Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İskəndəriyyəli Hierokles (yun. Ἱεροκλῆς, m. V-ci yüzilliyin ikinci yarısı) — yeni-platonçuluğun İskəndəriyyə məktəbinin ən tanınmış nümayəndələrindən biri onun yaradıcısı. O, bir çox əsərlərin müəllifi idi. Onlardan bəziləri günümüzə gəlib çatmışdır. Bizə çatmış əsərlərin ən tanınmışları pifaqorçuların "Qızıl şeyrlər" kitabına şərhlər və "Tale haqqında" əsərindən fraqmentlərdir.
| Hierokles | |
|---|---|
| Doğum tarixi | IV əsr |
| Vəfat tarixi | güm. V əsr |
| Fəaliyyəti | filosof, yazıçı |
Fəlsəfəsi
Hierokles artıq Xristianlığın çox geniş yayıldığı dövrdə yaşamışdır. Ona görə də bəzi araşdırmaçılar hesab edirlər ki, onun fəlsəfəsində bu dinin ilahiyyatı neoplatonizm fəlsəfəsi ilə qarışmışdır. Ancaq, başqaları bununla razılaşmış və iddia edirdilər ki, Hieroklesin fikirləri Platon fəlsəfəsinin fərqli yorumudur.
Hierokles, başqa neoplatonçulardan fərqli olaraq, birinci və hər şeydən uca olan İlk başlanğıcı dünyanın yaradıcısı olan Demiurqosdan ayırmır və onları birlikdə olan Tanrı kimi görürdü. Onun fikrincə maddə və dünya da əbədi olmamış, onları Tanrı öz iradəsinin və xeyrinin gücü ilə heç nədən yaratmışdır. Bu xristian ilahiyyatı ilə uyğunlaşan məqamlardır. Ancaq, Xristianlıqdan fərqli olaraq Hieroklesin Tanrısı hansısa anda dünyanı yaratmamışdır. Dünya və maddə elə Tanrının özündədir, onun təbiətinə uyğun hərəkət edir. Ona görə də yaradılış əbədi olaraq hər zaman baş verir. Bu bir işlək orqanizmə bənzəyir.
Hierokles Tanrı tərəfindən qurulan qanunauyğunluq (lat. providentia), tale və insan azadlığı problemləri üzrə düşüncələri ifadə etmişdir. Providentia hər bir şeyə uyğun olan yoldur. Tale isə bu yolda baş verən Tanrı hökmüdür. Bununla belə insanın hökmündə olan şeylər də vardır.
Hierokles providentia, tale və insan azadlığı haqqında söhbət açarkən Tanrının şərlə münasibətləri (teodiseya) məsələsinə də toxunmuşdur. Əgər şər maddədə və dünyadadırsa, onda onları yaradan Tanrı da ona bulaşmış olur. Deməli, Tanrını təmizə çıxartmaq üçün bir tərəfdən şərin özəl təbiətinin olması sübuta yetirilməlidir, başqa tərəfdən isə onun var olmasının məsuliyyəti insan üzərinə atılmalıdır. Tanrı dünyanı yaradıb və hər şey onun qoyduğu qanunauyğunluğa tabedir. Belə olmasaydı, onda dünyada düzən olmazdı. Ancaq bu o demək deyil ki, şər də Tanrı tərəfindən yaradılmışdır.
Şərin təbiəti ikilidir: biri məruzqalan, digəri törədiləndir. Məruzqalan şər xəstəlik, yaxınların itkisi, təbii fəlakətlər kimi hadisələrdir. Bunlar həqiqi şərlər deyil, çünki insan tərəfindən törədilmir, onun ruhuna ziyan yetirmir. Deməli, bunlar təbii axarla baş verən hadisələrdir, hansı ki bunlara şər deyildirlər.
Həqiqi şər isə insan tərəfindən düşünülmüş şəkildə törədilir. Bu da ona verilmiş azadlıqdan irəli gəlir. Azadlığı isə ona Tanrı vermişdir ki, o öz əməllərinə görə sorumlu olsun. Deməli, insan taleyində onun günahları və onlara görə cəzalar da vardır. Beləliklə, Tanrı tərəfindən qurulmuş providensia insanı seçim qarşısında qoyur, onun seçimi isə tale olur.
Hieroklesə görə Demiurqos və materiya arasında iyerarxia vardır. Bunlar göy tanrıları, göy və yer arasındakı tanrılar, tanrı iradəsinin carçıları olan demonlar və insanlardır. Ruhların da iyerarxiası vardır. Ən yüksəkdə ayüstü məkanının ruhlarıdır; sonra ayaltı, daha sonra isə yerüstü və yerdə olan ruhlar gəlir.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 277-279. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 277-279. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Hermann S. Schibli, Hierocles of Alexandria. Oxford: Oxford University Press, 2002.
- Лосев А. Ф. История античной эстетики: [Том VI] Поздний эллинизм. М.: Искусство. 1980. С. 52-64.
- Лосев А. Ф. История античной эстетики: [Том VII] Последние века. М.: Искусство. 1988. Кн. II. С. 7-9.
- Шичалин Ю. А. Гиерокл Александрийский. // Античная философия: Энциклопедический словарь. М., 2008. С. 270—271.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Золотые стихи с комментариями Гиерокла 2022-04-16 at the Wayback Machine / Перевод И. Ю. Петер. М.: Новый Акрополь, 2000, 20-21.
- Золотые стихи с комментариями Гиерокла 2022-04-16 at the Wayback Machine, s. 49-62.
- Лосев А. Ф. История античной эстетики. Том VII. 2020-02-21 at the Wayback Machine М.: Искусство, 1988, s. 11-12.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iskenderiyyeli Hierokles yun Ἱeroklῆs m V ci yuzilliyin ikinci yarisi yeni platonculugun Iskenderiyye mektebinin en taninmis numayendelerinden biri onun yaradicisi O bir cox eserlerin muellifi idi Onlardan bezileri gunumuze gelib catmisdir Bize catmis eserlerin en taninmislari pifaqorcularin Qizil seyrler kitabina serhler ve Tale haqqinda eserinden fraqmentlerdir HieroklesDogum tarixi IV esrVefat tarixi gum V esrFealiyyeti filosof yaziciAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitFelsefesiHierokles artiq Xristianligin cox genis yayildigi dovrde yasamisdir Ona gore de bezi arasdirmacilar hesab edirler ki onun felsefesinde bu dinin ilahiyyati neoplatonizm felsefesi ile qarismisdir Ancaq basqalari bununla razilasmis ve iddia edirdiler ki Hieroklesin fikirleri Platon felsefesinin ferqli yorumudur Hierokles basqa neoplatonculardan ferqli olaraq birinci ve her seyden uca olan Ilk baslangici dunyanin yaradicisi olan Demiurqosdan ayirmir ve onlari birlikde olan Tanri kimi gorurdu Onun fikrince madde ve dunya da ebedi olmamis onlari Tanri oz iradesinin ve xeyrinin gucu ile hec neden yaratmisdir Bu xristian ilahiyyati ile uygunlasan meqamlardir Ancaq Xristianliqdan ferqli olaraq Hieroklesin Tanrisi hansisa anda dunyani yaratmamisdir Dunya ve madde ele Tanrinin ozundedir onun tebietine uygun hereket edir Ona gore de yaradilis ebedi olaraq her zaman bas verir Bu bir islek orqanizme benzeyir Hierokles Tanri terefinden qurulan qanunauygunluq lat providentia tale ve insan azadligi problemleri uzre dusunceleri ifade etmisdir Providentia her bir seye uygun olan yoldur Tale ise bu yolda bas veren Tanri hokmudur Bununla bele insanin hokmunde olan seyler de vardir Hierokles providentia tale ve insan azadligi haqqinda sohbet acarken Tanrinin serle munasibetleri teodiseya meselesine de toxunmusdur Eger ser maddede ve dunyadadirsa onda onlari yaradan Tanri da ona bulasmis olur Demeli Tanrini temize cixartmaq ucun bir terefden serin ozel tebietinin olmasi subuta yetirilmelidir basqa terefden ise onun var olmasinin mesuliyyeti insan uzerine atilmalidir Tanri dunyani yaradib ve her sey onun qoydugu qanunauygunluga tabedir Bele olmasaydi onda dunyada duzen olmazdi Ancaq bu o demek deyil ki ser de Tanri terefinden yaradilmisdir Serin tebieti ikilidir biri meruzqalan digeri toredilendir Meruzqalan ser xestelik yaxinlarin itkisi tebii felaketler kimi hadiselerdir Bunlar heqiqi serler deyil cunki insan terefinden toredilmir onun ruhuna ziyan yetirmir Demeli bunlar tebii axarla bas veren hadiselerdir hansi ki bunlara ser deyildirler Heqiqi ser ise insan terefinden dusunulmus sekilde toredilir Bu da ona verilmis azadliqdan ireli gelir Azadligi ise ona Tanri vermisdir ki o oz emellerine gore sorumlu olsun Demeli insan taleyinde onun gunahlari ve onlara gore cezalar da vardir Belelikle Tanri terefinden qurulmus providensia insani secim qarsisinda qoyur onun secimi ise tale olur Hieroklese gore Demiurqos ve materiya arasinda iyerarxia vardir Bunlar goy tanrilari goy ve yer arasindaki tanrilar tanri iradesinin carcilari olan demonlar ve insanlardir Ruhlarin da iyerarxiasi vardir En yuksekde ayustu mekaninin ruhlaridir sonra ayalti daha sonra ise yerustu ve yerde olan ruhlar gelir MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 277 279 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 277 279 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Hermann S Schibli Hierocles of Alexandria Oxford Oxford University Press 2002 Losev A F Istoriya antichnoj estetiki Tom VI Pozdnij ellinizm M Iskusstvo 1980 S 52 64 Losev A F Istoriya antichnoj estetiki Tom VII Poslednie veka M Iskusstvo 1988 Kn II S 7 9 Shichalin Yu A Gierokl Aleksandrijskij Antichnaya filosofiya Enciklopedicheskij slovar M 2008 S 270 271 Hemcinin baxNeoplatonizmIstinadlarZolotye stihi s kommentariyami Gierokla 2022 04 16 at the Wayback Machine Perevod I Yu Peter M Novyj Akropol 2000 20 21 Zolotye stihi s kommentariyami Gierokla 2022 04 16 at the Wayback Machine s 49 62 Losev A F Istoriya antichnoj estetiki Tom VII 2020 02 21 at the Wayback Machine M Iskusstvo 1988 s 11 12