Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hesiod (bəzən Heziod kimi də yazırlar; qədim yunanca Ἡσίοδος, e.ə VIII-VII əsrlər) — qədim yunan şairi və epos söyləyəni (rapsod), didaktik və genealoji epos cərəyanının nümayəndəsi.
| Hesiod | |
|---|---|
| q.yun. Ἡσίοδος | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. e.ə. 776 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | bilinmir |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı, mifoqraf[d] |
| Əsərlərinin dili | Qədim yunan dili |
| Janr | poeziya |
| Tanınmış əsərləri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Hesiod Eolidada (Kiçik Asiya, müasir Türkiyə ərazisi) yerləşən Kimdə Diy adlı yoxsullaşmış tacirin ailəsində anadan olmuşdu. Atası sonradan Beotiyaya köçmüş və Helikon dağı yaxınlığında yerləşən Askra kəndində kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmuşdu. Hesiod yazırdı ki, burada “yay ağır, qış pis, heç vaxt xoş olmayan” idi. Kasıb kəndli ailəsindən olan oğlanın niyə şair olması məlum deyil. Hesiod özü danışırdı ki, yeniyetmə çağlarında, mal-qara otaran zaman Helikon nimfaları onun yanına gələrək ona ilahi mahnılar bəstələmək istedadı və rapsodun (el-obanı gəzərək epos danışan şair) fərqlənmə nişanı olan dəfnədən hazırlanmış əsa verdilər.
Hesiod peşəkar rapsod (rapsodu bizim aşıqlarla müqayisə etmək olar) idi. Öz əsərlərində o kiçik Asiya qəhrəmanlı eposunun dilinidən və stilistik texnikasından yeni məqsədlər üçün- dini və mənəvi ehkamların təbliği üçün istifadə edirdi. Hesiod muzaların həqiqəti demək üçün “çağırdığı” peyğəmbər qismində çıxış edir və Homerin adsız davamçılarından fərqli olaraq, ilk dəfə yunan poeziyasında özünü şəxsiyyət kimi müəyyən edir və öz adını söyləyir.
Xronoloji cəhətdən mümkünlüyü şübhə doğuran əfsanəyə görə, Hesiod hətta Homerin özü ilə də yarışaraq ona qalib gələ bilmişdi. Lelant müharibəsində həlak olmuş Xalkida çarı Amfidamantın xatirəsinə keçirilən yarışmada Hesiod Homerlə deyişmiş və müdriklikdə ona qalib gələ bilməyəcəyini gördükdə, mücərrəd şerlər söyləmişdir. Homer onun şerlərini uğurla izah edə bilsə də, çar Paned üstünlüyü Hesioda verərək bunu belə əsaslandırmışdı ki, o “müharibə və döyüşləri” deyil, “əkinçilik və sülhü” tərənnüm etmişdi.
Mahiyyətcə, bu bizə məlum ən qədim ədəbi mükafat sayıla bilər.
Maraqlıdır ki, çar Paned yunan folkloruna ağıldankəmliyin təcəssümü kimi daxil olmuşdu.
Hesiodun qəbrinin harada yerləşməsi barədə də iki əsas versiya mövcuddur. Fukididin yazdığına görə (bu məlumat Plutarx, Suda ensiklopediyası və Bizans şairi İohann Tsetses tərəfindən də təkrar edilmişdir), Delf orakulu Hesioda demişdi ki, o Nemeyada öləcəkdir və buna görə də, şair Lokrisə qaçmışdı. Lakin burada o Nemeyli Zevsin məbədində öldürülmüş və elə burada da dəfn edilmişdi. Digər versiya isə Hesiodun ölümündən təxminən yüz il sonra Orkomenli Xersias tərəfindən yazılmış epiqrama istinad edir. Bu versiyaya görə, Hesiod Beotiyada yerləşən Orkomen şəhərində dəfn edilmişdir.
Yaradıcılığı
Hesiod əsərlərini hekzametr ölçüsündə epik İoniya dialektində yazmışdır. Hesiodun ən əhəmiyyətli əsəri “Zəhmətlər və günlər” (qədim yunanca Ἔργα και Ἡμέραι) poemasıdır. Poemadan göründüyü kimi, atası öz mirasını Hesiod və onun qardaşı Pers arasında bölsə də, atanın ölümündən sonra Pers müxtəlif yollarla mirasın Hesioda çatacaq hissəsini də ələ keçirmişdi. Poema şairin qardaşı Persə ünvanlamışdır və Hesiod onunla miras uğrunda mübarizə aparan Persi ədalətsiz məhkəmələrə ümid etməyərək öz maddi vəziyyətini zəhməti ilə yaxşılaşdırmağa çağırır. Poemada çoxlu mənəvi ehkamlara və təsərrüfata dair məsləhətlərə, habelə folklordan götürülmüş atalar sözlərinə (“Qadına inanan oğruya inanır”, “Əliaçığa hamının əli açıqdır, xəsisə isə heç kim kömək etməyəcək” və s.) rast gəlinir. Burada o həm də, Prometey haqqında əfsanədən danışır. "Bülbül və çalağan" təmsilini verir.
Poemanın ikinci hissəsində "Günlər" əkinçinin və dənizçinin zəhməti tərənnüm edilir, habelə ayın uğurlu və uğursuz günləri ilə bağlı inanclar öz əksini tapır.
Hesiodun digər əsəri “Teoqoniya” (qədim yunanca Θεογονία)) poemasıdır və bu poemada şair ilahlar haqqında müxtəlif əfsanələri sistemləşdirməyə və onların vahid şəcərəsini yaratmağa çalışır.
Hesiodun yaradıcılığında əhəmiyyətli yer tutan “Teoqoniya” poemasının şairə aid olub olmaması mübahisəli məsələ olaraq qalır. Belə ki, bəzi müəlliflər, poemanın dövrümüzədək gəlib çıxmış variantında 270 şerin (təxminən poemanın dörddə biri) Hesioda aid olmadığını bildirirlər, digərləri isə 591-601-ci misraların(qadın cinsinin təhlükəli olması barədə) və 602-612-ci misraların(evlənmək istəməyən adamın taleyi haqqında) ilahların tarixi mövzusuna uyğun gəlmədiyindən Hesioda aid olmadığını iddia edirlər. Lakin burada bir məqamı da nəzərə almaq lazımdır ki, bu şerlərdən sonra gələn şerlərdə Zevs tərəfindən Prometeyin özbaşınalığına cavab kimi insanlara bir bəla olaraq Pandoranın göndərilməsindən danışılır. Pandora isə qadın cinsinin əcdadı sayılırdı. Buna görə də, həmin şerlər məhz Pandora bəlası ilə əlaqəli ola bilər.
Hesiodun adına çıxılan digər əsərlər isə (“Xironun nəsihəti”, “Böyük zəhmətlər”, “Ornitomantiya” (yəni quş falı), “Melanpodiya”), müasir elm tərəfindən daha sonrakı dövrə, e.ə. VII-VI əsrlərə aid edilir və ehtimal edilir ki, onlar Hesiodun Beotiya məktəbindən olan davamçıları tərəfindən yazılmışdır. Kiçik hissələri dövrümüzədək gəlib çatmış “Qadınların kataloqu” və ya “Eoyya” bir növ “Teoqoniya”nın davamıdır. Bu poemada ilahlara nigaha girən gözəllərin siyahısı, onlardan törəmiş qəhrəmanlar təsvir edilir və yunan tayfalarının mənşəyi və şəcərəsi izah edilir.
480 şerdən ibarət “Heraklın qalxanı” poemasında qəhrəmanın bütün igidliklərindən deyil, ancaq Aresin oğlu nəhəng Kiknlə qarşıdurması təsvir olunur. Hələ e.ə IV əsrdə poemanın Hesioda aidliyi şübhə doğururdu, müasir filoloqlar isə onu e.ə. VI əsrin ilk onilliklərinə aid edirlər.
Hesiodun bəzi əsərlərinin günümüzə ancaq adları (“Melanpodiya”, “Fetida ilə Peleyin toyu” və s) gəlib çatmışdır.
Xatirəsi
Pavsani “Elladanın təsviri”ndə (IX, 27) yazır ki, II əsrdə Fespiyada Hesiodun adı ilə bağlı olan torpaqlara sahiblik edən bir icma mövcud idi və bu icmanın üzvləri şairlə bağlı yerli rəvayətləri toplayıb saxlayırdılar və qonaqlara “Zəhmətlər və günlər” poemasının rəsmi əlyazmasını göstərirdilər.
Merkuridə və Ayda kraterlər Hesiodun şərəfinə adlandırılmışlar.
İstinadlar
- Гезиод (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1892. Т. VIII. С. 238.
- Любкер Ф. Κύμη (rus.). // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885. С. 364.
- Arxivlənmiş surət, 2022-03-05 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-23
- Arxivlənmiş surət, 2020-10-20 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-23.
- Arxivlənmiş surət, 2009-01-24 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-23.
- Arxivlənmiş surət, 2019-12-21 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-23.
- Arxivlənmiş surət, 2009-01-24 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-23
- Arxivlənmiş surət, 2021-05-05 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-23
- , 2013-09-24 tarixində = Чистякова Н.А., Вулих Н.В., "История Античной литературы" - Л: ЛГУ, 1963 orijinalından (#bad_url) arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2014-04-23
- Arxivlənmiş surət, 2014-06-23 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-23
- Arxivlənmiş surət, 2020-10-20 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-23
- Arxivlənmiş surət, 2022-05-27 tarixində , İstifadə tarixi: 2014-04-23
- = Список кратеров Меркурия http://www.kmsneva.ru/klo-xisoes84/Список_кратеров_Меркурия#.D0.9A = Список кратеров Меркурия (#bad_url) (#bare_url_missing_title)[ölü keçid]
- , 2019-07-21 tarixində = Hesiodus orijinalından (#bad_url) arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2014-04-23
Ədəbiyyat
- Гесиод. Теогония. / Пер. В. Вересаева. (неоднократно издавался)
- Гесиод. Щит Геракла. / Пер. О. П. Цыбенко. // . 1985. № 3.
- Гесиод. Полное собрание текстов. Поэмы (Теогония. Труды и дни. Щит Геракла). Фрагменты (Перечень женщин или Эои. Великие Эои. Свадьба Кеика. Меламподия. Сошествие Пирифоя. Идейские дактили. Наставления Хирона. Великие труды. Астрономия. Эгимий. Горнило или Гончары). / Перевод фрагментов О. П. Цыбенко, вступ. ст. В. Н. Ярхо, комм. О. П. Цыбенко и В. Н. Ярхо. (Серия «Античное наследие»). М.: Лабиринт, 2001. 256 стр.
Xarici keçidlər
- Hesiodun əsərləri (rusca)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hesiod bezen Heziod kimi de yazirlar qedim yunanca Ἡsiodos e e VIII VII esrler qedim yunan sairi ve epos soyleyeni rapsod didaktik ve genealoji epos cereyaninin numayendesi Hesiodq yun ἩsiodosDogum tarixi teq e e 776Dogum yeri Kyme Izmir ili TurkiyeVefat tarixi bilinmirFealiyyeti sair yazici mifoqraf d Eserlerinin dili Qedim yunan diliJanr poeziyaTaninmis eserleri Teoqoniya Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati Hesiod ve Muza Gustav Moronun tablosu 1891 Hesiod Eolidada Kicik Asiya muasir Turkiye erazisi yerlesen Kimde Diy adli yoxsullasmis tacirin ailesinde anadan olmusdu Atasi sonradan Beotiyaya kocmus ve Helikon dagi yaxinliginda yerlesen Askra kendinde kend teserrufati ile mesgul olmusdu Hesiod yazirdi ki burada yay agir qis pis hec vaxt xos olmayan idi Kasib kendli ailesinden olan oglanin niye sair olmasi melum deyil Hesiod ozu danisirdi ki yeniyetme caglarinda mal qara otaran zaman Helikon nimfalari onun yanina gelerek ona ilahi mahnilar bestelemek istedadi ve rapsodun el obani gezerek epos danisan sair ferqlenme nisani olan defneden hazirlanmis esa verdiler Hesiod pesekar rapsod rapsodu bizim asiqlarla muqayise etmek olar idi Oz eserlerinde o kicik Asiya qehremanli eposunun diliniden ve stilistik texnikasindan yeni meqsedler ucun dini ve menevi ehkamlarin tebligi ucun istifade edirdi Hesiod muzalarin heqiqeti demek ucun cagirdigi peygember qisminde cixis edir ve Homerin adsiz davamcilarindan ferqli olaraq ilk defe yunan poeziyasinda ozunu sexsiyyet kimi mueyyen edir ve oz adini soyleyir Xronoloji cehetden mumkunluyu subhe doguran efsaneye gore Hesiod hetta Homerin ozu ile de yarisaraq ona qalib gele bilmisdi Lelant muharibesinde helak olmus Xalkida cari Amfidamantin xatiresine kecirilen yarismada Hesiod Homerle deyismis ve mudriklikde ona qalib gele bilmeyeceyini gordukde mucerred serler soylemisdir Homer onun serlerini ugurla izah ede bilse de car Paned ustunluyu Hesioda vererek bunu bele esaslandirmisdi ki o muharibe ve doyusleri deyil ekincilik ve sulhu terennum etmisdi Mahiyyetce bu bize melum en qedim edebi mukafat sayila biler Maraqlidir ki car Paned yunan folkloruna agildankemliyin tecessumu kimi daxil olmusdu Hesiodun qebrinin harada yerlesmesi barede de iki esas versiya movcuddur Fukididin yazdigina gore bu melumat Plutarx Suda ensiklopediyasi ve Bizans sairi Iohann Tsetses terefinden de tekrar edilmisdir Delf orakulu Hesioda demisdi ki o Nemeyada olecekdir ve buna gore de sair Lokrise qacmisdi Lakin burada o Nemeyli Zevsin mebedinde oldurulmus ve ele burada da defn edilmisdi Diger versiya ise Hesiodun olumunden texminen yuz il sonra Orkomenli Xersias terefinden yazilmis epiqrama istinad edir Bu versiyaya gore Hesiod Beotiyada yerlesen Orkomen seherinde defn edilmisdir YaradiciligiHesiodi Ascraei quaecumque exstant 1701 Hesiod eserlerini hekzametr olcusunde epik Ioniya dialektinde yazmisdir Hesiodun en ehemiyyetli eseri Zehmetler ve gunler qedim yunanca Ἔrga kai Ἡmerai poemasidir Poemadan gorunduyu kimi atasi oz mirasini Hesiod ve onun qardasi Pers arasinda bolse de atanin olumunden sonra Pers muxtelif yollarla mirasin Hesioda catacaq hissesini de ele kecirmisdi Poema sairin qardasi Perse unvanlamisdir ve Hesiod onunla miras ugrunda mubarize aparan Persi edaletsiz mehkemelere umid etmeyerek oz maddi veziyyetini zehmeti ile yaxsilasdirmaga cagirir Poemada coxlu menevi ehkamlara ve teserrufata dair meslehetlere habele folklordan goturulmus atalar sozlerine Qadina inanan ogruya inanir Eliaciga haminin eli aciqdir xesise ise hec kim komek etmeyecek ve s rast gelinir Burada o hem de Prometey haqqinda efsaneden danisir Bulbul ve calagan temsilini verir Poemanin ikinci hissesinde Gunler ekincinin ve denizcinin zehmeti terennum edilir habele ayin ugurlu ve ugursuz gunleri ile bagli inanclar oz eksini tapir Hesiodun diger eseri Teoqoniya qedim yunanca 8eogonia poemasidir ve bu poemada sair ilahlar haqqinda muxtelif efsaneleri sistemlesdirmeye ve onlarin vahid seceresini yaratmaga calisir Hesiodun yaradiciliginda ehemiyyetli yer tutan Teoqoniya poemasinin saire aid olub olmamasi mubahiseli mesele olaraq qalir Bele ki bezi muellifler poemanin dovrumuzedek gelib cixmis variantinda 270 serin texminen poemanin dordde biri Hesioda aid olmadigini bildirirler digerleri ise 591 601 ci misralarin qadin cinsinin tehlukeli olmasi barede ve 602 612 ci misralarin evlenmek istemeyen adamin taleyi haqqinda ilahlarin tarixi movzusuna uygun gelmediyinden Hesioda aid olmadigini iddia edirler Lakin burada bir meqami da nezere almaq lazimdir ki bu serlerden sonra gelen serlerde Zevs terefinden Prometeyin ozbasinaligina cavab kimi insanlara bir bela olaraq Pandoranin gonderilmesinden danisilir Pandora ise qadin cinsinin ecdadi sayilirdi Buna gore de hemin serler mehz Pandora belasi ile elaqeli ola biler Hesiodun adina cixilan diger eserler ise Xironun nesiheti Boyuk zehmetler Ornitomantiya yeni qus fali Melanpodiya muasir elm terefinden daha sonraki dovre e e VII VI esrlere aid edilir ve ehtimal edilir ki onlar Hesiodun Beotiya mektebinden olan davamcilari terefinden yazilmisdir Kicik hisseleri dovrumuzedek gelib catmis Qadinlarin kataloqu ve ya Eoyya bir nov Teoqoniya nin davamidir Bu poemada ilahlara nigaha giren gozellerin siyahisi onlardan toremis qehremanlar tesvir edilir ve yunan tayfalarinin menseyi ve seceresi izah edilir 480 serden ibaret Heraklin qalxani poemasinda qehremanin butun igidliklerinden deyil ancaq Aresin oglu neheng Kiknle qarsidurmasi tesvir olunur Hele e e IV esrde poemanin Hesioda aidliyi subhe dogururdu muasir filoloqlar ise onu e e VI esrin ilk onilliklerine aid edirler Hesiodun bezi eserlerinin gunumuze ancaq adlari Melanpodiya Fetida ile Peleyin toyu ve s gelib catmisdir XatiresiPavsani Elladanin tesviri nde IX 27 yazir ki II esrde Fespiyada Hesiodun adi ile bagli olan torpaqlara sahiblik eden bir icma movcud idi ve bu icmanin uzvleri sairle bagli yerli revayetleri toplayib saxlayirdilar ve qonaqlara Zehmetler ve gunler poemasinin resmi elyazmasini gosterirdiler Merkuride ve Ayda kraterler Hesiodun serefine adlandirilmislar Xaos Geya Tartar Niks Ereb Eros Tifon Efir Hemera Hesperidler Ker Moros Tanat Hipnos Onir mifologiya Mom mifologiya Xiron Moyralar Nemesis Apata Filotes Geras Erida Oizys Kloto Laxesis Atropos Yuzqollular Briarey Gies Kott Kikloplar Bront Sterop Arg Pont Uran Titanlar Okean Krios Hiperion Teya Nehengler Nerey Forki Temis Feba Kron Koy Eriniler Evribiya Iapet Reya Mnemosina Tefida meliy nimfalari IstinadlarGeziod rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1892 T VIII S 238 Lyubker F Kymh rus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga F Gelbke P V Nikitin V A Kanskij per A D Vejsman F Gelbke L A Georgievskij A I Davidenkov V A Kanskij P V Nikitin I A Smirnov E A Vert O Yu Klemenchich N V Rubinskij SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 364 Arxivlenmis suret 2022 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 Arxivlenmis suret 2020 10 20 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 Arxivlenmis suret 2009 01 24 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 Arxivlenmis suret 2019 12 21 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 Arxivlenmis suret 2009 01 24 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 Arxivlenmis suret 2021 05 05 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 2013 09 24 tarixinde Chistyakova N A Vulih N V Istoriya Antichnoj literatury L LGU 1963 orijinalindan bad url arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 04 23 Arxivlenmis suret 2014 06 23 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 Arxivlenmis suret 2020 10 20 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 Arxivlenmis suret 2022 05 27 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 23 Spisok kraterov Merkuriya http www kmsneva ru klo xisoes84 Spisok kraterov Merkuriya D0 9A Spisok kraterov Merkuriya bad url bare url missing title olu kecid 2019 07 21 tarixinde Hesiodus orijinalindan bad url arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 04 23EdebiyyatGesiod Teogoniya Per V Veresaeva neodnokratno izdavalsya Gesiod Shit Gerakla Per O P Cybenko 1985 3 Gesiod Polnoe sobranie tekstov Poemy Teogoniya Trudy i dni Shit Gerakla Fragmenty Perechen zhenshin ili Eoi Velikie Eoi Svadba Keika Melampodiya Soshestvie Pirifoya Idejskie daktili Nastavleniya Hirona Velikie trudy Astronomiya Egimij Gornilo ili Gonchary Perevod fragmentov O P Cybenko vstup st V N Yarho komm O P Cybenko i V N Yarho Seriya Antichnoe nasledie M Labirint 2001 256 str Xarici kecidlerHesiodun eserleri rusca Hemcinin baxHomer