Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Evsebi Pamfil (təq. 265[…], Fələstin Kesariyası, Roma imperiyası – təq. 340, Fələstin Kesariyası, Roma imperiyası) — İlk dövr xristian ilahiyyatçılarından biri (263–340).
| Evsevi Pamfil | |
|---|---|
| yun. Ευσέβιος ο Καισαρείας | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Fələstin |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | Roma İmperiyası |
| Elm sahələri | fəlsəfə, ilahiyyat |
| Tanınır | Kilsə atası |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Məşhur xristian ilahiyyatçısı Evsebi Pamfil Fələstində, yunan ailəsində dünyaya göz açmışdır. Təhsilini Qüds və Antioxiyada almış, antik dövr fəlsəfəsinə mükəmməl yiyələnmişdir. Evsebi dövrünün məşhur alimi Pamfilin tələbəsi olmuş və bu səbəbdən də onun adını öz isminə əlavə etmişdir. İmperator Diokletianın dövründə Xristianlıq təqib olunan zaman, şəhərində dini məktəbə rəhbərlik etmiş və məktəb kitabxanasını əldə etdiyi qiymətli əsərlərlə zənginləşdirmişdir. Evsebi imperator Konstantinlə yaxşı münasibət qurmuş, ona iki mədhnamə həsr etmişdir. Həmin dövrdə kilsədaxili münaqişələrdən kənar durmuşdur.
Xristianlıqda mühüm əhəmiyyəti olan Birinci Nikeya Məclisində dinin iman əsaslarını hazırlamaq işi ona tapşırılmışdı. Lakin alim öz layihəsində kifayət qədər prinsipallıq nümayiş etdirmədiyindən, Məclis tərəfindən başqa layihə qəbul olunmuşdur. Bu səbəbdən bəzi tənqidlərə də məruz qalmışdı. Daha sonralar Qeysəriyyədə yepiskop vəzifəsində çalışmış, orada da vəfat etmişdir.
Fəaliyyəti
Evsebi kilsə tarixinə dair əsərilə məşhurdur. Bu kitab həmin mövzuda yazılmış ilk əsər hesab edilir. Bunlardan əlavə o, dünya tarixinə, Xristianlığın əsaslarına, bidətçi düşüncələrin rəddinə, Bibliyanın bəzi hissələrinin təfsirinə aid əsərlərin də müəllifidir. Onun bütün əsərlərində Platon, Filon və Origenin təsiri duyulmaqdadır.
Evsebi "Kilsə tarixi" adlı əsəri ilə xristian tarixşünaslığının əsasını qoymuşdur. O, bildirmişdir ki, bu əsəri yazmaqda məqsədi həvarilərdən başlayaraq, öz dövrünədək kilsənin tarixini ətraflı araşdırmaqdan ibarət idi. Əsərdə yepiskopların ardıcıl fəaliyyəti, din alimlərinin həyatı, bidətçiliyin tarixi, yəhudilərin keçmişi, bütpərəstlərə münasibət və əzabkeşlərin həyatı tədqiq edilmişdir. Bu kitabın əhəmiyyətli tərəflərindən biri də artıq tamamilə itmiş əsərlərdən fraqmentləri özündə ehtiva etməsidir. Kitabda İsa Məsihdən başlayaraq Xristian dinində baş verən hadisələrin sistemli izahı verilmişdir.
Onun fikrincə, tarix Tanrının "xristian"larla (bütün inanclı insanların cəmi) qarşılıqlı münasibətindən yaranır. Bu düşüncəyə əsasən, Tanrı insanların iradəsini məhdudlaşdıraraq, hadisələri sərt qaydada idarə edən varlıq deyil, əksinə, o, xristianların himayəçisidir, həmin dinin təlimi ilə (İlahi pedaqogiya) məşğul olur. Tanrı siyasi və hərbi işlərə qarışmır, heç kimi heç nəyə məcbur etmir. İlahiyyatçının fikrincə, tarix Tanrı ilə öz taleyini müstəqil həll edən fərdlərin fəaliyyəti nəticəsində yaranır. Xristian Kilsəsinin mövcudluğundakı hikmət isə Tanrı sözünü daim qoruması, yayması və onu həmişə təhrif edən bidət hərəkətlərlə mübarizə aparmaqla bağlıdır.
Evsebinin digər məşhur əsəri "Xronika" adlanır. Burada dünya tarixi ölkələr üzrə sistemləşdirərək tərtib edilmişdir. Əsər 325-ci ilədək davam edir və iki hissədən ibarətdir, lakin tam deyil. Bəzi hissələri latın dilinə tərcümə edilərək, dövrümüzədək gəlib çatmışdır.
İlahiyyatçı-alim bütpərəstlərə və bidətçilərə qarşı yazılmış iki traktatın da müəllifidir. Bu əsərlərin Evsebi İsa Məsihin ilahi təbiətini inkar edənlər və onun mövcudluğunun Məryəmdən gəldiyini irəli sürənlərin müddəalarını tənqid etmişdir. O, həmçinin, imperator Diokletian zamanında-xristianlar təqib edildikləri dövrdə Fələstində öldürülən əzabkeşlər haqda da əsər yazmışdır.
Evsebi imperator Konstantinə mədhnamələrində imperatorların Tanrı Sözünün bir parçası kimi qavranılmasının zəruriliyini vurğulamışdır. Burada, monarxiya idarə üsulunun Tanrı idarəsinə bənzərliyi haqqında da fikir vardır. Bu əsər Bizans İmperiyasının hakim fəlsəfəsinə təsir etsə də, burada hədsiz tərifə yol verildiyi üçün bir çox alimlər tərəfindən tənqid edilmişdir. Mənbələrdə onun Pamfillə bərabər Bibliya mətnlərinin tədqiqatı ilə də məşğul olması barəsində məlumatlar mövcuddur.
İstinadlar
- http://lexikon.katolikus.hu/C/Caesareai%20Eusz%C3%A9biosz.html.
- Obispo de Cesarea Eusebio de Cesarea // Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes (isp.). 1999.
- ЕВСЕВИЙ КЕСАРИЙСКИЙ // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (rus.). Большая российская энциклопедия, 2016.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Evsebi Pamfil teq 265 Felestin Kesariyasi Roma imperiyasi teq 340 Felestin Kesariyasi Roma imperiyasi Ilk dovr xristian ilahiyyatcilarindan biri 263 340 Evsevi Pamfilyun Eysebios o KaisareiasDogum tarixi 263Dogum yeri FelestinVefat tarixi 340Vefat yeriVetendasligi Roma ImperiyasiElm saheleri felsefe ilahiyyatTaninir Kilse atasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMeshur xristian ilahiyyatcisi Evsebi Pamfil Felestinde yunan ailesinde dunyaya goz acmisdir Tehsilini Quds ve Antioxiyada almis antik dovr felsefesine mukemmel yiyelenmisdir Evsebi dovrunun meshur alimi Pamfilin telebesi olmus ve bu sebebden de onun adini oz ismine elave etmisdir Imperator Diokletianin dovrunde Xristianliq teqib olunan zaman seherinde dini mektebe rehberlik etmis ve mekteb kitabxanasini elde etdiyi qiymetli eserlerle zenginlesdirmisdir Evsebi imperator Konstantinle yaxsi munasibet qurmus ona iki medhname hesr etmisdir Hemin dovrde kilsedaxili munaqiselerden kenar durmusdur Xristianliqda muhum ehemiyyeti olan Birinci Nikeya Meclisinde dinin iman esaslarini hazirlamaq isi ona tapsirilmisdi Lakin alim oz layihesinde kifayet qeder prinsipalliq numayis etdirmediyinden Meclis terefinden basqa layihe qebul olunmusdur Bu sebebden bezi tenqidlere de meruz qalmisdi Daha sonralar Qeyseriyyede yepiskop vezifesinde calismis orada da vefat etmisdir Fealiyyeti Evsebi kilse tarixine dair eserile meshurdur Bu kitab hemin movzuda yazilmis ilk eser hesab edilir Bunlardan elave o dunya tarixine Xristianligin esaslarina bidetci dusuncelerin reddine Bibliyanin bezi hisselerinin tefsirine aid eserlerin de muellifidir Onun butun eserlerinde Platon Filon ve Origenin tesiri duyulmaqdadir Evsebi Kilse tarixi adli eseri ile xristian tarixsunasliginin esasini qoymusdur O bildirmisdir ki bu eseri yazmaqda meqsedi hevarilerden baslayaraq oz dovrunedek kilsenin tarixini etrafli arasdirmaqdan ibaret idi Eserde yepiskoplarin ardicil fealiyyeti din alimlerinin heyati bidetciliyin tarixi yehudilerin kecmisi butperestlere munasibet ve ezabkeslerin heyati tedqiq edilmisdir Bu kitabin ehemiyyetli tereflerinden biri de artiq tamamile itmis eserlerden fraqmentleri ozunde ehtiva etmesidir Kitabda Isa Mesihden baslayaraq Xristian dininde bas veren hadiselerin sistemli izahi verilmisdir Onun fikrince tarix Tanrinin xristian larla butun inancli insanlarin cemi qarsiliqli munasibetinden yaranir Bu dusunceye esasen Tanri insanlarin iradesini mehdudlasdiraraq hadiseleri sert qaydada idare eden varliq deyil eksine o xristianlarin himayecisidir hemin dinin telimi ile Ilahi pedaqogiya mesgul olur Tanri siyasi ve herbi islere qarismir hec kimi hec neye mecbur etmir Ilahiyyatcinin fikrince tarix Tanri ile oz taleyini musteqil hell eden ferdlerin fealiyyeti neticesinde yaranir Xristian Kilsesinin movcudlugundaki hikmet ise Tanri sozunu daim qorumasi yaymasi ve onu hemise tehrif eden bidet hereketlerle mubarize aparmaqla baglidir Evsebinin diger meshur eseri Xronika adlanir Burada dunya tarixi olkeler uzre sistemlesdirerek tertib edilmisdir Eser 325 ci iledek davam edir ve iki hisseden ibaretdir lakin tam deyil Bezi hisseleri latin diline tercume edilerek dovrumuzedek gelib catmisdir Ilahiyyatci alim butperestlere ve bidetcilere qarsi yazilmis iki traktatin da muellifidir Bu eserlerin Evsebi Isa Mesihin ilahi tebietini inkar edenler ve onun movcudlugunun Meryemden geldiyini ireli surenlerin muddealarini tenqid etmisdir O hemcinin imperator Diokletian zamaninda xristianlar teqib edildikleri dovrde Felestinde oldurulen ezabkesler haqda da eser yazmisdir Evsebi imperator Konstantine medhnamelerinde imperatorlarin Tanri Sozunun bir parcasi kimi qavranilmasinin zeruriliyini vurgulamisdir Burada monarxiya idare usulunun Tanri idaresine benzerliyi haqqinda da fikir vardir Bu eser Bizans Imperiyasinin hakim felsefesine tesir etse de burada hedsiz terife yol verildiyi ucun bir cox alimler terefinden tenqid edilmisdir Menbelerde onun Pamfille beraber Bibliya metnlerinin tedqiqati ile de mesgul olmasi baresinde melumatlar movcuddur Istinadlarhttp lexikon katolikus hu C Caesareai 20Eusz C3 A9biosz html Obispo de Cesarea Eusebio de Cesarea Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes isp 1999 EVSEVIJ KESARIJSKIJ Bolshaya rossijskaya enciklopediya Elektronnaya versiya rus Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2016