Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Proton - atomun nüvəsini təşkil edən iki hissəcikdən biri. Proton (yunan: protos birinci) hadronlar qrupuna daxildir və üç kvarkdan ibarətdir. Buna görə də o, eyni zamanda qrupuna (üç kvarkdan ibarət hissəciklər) aiddir.
Ümumi baxış
Hər atom bir nüvə və nüvənin ətrafındakı orbitlərdə fırlanan elektronlardan ibarətdir. Nüvənin özü isə proton və neytron adlı hissəcikərdən meydana gəlmişdir. Elektronlar malik olduqları elektrik yükünə görə nüvənin ətrafında davamlı şəkildə fırlanırlar. Bütün elektronlar mənfi (-), bütün protonlar isə müsbət (+) elektrik yüklüdürlər.
Hər bir elementin bütün atomlarının nüvəsində eyni sayda proton olur. Protonların sayı həmin elementin və yerini müəyyənləşdirir.
Protonun kütləsi təqribən 1.67262 × 10−27 kq-dır. Elektronun kütləsi təqribən 1836 dəfə protonun kütləsindən azdır.
Proton və Neytronlar Arasındakı Müvazinət
Atomun mərkəzində nə qədər proton varsa, kənarında da o qədər elektron olur. Bu sayədə atomların elektrik yükü tarazlanır. Ancaq protonun həcmi də, kütləsi də elektronlardan çoxdur. Əgər müqayisə etsək, aralarındakı fərq bir insanla bir fındıq arasındakı fərq kimidir. Amma yenə də elektrik yükləri bir-birinin eynidir. Bəs görəsən proton və elektronun elektrik yükləri bərabər olmasaydı, nə olardı?Belə olduqda kainatdakı bütün atomlar protondakı artıq müsbət elektrik səbəbindən müsbət elektrik yükünə malik olardılar. Bunun nəticəsində də kainatdakı hər atom bir-birini itələyəcəkdi.
Görəsən, bu indi baş versə, nə olar? Kainatdakı atomların hər biri bir-birini itələsə, nələr baş verər? Baş verəcək şeylər çox fövqəltəbiidir. Atomlardakı bu dəyişiklik əmələ gəlsə, hal-hazırda bu kitabı tutan əlləriniz və qollarınız bir anda parça-parça olar. Sadəcə əlləriniz və qollarınız deyil, bədəniniz, ayaqlarınız, başınız, gözləriniz, dişləriniz, qısaca desək, bədəninizin hər parçası bir anda havaya uçar. İçində oturduğunu otaq, pəncərədən görünən xarici aləm də bir anda havaya uçar. Yer üzündəki bütün dənizlər, dağlar, Günəş sistemindəki bütün planetlər və kainatdakı bütün göy cisimləri eyni anda sonsuz sayda hissələrə ayrılıb yox olar və bir daha kainatda gözlə görünən heç bir cisim mövcud olmaz.
Həm də canlılar üçün belə bir şeyin baş verməsi elektron və protonların elektrik yükləri arasındakı müvazinətin 100 milyardda bir nisbətində dəyişməsilə həyata keçə bilər. Kainatın yox olması isə bu müvazinətdəki milyard dəfə milyardda bir dəyişiklik ilə baş verər. Yəni kainatın və canlıların varlığı çox həssas tarazlıqlarla mümkündür.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Proton". Encyclopedia Britannica. 2015-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-02-26.
Xarici keçidlər
- Is the Atom Fundamental? The Particle Adventure
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Proton atomun nuvesini teskil eden iki hissecikden biri Proton yunan protos birinci hadronlar qrupuna daxildir ve uc kvarkdan ibaretdir Buna gore de o eyni zamanda qrupuna uc kvarkdan ibaret hissecikler aiddir Proton iki yuxari kvark bir asagi kvark ve onlari birlesdiren qluonlarUmumi baxisHer atom bir nuve ve nuvenin etrafindaki orbitlerde firlanan elektronlardan ibaretdir Nuvenin ozu ise proton ve neytron adli hissecikerden meydana gelmisdir Elektronlar malik olduqlari elektrik yukune gore nuvenin etrafinda davamli sekilde firlanirlar Butun elektronlar menfi butun protonlar ise musbet elektrik yukludurler Her bir elementin butun atomlarinin nuvesinde eyni sayda proton olur Protonlarin sayi hemin elementin ve yerini mueyyenlesdirir Protonun kutlesi teqriben 1 67262 10 27 kq dir Elektronun kutlesi teqriben 1836 defe protonun kutlesinden azdir Proton ve Neytronlar Arasindaki MuvazinetAtomun merkezinde ne qeder proton varsa kenarinda da o qeder elektron olur Bu sayede atomlarin elektrik yuku tarazlanir Ancaq protonun hecmi de kutlesi de elektronlardan coxdur Eger muqayise etsek aralarindaki ferq bir insanla bir findiq arasindaki ferq kimidir Amma yene de elektrik yukleri bir birinin eynidir Bes goresen proton ve elektronun elektrik yukleri beraber olmasaydi ne olardi Bele olduqda kainatdaki butun atomlar protondaki artiq musbet elektrik sebebinden musbet elektrik yukune malik olardilar Bunun neticesinde de kainatdaki her atom bir birini iteleyecekdi Goresen bu indi bas verse ne olar Kainatdaki atomlarin her biri bir birini itelese neler bas verer Bas verecek seyler cox fovqeltebiidir Atomlardaki bu deyisiklik emele gelse hal hazirda bu kitabi tutan elleriniz ve qollariniz bir anda parca parca olar Sadece elleriniz ve qollariniz deyil bedeniniz ayaqlariniz basiniz gozleriniz disleriniz qisaca desek bedeninizin her parcasi bir anda havaya ucar Icinde oturdugunu otaq pencereden gorunen xarici alem de bir anda havaya ucar Yer uzundeki butun denizler daglar Gunes sistemindeki butun planetler ve kainatdaki butun goy cisimleri eyni anda sonsuz sayda hisselere ayrilib yox olar ve bir daha kainatda gozle gorunen hec bir cisim movcud olmaz Hem de canlilar ucun bele bir seyin bas vermesi elektron ve protonlarin elektrik yukleri arasindaki muvazinetin 100 milyardda bir nisbetinde deyismesile heyata kece biler Kainatin yox olmasi ise bu muvazinetdeki milyard defe milyardda bir deyisiklik ile bas verer Yeni kainatin ve canlilarin varligi cox hessas tarazliqlarla mumkundur Hemcinin baxMadde ve sahe zerrecikleriIstinadlar Proton Encyclopedia Britannica 2015 05 08 tarixinde Istifade tarixi 2013 02 26 Xarici kecidlerIs the Atom Fundamental The Particle Adventure