Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Peripatetiklər (yun. περιπατέω – gəzinti) — Aristotelin öyrənciləri və ardıcılları idilər. Onların fəaliyyəytəri nəticəsində "Peripatetizm" adlı fəlsəfi cərəyan yaranmışdı.
Tarixi
Aristotel Afinada Likeion (yun. Λύκειον) adlanan məktəbini yaratmışdır. O məktəbin binasını və yerini öncə bədən tərbiyəsi üzrə oyunlar üçün istifadə edirdilər. Aristotel isə orada dərslər keçirirdi. Likeonun kölgəli bağlarında gəzintiyə çıxarkən Aristotel öz tələbələrini fəlsəfəsinin müxtəlif aspektləri ilə tanış edirdi. Ona görə də, Aristotelin bu məktəbi “peripatetik” (gəzənlər) adlandırılmışdır.
Aristotelin ölümündən sonra onun ardıcılları fəlsəfi və elmi araşdırmalarını davam etdirmişdilər. Onların ən başlıca vəzifələrindən biri müəllimlərinin fəlsəfi əsərlərini şərh etməkdən ibarət idi. Yüksəliş dövrünü Teofrastusun, Lampsuslu Stratonun, Samoslu Aristarxusun, Dikearxusun, Tarentli Aristoksenusun, Falerli Demetriusun fəaliyyəti ilə yaşamışdır.
Miladdan öncə III yüzilliyin sonlarından sonra peripatetizm eniş dövrünü yaşamışdır. O zamandan başlayaraq peripatetik məktəbin ardıcılları artıq orijinal fikirlər ortaya qoya bilməmişdilər. Onlar ancaq Aristotelin əsərlərinin toplanması, yayılması və onlara şərhlərin yazılması ilə məşğul olmuşdurlar.
O dövrün tanınmış peripatetiki Rodoslu Andronikus olmuşdur. O, peripatetik məktəbə başçılıq etmişdir. Andronikusun ən böyük xidməti ondan ibarət idi ki, o, Aristotelin və Teofrastusun əsərlərini yenidən toplamış, redaktə etmiş və yayımlamışdır. Elə bu şəkildə də onlar bizim zamanımıza çatmışdır.
Miladi III yüzillikdə peripatetik məktəbin ən tanınmış nümayəndəsi Afrodisialı Aleksandr olmuşdur. Ondan sonra peripatetizm yeni-platonçuluqla qarışaraq ortadan çıxmışdır.
Peripatetizmin fəlsəfə tarixində əhəmiyyətli yeri vardır. Gələcəkdə xristian və müsəlman filosofları ondan yararlanmış və ilham almışdırlar. Avropada Brabantlı Siger, Tomas Akvinas kimi düşünürlər peripatetik fəlsəfədən geniş istifadə edirdilər.
Müsəlman şərqində də peripatetik ənənə yaranmışdır. Şərq peripatetizminin əsas təmsilçiləri Əl-Fərabi, İbn Sina, İbn Rüşd olmuşdurlar. Onlar Aristotelin əsərlərinə şərhlər yazmış, Afrodisialı Aleksandrın və başqa filosofların əsərlərindən istifadə etmişdirlər.
Əsas təmsilçiləri
Həmçinin bax
İstinadlar
- Andronicus of Rhodes // . Boston: C.C. Little and J. Brown, 1849.
Mənbə
- Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 145-149. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Peripatetikler yun peripatew gezinti Aristotelin oyrencileri ve ardicillari idiler Onlarin fealiyyeyteri neticesinde Peripatetizm adli felsefi cereyan yaranmisdi Aristotel ve onun sagirdleri Makedoniyali Isgender Falerli Demetrius Teofrastus Lampsakuslu StratonAntik felsefeYunan felsefeoncesi dovru e e VII yuzilliye qeder Orfizm Homer Hesiod Ferekid Yeddi yunan mudriki EpixarmQedim yunan felsefesi e e VII IV yuzillikler Milet mektebi Fales Anaksimandr Anaksimen Elea mektebi Ksenofan Parmenid Eleyali Zenon Melissus Musteqil filosoflar Heraklit Anaksaqor Empedokl Pifaqorcular Pifaqor Filolaus Hippas Arxitas Alkmeon Qedim yunan atomculari Levkipp Demokrit Sofistler Boyuk sofistler Protaqor Prodikus Qorqias Hippias Kicik sofistler Trasimaxus Likofron Kritius Alkidamas Klassik yunan felsefesi 1 Sokrat ve sokratcilar Kinikler Antisfen Diogen Bion Boristenes Kerkidas Kratet ve Hipparxia Kirenacilar Aristipp Hegesias Annikeris Teodorus Evhemerus Meqaracilar Evklides Stilpon Evbulides Diodorus Kronus Eretriyacilar Elidali Fedon Eretriyali Menedem 2 Platon ve erken platoncular Spevsippus Ksenokrates Polemon Krates Heraklides Eudoksus Arkesilaus 3 Aristotel ve erken peripatetikler Teofrastus Evdemus Straton Dikearxus Aristarxus Demetri AristoksenusEllinizm dovrunun felsefesi e e IV I yuzillikler Skeptisizm Pirron Enesidemus Aqrippa Epikurculuk Epikur Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades Kliptomaxus Filon Larissali Stoaciliq Erken dovr Kitiyali Zenon Xrisippus Kleantes Orta dovr Panetius PosidoniusQedim Roma dovrunun felsefesi I V yuzillikler Skeptisizm Sekst Empirik Stoaciliq Seneka Epiktet Mark Avreli Siseron Peripatetizm Afrodisiali Aleksandr Orta platonizm Alkinous Apuleyus Qalen Plutarx Maksim Filon Selsus Teon Neoplatonizm Roma mektebi Ammonius Sakkas Plotin Porfirius Amelius Apameya mektebi Yamblix Sopater Perqama mektebi Sallustius Yulian Avqust Afina mektebi Afinali Plutarx Proklus Marinus Simplikius Damaskius Iskenderiyye mektebi Hierokles Hipatiya Ioann Filoponus Antik dini telimler Qnostisizm Hermetizm Mitraizm Neopifaqorculuq Apollonius Nikomaxus Numenius Moderatus Erken Xristian felsefesi Klement Origen Avqustin Avrelius Boesius Saxta Dionisius AreopagitTarixiAristotel Afinada Likeion yun Lykeion adlanan mektebini yaratmisdir O mektebin binasini ve yerini once beden terbiyesi uzre oyunlar ucun istifade edirdiler Aristotel ise orada dersler kecirirdi Likeonun kolgeli baglarinda gezintiye cixarken Aristotel oz telebelerini felsefesinin muxtelif aspektleri ile tanis edirdi Ona gore de Aristotelin bu mektebi peripatetik gezenler adlandirilmisdir Aristotelin olumunden sonra onun ardicillari felsefi ve elmi arasdirmalarini davam etdirmisdiler Onlarin en baslica vezifelerinden biri muellimlerinin felsefi eserlerini serh etmekden ibaret idi Yukselis dovrunu Teofrastusun Lampsuslu Stratonun Samoslu Aristarxusun Dikearxusun Tarentli Aristoksenusun Falerli Demetriusun fealiyyeti ile yasamisdir Miladdan once III yuzilliyin sonlarindan sonra peripatetizm enis dovrunu yasamisdir O zamandan baslayaraq peripatetik mektebin ardicillari artiq orijinal fikirler ortaya qoya bilmemisdiler Onlar ancaq Aristotelin eserlerinin toplanmasi yayilmasi ve onlara serhlerin yazilmasi ile mesgul olmusdurlar O dovrun taninmis peripatetiki Rodoslu Andronikus olmusdur O peripatetik mektebe basciliq etmisdir Andronikusun en boyuk xidmeti ondan ibaret idi ki o Aristotelin ve Teofrastusun eserlerini yeniden toplamis redakte etmis ve yayimlamisdir Ele bu sekilde de onlar bizim zamanimiza catmisdir Miladi III yuzillikde peripatetik mektebin en taninmis numayendesi Afrodisiali Aleksandr olmusdur Ondan sonra peripatetizm yeni platonculuqla qarisaraq ortadan cixmisdir Peripatetizmin felsefe tarixinde ehemiyyetli yeri vardir Gelecekde xristian ve muselman filosoflari ondan yararlanmis ve ilham almisdirlar Avropada Brabantli Siger Tomas Akvinas kimi dusunurler peripatetik felsefeden genis istifade edirdiler Muselman serqinde de peripatetik enene yaranmisdir Serq peripatetizminin esas temsilcileri El Ferabi Ibn Sina Ibn Rusd olmusdurlar Onlar Aristotelin eserlerine serhler yazmis Afrodisiali Aleksandrin ve basqa filosoflarin eserlerinden istifade etmisdirler Esas temsilcileriTeofrastus Evdemus Rodoslu Straton Lampsakuslu Dikearxus Aristarxus Samoslu Demetrius Falerli Aristoksenus Tarentli Aleksandr Afrodisiali Hemcinin baxSerq peripatetizmiIstinadlarAndronicus of Rhodes Boston C C Little and J Brown 1849 MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 145 149 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Xarici kecidler