Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yucin Viqner (ing. Eugene Wigner və ya mac. Wigner Jenő Pál, 17 noyabr 1902[…], Budapeşt, Macarıstan krallığı, Avstriya-Macarıstan – 1 yanvar 1995[…], Prinstom, Nyu Cersi) — macar əsilli ABŞ fiziki və riyaziyyatçısı, fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı. "Kəşf etdiyi fundamental simmetriya prinsiplərinə və bu prinsiplərin tətbiqi vasitəsilə atom nüvəsi və elementar hissəciklər nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələrə görə" 1963-cü ildə fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.
| Yucin Viqner | |
|---|---|
| ing. Eugene Wigner və ya mac. Wigner Jenő Pál | |
 | |
| Doğum tarixi | 17 noyabr 1902[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 yanvar 1995[…](92 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ağciyər iltihabı |
| Dəfn yeri |
|
| Elm sahəsi | fizika |
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |    |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yucin Viqner 1902-ci il noyabr ayının 17-də Avstriya-Macarıstanın Budapeşt şəhərində anadan olmuşdur. 3-cü sinifə başlayana qədər evdə xüsusi müəllimlər tərəfindən hazırlıq görən Yucin 9 yaşında məktəbə getmişdir. Onun riyazi problemlərə marağı da məhz bu vaxtdan başlamışdır. 11 yaşına çatdıqda tuberkulyoz diaqnozu ilə 6 həftə Avstriyada dağ sanatoriyasında müalicə alsa da, sonradan bu diaqnozun səhv olduğu meydana çıxmışdır. Vaqnerin ailəsi yəhudi əsilli idi, lakin dindar bir ailə deyildi. O, orta məktəbi 1915–1919-cu illərdə Fasori İvangelikus gimnaziyasında oxumuşdu. 1919-cu ildə Bela Kunun kommunist rejimindən qaçmaq üçün Viqner ailəsi Avstriyaya köçsə də, Kunun devrilməsindən sonra Macarıstana geri qayıdır. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Yucin 1920-ci ildə daxil olur. Burada keçirilən dərslərdən razı qalmadığı üçün o, Berlin Texniki Universitetinə sənəd vermiş, burada kimya- mühəndisliyi fakülətsində təhsil almışdı. Yucin Viqner 1936-cı ildə Ameliya Frank ilə ailə həyatı qurur, lakin həyat yoldaşı 1937-ci ildə vəfat edir. Yenidən 1941-ci ildə fizika professoru Meri Viler ilə evlənmiş, bu evilikdən 2 övladı dünyaya gəlmişdir.
Fəaliyyəti
Bundan başqa Berlində Kayzer Vilhelm İnstutunda fiziki- kimya və elektrokimya fakültəsində çalışmağa başlayır. Burada ona Maykl Polani dərs demişdi. Polani sonradan Yucin Viqnerin elmi rəhbəri də olmuşdu. Universitetdə işlədiyi müddətdə o elmi tədqiqatlarına davam etmiş, Ervin Şördingerin kuantum mexanizması ilə bağlı araşdırmaları ilə tanış olmuşdur. 1930-cu illərin sonlarında Viqner atom nüvələrinin tədqiqi və nüvə reaksiyalarının mühüm bir ümumi nəzəriyyəsini inkişaf etdirir. 1936-cı ildə isə Viskonsin Universitetində yeni işə başlayır. 8 yanvar 1937-ci ildə Viqner ABŞ vətəndaşlığı alır və Prinston univeristetinində işə girir. 1942–1945-ci illərdə Viqner İkinci Dünya müharibəsi dövründə Çikaqo Universitetində "" üzərində işləmiş və 1946–1947-ci illərdə Klinton Laboratoriyalarının Tədqiqat və İnkişaf Departamentinin direktoru olmuşdur. 1947-ci ildə yaz sonunda o yenidən Prinston Universitetinə qayıdır. Tezliklə 1952-ci ildə Yucin ABŞ Atom erejisi Komissiyasının Baş Məsləhət Şurasının üzvü olur və 1964-cü ilə qədər burada işləyir. 1963-cü ildə o, fundamental simmetriya prinsiplərinə və bu prinsiplərin tətbiqi vasitəsilə atom nüvəsi və elementar hissəciklər nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələrə görə" fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. O bu mükafatı Mariya Göppert-Mayer və Hans Daniyel Jensenlə paylaşır.
Mükafatları
- 1958 – Enrico Fermi mükafatı
- 1960 – "Sülh" mükafatı
- 1963 – "fizika üzrə Nobel" mükafatı
- 1964 – Amerikan-Macar Etüdler Vəqfi "Corc Vaşinqton" mükafatı, "Maks Plank" medalı
- 1965 – "Semmelveys" medalı
- 1969– "Beynəlxalq Elm" medalı
Həmçinin bax
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- http://www.britannica.com/EBchecked/topic/643423/Eugene-Paul-Wigner.
- Leidse Hoogleraren (nid.).
- https://www.jstor.org/stable/1736495. S. 528.
- NNDB (ing.). 2002.
- Eugene Wigner (1903-1995) (ing.).
- https://www.nytimes.com/1995/01/04/obituaries/eugene-wigner-92-quantum-theorist-who-helped-usher-in-atomic-age-dies.html.
- http://www.cemeteryregister.com/search.asp?id=NJ_PRINCETON.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yucin Viqner ing Eugene Wigner ve ya mac Wigner Jeno Pal 17 noyabr 1902 Budapest Macaristan kralligi Avstriya Macaristan 1 yanvar 1995 Prinstom Nyu Cersi macar esilli ABS fiziki ve riyaziyyatcisi fizika uzre Nobel mukafati laureati Kesf etdiyi fundamental simmetriya prinsiplerine ve bu prinsiplerin tetbiqi vasitesile atom nuvesi ve elementar hissecikler nezeriyyesine verdiyi tohfelere gore 1963 cu ilde fizika uzre Nobel mukafatina layiq gorulmusdur Yucin Viqnering Eugene Wigner ve ya mac Wigner Jeno PalDogum tarixi 17 noyabr 1902 1902 11 17 Dogum yeri Budapest Macaristan kralligi Avstriya MacaristanVefat tarixi 1 yanvar 1995 1995 01 01 92 yasinda Vefat yeri Prinstom Merser eyaleti Nyu Cersi ABSVefat sebebi agciyer iltihabiDefn yeri Prinston qebiristanligi d Elm sahesi fizikaIs yerleri Prinston Universiteti 1930 1936 Berlin Texniki Universiteti 1928 1933 Viskonsin Medison Universiteti 1936 1938 Gottingen Universiteti 1927 1928 Leyden Universiteti 1956 1957 Prinston Universiteti 1938 1942 Manhetten layihesi 1942 1945 Prinston Universiteti 1946 1971 Tehsili Berlin Texniki Universiteti 1920 1925 Uzvluyu London Kral Cemiyyeti Macaristan Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Amerika Felsefe Cemiyyeti d Amerika Fizik Cemiyyeti d ABS Milli Elmler Akademiyasi 1945 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYucin Viqner 1902 ci il noyabr ayinin 17 de Avstriya Macaristanin Budapest seherinde anadan olmusdur 3 cu sinife baslayana qeder evde xususi muellimler terefinden hazirliq goren Yucin 9 yasinda mektebe getmisdir Onun riyazi problemlere maragi da mehz bu vaxtdan baslamisdir 11 yasina catdiqda tuberkulyoz diaqnozu ile 6 hefte Avstriyada dag sanatoriyasinda mualice alsa da sonradan bu diaqnozun sehv oldugu meydana cixmisdir Vaqnerin ailesi yehudi esilli idi lakin dindar bir aile deyildi O orta mektebi 1915 1919 cu illerde Fasori Ivangelikus gimnaziyasinda oxumusdu 1919 cu ilde Bela Kunun kommunist rejiminden qacmaq ucun Viqner ailesi Avstriyaya kocse de Kunun devrilmesinden sonra Macaristana geri qayidir Orta mektebi bitirdikden sonra Yucin 1920 ci ilde daxil olur Burada kecirilen derslerden razi qalmadigi ucun o Berlin Texniki Universitetine sened vermis burada kimya muhendisliyi fakuletsinde tehsil almisdi Yucin Viqner 1936 ci ilde Ameliya Frank ile aile heyati qurur lakin heyat yoldasi 1937 ci ilde vefat edir Yeniden 1941 ci ilde fizika professoru Meri Viler ile evlenmis bu evilikden 2 ovladi dunyaya gelmisdir FealiyyetiBundan basqa Berlinde Kayzer Vilhelm Instutunda fiziki kimya ve elektrokimya fakultesinde calismaga baslayir Burada ona Maykl Polani ders demisdi Polani sonradan Yucin Viqnerin elmi rehberi de olmusdu Universitetde islediyi muddetde o elmi tedqiqatlarina davam etmis Ervin Sordingerin kuantum mexanizmasi ile bagli arasdirmalari ile tanis olmusdur 1930 cu illerin sonlarinda Viqner atom nuvelerinin tedqiqi ve nuve reaksiyalarinin muhum bir umumi nezeriyyesini inkisaf etdirir 1936 ci ilde ise Viskonsin Universitetinde yeni ise baslayir 8 yanvar 1937 ci ilde Viqner ABS vetendasligi alir ve Prinston univeristetininde ise girir 1942 1945 ci illerde Viqner Ikinci Dunya muharibesi dovrunde Cikaqo Universitetinde uzerinde islemis ve 1946 1947 ci illerde Klinton Laboratoriyalarinin Tedqiqat ve Inkisaf Departamentinin direktoru olmusdur 1947 ci ilde yaz sonunda o yeniden Prinston Universitetine qayidir Tezlikle 1952 ci ilde Yucin ABS Atom erejisi Komissiyasinin Bas Meslehet Surasinin uzvu olur ve 1964 cu ile qeder burada isleyir 1963 cu ilde o fundamental simmetriya prinsiplerine ve bu prinsiplerin tetbiqi vasitesile atom nuvesi ve elementar hissecikler nezeriyyesine verdiyi tohfelere gore fizika uzre Nobel mukafatina layiq gorulmusdur O bu mukafati Mariya Goppert Mayer ve Hans Daniyel Jensenle paylasir Mukafatlari1958 Enrico Fermi mukafati 1960 Sulh mukafati 1963 fizika uzre Nobel mukafati 1964 Amerikan Macar Etudler Veqfi Corc Vasinqton mukafati Maks Plank medali 1965 Semmelveys medali 1969 Beynelxalq Elm medaliHemcinin baxFizika uzre Nobel mukafati laureatlarinin siyahisiIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 http www britannica com EBchecked topic 643423 Eugene Paul Wigner Leidse Hoogleraren nid https www jstor org stable 1736495 S 528 NNDB ing 2002 Eugene Wigner 1903 1995 ing https www nytimes com 1995 01 04 obituaries eugene wigner 92 quantum theorist who helped usher in atomic age dies html http www cemeteryregister com search asp id NJ PRINCETON