Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalənin mətnini Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmaq lazımdır. |
Valter Vilhelm Georg Bote (alm. Walther Wilhelm Georg Bothe; 8 yanvar 1891[…] – 8 fevral 1957[…], Heydelberq, Baden-Vürtemberq) — alman fiziki, 1954-cü ildə fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı. O, nüvə fizikasına mühüm töhfə verib.
| Valter Bote | |
|---|---|
| alm. Walther Bothe | |
 | |
| Doğum adı | Walther Wilhelm Georg Bothe |
| Doğum tarixi | 8 yanvar 1891[…] |
| Vəfat tarixi | 8 fevral 1957[…](66 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | fizika |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbəri | Maks Plank |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Uşaqlıq və gənclik iləri (1891–1920)
Bote saat ustası Fridrix Bote və dərzi Şarlotta Botenin qızı Hartunqun ailəsində anadan olub. Uşaqlığını Oranienburqda keçirib. Bote iti zehni və ciddi məntiqi təfəkkürü ilə ətrafındakılardan çox seçilirdi, musiqi və rəssamlıq qabiliyyətinə malik idi. 1908-ci ildə Berlindəki ali real məktəbində universitetə hazırlıq kurslarını bitirdi. Bundan sonra o, 1908–1913-cü illərdə Berlin Universitetində fizika, riyaziyyat, kimya və musiqi üzrə təhsil alıb. O, təhsili üçün pulu əsasən repetitorluq, qeyri-adi işlər və təqaüdlər hesabına qazanırdı. 1913-cü ildə müəllimlik üçün dövlət imtahanını verdi və bundan sonra bir müddət Berlin Ali Kənd Təsərrüfatı Məktəbində işlədi. Qısa müddətdən sonra o, İmperator Fizika və Texnologiya İnstitutunda köməkçi elmi işçi oldu. Orada o, Hans Geyger tərəfindən yaradılmış radioaktivlik laboratoriyasında işləyir. 1924-cü ildə Maks Plankın rəhbərliyi ilə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün"Refraksiya, əks olunma, səpilmə və udulmanın molekulyar nəzəriyyəsi haqqında" mövzusu üzrə dissertasiya müdafiə etdi (fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə bərabərdir). Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Bote ruslar tərəfindən əsir götürüldü və oradan yalnız 1920-ci ildə qayıda bildi. Əsirlikdə olduğu müddətdə kibrit və soda zavodlarının tikintisində iştirak edib. Bundan əlavə, riyaziyyat və rus dilini öyrəndi. 8 iyul 1920-ci ildə Moskvada Varvara Belova ilə evlənir. Onlar müharibədən əvvəl Berlində tanış olublar və o vaxtdan bəri daim məktublaşıblar. Daha sonra onların iki qızı olub.
Birinci Dünya Müharibəsindən sonrakı iş illəri (1920–1932)
1946-cı ildə Bote Heidelbergdə Maks Plank adına olan Tibb Tədqiqat Cəmiyyəti İnstitutunda Fizika İnstitutunun direktoru vəzifəsinə qayıtdı. Düşündü ki, orada yalnız bir neçə yüksək ixtisaslı tələbə və köməkçi ilə işləyə bilər. Bu zaman üç mühüm elmi layihə vardı: siklotronun bərpası, nüvə spektroskopiyasının inkişafı və kosmik şüaların öyrənilməsi. 1950 və 1960-cı illərdə Bote və əməkdaşlarının işi beynəlxalq təsir qazandı. Bote 1953-cü il iyulun 11-də dünya dövlətlərinin hökmdarlarına siyasi mübarizə vasitəsi kimi zorakılıqdan əl çəkmək üçün müraciəti imzalayanlardan biri idi. Yaşlandıqca Bote daha çox xəstələnirdi. Proqressiv vazokonstriksiya bir ayağın amputasiyasını məcbur etdi. Bu əməliyyatdan sonra heç sağalmadı.
Elmi əsərləri
Təsadüf metodu və kosmik şüalanma
Məhz Valter Bote həmkarı Verner Kolhörster ilə birlikdə təsadüflər metodundan istifadə edərək 1912-ci ildə Viktor Hessin hava şarında apardığı təcrübələrdə aşkar edilmiş nüfuz edən kosmik radiasiyanın mövcudluğunu sübut etdi. 1929-cu ildə Bote və Kolhörster iki ayrı Geiger sayğacının oxunuşlarının yalnız müəyyən zaman ardıcıllığında baş verdikdə qeydə alındığı xüsusi bir üsul hazırladılar. Təsadüflərin belə sayılması sayğaclardan keçən hissəciyin yolunu izləməyə imkan verdi.
Neytronun kəşfi
Bote və onun tələbəsi Herbert Beker neytronu ilk kəşf etmişlər. 1930-cu ildə onlar berilyumun poloniumun parçalanmasından alfa hissəcikləri ilə şüalanması zamanı yaranan qeyri-adi "qamma şüası" növünü təsvir etdilər. Onlar bu eksperimenti Ernest Ruterfordun nəzəriyyəsini yoxlamaq və yüksək enerjili hissəciklərin buraxılıb-boşalmadığını öyrənmək üçün aparıblar. Hər ikisi atomun quruluşunun əsas xassələri ilə məşğul olurdu. Tibbi tədqiqatlara az marağı olduğundan, Heidelbergdə iş təklifi aparıcı alman eksperimental fiziklərini mühacirətdən saxlamaq cəhdi kimi qiymətləndirilməlidir. 1930-cu illərdə o, həmkarları ilə birlikdə "nüvə fotoelektrik effekti"nin (atom nüvəsinin fotonlarla qarşılıqlı təsirinin) təsirini müşahidə edən, nüvə spektroskopik tədqiqatlar aparan və süni izotoplar istehsal edən ilk alimlərdən olub.
Volfgang Gentner ilə əməkdaşlıqlığı
1935-ci ilin sonunda Parisdə təhsilini başa vurduqdan sonra Volfqanq Gentner Valter Bote ilə təhsilini davam etdirmək üçün Heidelberqə gəldi. Bote həmin anda sərt qamma radiasiyasının maddədən keçməsi ilə bağlı araşdırmalarla məşğul idi və Gentnerlə eyni nəticələrə gəldi. Gentner Bote ilə Parisdəki araşdırmalarını davam etdirdi. Berilliumdakı nüvə fotoelektrik effektinin enerjidən asılılığını tədqiq etməyə çalışarkən məlum oldu ki, qamma şüalanmanın enerjisi nüvədəki neytronun bağlanma enerjisi ilə müqayisədə çox kiçikdir və qamma şüaları daha yüksək enerjiyə malikdir və tədqiqatları davam etdirmək üçün intensivliyə ehtiyac var idi. Həm Gentner həm də Van Der Qraf generatoru qurmağa qərar verdilər. Gentner, müasir sürətləndiricilərin əsas xüsusiyyətlərinə malik belə bir cihazı inanılmaz dərəcədə qısa müddətdə qurdu.
Siklotron
1940-cı ilin yayında Almaniya və Fransa arasında hərbi əməliyyatlar dayandırıldıqdan sonra Bote və Genterə Joliotun hazırladığı Paris siklotronunu yoxlamaq tapşırığı verildi. 1940-cı ildə Bothe və Genter Paris İnstitutunda idilər və müəyyən etdilər ki, yüksək tezlikli quraşdırmanın çatışmazlıqları səbəbindən siklotron hələ də işləmir. Botheyə Heidelbergdə siklotron qurmaq tapşırığı verildi və artıq 1941-ci ildə bunun üçün lazım olan hər şeyi təmin edə bildi. 1943-cü ilin martında nəhayət maqnit təhvil verildi və həmin ilin payızında siklotron işə salındı. Bothe Albert Şpeerə siklotronun yalnız tibbi və bioloji məqsədlər üçün istifadə ediləcəyini söylədi.
Uran layihəsində işi
Valter Bote 1920–1950-ci illərdə Almaniyada aparıcı fiziklərdən biri idi. Uran layihəsinə qoşulmasının səbəbləri müxtəlif idi. O, xüsusilə 1933-cü ildə universiteti tərk etdikdən sonra nasist rejiminin əleyhinə idi. Buna baxmayaraq, vətənpərvərlik motivləri ilə hərbi layihədə iştirak üçün müraciət etdi. O, 1940-cı ildə vətənpərvər, qismən millətçi əqidəsinə görə hərbi silahlar şöbəsi üçün karbon üzərində neytron səpilmə kəsiyini ölçməyə başladı.
Müharibədən sonrakı fəaliyyəti
İşğal zamanı Bote Flügge ilə birlikdə "Field Information Allied Technical (FIAT) hesabat" layihəsinin bir hissəsi olaraq nüvə fizikası və kosmik şüalar haqqında kitab yazdı. 40-cı illərin ikinci yarısında Almaniyada əsas narahatlıq yemək və qalmaq üçün ev tapmaq idi, buna görə də Bote iş qrupunu saxlamaq və araşdırmalar aparmaq üçün çox səy göstərməli oldu. Nüvə fizikası sahəsində işləmək qadağan olunsa da, Bote çalışmağa davam edirdi. O, Heydelberq Universitetinin Fizika İnstitutunun direktoru təyin edildi. Bu vəzifədən öz qrupunu yaşatmaq, institutu müasirləşdirmək və saxlamaq üçün istifadə edib. 1946-cı ilin mayından son gününə qədər Bote Maks Plank adına Heydelberg Universitetində Fizika İnstitutu Cəmiyyətinə rəhbərlik etmişdir. (əvvəllər Kayzer Vilhelm Cəmiyyəti kimi tanınırdı). 1948-ci ildə professor Valter Bote Heydelberg siklotronunu yenidən işləyə bildi. O, tələbələri ilə birlikdə nüvə fizikası üzrə təcrübələr aparıb və yaxınlıqdakı klinika üçün radioaktiv preparatlar hazırladı. Zamanla Heydelberq əsərlərinə maraq artdı. buna baxmayaraq Müharibənin sonunda Almaniyadan uzaqlaşan Volfgang Pauli, Botenin 60 illik yubileyi üçün Heidelbergə gəldi. Tezliklə Bete, Gamov, Maria Mayer, Nordheim, Rabi, Veiskopf, Vigner və bir çox başqa görkəmli elm adamları Heydelberqə səfər etdilər. 29 fevral 1952-ci ildə Heyzenberqin rəhbərliyi ilə Alman Fizika Cəmiyyətinin Atom Fizikası Komissiyası yaradıldı və Bote də ora daxil olundu. Sonrakı illərdə Bote özünü nüvə fizikası və süni radioaktivliyin tətbiqi sahəsində tədqiqatlara həsr etdi, lakin xəstəliyə görə o, tədricən tədqiqat işlərindən uzaqlaşmaq məcburiyyətində qalıb.
Mükafatları
- 1952-ci ildə Pour le Mérite mükafatı
- 1953-cü ildə M. Maks Plank medalı
- 1954-cü ildə fizika üzrə
- "Kosmik şüaların aşkarlanması üçün təsadüf üsuluna və bununla bağlı kəşflərə görə"mükafatı Bote səhhətinə görə Stokholma gedə bilməyib və onun xahişi ilə qızı Elena Riedel aldı.
- 1956-cı ildə Gissen Universitetinin fəxri doktoru dərəcəsi
- 1993-cü ildə Ernst Talmann küçəsi Valter Bote küçəsi adlandırıldı.
- Bote Leypsiqdəki Sakson Elmlər Akademiyasının üzvü idi
İstinadlar
1.https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%82%D0%B5,_%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B5%D1%80
- Walther Bothe // Encyclopædia Britannica (ing.).
- BOTHE WALTHER WILHELM // Encyclopædia Universalis (fr.). Encyclopædia Britannica.
- Боте Вальтер // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Mathematics Genealogy Project (ing.). 1997.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin metnini Azerbaycan diline uygunlasdirmaq lazimdir Meqalede cumle quruluslarindaki yanlisliqlari ve orfoqrafik sehvleri duzeltdikden sonra Azerbaycanca deyil sablonunu silmeyi unutmayin Valter Vilhelm Georg Bote alm Walther Wilhelm Georg Bothe 8 yanvar 1891 8 fevral 1957 Heydelberq Baden Vurtemberq alman fiziki 1954 cu ilde fizika uzre Nobel mukafati laureati O nuve fizikasina muhum tohfe verib Valter Botealm Walther Bothe Dogum adi Walther Wilhelm Georg BotheDogum tarixi 8 yanvar 1891 1891 01 08 Vefat tarixi 8 fevral 1957 1957 02 08 66 yasinda Vefat yeri Heydelberq Baden Vurtemberq Qerbi AlmaniyaElm sahesi fizikaIs yerleri Gissen Universiteti Heydelberq Universiteti Humboldt adina Berlin UniversitetiTehsili Humboldt adina Berlin Universiteti 1908 1913 Gissen UniversitetiElmi rehberi Maks PlankUzvluyu Prussiya Elmler Akademiyasi d QDR Elmler Akademiyasi d Bavariya Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasiUsaqliq ve genclik ileri 1891 1920 Bote saat ustasi Fridrix Bote ve derzi Sarlotta Botenin qizi Hartunqun ailesinde anadan olub Usaqligini Oranienburqda kecirib Bote iti zehni ve ciddi mentiqi tefekkuru ile etrafindakilardan cox secilirdi musiqi ve ressamliq qabiliyyetine malik idi 1908 ci ilde Berlindeki ali real mektebinde universitete hazirliq kurslarini bitirdi Bundan sonra o 1908 1913 cu illerde Berlin Universitetinde fizika riyaziyyat kimya ve musiqi uzre tehsil alib O tehsili ucun pulu esasen repetitorluq qeyri adi isler ve teqaudler hesabina qazanirdi 1913 cu ilde muellimlik ucun dovlet imtahanini verdi ve bundan sonra bir muddet Berlin Ali Kend Teserrufati Mektebinde isledi Qisa muddetden sonra o Imperator Fizika ve Texnologiya Institutunda komekci elmi isci oldu Orada o Hans Geyger terefinden yaradilmis radioaktivlik laboratoriyasinda isleyir 1924 cu ilde Maks Plankin rehberliyi ile felsefe doktoru alimlik derecesi almaq ucun Refraksiya eks olunma sepilme ve udulmanin molekulyar nezeriyyesi haqqinda movzusu uzre dissertasiya mudafie etdi felsefe doktoru elmi derecesine beraberdir Birinci Dunya Muharibesi zamani Bote ruslar terefinden esir goturuldu ve oradan yalniz 1920 ci ilde qayida bildi Esirlikde oldugu muddetde kibrit ve soda zavodlarinin tikintisinde istirak edib Bundan elave riyaziyyat ve rus dilini oyrendi 8 iyul 1920 ci ilde Moskvada Varvara Belova ile evlenir Onlar muharibeden evvel Berlinde tanis olublar ve o vaxtdan beri daim mektublasiblar Daha sonra onlarin iki qizi olub Birinci Dunya Muharibesinden sonraki is illeri 1920 1932 1946 ci ilde Bote Heidelbergde Maks Plank adina olan Tibb Tedqiqat Cemiyyeti Institutunda Fizika Institutunun direktoru vezifesine qayitdi Dusundu ki orada yalniz bir nece yuksek ixtisasli telebe ve komekci ile isleye biler Bu zaman uc muhum elmi layihe vardi siklotronun berpasi nuve spektroskopiyasinin inkisafi ve kosmik sualarin oyrenilmesi 1950 ve 1960 ci illerde Bote ve emekdaslarinin isi beynelxalq tesir qazandi Bote 1953 cu il iyulun 11 de dunya dovletlerinin hokmdarlarina siyasi mubarize vasitesi kimi zorakiliqdan el cekmek ucun muracieti imzalayanlardan biri idi Yaslandiqca Bote daha cox xestelenirdi Proqressiv vazokonstriksiya bir ayagin amputasiyasini mecbur etdi Bu emeliyyatdan sonra hec sagalmadi Elmi eserleriTesaduf metodu ve kosmik sualanmaMehz Valter Bote hemkari Verner Kolhorster ile birlikde tesadufler metodundan istifade ederek 1912 ci ilde Viktor Hessin hava sarinda apardigi tecrubelerde askar edilmis nufuz eden kosmik radiasiyanin movcudlugunu subut etdi 1929 cu ilde Bote ve Kolhorster iki ayri Geiger saygacinin oxunuslarinin yalniz mueyyen zaman ardicilliginda bas verdikde qeyde alindigi xususi bir usul hazirladilar Tesaduflerin bele sayilmasi saygaclardan kecen hisseciyin yolunu izlemeye imkan verdi Neytronun kesfiBote ve onun telebesi Herbert Beker neytronu ilk kesf etmisler 1930 cu ilde onlar berilyumun poloniumun parcalanmasindan alfa hissecikleri ile sualanmasi zamani yaranan qeyri adi qamma suasi novunu tesvir etdiler Onlar bu eksperimenti Ernest Ruterfordun nezeriyyesini yoxlamaq ve yuksek enerjili hisseciklerin buraxilib bosalmadigini oyrenmek ucun apariblar Her ikisi atomun qurulusunun esas xasseleri ile mesgul olurdu Tibbi tedqiqatlara az maragi oldugundan Heidelbergde is teklifi aparici alman eksperimental fiziklerini muhaciretden saxlamaq cehdi kimi qiymetlendirilmelidir 1930 cu illerde o hemkarlari ile birlikde nuve fotoelektrik effekti nin atom nuvesinin fotonlarla qarsiliqli tesirinin tesirini musahide eden nuve spektroskopik tedqiqatlar aparan ve suni izotoplar istehsal eden ilk alimlerden olub Volfgang Gentner ile emekdasliqligi1935 ci ilin sonunda Parisde tehsilini basa vurduqdan sonra Volfqanq Gentner Valter Bote ile tehsilini davam etdirmek ucun Heidelberqe geldi Bote hemin anda sert qamma radiasiyasinin maddeden kecmesi ile bagli arasdirmalarla mesgul idi ve Gentnerle eyni neticelere geldi Gentner Bote ile Parisdeki arasdirmalarini davam etdirdi Berilliumdaki nuve fotoelektrik effektinin enerjiden asililigini tedqiq etmeye calisarken melum oldu ki qamma sualanmanin enerjisi nuvedeki neytronun baglanma enerjisi ile muqayisede cox kicikdir ve qamma sualari daha yuksek enerjiye malikdir ve tedqiqatlari davam etdirmek ucun intensivliye ehtiyac var idi Hem Gentner hem de Van Der Qraf generatoru qurmaga qerar verdiler Gentner muasir suretlendiricilerin esas xususiyyetlerine malik bele bir cihazi inanilmaz derecede qisa muddetde qurdu Siklotron1940 ci ilin yayinda Almaniya ve Fransa arasinda herbi emeliyyatlar dayandirildiqdan sonra Bote ve Gentere Joliotun hazirladigi Paris siklotronunu yoxlamaq tapsirigi verildi 1940 ci ilde Bothe ve Genter Paris Institutunda idiler ve mueyyen etdiler ki yuksek tezlikli qurasdirmanin catismazliqlari sebebinden siklotron hele de islemir Botheye Heidelbergde siklotron qurmaq tapsirigi verildi ve artiq 1941 ci ilde bunun ucun lazim olan her seyi temin ede bildi 1943 cu ilin martinda nehayet maqnit tehvil verildi ve hemin ilin payizinda siklotron ise salindi Bothe Albert Speere siklotronun yalniz tibbi ve bioloji meqsedler ucun istifade edileceyini soyledi Uran layihesinde isiValter Bote 1920 1950 ci illerde Almaniyada aparici fiziklerden biri idi Uran layihesine qosulmasinin sebebleri muxtelif idi O xususile 1933 cu ilde universiteti terk etdikden sonra nasist rejiminin eleyhine idi Buna baxmayaraq vetenperverlik motivleri ile herbi layihede istirak ucun muraciet etdi O 1940 ci ilde vetenperver qismen milletci eqidesine gore herbi silahlar sobesi ucun karbon uzerinde neytron sepilme kesiyini olcmeye basladi Muharibeden sonraki fealiyyetiIsgal zamani Bote Flugge ile birlikde Field Information Allied Technical FIAT hesabat layihesinin bir hissesi olaraq nuve fizikasi ve kosmik sualar haqqinda kitab yazdi 40 ci illerin ikinci yarisinda Almaniyada esas narahatliq yemek ve qalmaq ucun ev tapmaq idi buna gore de Bote is qrupunu saxlamaq ve arasdirmalar aparmaq ucun cox sey gostermeli oldu Nuve fizikasi sahesinde islemek qadagan olunsa da Bote calismaga davam edirdi O Heydelberq Universitetinin Fizika Institutunun direktoru teyin edildi Bu vezifeden oz qrupunu yasatmaq institutu muasirlesdirmek ve saxlamaq ucun istifade edib 1946 ci ilin mayindan son gunune qeder Bote Maks Plank adina Heydelberg Universitetinde Fizika Institutu Cemiyyetine rehberlik etmisdir evveller Kayzer Vilhelm Cemiyyeti kimi taninirdi 1948 ci ilde professor Valter Bote Heydelberg siklotronunu yeniden isleye bildi O telebeleri ile birlikde nuve fizikasi uzre tecrubeler aparib ve yaxinliqdaki klinika ucun radioaktiv preparatlar hazirladi Zamanla Heydelberq eserlerine maraq artdi buna baxmayaraq Muharibenin sonunda Almaniyadan uzaqlasan Volfgang Pauli Botenin 60 illik yubileyi ucun Heidelberge geldi Tezlikle Bete Gamov Maria Mayer Nordheim Rabi Veiskopf Vigner ve bir cox basqa gorkemli elm adamlari Heydelberqe sefer etdiler 29 fevral 1952 ci ilde Heyzenberqin rehberliyi ile Alman Fizika Cemiyyetinin Atom Fizikasi Komissiyasi yaradildi ve Bote de ora daxil olundu Sonraki illerde Bote ozunu nuve fizikasi ve suni radioaktivliyin tetbiqi sahesinde tedqiqatlara hesr etdi lakin xesteliye gore o tedricen tedqiqat islerinden uzaqlasmaq mecburiyyetinde qalib Mukafatlari1952 ci ilde Pour le Merite mukafati 1953 cu ilde M Maks Plank medali 1954 cu ilde fizika uzre Nobel mukafati Kosmik sualarin askarlanmasi ucun tesaduf usuluna ve bununla bagli kesflere gore mukafati Bote sehhetine gore Stokholma gede bilmeyib ve onun xahisi ile qizi Elena Riedel aldi 1956 ci ilde Gissen Universitetinin fexri doktoru derecesi 1993 cu ilde Ernst Talmann kucesi Valter Bote kucesi adlandirildi Bote Leypsiqdeki Sakson Elmler Akademiyasinin uzvu idiIstinadlar1 https ru wikipedia org wiki D0 91 D0 BE D1 82 D0 B5 D0 92 D0 B0 D0 BB D1 8C D1 82 D0 B5 D1 80 Walther Bothe Encyclopaedia Britannica ing BOTHE WALTHER WILHELM Encyclopaedia Universalis fr Encyclopaedia Britannica Bote Valter Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Mathematics Genealogy Project ing 1997