Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tianalı Apollonius (yun. Ἀπολλώνιος ὁ Τυανεύς, təxminən m. 1 – 98) — Roma filosofu, yeni pifaqorçular məktəbinin təmsilçisi. Dövrümüzə onun adına yazılan 97 məktubu gəlib çatmışdır.
| Tianalı Apollonius | |
|---|---|
| Ἀπολλώνιος ὁ Τυανεύς | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. 15 |
| Vəfat tarixi | təq. 100 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | bilinmir |
| İstiqaməti | Neopifaqorçuluq |
| Əsas maraqları | fəlsəfə |
| Təsirlənib | Pifaqor |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyat yolu və fəaliyyəti
Miladi III yüzillikdə yazıçı Lusius Flavius Filostratus Apolloniusun kimliyinə həsr olunmuş “Tianalı Apolloniusun həyatı” adlı bir roman yazmışdır. Bu roman hərəsində 40 fəsil olan 8 kitabdan ibarətdir. Orada Apolloniusun müxtəlif şəhərlərə səfərləri, onun krallarla, məmurlarla və müdriklərlə görüşləri, dini-fəlsəfi mülahizələri, möcüzələri, sehrbazlığı haqqında söhbət açılmışdır. Sonra o, Romaya qayıtdıqdan sonra imperator Nero tərəfindən təqib olunmuş, ancaq növbəti imperator Vespasianusun zamanında yüksək vəzifəyə yüksəlmişdir. İmperator Domisianusun dövründə isə o yenə də təqib olunmuş və möcüzə göstərərək hamının gözü qarşısında qeyb olmuşdur. Sonra Efesdə peyda olmuş, orada pifaqorçular məktəbini yaratmışdır. Beləliklə, Apollonius filosof kimi deyil, daha çox bir peyğəmbər, sehrbaz, öncədəngörən kimi təsvir olunmuş və antik dünyada bu keyfiyyətləri ilə tanınmışdır.
Bir çox Roma filosofları Apolloniusun həyatını İsa Məsihin həyat yolu ilə müqayisə edib, onun (Apolloniusun) daha da çox peyğəmbərliyə layiq olduğunu iddia edirdilər. Hətta əslində İsanın elə Apollonius olduğunu iddia edənlər də olmuşdur. Bununla da, onlar xristian ehkamlarını təkzib etməyə çalışmışdırlar. Məsələn, Roma filosofu yazırdı ki, Apollonius İsadan daha çox möcüzələr göstərmiş, ancaq ondan fərqli olaraq, onu heç kəs tanrı elan etməmişdir. Daha sonra Hieroklesin fikrincə Romada xristianlığı yayan həvari Paulus (Pavlos) və Petrus etibarlı adamlar olmamışdırlar. Digər tərəfdən isə Apolluniusun haqqında məlumat verən Filostratus və Damis isə öz möminlik və doğruluqları ilə xalq arasında tanınmışdırlar. Hieroklesi təkzib etmək üçün kilsə tarixçisi Eusebius “Həqiqət sözü” (lat. Philalethes logos) əsərini yazmışdır. Üstəlik Apolloniusun ölümündən sonra onun şərəfinə məbədlər tikilmiş, orada insanlar ona tapınmışdırlar. Bütün bunlara görə də sonralar qalib gəlmiş xristianlıq onun kitablarını tonqallarda yandırmış, məbədlərini isə darmadağın etmişdirlər.
Filostratusun romanından belə nəticəyə gəlmək olar ki, Apollonius pifaqorçuluğa xas olan çətin riyazi problemlərlə deyil, daha çox dini və əxlaqi məsələlərə önəm vermişdir. O, ruhların bir bədəndən digərlərinə köçməsinə inanırdı. Eləcə də Apollonius hesab edirdi ki, qanlı qurbanların kəsilməsi, ətin yeyilməsi, çaxırın içilməsi, ailə həyatı müdrik insana yaraşmayan əməllərdir. Həyatın mənası Tanrını anlamaq, onu duymaqdır. Onun fikrincə bütün dinlərdə həqiqət vardır və onların hamısı Tanrıya aparan yollardır. Bununla belə, o tanrılar haqqında yunan və Misir xalq dinində olan ibtidai təsəvvürləri də pisləyirdi. Apollonius öz həyat yolunu mömin insanın örnəyi kimi təqdim edirdi.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 237-239. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 237-239. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Maria Dzielska. Apollonius of Tyana in Legend and History, Roma 1986.
- Филострат Ф. Жизнь Аполлония Тианского, перевод и комментарии Е. Г. Рабинович, М.: Наука, 1985.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Philostratus' Life of Apollonius of Tyana 2008-02-21 at the Wayback Machine
- Флавий Филострат: Жизнь Аполлония Таинского
- Tyanalı Apollon[ölü keçid]
İstinadlar
- Perseus Digital Library. 1987.
- Ранович А. Б. Первоисточники по истории раннего Христианства. Античные критики Христианства 2020-12-02 at the Wayback Machine. М.: Политиздат, 1990, c. 393.
- Ранович А. Б. Первоисточники по истории раннего Христианства. Античные критики Христианства 2020-12-02 at the Wayback Machine. М.: Политиздат, 1990, c. 393-394
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tianali Apollonius yun Ἀpollwnios ὁ Tyaneys texminen m 1 98 Roma filosofu yeni pifaqorcular mektebinin temsilcisi Dovrumuze onun adina yazilan 97 mektubu gelib catmisdir Tianali ApolloniusἈpollwnios ὁ TyaneysDogum tarixi teq 15Vefat tarixi teq 100Vefat yeri Efes Roma imperiyasiVefat sebebi bilinmirIstiqameti NeopifaqorculuqEsas maraqlari felsefeTesirlenib Pifaqor Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitHeyat yolu ve fealiyyetiMiladi III yuzillikde yazici Lusius Flavius Filostratus Apolloniusun kimliyine hesr olunmus Tianali Apolloniusun heyati adli bir roman yazmisdir Bu roman heresinde 40 fesil olan 8 kitabdan ibaretdir Orada Apolloniusun muxtelif seherlere seferleri onun krallarla memurlarla ve mudriklerle gorusleri dini felsefi mulahizeleri mocuzeleri sehrbazligi haqqinda sohbet acilmisdir Sonra o Romaya qayitdiqdan sonra imperator Nero terefinden teqib olunmus ancaq novbeti imperator Vespasianusun zamaninda yuksek vezifeye yukselmisdir Imperator Domisianusun dovrunde ise o yene de teqib olunmus ve mocuze gostererek haminin gozu qarsisinda qeyb olmusdur Sonra Efesde peyda olmus orada pifaqorcular mektebini yaratmisdir Belelikle Apollonius filosof kimi deyil daha cox bir peygember sehrbaz oncedengoren kimi tesvir olunmus ve antik dunyada bu keyfiyyetleri ile taninmisdir Bir cox Roma filosoflari Apolloniusun heyatini Isa Mesihin heyat yolu ile muqayise edib onun Apolloniusun daha da cox peygemberliye layiq oldugunu iddia edirdiler Hetta eslinde Isanin ele Apollonius oldugunu iddia edenler de olmusdur Bununla da onlar xristian ehkamlarini tekzib etmeye calismisdirlar Meselen Roma filosofu yazirdi ki Apollonius Isadan daha cox mocuzeler gostermis ancaq ondan ferqli olaraq onu hec kes tanri elan etmemisdir Daha sonra Hieroklesin fikrince Romada xristianligi yayan hevari Paulus Pavlos ve Petrus etibarli adamlar olmamisdirlar Diger terefden ise Apolluniusun haqqinda melumat veren Filostratus ve Damis ise oz mominlik ve dogruluqlari ile xalq arasinda taninmisdirlar Hieroklesi tekzib etmek ucun kilse tarixcisi Eusebius Heqiqet sozu lat Philalethes logos eserini yazmisdir Ustelik Apolloniusun olumunden sonra onun serefine mebedler tikilmis orada insanlar ona tapinmisdirlar Butun bunlara gore de sonralar qalib gelmis xristianliq onun kitablarini tonqallarda yandirmis mebedlerini ise darmadagin etmisdirler Filostratusun romanindan bele neticeye gelmek olar ki Apollonius pifaqorculuga xas olan cetin riyazi problemlerle deyil daha cox dini ve exlaqi meselelere onem vermisdir O ruhlarin bir bedenden digerlerine kocmesine inanirdi Elece de Apollonius hesab edirdi ki qanli qurbanlarin kesilmesi etin yeyilmesi caxirin icilmesi aile heyati mudrik insana yarasmayan emellerdir Heyatin menasi Tanrini anlamaq onu duymaqdir Onun fikrince butun dinlerde heqiqet vardir ve onlarin hamisi Tanriya aparan yollardir Bununla bele o tanrilar haqqinda yunan ve Misir xalq dininde olan ibtidai tesevvurleri de pisleyirdi Apollonius oz heyat yolunu momin insanin orneyi kimi teqdim edirdi MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 237 239 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 237 239 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Maria Dzielska Apollonius of Tyana in Legend and History Roma 1986 Filostrat F Zhizn Apolloniya Tianskogo perevod i kommentarii E G Rabinovich M Nauka 1985 Hemcinin baxNeopifaqorculuqXarici kecidlerPhilostratus Life of Apollonius of Tyana 2008 02 21 at the Wayback Machine Flavij Filostrat Zhizn Apolloniya Tainskogo Tyanali Apollon olu kecid IstinadlarPerseus Digital Library 1987 Ranovich A B Pervoistochniki po istorii rannego Hristianstva Antichnye kritiki Hristianstva 2020 12 02 at the Wayback Machine M Politizdat 1990 c 393 Ranovich A B Pervoistochniki po istorii rannego Hristianstva Antichnye kritiki Hristianstva 2020 12 02 at the Wayback Machine M Politizdat 1990 c 393 394