Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Atlantik okean — sahəsinə görə Sakit okeandan sonra ikinci böyük okean. Sahəsi ona bitişik dənizlərlə birgə 93 mln km², həcmi 329,7 mln km², ən dərin yeri – 8742 metrdir (Puerto-Riko çökəkliyi). " S " hərfi şəklində olan okean Şimal Buzlu okeanından Antarktida qitəsinə qədər uzanır. Ekvatordan cənub və şimala olmaq etibarı ilə iki hissəyə bölünür — Cənubi Atlantik və Şimali Atlantik. Adı yunan mifologiyasının qəhrəmanı titan (Atlant) götürülüb. Bəziləri isə adının yaranmasını əfsanəvi Atlantida adası ilə bağlayırlar. Atlantik adı ilk dəfə yazılı mənbələrdə e.ə. 450-ci ildə Herodotun yazdığı Tarix əsərində rast gəlinmişdir. Həmçinin Atlantik okeanın suyu duzludur.
| Atlantik okean | |
|---|---|
 | |
 | |
| Koordinatlar | |
| Etmologiyası | Atlant |
| Hissəsidir | Dünya okeanı |
| Səthinin sahəsi |
|
| Maksimum dərinliyi | 8.605 m |
| Su həcmi | 305.811.900 km³ |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bu okean sahəsinə görə II böyük okeandır.
Əfsanələr
Rəvayətlərə görə Evrisfey Böyük qəhrəman və ögey qardaşı Herakla Böyük cəngavər və torpaq ilahını öldürməyini və Atlantın diyarından ona 3 alma gətirməyini tapşırır. Torpaq ilahının yanına gələn Herakl onla döyüşməyə başlayır. Ancaq qızğın isti , güclü və yorulmaz rəqibi artıq onu yavaş-yavaş gücdən salırdı. Axırda ağıllı sərkərdə Torpaq ilahını gücdən salmağını yolunu tapır;Özünü torpağın övladı sayan torpaq ilahını başı üstə qaldıran Herakl ayağı torpağa dəyməyən ilahı gücdən salır. Öz əmisinin oğlunu (torpaq ilahı Zevsin qardaşı Poseydonun oğlu idi və oradan keçənləri öldürüb sümükləri ilə atasının məbədini bəzəyirdi) öldürən qəhrəman onu öz torpaqlarından atıb Güclü Atlantın hüzuruna gedir. Atlanta Zevsin oğlu olduğunu söyləyən Herakl, almaların yerini Atlantdan soruşur. Yer
ilə göyü çiyinlərində tutan Atlant Heraklı görüb ona hiylə işləmək istəyir. O Herakla yerlə göyü tutmağı tapşırır özü isə min illərdir çiyninə düşən ağırlığın əzabından bir neçə saatlığına qurtulur. Almaları gətirən Atlant ömrün digər hissəsini yenə əzab çəkməmək üçün Herakla hiylə işləmək istəyir. O Herakla almaları özünün aparmasını, və 3 günə gələcəyini deyir. Hiyləni anlayan Herakl, göylə yeri 2 dəqiqəlik tutmağı özünün isə çiyni üçün balış hazırlaması bəhanəsini uydurur. Saf Atlant buna inanır və göylə yeri tutmağa başlayır. Herakl isə oradan uzaqlaşır. Atlant nə qədər bağırsada , Herakl geri dönmür. Yarım saat sonra Atlant boşalır və yerlə göyü buraxır göydən düşən buludlar oranı okeana çevirir və bura Atlantın şərəfinə Atlantik okeanı qoyulur.
Ümumi təsvir
Dənizləri: Baltik dənizi, Şimal dənizi, Aralıq dənizi, Qara dəniz, Sarqas dənizi, Karib dənizi, Adriatik dənizi, Azov dənizi, Balear dənizi, İoniya dənizi, İrland dənizi, Mərmərə dənizi, Tirren dənizi, Egey dənizi.
Ən böyük körfəzləri: Biskay körfəzi, Qvineya körfəzi, Meksika körfəzi.
Əsas adaları: , İslandiya, , , Kiçik Antil adaları, , Folklend adaları (Malvin adaları).
Boğazları:Cəbəllütariq boğazı , Pa-de-Kale boğazı, Folklend boğazı, Şimal boğazı, Antoş boğazı, Kabot boğazı, Kanso boğazı, Nortamberlend boğazı, Lemer boğazı, Dnestrovsko-Çareqradskoe qirlo, Batabano, Marsdip boğazı, Nov boğazı, Kiçik Jderlaç boğazı, Split darvazası, Bell-Ayl (boğaz), İst-River boğazı (çay)
Yarımadaları:Kap yarımadası
Dəniz cərəyanları: Qolfstrim cərəyanı, Kanar cərəyanı, Labrador cərəyanı, .
Ərazisi
Atlantik okeanı qərb yarımkürəsində yerləşir. Atlantik okeanın ən ensiz yeri ekvatorial zonadadır. Burada okeanın eni 2900 kilometrdir. Ən enli yeri isə şimal və cənub tropikləri boyunca olub təxminən 9000 km-ə bərabərdir. Atlantik okeanın hövzəsinə 13 dəniz daxildir. Bu dənizlər okean sahəsinin 11%-ni tutur. Aralıq dənizi, Qara dəniz, Karib dənizi Atlantik okeanı hövzəsinə aiddirlər.
Atlantik okeanı qədim zamanlardan bəri insanlar tərəfindən öyrənilməyə başlanmışdır. Böyük coğrafi kəşflər dövründən başlayaraq Atlantik okeanı Yer üzündə əsas su yolu olmuşdur. Atlantik okeanı haqqında ilkin elmi məlumatları Xristofor Kolumb, Fernando Magellan, Ceyms Kuk və başqa səyyah və tədqiqatçılar vermişlər. Hazırda bir çox ölkələrin alimləri su kütlələrinin xassələrini, okean dibi relyefini, onun təbii ehtiyatlarını öyrənməklə məşğuldur. Okeanoloqlar Qolfstrim və digər cərəyanları da tədqiq edir, okeanın atmosferlə qarşılıqlı təsirini öyrənirlər.
Relyefi
Atlantik okeanının dib relyefi o qədər də mürəkkəb deyildir. Şimaldan cənuba doğru materiklərin sahillərinə paralel sualtı Orta Atlantika silsiləsi uzanır. Bu dağ silsiləsi iki hissəyə bölünür: Şimali Atlantika və Cənubi Atlantika silsilələri. Bu sualtı dağ silsiləsi üzərində suyun dərinliyi 2500–3000 metrdir. Sualtı dağ silsiləsinin hər iki tərəfi çökəklikdir. Okeanın orta dərinliyi 3400 m, maksimum dərinliyi 8742 metrdir
Atlantik okeanı bütün iqlim qurşaqları boyunca uzandığından iqlimi çox müxtəlifdr. Okeanın əksər hissəsi subtropik, tropik subekvatorial və ekvatorial iqlim qurşaqlarında yerləşir. Temperatur ekvatorial zonada 25 °C-28 °C olub, qütblərə doğru azalır. Okeanda ən sərt iqlim cənubdadır. Güclü küləklər də cənub hissədə-mülayim enlikdə yaranır. Şimal hissənin tropik qurşağında da yay aylarında güclü qasırğalar olur. Orta illik yağıntı ekvatorda 2000 mm-dən çox, mülayim qurşaqda 1000–1500 mm, subtropikdə və Antarktidada 250–500 mm, Afrika səhralarına bitişik ərazilərdə 100 mm-dən azdır. Okeanın orta duzluluğu 32 promilldir.
Okean cərəyanları
Cərəyanı əmələ gətirən su kütləsinin temperaturu ətraf suların temperaturundan yüksək olanda isti cərəyan, alçaq olanda isə soyuq cərəyan hesab olunur. Tropik qurşaqda təsirindən cənub və şimal passat cərəyanları yaranır. Cənub passat cərəyanı ekvatordan cənubda Qvineya körfəzi səhillərindən qərbə doğru 500 km enində güclü isti su kütləsinin hərəkəti ilə başlayır. Cənubi Amerika sahillərində bir qolu şimala doğru hərəkət edərək, Qviana cərəyanı adı ilə Karib dənizinə daxil olur. Bir qolu isə Braziliya isti cərəyanı adı ilə cənuba hərəkət edir. Şimal passat cərəyanı Antil adalarından keçərək Florida cərəyanı ilə birləşib, saatda 10 km sürətlə hərəkət edən məşhur Qolfstrim cərəyanını əmələ gətirir. Bu cərəyan Şimali Amerikanın şərqi ilə Böyük Nyufaundlend bankəsinədək şimala doğru hərəkət edir. Daha sonra bu cərəyan Şimali Atlantika cərəyanı adı ilə Şimal Buzlu okeanına daxil olur. Şimali Atlantika cərəyanı Qərbi Avropanın iqliminə güclü təsir edir. Şimal Buzlu okeanında iki soyuq – Şərqi Qrenlandiya və Labrador cərəyanları Atlantik okeanına daxil olur. Bu cərəyanlar da öz növbəsində Şimali Amerika qitəsinin şimal-şərq sahillərinin iqliminə təsir edir. Haqqında söhbət açdığımız cənub passat cərəyanı La-Plata sahillərində soyuq Folklend cərəyanı adı ilə hərəkət edib, sonra qərb küləkləri cərəyanı ilə qovuşur və Afrika sahillərinə çatanda şimala meyl edir. Daha sonra Benqal cərəyanı adı ilə şimala doğru hərəkət edib cənub passatları cərəyanı ilə birləşir. Beləliklə, Atlantik okeanı daxilində cərəyanların dairəvi hərəkəti əmələ gəlir.
Cərəyanlar buzlaqlara da təsir edir. Qrenlandiyanın nəhəng buz parçaları vaxtaşırı qopub okeana düşür. Aysberqlər adlanan bu böyük buz parçalarının uzunluğu bəzən 100 km-ə, hündürlüyü isə 200 metrə çatır.
İqtisadiyyat
Atlantik okeanının heyvanlar aləmi digər okeanlara nisbətən kasıbdır. Bu da okeanın nisbətən cavan olması və buzlaşma zamanı onun iqliminin kəskin dərəcədə soyuqlaşması ilə izah oluna bilər. Növlərin azlığına baxmayaraq okean balıq və digər su heyvanları ilə zəngindir. Atlantik okeanının hər iki sahilində inkişaf etmiş ölkələr yerləşir. Atlantik okeanı bu ölkələr arasında iqtisadi əlaqələr yaratmaq üçün mühüm nəqliyyat yoludur. Atlantik okeanının balıq və digər dəniz məhsullarından geniş istifadə olunur. Ən çox okeanın şimal hissəsində balıq tutulur. Atlantik okeanının şelf zonalarında, xüsusilə Venesuela, Biskay, Meksika körfəzlərində və Şimal dənizində böyük neft yataqları aşkar edilmişdir. Bundan başqa Florida sahillərində hasil edilir.
Atlantiksahili dövlətlər
Atlantik okeanı sahilindəki dövlətlər Atlantik okeanı və onun tərkibinə daxil dənizlərin sahillərində 94 ölkə yerləşir. Bu ölkələr aşağıdakılardır.
ABŞ, Albaniya, Almaniya, Anqola, Antiqua və Barbuda, Argentina, Baham adaları, Barbados, Beliz, Belçika, Benin, Bolqarıstan, Bosniya və Herseqovina, Braziliya, Böyük Britaniya, CAR, Monteneqro, Çili, Danimarka, Dominika, Dominikan Respublikası, Ekvatorial Qvineya, Estoniya, Əlcəzair, Fələstin, Kot-d’İvuar, Finlandiya, Fransa, Gürcüstan, Haiti, Honduras, Xorvatiya, İsrail, İrlandiya, İslandiya, İspaniya, İsveç, İtaliya, Kabo-Verde, Kamerun, Kanada, Kipr, Kolumbiya, Konqo Demokratik Respublikası, Kosta-Rika, Kuba, Qabon, Qayana, Qambiya, Qana, Qvatemala, Qvineya, Qvineya-Bisau, Qrenada, Latviya, Liberiya, Livan, Liviya, Litva, Mavritaniya, Malta, Mərakeş, Meksika, Misir, Monako, Namibiya, Nigeriya, Niderland, Nikaraqua, Norveç, Panama, Polşa, Portuqaliya, Rusiya, Rumıniya, Qərbi Sahara, San-Tome və Prinsipi, Seneqal, Sent-Kits və Nevis, Sent-Lüsiya, Suriya, Sloveniya, Surinam, Syerra Leone, Toqo, Trinidad və Tobaqo, Tunis, Türkiyə, Şimali Kipr Türk Respublikası, Ukrayna, Uruqvay, Venesuela, Yamayka, Yunanıstan.
- http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/global/etopo1_ocean_volumes.html.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Atlantik okean sahesine gore Sakit okeandan sonra ikinci boyuk okean Sahesi ona bitisik denizlerle birge 93 mln km hecmi 329 7 mln km en derin yeri 8742 metrdir Puerto Riko cokekliyi S herfi seklinde olan okean Simal Buzlu okeanindan Antarktida qitesine qeder uzanir Ekvatordan cenub ve simala olmaq etibari ile iki hisseye bolunur Cenubi Atlantik ve Simali Atlantik Adi yunan mifologiyasinin qehremani titan Atlant goturulub Bezileri ise adinin yaranmasini efsanevi Atlantida adasi ile baglayirlar Atlantik adi ilk defe yazili menbelerde e e 450 ci ilde Herodotun yazdigi Tarix eserinde rast gelinmisdir Hemcinin Atlantik okeanin suyu duzludur Atlantik okeanKoordinatlar 0 sm e 30 q u Etmologiyasi AtlantHissesidir Dunya okeaniSethinin sahesi 106 460 000 10 000 km Maksimum derinliyi 8 605 mSu hecmi 305 811 900 km Fayl 280px Atlantik okean xeritede Atlantik okean Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bu okean sahesine gore II boyuk okeandir EfsanelerRevayetlere gore Evrisfey Boyuk qehreman ve ogey qardasi Herakla Boyuk cengaver ve torpaq ilahini oldurmeyini ve Atlantin diyarindan ona 3 alma getirmeyini tapsirir Torpaq ilahinin yanina gelen Herakl onla doyusmeye baslayir Ancaq qizgin isti guclu ve yorulmaz reqibi artiq onu yavas yavas gucden salirdi Axirda agilli serkerde Torpaq ilahini gucden salmagini yolunu tapir Ozunu torpagin ovladi sayan torpaq ilahini basi uste qaldiran Herakl ayagi torpaga deymeyen ilahi gucden salir Oz emisinin oglunu torpaq ilahi Zevsin qardasi Poseydonun oglu idi ve oradan kecenleri oldurub sumukleri ile atasinin mebedini bezeyirdi olduren qehreman onu oz torpaqlarindan atib Guclu Atlantin huzuruna gedir Atlanta Zevsin oglu oldugunu soyleyen Herakl almalarin yerini Atlantdan sorusur Yer ile goyu ciyinlerinde tutan Atlant Herakli gorub ona hiyle islemek isteyir O Herakla yerle goyu tutmagi tapsirir ozu ise min illerdir ciynine dusen agirligin ezabindan bir nece saatligina qurtulur Almalari getiren Atlant omrun diger hissesini yene ezab cekmemek ucun Herakla hiyle islemek isteyir O Herakla almalari ozunun aparmasini ve 3 gune geleceyini deyir Hiyleni anlayan Herakl goyle yeri 2 deqiqelik tutmagi ozunun ise ciyni ucun balis hazirlamasi behanesini uydurur Saf Atlant buna inanir ve goyle yeri tutmaga baslayir Herakl ise oradan uzaqlasir Atlant ne qeder bagirsada Herakl geri donmur Yarim saat sonra Atlant bosalir ve yerle goyu buraxir goyden dusen buludlar orani okeana cevirir ve bura Atlantin serefine Atlantik okeani qoyulur Umumi tesvirDenizleri Baltik denizi Simal denizi Araliq denizi Qara deniz Sarqas denizi Karib denizi Adriatik denizi Azov denizi Balear denizi Ioniya denizi Irland denizi Mermere denizi Tirren denizi Egey denizi En boyuk korfezleri Biskay korfezi Qvineya korfezi Meksika korfezi Esas adalari Islandiya Kicik Antil adalari Folklend adalari Malvin adalari Bogazlari Cebellutariq bogazi Pa de Kale bogazi Folklend bogazi Simal bogazi Antos bogazi Kabot bogazi Kanso bogazi Nortamberlend bogazi Lemer bogazi Dnestrovsko Careqradskoe qirlo Batabano Marsdip bogazi Nov bogazi Kicik Jderlac bogazi Split darvazasi Bell Ayl bogaz Ist River bogazi cay Yarimadalari Kap yarimadasi Deniz cereyanlari Qolfstrim cereyani Kanar cereyani Labrador cereyani ErazisiAtlantik okeanin fiziki xeritesi Atlantik okeani qerb yarimkuresinde yerlesir Atlantik okeanin en ensiz yeri ekvatorial zonadadir Burada okeanin eni 2900 kilometrdir En enli yeri ise simal ve cenub tropikleri boyunca olub texminen 9000 km e beraberdir Atlantik okeanin hovzesine 13 deniz daxildir Bu denizler okean sahesinin 11 ni tutur Araliq denizi Qara deniz Karib denizi Atlantik okeani hovzesine aiddirler Atlantik okeani qedim zamanlardan beri insanlar terefinden oyrenilmeye baslanmisdir Boyuk cografi kesfler dovrunden baslayaraq Atlantik okeani Yer uzunde esas su yolu olmusdur Atlantik okeani haqqinda ilkin elmi melumatlari Xristofor Kolumb Fernando Magellan Ceyms Kuk ve basqa seyyah ve tedqiqatcilar vermisler Hazirda bir cox olkelerin alimleri su kutlelerinin xasselerini okean dibi relyefini onun tebii ehtiyatlarini oyrenmekle mesguldur Okeanoloqlar Qolfstrim ve diger cereyanlari da tedqiq edir okeanin atmosferle qarsiliqli tesirini oyrenirler RelyefiAtlantik okeaninin dib relyefi o qeder de murekkeb deyildir Simaldan cenuba dogru materiklerin sahillerine paralel sualti Orta Atlantika silsilesi uzanir Bu dag silsilesi iki hisseye bolunur Simali Atlantika ve Cenubi Atlantika silsileleri Bu sualti dag silsilesi uzerinde suyun derinliyi 2500 3000 metrdir Sualti dag silsilesinin her iki terefi cokeklikdir Okeanin orta derinliyi 3400 m maksimum derinliyi 8742 metrdir Atlantik okeani butun iqlim qursaqlari boyunca uzandigindan iqlimi cox muxtelifdr Okeanin ekser hissesi subtropik tropik subekvatorial ve ekvatorial iqlim qursaqlarinda yerlesir Temperatur ekvatorial zonada 25 C 28 C olub qutblere dogru azalir Okeanda en sert iqlim cenubdadir Guclu kulekler de cenub hissede mulayim enlikde yaranir Simal hissenin tropik qursaginda da yay aylarinda guclu qasirgalar olur Orta illik yaginti ekvatorda 2000 mm den cox mulayim qursaqda 1000 1500 mm subtropikde ve Antarktidada 250 500 mm Afrika sehralarina bitisik erazilerde 100 mm den azdir Okeanin orta duzlulugu 32 promilldir Okean cereyanlariAtlantik okeanda uzen A22A adli aysberq Cereyani emele getiren su kutlesinin temperaturu etraf sularin temperaturundan yuksek olanda isti cereyan alcaq olanda ise soyuq cereyan hesab olunur Tropik qursaqda tesirinden cenub ve simal passat cereyanlari yaranir Cenub passat cereyani ekvatordan cenubda Qvineya korfezi sehillerinden qerbe dogru 500 km eninde guclu isti su kutlesinin hereketi ile baslayir Cenubi Amerika sahillerinde bir qolu simala dogru hereket ederek Qviana cereyani adi ile Karib denizine daxil olur Bir qolu ise Braziliya isti cereyani adi ile cenuba hereket edir Simal passat cereyani Antil adalarindan kecerek Florida cereyani ile birlesib saatda 10 km suretle hereket eden meshur Qolfstrim cereyanini emele getirir Bu cereyan Simali Amerikanin serqi ile Boyuk Nyufaundlend bankesinedek simala dogru hereket edir Daha sonra bu cereyan Simali Atlantika cereyani adi ile Simal Buzlu okeanina daxil olur Simali Atlantika cereyani Qerbi Avropanin iqlimine guclu tesir edir Simal Buzlu okeaninda iki soyuq Serqi Qrenlandiya ve Labrador cereyanlari Atlantik okeanina daxil olur Bu cereyanlar da oz novbesinde Simali Amerika qitesinin simal serq sahillerinin iqlimine tesir edir Haqqinda sohbet acdigimiz cenub passat cereyani La Plata sahillerinde soyuq Folklend cereyani adi ile hereket edib sonra qerb kulekleri cereyani ile qovusur ve Afrika sahillerine catanda simala meyl edir Daha sonra Benqal cereyani adi ile simala dogru hereket edib cenub passatlari cereyani ile birlesir Belelikle Atlantik okeani daxilinde cereyanlarin dairevi hereketi emele gelir Cereyanlar buzlaqlara da tesir edir Qrenlandiyanin neheng buz parcalari vaxtasiri qopub okeana dusur Aysberqler adlanan bu boyuk buz parcalarinin uzunlugu bezen 100 km e hundurluyu ise 200 metre catir IqtisadiyyatAtlantik okeaninin heyvanlar alemi diger okeanlara nisbeten kasibdir Bu da okeanin nisbeten cavan olmasi ve buzlasma zamani onun iqliminin keskin derecede soyuqlasmasi ile izah oluna biler Novlerin azligina baxmayaraq okean baliq ve diger su heyvanlari ile zengindir Atlantik okeaninin her iki sahilinde inkisaf etmis olkeler yerlesir Atlantik okeani bu olkeler arasinda iqtisadi elaqeler yaratmaq ucun muhum neqliyyat yoludur Atlantik okeaninin baliq ve diger deniz mehsullarindan genis istifade olunur En cox okeanin simal hissesinde baliq tutulur Atlantik okeaninin self zonalarinda xususile Venesuela Biskay Meksika korfezlerinde ve Simal denizinde boyuk neft yataqlari askar edilmisdir Bundan basqa Florida sahillerinde hasil edilir Atlantiksahili dovletlerAtlantik okeani sahilindeki dovletler Atlantik okeani ve onun terkibine daxil denizlerin sahillerinde 94 olke yerlesir Bu olkeler asagidakilardir ABS Albaniya Almaniya Anqola Antiqua ve Barbuda Argentina Baham adalari Barbados Beliz Belcika Benin Bolqaristan Bosniya ve Herseqovina Braziliya Boyuk Britaniya CAR Monteneqro Cili Danimarka Dominika Dominikan Respublikasi Ekvatorial Qvineya Estoniya Elcezair Felestin Kot d Ivuar Finlandiya Fransa Gurcustan Haiti Honduras Xorvatiya Israil Irlandiya Islandiya Ispaniya Isvec Italiya Kabo Verde Kamerun Kanada Kipr Kolumbiya Konqo Demokratik Respublikasi Kosta Rika Kuba Qabon Qayana Qambiya Qana Qvatemala Qvineya Qvineya Bisau Qrenada Latviya Liberiya Livan Liviya Litva Mavritaniya Malta Merakes Meksika Misir Monako Namibiya Nigeriya Niderland Nikaraqua Norvec Panama Polsa Portuqaliya Rusiya Ruminiya Qerbi Sahara San Tome ve Prinsipi Seneqal Sent Kits ve Nevis Sent Lusiya Suriya Sloveniya Surinam Syerra Leone Toqo Trinidad ve Tobaqo Tunis Turkiye Simali Kipr Turk Respublikasi Ukrayna Uruqvay Venesuela Yamayka Yunanistan Vikianbarda Atlantik okean ile elaqeli mediafayllar var http www ngdc noaa gov mgg global etopo1 ocean volumes html