Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Riyaziyyatçı — riyaziyyat elminin tədrisi, inkişafı və praktikada tətbiqi ilə məşğul olan mütəxəsisdir.
Riyazi üsulların tətbiqi bir çox bilik sahələrini modelləşdirməyə və bu modelləri riyazi üsullarla araşdırmağa imkan yaradır. Riyazi üsulların tətbiqi sayəsində hadisələri qiymətləndirmək, proqnozlar vermək, gedən proseslər haqqında daha anlaşılan və daha dəqiq nəticələr əldə etmək mümkün olur.
Ümumi məlumat
Riyaziyyatın gündəlik həyatda getdikcə artan tətbiqi riyaziyyatçıların fəaliyyət sahəsini genişləndirmişdir. Onlara müxtəlif elm və tədqiqat sahələrində, fizika, astronomiya, kimya, biologiya, geologiya, mühəndislik, iqtisadiyyat, sığorta işi, meterologiyada, loqistikada, şəkillərin rəqəmli emalında, təhlükəsizlik texnikasında və əlbəttə informasiya texnikasında rast gəlinir.
Praktikada rast gəlinən və müəyyən alqoritmik xarakterə malik olan bütün sahələrdə, o cümlədən tarix, sosiologiya, psixologiya, tibb, dilçilik, idmanda,…riyaziyyatın tətbiqi ilə bir çox uğurlar qazanılmışdır. "Riyaziyyatın bu sahədə tətbiqi yoxdur" ifadəsi tez-tez öz qüvvəsini itirir, riyaziyyat elminin dəqiq tətbiq sahələrinin həddlərini göstərmək çətindir.
Riyaziyyatçı dərəcəsini ali məktəbdə təhsil yolu ilə almaq mümkündür. Universitetlərdə bu iki pilləli sistemdə həyata keçirilir. Birinci pillədə riyaziyyat üzrə bakalavr (4 illik təhsil), ikinci pillədə isə magistr (iki illik daha ixtisaslaşmış və tədqiqata meyilli təhsil) dərəcələrinə yiyələnmək olur. Əlbəttə ki, riyaziyyat üzrə alim olmaq, ciddi tədqiqatlara baş vurmaq üçün PhD dərəcəsi (Azərbaycanda fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru) almaq zəruridir.[]
Riyaziyyat təhsilində əsasən diferensial və inteqral hesabı (riyazi analiz), cəbr, həndəsə, topologiya, funksiyalar nəzəriyyəsi, funksional analiz, tətbiqi riyaziyyat, ehtimal nəzəriyyəsi və riyazi statistika, diskret riyaziyyat, idrəetmə nəzəriyyəsi və s. tədris olunur.
Azərbaycan riyaziyyatçıları
Orta əsrlərdə İslam dünyasında riyaziyyat yüksək inkişaf dərəcəsinə çatmışdı. Evklid həndəsəsi və qeyri-Evklid həndəsəsinə yol açan paralellik postulatı, triqonometriya, cəbri tənliklərin (xüsusilə kvadrat və kub tənliklərin) həlli, sferik həndəsə və riyaziyyatın astronomiyaya tətbiqi, onluq kəsrlərin kəşfi, funksiya və limit anlayışlarının inkişafı Yaxın Şərqdə vüsət tapmışdı. Marağa rəsədxanasının təşkilatçısı və rəhbəri Mühəmməd ibn Həsən Nəsirəddin Tusi(1201–1274) elm aləmində tək öz zəmanəsinin deyil, bütün dövrlərin ən böyük riyaziyyatçı və astronomlarından biri olaraq qəbul edilmişdir.
14-cü əsrdən başlayaraq İslam dünyasında, o cümlədən Azərbaycanda riyaziyyat sahəsində kəşf və tədqiqatlar zəiflədi. 16-cı əsrdə Avropa riyaziyyatçıları və astronomları ön sıraya çıxdılar.
Yüksək ixtisaslı riyaziyyatçıların yetişməsi Azərbaycanda yalnız sövet dövrünün 30-cu illərində özünü göstərməyə başladı. Mikayıl Xıdırzadə, İbrahim İbrahimov, Zahid Xəlilov, Əşrəf Hüseynov rus riyaziyyat məktəbinin yetişdirdiyi ilk riyaziyyatçılar oldular. 50-ci illərdə Azərbaycan riyaziyyatçıları kəmiyyət və keyfiyyətcə artmağa başladılar. 70-ci illərdən başlayaraq Azərbaycanda riyaziyyatın geniş vüsət tapdığı, riyazi mədəniyyətin inkişaf etdiyi bir dövr hesab olunur..
Məcid Rəsulov, Məqsud Cavadov, Qoşqar Əhmədov, Cəlal Allahverdiyev, Mirabbas Qasımov, Arif Babayev, Sasun Yaqubov, Hamlet İsayev, , , Fərhad Hüseynov, Hüseyn Hüseynov, Arif Səlimov, Oqtay Vəliyev, və başqa Azərbaycan riyaziyyatçıları Sovet İttifaqında və Qərbdə qiymətləndirilən elmi nəticələr aldılar.
Dünya riyaziyyatçıları
Alan Turing, Leonardo Pizanskiy, Andrew Wiles, İsaak Nyuton və Vilhelm Leybnis, Pifaqor, Rene Dekart, Evklid , Bernhard Riemann, Carl Friedrich Gauss, Leonhard Euler
Mənbələr
Xarici keçidlər
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2022-03-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-09-04.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2022-03-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-09-04.
- "Babayev M.-B., Мusаyев K.M., Таghizadeh Е.D. Azerbaijani Mathematicians. ХХ Century (Математики Азербайджана. ХХ век. Науч. ред. академик Гаджиев А.Д. "ОKA Ofset", Баку, 2007, C.134(175 C.), с. портр., фотогр.)". 2020-02-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-07-07.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-09-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Riyaziyyatci riyaziyyat elminin tedrisi inkisafi ve praktikada tetbiqi ile mesgul olan mutexesisdir Riyazi usullarin tetbiqi bir cox bilik sahelerini modellesdirmeye ve bu modelleri riyazi usullarla arasdirmaga imkan yaradir Riyazi usullarin tetbiqi sayesinde hadiseleri qiymetlendirmek proqnozlar vermek geden prosesler haqqinda daha anlasilan ve daha deqiq neticeler elde etmek mumkun olur Umumi melumatRiyaziyyatin gundelik heyatda getdikce artan tetbiqi riyaziyyatcilarin fealiyyet sahesini genislendirmisdir Onlara muxtelif elm ve tedqiqat sahelerinde fizika astronomiya kimya biologiya geologiya muhendislik iqtisadiyyat sigorta isi meterologiyada loqistikada sekillerin reqemli emalinda tehlukesizlik texnikasinda ve elbette informasiya texnikasinda rast gelinir Praktikada rast gelinen ve mueyyen alqoritmik xaraktere malik olan butun sahelerde o cumleden tarix sosiologiya psixologiya tibb dilcilik idmanda riyaziyyatin tetbiqi ile bir cox ugurlar qazanilmisdir Riyaziyyatin bu sahede tetbiqi yoxdur ifadesi tez tez oz quvvesini itirir riyaziyyat elminin deqiq tetbiq sahelerinin heddlerini gostermek cetindir Riyaziyyatci derecesini ali mektebde tehsil yolu ile almaq mumkundur Universitetlerde bu iki pilleli sistemde heyata kecirilir Birinci pillede riyaziyyat uzre bakalavr 4 illik tehsil ikinci pillede ise magistr iki illik daha ixtisaslasmis ve tedqiqata meyilli tehsil derecelerine yiyelenmek olur Elbette ki riyaziyyat uzre alim olmaq ciddi tedqiqatlara bas vurmaq ucun PhD derecesi Azerbaycanda felsefe doktoru ve elmler doktoru almaq zeruridir menbe gosterin Riyaziyyat tehsilinde esasen diferensial ve inteqral hesabi riyazi analiz cebr hendese topologiya funksiyalar nezeriyyesi funksional analiz tetbiqi riyaziyyat ehtimal nezeriyyesi ve riyazi statistika diskret riyaziyyat idreetme nezeriyyesi ve s tedris olunur Azerbaycan riyaziyyatcilariOrta esrlerde Islam dunyasinda riyaziyyat yuksek inkisaf derecesine catmisdi Evklid hendesesi ve qeyri Evklid hendesesine yol acan paralellik postulati triqonometriya cebri tenliklerin xususile kvadrat ve kub tenliklerin helli sferik hendese ve riyaziyyatin astronomiyaya tetbiqi onluq kesrlerin kesfi funksiya ve limit anlayislarinin inkisafi Yaxin Serqde vuset tapmisdi Maraga resedxanasinin teskilatcisi ve rehberi Muhemmed ibn Hesen Nesireddin Tusi 1201 1274 elm aleminde tek oz zemanesinin deyil butun dovrlerin en boyuk riyaziyyatci ve astronomlarindan biri olaraq qebul edilmisdir 14 cu esrden baslayaraq Islam dunyasinda o cumleden Azerbaycanda riyaziyyat sahesinde kesf ve tedqiqatlar zeifledi 16 ci esrde Avropa riyaziyyatcilari ve astronomlari on siraya cixdilar Yuksek ixtisasli riyaziyyatcilarin yetismesi Azerbaycanda yalniz sovet dovrunun 30 cu illerinde ozunu gostermeye basladi Mikayil Xidirzade Ibrahim Ibrahimov Zahid Xelilov Esref Huseynov rus riyaziyyat mektebinin yetisdirdiyi ilk riyaziyyatcilar oldular 50 ci illerde Azerbaycan riyaziyyatcilari kemiyyet ve keyfiyyetce artmaga basladilar 70 ci illerden baslayaraq Azerbaycanda riyaziyyatin genis vuset tapdigi riyazi medeniyyetin inkisaf etdiyi bir dovr hesab olunur Mecid Resulov Meqsud Cavadov Qosqar Ehmedov Celal Allahverdiyev Mirabbas Qasimov Arif Babayev Sasun Yaqubov Hamlet Isayev Ferhad Huseynov Huseyn Huseynov Arif Selimov Oqtay Veliyev ve basqa Azerbaycan riyaziyyatcilari Sovet Ittifaqinda ve Qerbde qiymetlendirilen elmi neticeler aldilar Dunya riyaziyyatcilariAlan Turing Leonardo Pizanskiy Andrew Wiles Isaak Nyuton ve Vilhelm Leybnis Pifaqor Rene Dekart Evklid Bernhard Riemann Carl Friedrich Gauss Leonhard EulerMenbelerhttp anl az down meqale kitabxanashunasliq biblioqrafiya 1 2009 ka pdf http www anl az el a Azf 265604 pdfXarici kecidler Arxivlenmis suret PDF 2022 03 05 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 09 04 Arxivlenmis suret PDF 2022 03 05 tarixinde PDF Istifade tarixi 2017 09 04 Babayev M B Musayev K M Taghizadeh E D Azerbaijani Mathematicians HH Century Matematiki Azerbajdzhana HH vek Nauch red akademik Gadzhiev A D OKA Ofset Baku 2007 C 134 175 C s portr fotogr 2020 02 05 tarixinde Istifade tarixi 2022 07 07 Arxivlenmis suret 2021 09 19 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 04