Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Orta platonizm — Platon Akademiyasının dürdünçü tarixi mərhələsidir. Bu mərhələ m.ö. 87 ildə Qədim Akademiyanın bağlanmasından sonra başlamış və yeni-platonçuluğun yaranmasına qədər sürmüşdür.
Tarixi və təmimin əsasları
Arkesilausdan sonra akademiklər Platon təlimindən tədricən aralanmışdırlar. Karneadesdən sonra isə bu proses daha da dərinləşmişdir. M. ö. I yüzillikdə Qədim Akademiya eniş dövrünü yaşamışdır. Ancaq, sonra Platonun təliminə qayıdış və şübhəçilikdən aralanma dövrü başlanmışdır. Onu Akademiyanın Orta dövrü (m. ö. 80 – m. 200) adlandırırlar. Bununla da, platonizmin dördüncü mərhələsi başlamışdır.
Orta Akademiyanın filosoflarının təlimləri daha çox eklektik xarakter daşımışdır. Onlar Platon məktəbinin təlimini Aristotelin, Pifaqorun, stoaçıların və başqalarının təlimləri ilə qarışıq şəkildə sərgiləyirdilər.
Əxlaq sahəsində akademiklər “Tanrıya bənzəmək” məqsədini güdmüşdürlər, bu da “ən yüksək ərdəm (xeyrə doğru yönəlmə)” kimi dəyərləndirilirdi. Fizika sahəsində təbiət və “İlk başlanğıc” münasibətləri problemi dualizm (ikilik) və monizm (varlığın birliyi) çərçivəsində çözülürdü. Platon təliminə uyğun olaraq Orta Akademiya məktəbi “iki tanrı” konsepsiyasını irəli sürmüşdür. Onlardan biri Haqq və ya Xeyir olandır, ancaq o uzaqlardadır və insanın məqsədi onu tapmaq və ona doğru yönəlməkdir. İkincisi isə Demiurqosdur. O dünyanın yaradıcısıdır.
Bundan başqa, m. ö. I yüzillikdən başlayaraq orta platonçuluq fəlsəfəsinə monoteist dinlər olan Yəhudiliyin və Xristianlığın da təsiri olmuş, orada antik irslə monoteist ənənənin uzlaşdırılması cəhdləri müşahidə edilmişdir. Eyni zamanda, Akademik məktəbin nümayəndələri m. I – II yüzilliklərindən başlayaraq tədricən güclənən Xristianlığa qarşı da çıxış etmişdirlər. Müasir dini tənqidin əsasları məhz o zaman qoyulmuşdur.
Qeyd etmək lazımdır ki, Orta Akademiyanın coğrafiyası da genişlənmişdir. Onun dərnəkləri təkcə Afinada deyil, həm də Apameya, Smirna və başqa şəhərlərdə fəaliyyət göstərmişdir.
Orta Akademiyanın birinci başçısı (skolarxı) Askalonlu Antioxus (yun. Άντίοχος ὁ Ἀσκαλώνιος, m. ö. 130 – 68) sayılır. Orta dövrün Akademiyasında yeni fikirlərlə çıxış edənlərdən biri İskəndəriyyəli Eudorus (yun. Εὔδωρος, m. ö. I yüzillik) olmuşdur. O, ilk dəfə mümkün qədər “Tanrıya bənzəyərək” həyat sürmək və bunu məqsəd kimi qarşıya qoymaq ideyası ilə çıxış etmişdir. Evdorusun əsərləri zamanımıza çatmamışdır deyə, onun haqqında bilgilər azdır. daha sonra bu məktəbdənçoxlu tanınmış düşünürlər çıxmışdırlar.
Əsas nümayəndələri:
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 202-204. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16..
Ədəbiyyat
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 202-204. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16..
- Dillon, John, M. (1977), The Middle Platonists, Ithaca: Cornell University Press.
- Шичалин Ю. А. История античного платонизма. — М., 2000. — 448 с.
Xarici bağlantılar
- Middle Platonism in Internet Encyclopedia of Philosophy
- Петров А. В. Магия в идеологии среднего платонизма
Həmçinin bax
İstinadlar
- Eduard Zeller, Outlines of the History of Greek Philosophy. London: Longmans, Green, and Co, 1886, p. 305.
- Средний Платонизм // Новая философская энциклопедия: В 4 тт. 2016-08-11 at the Wayback Machine М.: Мысль. Под редакцией В. С. Стёпина. 2001.
- Eduard Zeller, Outlines of the History of Greek Philosophy. London: Longmans, Green, and Co, 1886, p. 306.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Orta platonizm Platon Akademiyasinin durduncu tarixi merhelesidir Bu merhele m o 87 ilde Qedim Akademiyanin baglanmasindan sonra baslamis ve yeni platonculugun yaranmasina qeder surmusdur Antik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitTarixi ve temimin esaslariArkesilausdan sonra akademikler Platon teliminden tedricen aralanmisdirlar Karneadesden sonra ise bu proses daha da derinlesmisdir M o I yuzillikde Qedim Akademiya enis dovrunu yasamisdir Ancaq sonra Platonun telimine qayidis ve subhecilikden aralanma dovru baslanmisdir Onu Akademiyanin Orta dovru m o 80 m 200 adlandirirlar Bununla da platonizmin dorduncu merhelesi baslamisdir Orta Akademiyanin filosoflarinin telimleri daha cox eklektik xarakter dasimisdir Onlar Platon mektebinin telimini Aristotelin Pifaqorun stoacilarin ve basqalarinin telimleri ile qarisiq sekilde sergileyirdiler Exlaq sahesinde akademikler Tanriya benzemek meqsedini gudmusdurler bu da en yuksek erdem xeyre dogru yonelme kimi deyerlendirilirdi Fizika sahesinde tebiet ve Ilk baslangic munasibetleri problemi dualizm ikilik ve monizm varligin birliyi cercivesinde cozulurdu Platon telimine uygun olaraq Orta Akademiya mektebi iki tanri konsepsiyasini ireli surmusdur Onlardan biri Haqq ve ya Xeyir olandir ancaq o uzaqlardadir ve insanin meqsedi onu tapmaq ve ona dogru yonelmekdir Ikincisi ise Demiurqosdur O dunyanin yaradicisidir Bundan basqa m o I yuzillikden baslayaraq orta platonculuq felsefesine monoteist dinler olan Yehudiliyin ve Xristianligin da tesiri olmus orada antik irsle monoteist enenenin uzlasdirilmasi cehdleri musahide edilmisdir Eyni zamanda Akademik mektebin numayendeleri m I II yuzilliklerinden baslayaraq tedricen guclenen Xristianliga qarsi da cixis etmisdirler Muasir dini tenqidin esaslari mehz o zaman qoyulmusdur Qeyd etmek lazimdir ki Orta Akademiyanin cografiyasi da genislenmisdir Onun dernekleri tekce Afinada deyil hem de Apameya Smirna ve basqa seherlerde fealiyyet gostermisdir Orta Akademiyanin birinci bascisi skolarxi Askalonlu Antioxus yun Antioxos ὁ Ἀskalwnios m o 130 68 sayilir Orta dovrun Akademiyasinda yeni fikirlerle cixis edenlerden biri Iskenderiyyeli Eudorus yun Eὔdwros m o I yuzillik olmusdur O ilk defe mumkun qeder Tanriya benzeyerek heyat surmek ve bunu meqsed kimi qarsiya qoymaq ideyasi ile cixis etmisdir Evdorusun eserleri zamanimiza catmamisdir deye onun haqqinda bilgiler azdir daha sonra bu mektebdencoxlu taninmis dusunurler cixmisdirlar Esas numayendeleri Alkinous Apuleyus Qalen Maksim Tirli Plutarx Filon Iskenderiyyeli Selsus Teon Smirnali MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 202 204 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 EdebiyyatAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 202 204 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Dillon John M 1977 The Middle Platonists Ithaca Cornell University Press Shichalin Yu A Istoriya antichnogo platonizma M 2000 448 s Xarici baglantilarMiddle Platonism in Internet Encyclopedia of Philosophy Petrov A V Magiya v ideologii srednego platonizmaHemcinin baxPlaton Platonizm Platonun Akademiyasi Neoplatonizm Antik felsefeIstinadlarEduard Zeller Outlines of the History of Greek Philosophy London Longmans Green and Co 1886 p 305 Srednij Platonizm Novaya filosofskaya enciklopediya V 4 tt 2016 08 11 at the Wayback Machine M Mysl Pod redakciej V S Styopina 2001 Eduard Zeller Outlines of the History of Greek Philosophy London Longmans Green and Co 1886 p 306