Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qvineya — Qərbi Afrikada dövlət. Şimalda Seneqal, şimal və şimal-şərqdə Mali, şərqdə Kot-d-İvuar, cənubda Liberiya, cənub-qərbdə Syerra-Leona, şimal-qərbdə Qvineya-Bisau dövlətləri ilə həmsərhəddir. Qərbdə Qvineya sahillərini Atlantik okeanın suları yuyur.
| Qvineya | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| fr. République de Guinée | |||||
| |||||
| "Travail, Justice, Solidarité" azərb. "İş, Ədalət, Həmrəylik" | |||||
| Himn: Liberté azərb. Azadlıq | |||||
 | |||||
| Tarixi | |||||
| • Müstəqillik | 2 Oktyabr 1958 | ||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Konakri | ||||
| İdarəetmə forması | Prezident respublikasıdır | ||||
| Prezident | Mamadi Dumbuya | ||||
| Baş nazir | |||||
| Sahəsi | Dünyada 78-ci | ||||
| • Ümumi | 245,836 km² | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 10,057,975 nəfər (81-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (2014) | 10,628,972 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 106.1 nəf./km² (164-cü) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 11.46 milyard ABŞ dolları dollar | ||||
| • Adambaşına | 1,082 dollar | ||||
| ÜDM (nominal) | |||||
| • Ümumi (2011) | 5.212 milyard ABŞ dolları [1] dollar | ||||
| İnternet domeni | .gn | ||||
| GN | |||||
| BOK kodu | GUI | ||||
| Telefon kodu | +224 | ||||
| Saat qurşaqları | |||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarix
Müstəmləkə dövrünə qədər
Qvineyanın qədim tarixi öyrənilməmişdir. Mülahizələrə görə Qvineya sahilləri Finikiya dənizçiləri tərəfindən qeydə alınmışdır. Orta əsrlərdə müasir Qvineya ərazisinin bir hissəsi VIII–IX əsrlərdə mövcud olmuş Qana, XIII–XV əsrlərdə mövcud olmuş Mali imperiyalarının tərkibinə daxil olmuşdur. Həmin dövrlərdə Qvineya ərazisində müxtəlif tayfalar, o cümlədən çoxsaylı mandinka, dyalonke, susu tayfaları tərəfindən məskunlaşmışlar.
XVI əsrdə Futa-Callon düzənliyində köçəri maldar tayfalarından olan fulbelər tərəfindən məskunlaşdırıldı. 1720-ci illərdə islam dinini qəbul edən fulbelərin yuxarı təbəsi dyalonkelərə və bütpərəst fulbelərə qarşı müharibəyə başladılar. Bu müharibə 1770-ci illərin sonlarında başa çatdı, nəticədə fulbelərin erkən dövləti olan Futa-Callon dövləti yarandı.
XIX əsrdə fransızlar Qvineyaya soxuldular. Onlar yerli sakinlərlə ticarət münasibətlərini təşkil etməyə cəhd göstərsələr də, bu Avropa tacirlərinin məhv edilməsi ilə nəticələndi. Fransa 1865-ci ildən tacirləri müdafiə etmək üçün Qvineyanın cənubunda liman tikməyə və burada öz mövqelərini möhkəmləndirməyə başladılar. Fransızlar yerli tayfaların başçıları ilə hücum etməmək haqqında müqavilə bağlamağa çalışırdılar.
Müstəmləkə dövrü
1897-ci ildə Fransa Futa-Callon hökuməti ilə protektoratlıq haqqında müqavilə imzalandı. 1898–1904-cü illərdə təxminən müasir Qvineya ərazisində fransız müstəmləkəsi olan River dyu Syud mövcud olmuşdur. 1904-cü ildə Fransa Qvineyası fransız Qərbi Afrika federasiyasının tərkibinə daxil oldu. Birinci dünya müharibəsindən sonra fransızlar Qvineyada banan, ananas, kofe plantasiyaları yaratmağa başladılar, lakin burada plantasiya təsərrüfatı geniş inkişaf etmədi. Qvineyada sənaye zəif inkişaf edirdi, yalnız ikinci dünya müharibəsindən sonra burada ilk dağ-mədən sənayesi üzrə müəssisələr yaradıldı.
Əhalisi
Qvineya Respublikasında əhalinin sayı 10,6 mln. nəfərdir (2014). Əhalinin illik artımı 2,6 %-dir. Orta ömür müddəti kişilər arasında 56 il, qadınlar arasında 59 ildir. Əhalinin etnik tərkibi: fulbelər-40 %, mandinkalar-30 %, susular-20 %, digərləri-19 %-dir. Əhalinin 85 %-i islam dininin sünni məzhəbinə, 8 %-ə yaxını xristian (Onların əksəriyyəti katolikdir) dininə, 7 %-ə yaxını aborigen ayinlərinə etiqad edir. Əhali arasında yevangelistlər, plimut qardaşları ayinlərinə etiqad edənlər də vardır. Əhalinin savadlılığı kişilər arasında 42 %, qadınlar arasında 18 %-dir (2003). Şəhər əhalisi −34%-dir.(2008).
Həmçinin bax
İstinadlar
- https://www.ethnologue.com/language/fra.
- .
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
 | Qvineya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qvineya Qerbi Afrikada dovlet Simalda Seneqal simal ve simal serqde Mali serqde Kot d Ivuar cenubda Liberiya cenub qerbde Syerra Leona simal qerbde Qvineya Bisau dovletleri ile hemserheddir Qerbde Qvineya sahillerini Atlantik okeanin sulari yuyur Qvineyafr Republique de GuineeBayraq Gerb d Travail Justice Solidarite azerb Is Edalet Hemreylik Himn Liberte azerb Azadliq source source Tarixi Musteqillik 2 Oktyabr 1958Resmi dilleri fransiz diliPaytaxt KonakriIdareetme formasi Prezident respublikasidirPrezident Mamadi DumbuyaBas nazirSahesi Dunyada 78 ci Umumi 245 836 km Ehalisi Ehali 10 057 975 nefer 81 ci Siyahiyaalma 2014 10 628 972 nef Sixliq 106 1 nef km 164 cu UDM AQP Umumi 11 46 milyard ABS dollari dollar Adambasina 1 082 dollarUDM nominal Umumi 2011 5 212 milyard ABS dollari 1 dollarInternet domeni gnGNBOK kodu GUITelefon kodu 224Saat qursaqlari UTC 0Neqliyyatin yonu sag d Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixMustemleke dovrune qeder Qvineyanin qedim tarixi oyrenilmemisdir Mulahizelere gore Qvineya sahilleri Finikiya denizcileri terefinden qeyde alinmisdir Orta esrlerde muasir Qvineya erazisinin bir hissesi VIII IX esrlerde movcud olmus Qana XIII XV esrlerde movcud olmus Mali imperiyalarinin terkibine daxil olmusdur Hemin dovrlerde Qvineya erazisinde muxtelif tayfalar o cumleden coxsayli mandinka dyalonke susu tayfalari terefinden meskunlasmislar XVI esrde Futa Callon duzenliyinde koceri maldar tayfalarindan olan fulbeler terefinden meskunlasdirildi 1720 ci illerde islam dinini qebul eden fulbelerin yuxari tebesi dyalonkelere ve butperest fulbelere qarsi muharibeye basladilar Bu muharibe 1770 ci illerin sonlarinda basa catdi neticede fulbelerin erken dovleti olan Futa Callon dovleti yarandi XIX esrde fransizlar Qvineyaya soxuldular Onlar yerli sakinlerle ticaret munasibetlerini teskil etmeye cehd gosterseler de bu Avropa tacirlerinin mehv edilmesi ile neticelendi Fransa 1865 ci ilden tacirleri mudafie etmek ucun Qvineyanin cenubunda liman tikmeye ve burada oz movqelerini mohkemlendirmeye basladilar Fransizlar yerli tayfalarin bascilari ile hucum etmemek haqqinda muqavile baglamaga calisirdilar Mustemleke dovru 1897 ci ilde Fransa Futa Callon hokumeti ile protektoratliq haqqinda muqavile imzalandi 1898 1904 cu illerde texminen muasir Qvineya erazisinde fransiz mustemlekesi olan River dyu Syud movcud olmusdur 1904 cu ilde Fransa Qvineyasi fransiz Qerbi Afrika federasiyasinin terkibine daxil oldu Birinci dunya muharibesinden sonra fransizlar Qvineyada banan ananas kofe plantasiyalari yaratmaga basladilar lakin burada plantasiya teserrufati genis inkisaf etmedi Qvineyada senaye zeif inkisaf edirdi yalniz ikinci dunya muharibesinden sonra burada ilk dag meden senayesi uzre muessiseler yaradildi EhalisiQvineya Respublikasinda ehalinin sayi 10 6 mln neferdir 2014 Ehalinin illik artimi 2 6 dir Orta omur muddeti kisiler arasinda 56 il qadinlar arasinda 59 ildir Ehalinin etnik terkibi fulbeler 40 mandinkalar 30 susular 20 digerleri 19 dir Ehalinin 85 i islam dininin sunni mezhebine 8 e yaxini xristian Onlarin ekseriyyeti katolikdir dinine 7 e yaxini aborigen ayinlerine etiqad edir Ehali arasinda yevangelistler plimut qardaslari ayinlerine etiqad edenler de vardir Ehalinin savadliligi kisiler arasinda 42 qadinlar arasinda 18 dir 2003 Seher ehalisi 34 dir 2008 Hemcinin baxQvineya konstitusiya referendumu 2001 Istinadlarhttps www ethnologue com language fra Gvineya strana v Afrike Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Qvineya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin