Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gerasalı Nikomaxus (yun. Νικόμαχος ὁ Γερασένος, II yüzilliyin birinci yarısı) — Qədim Roma filosofu, yeni pifaqorçuluğun tanınmış nümayəndələrindən biri.
| Nikomaxus | |
|---|---|
| q.yun. Νικόμαχος Γερασηνός | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. 60 |
| Vəfat tarixi | təq. 120 |
| Fəaliyyəti | riyaziyyatçı, musiqişünas, musiqi nəzəriyyəçisi, filosof |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Arifmetik ilahiyyat
O, daha çox riyazi məsələlərlə məşğul olmuş, rəqəm düzənini ilahiləşdirmiş, ona ilahiyyat məzmununu qazandırmışdır. Onun əsərlərindən biri "Arifmetik ilahiyyat" (yun. Θεολογούμενα ἀριθμητικῆς) adlanır . Orada Nikomaxus ona qədər olan rəqəmlərin mistik mənalarını verirdi. Kitabın birinci hissəsində birdən dördə qədər olan, ikincisində isə qalan rəqəmlər haqqında düşünülür. Araşdırmaçılara görə, burada hər bir rəqəm əxlaqi, təbii və ilahi obrazlarla uyğunlaşdırılır, onların arasında qanunauyğunluqlar araşdırılırdı.
Tanrı bir rəqəminə uyğundur, çünki ondan hər şey başlanır, həm də bir rəqəmi başqa rəqəmlərin əsasında durur. Ona görə də, ona uyğun olan Tanrı hər şeyin "əvvəli, ortası və sonudur".
İki rəqəmindən başlayaraq çoxluq başlanır. O materiyaya uyğunlaşdırılır və bir olan Tanrıya qarşı durur. Bütün ziddiyyətlər ikilidir: isti-soyuq, xeyir-şər, işıq-qaranlıq və s. Üç rəqəmində isə əvvəl, orta və son vardır. O hər şeyin tamlığının təcəssümüdür. Hətta canlılar üç cürdür: uçanlar, yeriyənlər və suda üzənlər. İnsanın yaşam dövrləri da üçdür: gənclik, yetkinlik və qocalıq. Tanrıya üç kərə dualar edilir və ümumiyyətlə hər şeyin üç dəfəsi ən mükəmməldir. Üç ahəng, barış və dostluqdur. O həm də bütün ziddiyyətləri bir-birinə yaxınlaşdırır.
Bu birinci üç rəqəm başqalarının əsasını təşkil edir. Bundan sonra gələnlər onların kombinasiyalarıdır. Kainat, kosmik təsəvvürlər, dairələrin bölgüsü dörd rəqəmində təcəssüm olunur. Bunların mahiyyətini anlamaq və onların üzərində riyazi hesablamalar aparmaq üçün onları xaç şəklində olan dörd hissəyə bölürlər. Bu bölgüyə əsasən elmlər arifmetika, həndəsə, harmoniya və astronomiya; canlılar isə məlaikələr, şər qüvvələr, diri canlılar və bitkilər olmaqla dördə bölünürlər. İnsanın da dörd hissəsi vardır: baş, bədən, əllər və ayaqlar.
Beş rəqəmində ilk cut və tək rəqəmlər (2 və 3) birləşir. O həm də on rəqəminə qədər olan ortadır. İki beşin cəmi ilk tamlıq olan ondur. Kainatın beş ünsürü vardır. Bunlar hava, od, su, torpaq və efirdir. Əxlaqda da beş rəqəmi ədalətin təcəssümüdür.
Altı rəqəmi birin, ikinin və üçün cəmindən, eləcə də ikinin üçə vurulmasından ibarətdir. Bu da kişi və qadın başlanğıcı, eləcə də evliliyin rəmzidir. Həm də altı iki əvvəli, ortası və sonu olan üçlüklərdən ibarətdir. Bu da kosmosun təcəssümüdür ki, Yaradan Tanrı onu altılıqla kamilləşdirir.
Yeddi rəqəminin özəllikləri çoxdur. Dörd yeddinin cəmindən kamil olan 28 rəqəmi yaranır. Bu da ay təqviminin günləridir. Antik dövrlərdə məlum olan və tanrılar kimi tanınan planetlərin sayı yeddi idi. Hərəkətlər də yeddidir: önə, arxaya, yuxarı, aşağı, sağa, sola və öz oxu ətrafında. Yeddi musiqi səsi (notlar) vardır. Yeddi yaşam dövrü vardır: uşaqlıq, gənclik, yetkinlik, kişilik, ahıllıq və qocalıq. Məhz yeddinci ayda uşaq doğulmaq üçün hazır olur. Toxum da yerə düşəndə təxminən yeddi günə bitməyə başlayır.
Səkkiz rəqəmi iki rəqəminin kubudur (2x2x2). Deməli, qütblülüklər və ziddiyyətlər olan 2 rəqəmi onun əsasında durur. Bu isə həm sevginin, həm də doğuluşun əlamətidir. Səkkizlik göydə də özünü göstərir, çünki ulduz dairələri də səkkizdir.
Doqquz rəqəmi üçün kvadratıdır (3x3) O onluğun içində ən böyük rəqəmdir ki, ondan sonra heç nə yoxdur. Ona görə də, ondan sonra dairəvi hərəkət baş verir. Hər şey ona doğru gəlir və sonra ondan uzaqlaşır.
On rəqəmi isə təbiətdə olan tamlıq, düzənlik və müvazinətin rəmzidir. Onun içində bütün başqa rəqəmlər vardır. Beləliklə, onluq bütün dünya və kainatdır. Ondan yüksək heç bir təbii rəqəm yoxdur. Çünki yüz on, min isə yüz onluqdan ibarətdir.
Embrion (döl haqqında) kəşfi
"Arifmetik ilahiyyat" kitabında dölün ana bətnində inkişaf etməsindən maraqlı məlumatlar verilir. Orada qeyd edilir ki, yaranmasının yeddinci günündə döl su kisəsinə bənzər görkəmdə olur. O qabığı olmayan yumurtaya bənzədir. İkinci həftə ərzində o kisədə qan əlamətləri görsənir. Üçüncü həftədə maye əmələ gəlir və dördüncü həftədə qatlaşır. Qatlaşandan sonra laxtalanmış qan və ət qarışığı əmələ gəlir. Bu inkişaf 28-ci günə yaxın tamamlanır və artıq bəlli olan canlı yaranır. 35-ci gündə onun ortasında arıya bənzər arıq bir döl yaranır. Artıq onun başı, boynu, bədəni və ayaqları da olur.
Quran ayələrində (23: 12–14) də dölün yaranması və inkişafı haqqında buna bənzər bilgilər vardır.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 239-242. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 239-242. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Nicomachus. The Enchiridion // Greek Musical Writings. Volume II: Harmonic and Acoustic Theory, edited by Andrew Barker. Cambridge, 1989, pp. 245–269.
- Henrietta Midonick, (1965), The Treasury of Mathematics, Volume 2, pages 15–16. Penguin Books.
- Теологумены арифметики // Философское антиковедение и классическая традиция. Т. 3. Вып. 1, Новосибирск, 2009.
Həmçinin bax
- Pifaqorçular məktəbi
- Neoplatonizm
- Qnostisizm
- Hermetizm
- Neopifaqorçuluq
Xarici keçidlər
- Nicomachus' "Introduction to Arithmetic" translated by Martin Luther D'ooge.
- Теологумены арифметики.
İstinadlar
- Nicomachus Gerasenus // Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas.
- Теологумены арифметики 2020-02-05 at the Wayback Machine // Философское антиковедение и классическая традиция. Т. 3. Вып. 1, Новосибирск, 2009.
- Henrietta Midonick, (1965), The Treasury of Mathematics, Volume 2, pages 15–16. Penguin Books.
- Теологумены арифметики 2020-02-05 at the Wayback Machine // ΣΧΟΛΗ. Философское антиковедение и классическая традиция. Т. 3. Вып. 1, Новосибирск, 2009, c. 322–333.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gerasali Nikomaxus yun Nikomaxos ὁ Gerasenos II yuzilliyin birinci yarisi Qedim Roma filosofu yeni pifaqorculugun taninmis numayendelerinden biri Nikomaxusq yun Nikomaxos GerashnosDogum tarixi teq 60Vefat tarixi teq 120Fealiyyeti riyaziyyatci musiqisunas musiqi nezeriyyecisi filosof Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitArifmetik ilahiyyatO daha cox riyazi meselelerle mesgul olmus reqem duzenini ilahilesdirmis ona ilahiyyat mezmununu qazandirmisdir Onun eserlerinden biri Arifmetik ilahiyyat yun 8eologoymena ἀri8mhtikῆs adlanir Orada Nikomaxus ona qeder olan reqemlerin mistik menalarini verirdi Kitabin birinci hissesinde birden dorde qeder olan ikincisinde ise qalan reqemler haqqinda dusunulur Arasdirmacilara gore burada her bir reqem exlaqi tebii ve ilahi obrazlarla uygunlasdirilir onlarin arasinda qanunauygunluqlar arasdirilirdi Tanri bir reqemine uygundur cunki ondan her sey baslanir hem de bir reqemi basqa reqemlerin esasinda durur Ona gore de ona uygun olan Tanri her seyin evveli ortasi ve sonudur Iki reqeminden baslayaraq coxluq baslanir O materiyaya uygunlasdirilir ve bir olan Tanriya qarsi durur Butun ziddiyyetler ikilidir isti soyuq xeyir ser isiq qaranliq ve s Uc reqeminde ise evvel orta ve son vardir O her seyin tamliginin tecessumudur Hetta canlilar uc curdur ucanlar yeriyenler ve suda uzenler Insanin yasam dovrleri da ucdur genclik yetkinlik ve qocaliq Tanriya uc kere dualar edilir ve umumiyyetle her seyin uc defesi en mukemmeldir Uc aheng baris ve dostluqdur O hem de butun ziddiyyetleri bir birine yaxinlasdirir Bu birinci uc reqem basqalarinin esasini teskil edir Bundan sonra gelenler onlarin kombinasiyalaridir Kainat kosmik tesevvurler dairelerin bolgusu dord reqeminde tecessum olunur Bunlarin mahiyyetini anlamaq ve onlarin uzerinde riyazi hesablamalar aparmaq ucun onlari xac seklinde olan dord hisseye bolurler Bu bolguye esasen elmler arifmetika hendese harmoniya ve astronomiya canlilar ise melaikeler ser quvveler diri canlilar ve bitkiler olmaqla dorde bolunurler Insanin da dord hissesi vardir bas beden eller ve ayaqlar Bes reqeminde ilk cut ve tek reqemler 2 ve 3 birlesir O hem de on reqemine qeder olan ortadir Iki besin cemi ilk tamliq olan ondur Kainatin bes unsuru vardir Bunlar hava od su torpaq ve efirdir Exlaqda da bes reqemi edaletin tecessumudur Alti reqemi birin ikinin ve ucun ceminden elece de ikinin uce vurulmasindan ibaretdir Bu da kisi ve qadin baslangici elece de evliliyin remzidir Hem de alti iki evveli ortasi ve sonu olan ucluklerden ibaretdir Bu da kosmosun tecessumudur ki Yaradan Tanri onu altiliqla kamillesdirir Yeddi reqeminin ozellikleri coxdur Dord yeddinin ceminden kamil olan 28 reqemi yaranir Bu da ay teqviminin gunleridir Antik dovrlerde melum olan ve tanrilar kimi taninan planetlerin sayi yeddi idi Hereketler de yeddidir one arxaya yuxari asagi saga sola ve oz oxu etrafinda Yeddi musiqi sesi notlar vardir Yeddi yasam dovru vardir usaqliq genclik yetkinlik kisilik ahilliq ve qocaliq Mehz yeddinci ayda usaq dogulmaq ucun hazir olur Toxum da yere dusende texminen yeddi gune bitmeye baslayir Sekkiz reqemi iki reqeminin kubudur 2x2x2 Demeli qutblulukler ve ziddiyyetler olan 2 reqemi onun esasinda durur Bu ise hem sevginin hem de dogulusun elametidir Sekkizlik goyde de ozunu gosterir cunki ulduz daireleri de sekkizdir Doqquz reqemi ucun kvadratidir 3x3 O onlugun icinde en boyuk reqemdir ki ondan sonra hec ne yoxdur Ona gore de ondan sonra dairevi hereket bas verir Her sey ona dogru gelir ve sonra ondan uzaqlasir On reqemi ise tebietde olan tamliq duzenlik ve muvazinetin remzidir Onun icinde butun basqa reqemler vardir Belelikle onluq butun dunya ve kainatdir Ondan yuksek hec bir tebii reqem yoxdur Cunki yuz on min ise yuz onluqdan ibaretdir Embrion dol haqqinda kesfi Arifmetik ilahiyyat kitabinda dolun ana betninde inkisaf etmesinden maraqli melumatlar verilir Orada qeyd edilir ki yaranmasinin yeddinci gununde dol su kisesine benzer gorkemde olur O qabigi olmayan yumurtaya benzedir Ikinci hefte erzinde o kisede qan elametleri gorsenir Ucuncu heftede maye emele gelir ve dorduncu heftede qatlasir Qatlasandan sonra laxtalanmis qan ve et qarisigi emele gelir Bu inkisaf 28 ci gune yaxin tamamlanir ve artiq belli olan canli yaranir 35 ci gunde onun ortasinda ariya benzer ariq bir dol yaranir Artiq onun basi boynu bedeni ve ayaqlari da olur Quran ayelerinde 23 12 14 de dolun yaranmasi ve inkisafi haqqinda buna benzer bilgiler vardir MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 239 242 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 239 242 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Nicomachus The Enchiridion Greek Musical Writings Volume II Harmonic and Acoustic Theory edited by Andrew Barker Cambridge 1989 pp 245 269 Henrietta Midonick 1965 The Treasury of Mathematics Volume 2 pages 15 16 Penguin Books Teologumeny arifmetiki Filosofskoe antikovedenie i klassicheskaya tradiciya T 3 Vyp 1 Novosibirsk 2009 Hemcinin baxPifaqorcular mektebi Neoplatonizm Qnostisizm Hermetizm NeopifaqorculuqXarici kecidlerNicomachus Introduction to Arithmetic translated by Martin Luther D ooge Teologumeny arifmetiki IstinadlarNicomachus Gerasenus Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas Teologumeny arifmetiki 2020 02 05 at the Wayback Machine Filosofskoe antikovedenie i klassicheskaya tradiciya T 3 Vyp 1 Novosibirsk 2009 Henrietta Midonick 1965 The Treasury of Mathematics Volume 2 pages 15 16 Penguin Books Teologumeny arifmetiki 2020 02 05 at the Wayback Machine SXOLH Filosofskoe antikovedenie i klassicheskaya tradiciya T 3 Vyp 1 Novosibirsk 2009 c 322 333