Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Milét məktəbi — VI yüzillikdə fəaliyyət göstərmiş ilk yunan fəlsəfi məktəbi olmuşdur.
Ümumi bilgilər
Milet şəhəri (yun. Μίλητος) müasir Türkiyənin Qərbində, Ege dənizinin sahilində yerləşirdi. Bu məktəbi təmsil edən filosoflar ilk dəfə dini inanc və əsatirlərdə olan kosmoqonik və kosmoloji baxışlara elmi praktiki yöndən baxmağa başlamışdılar. Onlar üçün bütün bunlar artıq inanc və adətlər deyil, araşdırma obyekti olmuşdur. Məhz ona görə də, miletlilər müasir fizika, astronomiya, meteorologiya, biologiya, coğrafiya və başqa elmlərin təməllərini qoymuşdular.
Milet filosoflarının irəli sürdüyü ilk problem ontologiya olmuşdur. Bu da təbiidir, çünki düşüncə fəaliyyəti birinci növbədə varlıq probleminə yönəlir. Ondan isə müxtəlif məsələlər ortaya çıxır. Məhz bu baxımdan, ilk filosoflar dünyanın yaranması probleminə önəm vermiş, bununla bağlı anlayışların tərifini və anlamını izah etməyə çalışmışdırlar. Beləliklə, bu filosofların fəaliyyətləri nəticəsində mif və onun əsasında formalaşan dinə baxış bucağı dəyişmişdir.
Milet filosofları hesab edirdilər ki, dünyanın və varlığın başlanğıcında müəyyən bir ilk maddə durur. Onlar, bu ilk maddənin nə olduğu haqqında düşüncələrini də irəli sürmüşdülər. Çünki, ətrafda olan müxtəlifliyə baxmayaraq, dünya bir tamlıq və vahidlik durumundadır. Ona görə də, dünyanın bir başlanğıcı olmalıdır. Ancaq bu filosoflar dünyanın yaradılışı məsələsində yaradıcı Tanrı haqqında heç nə demirdilər. Çünki onlar hesab edirdilər ki, dünyanın əsasında yaradıcı qüvvə deyil, maddi ünsürlər durur. Tanrılar və insanlar isə artıq var olan materiyadan hər şeyi yaradırlar. Məhz bu baxımdan da Milet filosofları ilk maddə haqqında fərqli fikirlər irəli sürmüşdülər. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, dünyanın əsasında hansısa maddənin durması haqqında rəvayətlərə Misir və Babil mifologiyasında da rast gəlmək mümkündür. Ancaq, miletlilər bu kimi mifoloji təsəvvürlərə fəlsəfi baxımdan yanaşmağa başlamışdılar.
Eyni zamanda qeyd olunmalıdır ki. miletlilər dünyanın yermərkəzçi (geosentrik) quruluşu haqqında qədim təsəvvürlərə fəlsəfi baxımdan yanaşırdılar. Bu baxımdan onlar hesab edirdilər ki, yer kainatın mərkəzində durur. Yerin kainatın mərkəzində durması inancı dünya elmində orta əsrlərin sonlarına qədər hakim olmuşdur. Yalnız Renessans dövründə bu inanc şübhə altına alınmış, daha sonra isə iflasa uğramışdır.
Bundan başqa miletlilər canlı aləmin yaradılışı haqqında ilk elmi nəzəriyyələr irəli sürmüşdülər. Bu nəzəriyyələrdə canlıların təkamül nəticəsində formalaşması ehtimallarına da rast gəlinir. Milet fəlsəfi məktəbinin fəaliyyətinə miladdan öncə V yüzillikdə son qoyulmuşdur. O zaman Milet şəhəri Əhəmənilər tərəfindən ələ keçirilmişdir. Buna baxmayaraq onların təlimi başqa yunan şəhərlərinə yayılmış və inkişaf etmişdir.
Nümayəndələri
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 30-34. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi. Bakı: 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC, 2016, s. 30-34.
- Aristotle. De Anima / Translated by R. D. Higs. Press, 1907.
- Aristotle. Metaphysics / Translated by T. Taylor. : Printed for the author by Davis, Wilks, and Taylor, 1801.
- Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915.
- A. The First Philosophers of . : K. Paul, Trench, Trübner, 1898.
- Guthrie, W.K.C. A History of Greek Philosophy. V. 1. : Press, 1962.
- Park. D. The Grand Contraption. Press, 2005.
- Асмус В.Ф. Античная философия. М.: Высшая школа, 1976.
Həmdə bax
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Milet mektebi VI yuzillikde fealiyyet gostermis ilk yunan felsefi mektebi olmusdur Antik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitUmumi bilgilerMilet seheri yun Milhtos muasir Turkiyenin Qerbinde Ege denizinin sahilinde yerlesirdi Bu mektebi temsil eden filosoflar ilk defe dini inanc ve esatirlerde olan kosmoqonik ve kosmoloji baxislara elmi praktiki yonden baxmaga baslamisdilar Onlar ucun butun bunlar artiq inanc ve adetler deyil arasdirma obyekti olmusdur Mehz ona gore de miletliler muasir fizika astronomiya meteorologiya biologiya cografiya ve basqa elmlerin temellerini qoymusdular Milet filosoflarinin ireli surduyu ilk problem ontologiya olmusdur Bu da tebiidir cunki dusunce fealiyyeti birinci novbede varliq problemine yonelir Ondan ise muxtelif meseleler ortaya cixir Mehz bu baximdan ilk filosoflar dunyanin yaranmasi problemine onem vermis bununla bagli anlayislarin terifini ve anlamini izah etmeye calismisdirlar Belelikle bu filosoflarin fealiyyetleri neticesinde mif ve onun esasinda formalasan dine baxis bucagi deyismisdir Milet filosoflari hesab edirdiler ki dunyanin ve varligin baslangicinda mueyyen bir ilk madde durur Onlar bu ilk maddenin ne oldugu haqqinda dusuncelerini de ireli surmusduler Cunki etrafda olan muxtelifliye baxmayaraq dunya bir tamliq ve vahidlik durumundadir Ona gore de dunyanin bir baslangici olmalidir Ancaq bu filosoflar dunyanin yaradilisi meselesinde yaradici Tanri haqqinda hec ne demirdiler Cunki onlar hesab edirdiler ki dunyanin esasinda yaradici quvve deyil maddi unsurler durur Tanrilar ve insanlar ise artiq var olan materiyadan her seyi yaradirlar Mehz bu baximdan da Milet filosoflari ilk madde haqqinda ferqli fikirler ireli surmusduler Onu da qeyd etmek lazimdir ki dunyanin esasinda hansisa maddenin durmasi haqqinda revayetlere Misir ve Babil mifologiyasinda da rast gelmek mumkundur Ancaq miletliler bu kimi mifoloji tesevvurlere felsefi baximdan yanasmaga baslamisdilar Eyni zamanda qeyd olunmalidir ki miletliler dunyanin yermerkezci geosentrik qurulusu haqqinda qedim tesevvurlere felsefi baximdan yanasirdilar Bu baximdan onlar hesab edirdiler ki yer kainatin merkezinde durur Yerin kainatin merkezinde durmasi inanci dunya elminde orta esrlerin sonlarina qeder hakim olmusdur Yalniz Renessans dovrunde bu inanc subhe altina alinmis daha sonra ise iflasa ugramisdir Bundan basqa miletliler canli alemin yaradilisi haqqinda ilk elmi nezeriyyeler ireli surmusduler Bu nezeriyyelerde canlilarin tekamul neticesinde formalasmasi ehtimallarina da rast gelinir Milet felsefi mektebinin fealiyyetine miladdan once V yuzillikde son qoyulmusdur O zaman Milet seheri Ehemeniler terefinden ele kecirilmisdir Buna baxmayaraq onlarin telimi basqa yunan seherlerine yayilmis ve inkisaf etmisdir Numayendeleri Miletli Fales Anaksimandr AnaksimenMenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 30 34 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi Baki 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 30 34 Aristotle De Anima Translated by R D Higs Press 1907 Aristotle Metaphysics Translated by T Taylor Printed for the author by Davis Wilks and Taylor 1801 Diogenes Laertius Lives and Opinions of Eminent Philosophers Translated by C D Yonge London Georg Bell amp Sons 1915 A The First Philosophers of K Paul Trench Trubner 1898 Guthrie W K C A History of Greek Philosophy V 1 Press 1962 Park D The Grand Contraption Press 2005 Asmus V F Antichnaya filosofiya M Vysshaya shkola 1976 Hemde baxAntik felsefeIstinadlar