və proton adlandırıldı.
Vin 1911-ci ildə "İstilik şualanmalarını tənzimləyən qanunlarla əlaqədar kəşflərinə görə" Fizika üzrə Nobel mükafatını qazandı.
Nəşrlər
- ——. . Annalen der Physik. 301 (3). 1898: 1–18. Bibcode:1898AnP...301....1D. doi:10.1002/andp.18983010502.
- ——. Lehrbuch der Hydrodynamik. S. Hirzel. 1900. ISBN . OCLC 557663670. 16968004M.
- ——. . Annalen der Physik. 310 (7). 1900: 501–513. Bibcode:1901AnP...310..501W. doi:10.1002/andp.19013100703.
- ——. . Annalen der Physik. 318 (4). 1904a: 641–662. Bibcode:1904AnP...318..641W. doi:10.1002/andp.18943180402.
- ——. . Annalen der Physik. 318 (4). 1904b: 663–668. Bibcode:1904AnP...318..663W. doi:10.1002/andp.18943180403.
- ——. . Annalen der Physik. 319 (8). 1904c: 635–637. Bibcode:1904AnP...319..635W. doi:10.1002/andp.19043190817.
- ——. . . 5 (14). 1904d: 393–395.
- ——. Aus dem Leben und Wirken eines Physikers. Johann Ambrosius Barth. 1930. ISBN . OCLC 249831418.
- ——. Neuere Probleme der theoretischen Physik (alman). . 1913. LCCN 14005571. 6565621M.
İstinadlar
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- Wilhelm Wien // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Вин Вильгельм // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- "The Nobel Prize in Physics 1911". Nobel Foundation. 10 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2008.
- Kragh, H. Quantum Generations: A History of Physics in the Twentieth Century. Princeton University Press. 2002. səh. 58. ISBN . 2022-03-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-02-10.
Xarici keçidlər
- Wilhelm Wien on Nobelprize.org including the Nobel Lecture, 11 December 1911 On the Laws of Thermal Radiation (ing.)
- Wilhelm Wien on www.nobel-winners.com (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vilhelm Vin alm Wilhelm Carl Werner Otto Fritz Franz Wien 13 yanvar 1864 30 avqust 1928 Munxen istilik sualanmalarini tenzimleyen qanunlarla elaqedar kesflerine gore 1911 ci ilde Fizika uzre Nobel mukafatini qazanmis alman fiziki Vinin yerdeyisme qanunu onun adini dasiyir Vilhelm Vinalm Wilhelm Wien Dogum adi Wilhelm Carl Werner Otto Fritz Franz WienDogum tarixi 13 yanvar 1864 1864 01 13 Vefat tarixi 30 avqust 1928 1928 08 30 64 yasinda Vefat yeri Munxen Yuxari Bavariya Bavariya Veymar RespublikasiElm saheleri fizika Sualanma IstilikIs yerleri Munhen Ludviq Maksimilian Universiteti Vurtsburq Universiteti Gissen UniversitetiTehsili Gottingen Universiteti Munhen Ludviq Maksimilian Universiteti Humboldt adina Berlin UniversitetiUzvluyu Isvec Kral Elmler Akademiyasi Prussiya Elmler Akademiyasi d Bavariya Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiErken illeri Vin Prussiya eyaletinin indiki Primorsk Rusiya Fishauzen yaxinligindaki Qaffkende torpaq sahibi Karl Vinin oglu olaraq anadan olub 1866 ci ilde ailesi Rastenburq yaxinligindaki Draxsteyn seherine indiki Ketrzyn Polsa kocdu 1879 cu ilde Vin Rastenburqda mektebinde 1880 1882 ci illerde Heydelberq seher mektebinde tehsil aldi 1882 ci ilde Gottingen Universitetinde ve Berlin Universitetinde tehsil aldi 1883 1885 ci illerde Hermann fon Helmholtz laboratoriyasinda islemis ve 1886 ci ilde isigin metallar uzerinde difraksiyasina ve muxtelif materiallarin sinmis isigin rengine tesiri haqqindaki tezisi ile felsefe doktoru elmi derecesini aldi 1896 1899 cu illerde Vin RWTH Aaxen Universitetinde muhazireci olaraq fealiyyet gosterdi O 1900 cu ilde Vurtsburq Universitetinde ve 1919 cu ilde Munhen Universitetinde Vilhelm Konrad Rontgenin iki defe varisi oldu Karyerasi 1896 ci ilde Vin empirik olaraq qara cisim sualanmasinin paylanma qanununu teyin etdi ve sonradan bu qanun onun serefine Vin qanunu adlandirildi Vinin hemkari Maks Plank empirik qanunlara guvenmirdi buna gore de elektromaqnetizm ve termodinamikadan istifade ederek sonradan Vin Plank qanunu adlanan Vin qanunu ucun nezeri esas ireli surdu Bununla bele Vin qanunu yalniz yuksek tezliklerde kecerli idi ve asagi tezliklerde parlaqligi duzgun qiymetlendirmirdi Plank nezeriyyeyesini uygunlasdirdi ve indi adlanan qanunu teklif etdi bu da kvant mexanikasinin inkisafina yol acdi Bununla bele Vinin yerdeyisme qanunu adlanan diger lmaxT const displaystyle lambda mathrm max T mathrm const hele de cox yararlidir bu qanun bir cismin buraxdigi dalgalarin maksimal uzunlugunu lmax onun mutleq temperaturu T ile elaqelendirir 1900 cu ilde o Corc Frederik Carlz Searlenin tedqiqatindan sonra maddenin butun kutlesinin elektromaqnit menseli oldugunu ferz etdi ve elektromaqnit kutlesi ile arasinda elaqe formulunu m 4 3 E c2 displaystyle m 4 3 E c 2 teklif etdi Vin 1898 ci ilde anod sualarinin oyrenilmesi ucun Vin filtrini hemcinin suret sellektoru olaraq da bilinir tekmillesdirdi Bu yuklu hissecikler ucun suret filtri kimi istifade edile bilen perpendikulyar elektrik ve maqnit sahelerinden ibaret bir cihazdir Suretlendirici kutle spektrometriyasinda hissecikleri suretine gore ayirmaq ucun istifade olunur Cihaz ortoqonal elektrik ve maqnit sahelerinden ibaretdir ki bu cihazda duzgun surete malik hissecikler filtri tesirsiz olaraq kecir ferqli surete sahib hisseciklerin ise trayektoriyasi eyilir O yuklenmis hissecik enerjisi analizatoru monoxromator ve ya kutle spektrometri kimi konfiqurasiya edile biler 1898 ci ilde Vin ionlasmis qaz axinlarini tedqiq ederken kutlesi hidrogen atomuna beraber olan musbet hisseciyi mueyyen etdi Vin bu tedqiqati ile kutle spektrometriyasinin esasini qoydu Cozef Con Tomson Vinin aparatini tekmillesdirdi ve 1913 cu ilde elave tecrubeler apardi sonra 1919 cu ilde Ernest Rezerford terefinden aparilan tedqiqatdan sonra Vinin hisseciyi qebul edildi ve proton adlandirildi Vin 1911 ci ilde Istilik sualanmalarini tenzimleyen qanunlarla elaqedar kesflerine gore Fizika uzre Nobel mukafatini qazandi Nesrler Ueber die Fragen welche die translatorische Bewegung des Lichtathers betreffen Annalen der Physik 301 3 1898 1 18 Bibcode 1898AnP 301 1D doi 10 1002 andp 18983010502 Lehrbuch der Hydrodynamik S Hirzel 1900 ISBN 978 0 691 21419 1 OCLC 557663670 16968004M Uber die Moglichkeit einer elektromagnetischen Begrundung der Mechanik Annalen der Physik 310 7 1900 501 513 Bibcode 1901AnP 310 501W doi 10 1002 andp 19013100703 Uber die Differentialgleichungen der Elektrodynamik fur bewegte Korper I Annalen der Physik 318 4 1904a 641 662 Bibcode 1904AnP 318 641W doi 10 1002 andp 18943180402 Uber die Differentialgleichungen der Elektrodynamik fur bewegte Korper II Annalen der Physik 318 4 1904b 663 668 Bibcode 1904AnP 318 663W doi 10 1002 andp 18943180403 Erwiderung auf die Kritik des Hrn M Abraham Annalen der Physik 319 8 1904c 635 637 Bibcode 1904AnP 319 635W doi 10 1002 andp 19043190817 Zur Elektronentheorie 5 14 1904d 393 395 Aus dem Leben und Wirken eines Physikers Johann Ambrosius Barth 1930 ISBN 978 0 691 21419 1 OCLC 249831418 Neuere Probleme der theoretischen Physik alman 1913 LCCN 14005571 6565621M IstinadlarCex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 Wilhelm Wien Encyclopaedia Britannica ing Vin Vilgelm Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 The Nobel Prize in Physics 1911 Nobel Foundation 10 December 2008 tarixinde Istifade tarixi 9 October 2008 Kragh H Quantum Generations A History of Physics in the Twentieth Century Princeton University Press 2002 seh 58 ISBN 978 0 691 09552 3 2022 03 29 tarixinde Istifade tarixi 2022 02 10 Xarici kecidlerVikianbarda Vilhelm Vin ile elaqeli mediafayllar var Wilhelm Wien on Nobelprize org including the Nobel Lecture 11 December 1911 On the Laws of Thermal Radiation ing Wilhelm Wien on www nobel winners com ing