Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Krotonalı Alkmeon (yun. Ἀλκμαίων ο Κροτωνιάτης, təxminən m. ö. V – IV yüzilliklər) ilk yunan filosoflarından biri, pifaqorçular məktəbinin təmsilçisi, təbib, bioloq. Cənubi İtaliyanın Krotona şəhərində yaşamış, Pifaqordan dərs aldığı ehtimal edilir.
| Krotonalı Alkmeon | |
|---|---|
| Ἀλκμαίων ο Κροτωνιάτης | |
 | |
| Doğum tarixi | bilinmir |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | bilinmir |
| Vəfat yeri | |
| İstiqaməti | Pifaqorçular məktəbi, Sokrataqədərki fəlsəfə |
| Əsas maraqları | fəlsəfə |
Təbabət və biologiya sahəsində araşdırmaları
Zamanımıza çatmayan “Təbiət haqqında” kitabın müəllifi olmuşdur. Zoologiya, botanika və anatomiya elmləri üzrə araşdırmalar aparmış və özəl fikirlərlə çıxış etmişdir. Zamanının başqa filosoflarından fərqli olaraq Alkmeon dünyanın yaranması və quruluşu haqqında fikirlərə önəm verməmişdir.
Anatomiya
Alkmeon beyinə gedən göz sinirlərini araşdırarkən belə nəticəyə gəlmişdir ki, görmək, eşitmək, hiss etmək kimi duyğular göz, qulaq, dəri kimi orqanlardan özəl kanallar vasitəsi ilə beyinə ötürülür. Orada onlar “emal” olunur və düşüncə yaranır. Beləliklə, beyin düşüncənin və idrakın mərkəzidir. Antik botanik Teofrastus “Duyğular haqqında” kitabında yazmışdır ki, bununla Alkmeon düşüncə ilə duyğu anlayışlarını bir-birindən ayırmışdır. Onların hər ikisi insandadır; heyvanlarda isə yalnız duyğusallıq vardır. Burada o duyğusallığa (empirizmə) üstünlük verərək deyirdi ki, hər şeydən öncə duyğu gəlir, onsuz dünya qavranılmaz.
Embriologiya
Alkmeon ibtidai embrioloji fikirlərlə də çıxış etmişdir. Onun fikrincə, embrion (döl) kişi və qadın toxumlarının birləşməsindən yaranır. Bu birləşmədə kişi toxumu çoxluqda olanda oğlan, qadın toxumu çoxluqda olanda isə qız doğulur. Ana bətnində ilk olaraq baş yaranır. Qidanı isə embrion hansısa orqanı ilə deyil, bütün cismi ilə anadan alır.
Fəlsəfəsi
Alkmeon həm də insanın yetkinliyə çatmasını bitkilərdə gedən proseslərlə müqayisə edirdi. Belə ki, toxum atmaqdan öncə bitkilər gül açır. Eləcə də, yetkinlik çağı gəlməmişdən öncə insanın cinsi orqanlarının ətrafında tüklər böyüyür.
Alkmeona görə, insan sağlamlığı onun içində olan isti-soyuq, quru-nəm, şirin-acı kimi bir-birinə qarşı duran qüvvələrin bərabərliyidir. Bunu o “izonomiya” adlandırmışdır. Bu qüvvələrdən hansısa biri başqalarına üstün gəlirsə, onda xəstəlik başlanır. Bunu da Alkmeon dövlət və cəmiyyətin qanunları ilə müqayisədə görürdü. Toplumda da qüvvələr nisbəti bərabər paylaşanda stabillik olur. Bu müvazinət pozulduqda isə qarışıqlıq yaranır. Müvazinətin pozulmasını, eləcə də bir qüvvənin başqalarını üstələməsini Alkmeon dövlət quruluşu ilə müqayisə edərək “monarxiya” (krallıq) adlandırmışdır.
Alkmeon insanı mikrokosm kimi dəyərləndirmiş və onu kosmosun hissələri olan cisimlərlə müqayisə edirdi. Belə ki, ölməz olan insan ruhu kosmosun ölməz hissələri olan günəşə, aya və ulduzlara uyğundur. Onun ruhu kosmik cisimlər kimi dairəvi hərəkətdədir. Bu hərəkət dayanan kimi ölüm baş verir. Ruhun ən yüksək hissəsi insanın beynində yerləşir.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 50-53. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 50-53. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915.
- Foca A. The origin of experimental medicine in the school of Alcmaeon from Kroton and the diffusion of his philosophy within the Mediterranean area. Skepsis, v. 13-14, 2002, p. 242—253.
- Лебедев А. В. Фрагменты ранних греческих философов. М.: Наука, 1989.
- Маковельский А. О. Досократики. Минск: Харвест, 1999.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Répertoire des sources philosophiques antiques (fr.). CNRS.
- Лебедев А. В. Фрагменты ранних греческих философов 2020-11-02 at the Wayback Machine. М.: Наука, 1989, c. 268.
- Маковельский А. О. Досократики 2013-07-19 at the Wayback Machine. Минск: Харвест, 1999, c. 378.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Krotonali Alkmeon yun Ἀlkmaiwn o Krotwniaths texminen m o V IV yuzillikler ilk yunan filosoflarindan biri pifaqorcular mektebinin temsilcisi tebib bioloq Cenubi Italiyanin Krotona seherinde yasamis Pifaqordan ders aldigi ehtimal edilir Krotonali AlkmeonἈlkmaiwn o KrotwniathsDogum tarixi bilinmirDogum yeri KrotoneVefat tarixi bilinmirVefat yeri KrotoneIstiqameti Pifaqorcular mektebi Sokrataqederki felsefeEsas maraqlari felsefeAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitTebabet ve biologiya sahesinde arasdirmalariZamanimiza catmayan Tebiet haqqinda kitabin muellifi olmusdur Zoologiya botanika ve anatomiya elmleri uzre arasdirmalar aparmis ve ozel fikirlerle cixis etmisdir Zamaninin basqa filosoflarindan ferqli olaraq Alkmeon dunyanin yaranmasi ve qurulusu haqqinda fikirlere onem vermemisdir Anatomiya Alkmeon beyine geden goz sinirlerini arasdirarken bele neticeye gelmisdir ki gormek esitmek hiss etmek kimi duygular goz qulaq deri kimi orqanlardan ozel kanallar vasitesi ile beyine oturulur Orada onlar emal olunur ve dusunce yaranir Belelikle beyin dusuncenin ve idrakin merkezidir Antik botanik Teofrastus Duygular haqqinda kitabinda yazmisdir ki bununla Alkmeon dusunce ile duygu anlayislarini bir birinden ayirmisdir Onlarin her ikisi insandadir heyvanlarda ise yalniz duygusalliq vardir Burada o duygusalliga empirizme ustunluk vererek deyirdi ki her seyden once duygu gelir onsuz dunya qavranilmaz Embriologiya Alkmeon ibtidai embrioloji fikirlerle de cixis etmisdir Onun fikrince embrion dol kisi ve qadin toxumlarinin birlesmesinden yaranir Bu birlesmede kisi toxumu coxluqda olanda oglan qadin toxumu coxluqda olanda ise qiz dogulur Ana betninde ilk olaraq bas yaranir Qidani ise embrion hansisa orqani ile deyil butun cismi ile anadan alir FelsefesiAlkmeon hem de insanin yetkinliye catmasini bitkilerde geden proseslerle muqayise edirdi Bele ki toxum atmaqdan once bitkiler gul acir Elece de yetkinlik cagi gelmemisden once insanin cinsi orqanlarinin etrafinda tukler boyuyur Alkmeona gore insan saglamligi onun icinde olan isti soyuq quru nem sirin aci kimi bir birine qarsi duran quvvelerin beraberliyidir Bunu o izonomiya adlandirmisdir Bu quvvelerden hansisa biri basqalarina ustun gelirse onda xestelik baslanir Bunu da Alkmeon dovlet ve cemiyyetin qanunlari ile muqayisede gorurdu Toplumda da quvveler nisbeti beraber paylasanda stabillik olur Bu muvazinet pozulduqda ise qarisiqliq yaranir Muvazinetin pozulmasini elece de bir quvvenin basqalarini ustelemesini Alkmeon dovlet qurulusu ile muqayise ederek monarxiya kralliq adlandirmisdir Alkmeon insani mikrokosm kimi deyerlendirmis ve onu kosmosun hisseleri olan cisimlerle muqayise edirdi Bele ki olmez olan insan ruhu kosmosun olmez hisseleri olan gunese aya ve ulduzlara uygundur Onun ruhu kosmik cisimler kimi dairevi hereketdedir Bu hereket dayanan kimi olum bas verir Ruhun en yuksek hissesi insanin beyninde yerlesir MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 50 53 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 50 53 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 Foca A The origin of experimental medicine in the school of Alcmaeon from Kroton and the diffusion of his philosophy within the Mediterranean area Skepsis v 13 14 2002 p 242 253 Lebedev A V Fragmenty rannih grecheskih filosofov M Nauka 1989 Makovelskij A O Dosokratiki Minsk Harvest 1999 Hemcinin baxPifaqor Pifaqorcular mektebi NeopifaqorculuqIstinadlarRepertoire des sources philosophiques antiques fr CNRS Lebedev A V Fragmenty rannih grecheskih filosofov 2020 11 02 at the Wayback Machine M Nauka 1989 c 268 Makovelskij A O Dosokratiki 2013 07 19 at the Wayback Machine Minsk Harvest 1999 c 378