Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Panetius (yun. Παναίτιος, m. ö. 180 – 110) — ellinizm dövrünün filosofu, stoa məktəbinin ardıcılı.
| Panetius | |
|---|---|
| Παναίτιος | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. […] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | ən tezi e.ə. 110 və ən geci e.ə. 109 |
| Vəfat yeri | |
| Dövr | Ellinizm |
| İstiqaməti | stoaçılıq |
| Əsas maraqları | fəlsəfə |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı və əsərləri
Soyca Rodos adasından idi. Sonra Afinaya köçmüş, orada stoaçılar məktəbinin ardıcıllarından biri olmuş, sonralar isə ona başçılıq etmişdir.
Daha sonra Panetius Romaya köçmüş, orada fəaliyyətini davam etdirmiş, həmçinin tanınmış Roma dövlət xadimi və filosofu Siseronun müəllimi olmuşdur.
Panetius həm də “Siyasət haqqında”, “Vəzifələr haqqında”, “Tale haqqında” kimi bir çox kitablar yazmışdır. Ancaq, zamanımıza onların yalnız bəzi fraqmentləri gəlib çatmışdır.
Fəlsəfəsi
Panetius orta dövrün stoaçısı olaraq, klassik stoa təliminə peripatetik və platonik məktəblərinin elementlərini də qatmışdır. Ona görə də onun təlimi qədim stoaçılardan fərqlənirdi.
Panetius fəlsəfəsini romalıların dünyagörüşünə uyğunlaşdırmışdır. O hesab edirdi ki, platonizmin, peripatetizmin və stoaçılığın mənşəyi eynidir, onlar Sokratdan başlayır. Buna görə də o, stoaçılığa yeni fikirlər gətirmişdir. Belə ki, Panetius başqa stoaçıların kosmosun zaman-zaman odda yanıb məhv olması və onun yenidən yaranması fikrini qəbul etməmişdir. O, Aristotelin dünyanın əbədi olması fikrinə üstünlük verirdi. Həm də Platondan fərqli olaraq o, Panetius ruhun ölməzliyini inkar edirdi.
Keçmişdə yaşayan stoaçılar ruhu bədənlə kəskin olaraq fərqləndirmiş, onların bir-biri ilə qarşıdurmada olmalarını iddia etmişdilər. Ancaq, Panetius insanı ruh və bədən vəhdətində olan yetkin bir varlıq kimi təsəvvür edirdi. Eləcədə o, taleyin önəmini inkar etməyərək insan azadlığının da əhəmiyyətini vurğulayırdı.
Panetiusun fikrincə hər bir insanda 4 əsas yönəlmə vardır: müdrikliyə, müstəqilliyə, kamilliyə və özünü qorumağa. Başqa stoaçılarda olduğu kimi o, həyatın son məqsədini “təbiətə uyğun yaşamaqda” görürdü. Bunu da dünyanı dərk etmək, başqa insanlarla ünsiyyət qurmaq, mənəviyyatı yüksəltmək, həyatı düzənləməklə əldə etmək olur.
Qədim stoaçıların etik təlimlərində xeyrə doğru yönəlmək xoşbəxtliyə aparan yoldur. Bunu da onlar bir mənəvi hal kimi görürdülər. Ancaq Panetius, romalıların dünyagörüşünə uyğunlaşaraq xoşbəxtliyə aparan yol kimi həm də bədənin sağlamlığı və rifahın artması kimi maddi durumları da əlavə etmişdir. Falçılıq və öncədəngörənlik onun tərəfindən rədd edilirdi.
Qədim stoaçılar hesab edirdilər ki, müdrik insanın sözündən və davranışlarından hər kəs örnək almalıdır. Panetius isə bunu vətəndaşın dövlət qarşısında sorumluluğu ilə əvəz etmişdir.
İstinadlar
- Oxford Classical Dictionary (ing.). / S. Hornblower, A. Spawforth, E. Eidinow Oxford: OUP, 2012.
- ПАНЕТИЙ // Большая российская энциклопедия (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
- Calogero G. PANEZIO di Rodi // Enciclopedia Treccani (it.). Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1935.
- Marcus Tullius Cicero. On the Nature of the Gods 2021-06-12 at the Wayback Machine / Translated by F. Brooks. London: Methuen, 1896, s. 134.
- Cicero. Tusculan disputations / Translated by Andrew P. Peabody. Boston: Little, Brown, and Company, 1886, p. 57.
- Асмус В.Ф. Античная философия 2020-01-28 at the Wayback Machine. М.: Высшая школа, 1976, s. 482.
- Об обязанностях // Марк Туллий Цицерон. О старости. О дружбе. Об обязанностях 2022-03-13 at the Wayback Machine / Перевод В. О. Горенштейна. М.: Наука, 1993, s. 300.
- Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, p. 314.
Mənbə
Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 175-176. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 175-176. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Столяров А. А. Панетий Родосский. В кн.: Античная философия: энциклопедический словарь. Под ред. М. А. Солоповой. М.: Прогресс-Традиция, 2008. C. 539–542.
- Иванова Л. А. Панетий как основатель Средний Стои и его философская система // Философия и культура. 2009.№ 7. С.69-78.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Panetius yun Panaitios m o 180 110 ellinizm dovrunun filosofu stoa mektebinin ardicili PanetiusPanaitiosDogum tarixi teq Dogum yeri Rodos Osmanli imperiyasiVefat tarixi en tezi e e 110 ve en geci e e 109Vefat yeri Afina YunanistanDovr EllinizmIstiqameti stoaciliqEsas maraqlari felsefe Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitHeyati ve eserleriSoyca Rodos adasindan idi Sonra Afinaya kocmus orada stoacilar mektebinin ardicillarindan biri olmus sonralar ise ona basciliq etmisdir Daha sonra Panetius Romaya kocmus orada fealiyyetini davam etdirmis hemcinin taninmis Roma dovlet xadimi ve filosofu Siseronun muellimi olmusdur Panetius hem de Siyaset haqqinda Vezifeler haqqinda Tale haqqinda kimi bir cox kitablar yazmisdir Ancaq zamanimiza onlarin yalniz bezi fraqmentleri gelib catmisdir FelsefesiPanetius orta dovrun stoacisi olaraq klassik stoa telimine peripatetik ve platonik mekteblerinin elementlerini de qatmisdir Ona gore de onun telimi qedim stoacilardan ferqlenirdi Panetius felsefesini romalilarin dunyagorusune uygunlasdirmisdir O hesab edirdi ki platonizmin peripatetizmin ve stoaciligin menseyi eynidir onlar Sokratdan baslayir Buna gore de o stoaciliga yeni fikirler getirmisdir Bele ki Panetius basqa stoacilarin kosmosun zaman zaman odda yanib mehv olmasi ve onun yeniden yaranmasi fikrini qebul etmemisdir O Aristotelin dunyanin ebedi olmasi fikrine ustunluk verirdi Hem de Platondan ferqli olaraq o Panetius ruhun olmezliyini inkar edirdi Kecmisde yasayan stoacilar ruhu bedenle keskin olaraq ferqlendirmis onlarin bir biri ile qarsidurmada olmalarini iddia etmisdiler Ancaq Panetius insani ruh ve beden vehdetinde olan yetkin bir varliq kimi tesevvur edirdi Elecede o taleyin onemini inkar etmeyerek insan azadliginin da ehemiyyetini vurgulayirdi Panetiusun fikrince her bir insanda 4 esas yonelme vardir mudrikliye musteqilliye kamilliye ve ozunu qorumaga Basqa stoacilarda oldugu kimi o heyatin son meqsedini tebiete uygun yasamaqda gorurdu Bunu da dunyani derk etmek basqa insanlarla unsiyyet qurmaq meneviyyati yukseltmek heyati duzenlemekle elde etmek olur Qedim stoacilarin etik telimlerinde xeyre dogru yonelmek xosbextliye aparan yoldur Bunu da onlar bir menevi hal kimi gorurduler Ancaq Panetius romalilarin dunyagorusune uygunlasaraq xosbextliye aparan yol kimi hem de bedenin saglamligi ve rifahin artmasi kimi maddi durumlari da elave etmisdir Falciliq ve oncedengorenlik onun terefinden redd edilirdi Qedim stoacilar hesab edirdiler ki mudrik insanin sozunden ve davranislarindan her kes ornek almalidir Panetius ise bunu vetendasin dovlet qarsisinda sorumlulugu ile evez etmisdir IstinadlarOxford Classical Dictionary ing S Hornblower A Spawforth E Eidinow Oxford OUP 2012 ISBN 978 0 19 173525 7 PANETIJ Bolshaya rossijskaya enciklopediya rus Moskva Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 Calogero G PANEZIO di Rodi Enciclopedia Treccani it Istituto dell Enciclopedia Italiana 1935 Marcus Tullius Cicero On the Nature of the Gods 2021 06 12 at the Wayback Machine Translated by F Brooks London Methuen 1896 s 134 Cicero Tusculan disputations Translated by Andrew P Peabody Boston Little Brown and Company 1886 p 57 Asmus V F Antichnaya filosofiya 2020 01 28 at the Wayback Machine M Vysshaya shkola 1976 s 482 Ob obyazannostyah Mark Tullij Ciceron O starosti O druzhbe Ob obyazannostyah 2022 03 13 at the Wayback Machine Perevod V O Gorenshtejna M Nauka 1993 s 300 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 p 314 MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 175 176 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 175 176 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Stolyarov A A Panetij Rodosskij V kn Antichnaya filosofiya enciklopedicheskij slovar Pod red M A Solopovoj M Progress Tradiciya 2008 C 539 542 Ivanova L A Panetij kak osnovatel Srednij Stoi i ego filosofskaya sistema Filosofiya i kultura 2009 7 S 69 78 Hemcinin baxStoaciliq