Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antiqua və Barbuda — Vest-Hinddə, Karib Dənizinin şərqində, Kiçik Antil adaları arxipelaqının Küləktutan adalar qrupunda dövlət.
| Antiqua və Barbuda | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Antiqua və Barbuda | |||||
| |||||
| Each Endeavouring, All Achieving, Всеки се старае – всички постигаме, The beach is just the beginning | |||||
| Himn: | |||||
 | |||||
| Rəsmi dilləri | |||||
| Paytaxt | Sent Cons - 32 min nəfər (2014-cü il) | ||||
| İdarəetmə forması | |||||
| Kraliçə | III Çarlz | ||||
| General-Qubernator | Rodni Vilyams [VIII.2014~ ] | ||||
| Baş nazir | Gaston Braun [VI.2014~ ] | ||||
| Sahəsi | Dünyada 201-ci | ||||
| • Ümumi | 443 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | çox az | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 86 min nəfər (202-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (2011) | 81 799 nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 194 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 1 605 million dollar (195-ci) | ||||
| • Adambaşına | 18 300 dollar () | ||||
| Valyuta | Şərqi Karib dolları | ||||
| İnternet domeni | .ag | ||||
| AG | |||||
| BOK kodu | ANT | ||||
| Telefon kodu | +1268 | ||||
| Saat qurşaqları | |||||
| Nəqliyyatın yönü | sol[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Ümumi məlumat
Antiqua, Barbuda, Redonda (məskunlaşmamışdır) adalarından və Antiqua adası yaxınlığındakı bir neçə xırda adadan ibarətdir. Sahəsi 443 km2 (o cümlədən Antiqua a. – 281 km2, Barbuda a. – 161 km2). Əhalisi 71,3 min (2004). Paytaxtı Sent-Cons şəhəridir (Antiqua adasında). Rəsmi dili ingilis dili, pul vahidi Şərqi Karib dollarıdır. İnzibati cəhətdən 6 icmaya və 2 qəyyumluq altında olan əraziyə (Barbuda, Redonda) bölünür. Antiqua və Barbuda BMT-nin (1981) və ADT-nin (1981) üzvüdür. Xəritədə qərbdən şərqə baxıldığında Kuba, Haiti və Puerto-Riko kimi üç böyük adanın şərqində iştirak edən və şimaldan cənuba uzanmış qrupunda ada ölkələrindən və Amerika ölkələrindən biridir.
Tarixi
Yerli xalqlar E.ə. 2400-cü illərdə burada məskunlaşmışdı. Xristofor Kolumb, 1493-cü ildəki ikinci səyahətində adaya çıxmış və Antiqua adını vermişdir. Sonrakı əsrlərdə İspan, Fransız və İngilislərin arasında əl dəyişdirdi. İngilislər 1667-ci ildə Antiquaya İrlandiyalı Katolik kölələr gətirərək buranı müstəmləkə etdilər. Köləlik sistemi 1834-cü ildə aradan götürüldü. Antiqua və Barbuda 1981-ci ildə, Kanada, Şotlandiya, İngiltərə, Avstraliya, , Yeni Zellandiya kimi bağlı bir müstəqil ölkə oldu.
Dövlət quruluşu
Antiqua və Barbuda – Birlik tərkibinə daxil olan unitar dövlətdir. Konstitusiyası 31.7.1981-ci ildə qəbul olunmuşdur. İdarəetmə forması – konstitusiyalı monarxiyadır. Dövlət başçısı– İngiltərə monarxıdır; o, Antiqua və Barbuda baş nazirinin təklifi ilə vəzifəyə təyin olunan general-qubernatorla təmsil olunur. Qanunvericilik hakimiyyətinin ali orqanı –ikipalatalı parlamentdir. Nümayəndələr palatası 17 üzvdən ibarətdir: 16-sı Antiquadan və 1-i Barbuddadan; majoritar sistemlə birmandatlı seçki dairələrindən 5 il müddətinə seçilir. Senat general-qubernatorun 5 il müddətinə təyin etdiyi 17 üzvdən ibarətdir: 11-i baş nazirin, 4-ü müxalifət rəhbərinin, 1-i Barbudda Şurasının təklifi ilə, 1-i isə Senatın öz qərarı ilə təyin olunur. İcraedici hakimiyyəti hökumət həyata keçirir. General-qubernator Nümayəndələr Palatası üzvlərindən birini – daha çox yer qazanmış partiyanın rəhbərini baş nazir və baş nazirin təklifi ilə nazirləri təyin edir. Hökumət Nümayəndələr palatası qarşısında məsuliyyət daşıyır.
Təbiət
Antiqua təpəli mərcan adasıdır. Səthi cənub-qərbdə vulkan mənşəli (hünd. 402 m-ədək – Boqgi dağı ölkənin ən yüksək nöqtəsi). Sahil xətti çox girintili-çıxıntılıdır. Təbii liman və körfəzləri (Sent-Cons, Parem, İnqliş-Harbor və s.) var. Barbuda adası mərcan mənşəlidir. Yastı səthi, qumlu çimərlikləri var. Redonda adası qayalıqdır. Antiqua və Barbudanın iqlimi tropik passatdır. Havanın ortaillik temperaturu 27oC-dir (iyulda 30oC-yə çatır). Ortaillik yağıntı 1150 mm-dir. Sentyabr–noyabr ayları yağışlı, fevral–aprel ayları quraqlıq olur. İyul–oktyabr ayları üçün qasırğalar səciyyəvidir. Çay şəbəkəsinin olmaması şirin su problemi yaradır. Fauna və flora daha çox Barbuda adasında qalmışdır: tropik meşələrdə maral, qaban, laqunda su quşları. Ərazisində Nelsons-Dokyard Milli Parkı və Dayamond-Rif Dəniz Parkı var.
Demoqrafiya
Əhalinin əksəriyyəti Vest-Hind zənciləridir (antiqualılar; 82%). ABŞ amerikalıları (12%) və mulatlar (3%) əhalinin digər qrupları arasında üstünlük təşkil edirlər.
Tarixi məlumat
1493-cü ildə X.Kolumbun ikinci ekspedisiyası zamanı Antiqua və Barbuda adaları kəşf edilmişdir. Bu adalar müxtəlif dövrlərdə İspaniya, İngiltərə və Fransanın işğalı altında olmuş, 1667-ci ildən İngiltərənin müstəmləkəsinə çevrilmişdir. 17-ci əsrin sonlarında adalarda plantasiya təsərrüfatı yaradan ingilislər bura Afrikadan zənci-qullar gətirməyə başladılar. 1940-cı ildə İngiltərənin ABŞ ilə razılaşmasına əsasən ABŞ-nin Antiqua və Barbudada hərbi bazaları yaradıldı. 1967-ci ilin fevralın da Antiqua və Barbuda "Böyük Britaniya ilə assosiativ dövlət" statusu aldı. 1981-ci il noyabrın 1-dən Antiqua və Barbuda müstəqil dövlət olmuşdur.
İqtisadi oçerk
ÜDM 750 mln. ABŞ dolları təşkil edir (2002, əhalinin hər bir nəfərinə 11 min doll.). ÜDM-in 77%-i xidmət sferasında, 19%-i sənayedə, 4%-i kənd təsərrüfatında yaradılır. İqtisadiyyatda məşğul olan 30 min nəfərə yaxın adamın 80%-dən çoxu xidmət sferasında, 11%-i kənd təsərrüfatında, 7%-i sənayedə çalışır. İşsizlik səviyyəsi 2001-ci ildə 11% olmuşdur. İqtisadiyyatın əsasını xarici turizm (ÜDM-in 40%-dən çoxunu verir) və ofşor maliyyə xidmətləri təşkil edir. 2000-ci ildə Antiqua və Barbudaya 237 min xarici turist səfər etmiş, bundan 290 mln. dollar gəlir əldə olunmuşdur. Əsas turizm növləri çimərlik istirahəti, dayvinq (Keyds rifində, o cümlədən batmış gəmilərin seyri), vindsyorfinqdir (Antiqua adasının qərb sahilində). Xarici gəmilərin qeydiyyatında vergi güzəştləri və peşəkar xidmət olduğuna görə subasımı 1 min tondan artıq olan 816 xarici gəmi Antiqua və Barbudanın ticarət donanmasında qeydə alınmışdır. Sənayesində başlıca yeri yeyinti sahəsi tutur (rom, çaxır, şəkər, kokos və pambıq yağı istehsalı). Məişət elektrotexnikası və elektronikası yığma üzrə, optik linza, sement istehsalı, mebel, trikotaj məmulatı buraxan kiçik müəssisələr fəaliyyət göstərir. Dulusçuluq məmulatları, parça, paltar və s.-nin kustar istehsalı vardır. Kiçik elektrik stansiyaları mazutla işləyir (ildə 105,3 mln. kVt·saatdan çox elektrik enerjisi istehsal olunur; 2001). Ölkə ərazisinin 18%-i becərilir, 9%-i otlaq, 11%-i meşəlikdir. Şəkər qamışı, pambıq, tropik meyvələr (o cümlədən manqo, banan), tərəvəz yetişdirilir. Suvarma suyu çatışmadığına görə məhsuldarlıq yüksək deyil. Ölkədə şirin su dəniz suyunu distillə etməklə əldə edilir. İri buynuzlu mal-qara saxlanılır. Balıq və omar ovlanır. Avtomobil yollarının uzunluğu 250 km-dir. Əsas dəniz limanı və beynəlxalq aeroportu Sent-Consdadır (Antiqua a.). Paltar, elektron komponentlər ixrac olunur; ərzaq, maşın və avadanlıq, kimyəvi maddələr və s. idxal olunur. Əsas ticarət tərəfdaşları Fransa, Almaniya, ABŞ-dır.
Səhiyyə
Tibbi xidmət tibb büdcəsi və məcburi tibbi sığorta əsasında həyata keçirilir. Ölümün əsas səbəbləri: ürək-damar xəstəlikləri, yaman şiş, infeksion xəstəliklər. Səhiyyəyə qoyulan xərc 2001-ci ildə ÜDM-in 5,8%-ini təşkil etmişdir.
Təhsil
Antiqua (1982), Vest-Hind (1949) universitetləri var.
Mədəniyyət
İngilis müdafiə və hərbi tikililərindən Berkli (1740), Ceyms və Qout-Xill qalaları, Arsenal binası (1743), Sent-Cons kilsəsi (1681) müstəmləkəçilik dövr abidələrindəndir. Kitabxanalar Assosiasiyası (1983), Antiqua və Barbuda muzeyi (1985) var.
Din
Əhalinin 3/4-ü protestant xristianlarıdır. Bunların da 1/3-ü Anklikandır. Adada həmçinin Katolik, Metodist və Moravyalı kilsəsi mənsubları da var.
Antiqualılar
Antiqualılar – Antiqua və Barbudanın əsas əhalisi, xalq. Sayları təqribən 60 min nəfərdir (2004). Antiquanın kreol dilində (ingilis dili əsasında) danışırlar. Dindarları xristiandır. Antiqualıların əksəriyyəti 17-ci əsrin 2-ci yarısı – 19-cu əsrin əvvəlində Afrikadan gətirilmiş qulların nəsilləridir (kreollar). Mulatların sayı azdır, ağlar (əsasən, ingilis mənşəlilər) isə 3% təşkil edirlər. Antiqua və Barbuda müstəqil olduqdan sonra (1981) etnik birliyin təşəkkülü sürətlənmişdir. Əkinçilik (şəkər qamışı, pambıq, tərəvəz, sitrus meyvələri) məşğul olurlar. Millət kimi formalaşırlar.
İstinadlar
- http://chartsbin.com/view/edr.
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 545. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Antiqua ve Barbuda Vest Hindde Karib Denizinin serqinde Kicik Antil adalari arxipelaqinin Kulektutan adalar qrupunda dovlet Antiqua ve BarbudaAntiqua ve BarbudaBayraq Gerb d Each Endeavouring All Achieving Vseki se starae vsichki postigame The beach is just the beginningHimn Resmi dilleri ingilis diliPaytaxt Sent Cons 32 min nefer 2014 cu il Idareetme formasiKralice III CarlzGeneral Qubernator Rodni Vilyams VIII 2014 Bas nazir Gaston Braun VI 2014 Sahesi Dunyada 201 ci Umumi 443 km Su sahesi cox azEhalisi Ehali 86 min nefer 202 ci Siyahiyaalma 2011 81 799 nef Sixliq 194 nef km UDM AQP Umumi 1 605 million dollar 195 ci Adambasina 18 300 dollar Valyuta Serqi Karib dollariInternet domeni agAGBOK kodu ANTTelefon kodu 1268Saat qursaqlari UTC 04 00Neqliyyatin yonu sol d Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatAntiqua Barbuda Redonda meskunlasmamisdir adalarindan ve Antiqua adasi yaxinligindaki bir nece xirda adadan ibaretdir Sahesi 443 km2 o cumleden Antiqua a 281 km2 Barbuda a 161 km2 Ehalisi 71 3 min 2004 Paytaxti Sent Cons seheridir Antiqua adasinda Resmi dili ingilis dili pul vahidi Serqi Karib dollaridir Inzibati cehetden 6 icmaya ve 2 qeyyumluq altinda olan eraziye Barbuda Redonda bolunur Antiqua ve Barbuda BMT nin 1981 ve ADT nin 1981 uzvudur Xeritede qerbden serqe baxildiginda Kuba Haiti ve Puerto Riko kimi uc boyuk adanin serqinde istirak eden ve simaldan cenuba uzanmis Kicik Antil adalar qrupunda ada olkelerinden ve Amerika olkelerinden biridir TarixiYerli xalqlar E e 2400 cu illerde burada meskunlasmisdi Xristofor Kolumb 1493 cu ildeki ikinci seyahetinde adaya cixmis ve Antiqua adini vermisdir Sonraki esrlerde Ispan Fransiz ve Ingilislerin arasinda el deyisdirdi Ingilisler 1667 ci ilde Antiquaya Irlandiyali Katolik koleler getirerek burani mustemleke etdiler Kolelik sistemi 1834 cu ilde aradan goturuldu Antiqua ve Barbuda 1981 ci ilde Kanada Sotlandiya Ingiltere Avstraliya Yeni Zellandiya kimi bagli bir musteqil olke oldu Dovlet qurulusuAntiqua ve Barbuda Birlik terkibine daxil olan unitar dovletdir Konstitusiyasi 31 7 1981 ci ilde qebul olunmusdur Idareetme formasi konstitusiyali monarxiyadir Dovlet bascisi Ingiltere monarxidir o Antiqua ve Barbuda bas nazirinin teklifi ile vezifeye teyin olunan general qubernatorla temsil olunur Qanunvericilik hakimiyyetinin ali orqani ikipalatali parlamentdir Numayendeler palatasi 17 uzvden ibaretdir 16 si Antiquadan ve 1 i Barbuddadan majoritar sistemle birmandatli secki dairelerinden 5 il muddetine secilir Senat general qubernatorun 5 il muddetine teyin etdiyi 17 uzvden ibaretdir 11 i bas nazirin 4 u muxalifet rehberinin 1 i Barbudda Surasinin teklifi ile 1 i ise Senatin oz qerari ile teyin olunur Icraedici hakimiyyeti hokumet heyata kecirir General qubernator Numayendeler Palatasi uzvlerinden birini daha cox yer qazanmis partiyanin rehberini bas nazir ve bas nazirin teklifi ile nazirleri teyin edir Hokumet Numayendeler palatasi qarsisinda mesuliyyet dasiyir TebietAntiqua tepeli mercan adasidir Sethi cenub qerbde vulkan menseli hund 402 m edek Boqgi dagi olkenin en yuksek noqtesi Sahil xetti cox girintili cixintilidir Tebii liman ve korfezleri Sent Cons Parem Inqlis Harbor ve s var Barbuda adasi mercan menselidir Yasti sethi qumlu cimerlikleri var Redonda adasi qayaliqdir Antiqua ve Barbudanin iqlimi tropik passatdir Havanin ortaillik temperaturu 27oC dir iyulda 30oC ye catir Ortaillik yaginti 1150 mm dir Sentyabr noyabr aylari yagisli fevral aprel aylari quraqliq olur Iyul oktyabr aylari ucun qasirgalar seciyyevidir Cay sebekesinin olmamasi sirin su problemi yaradir Fauna ve flora daha cox Barbuda adasinda qalmisdir tropik meselerde maral qaban laqunda su quslari Erazisinde Nelsons Dokyard Milli Parki ve Dayamond Rif Deniz Parki var DemoqrafiyaEhalinin ekseriyyeti Vest Hind zencileridir antiqualilar 82 ABS amerikalilari 12 ve mulatlar 3 ehalinin diger qruplari arasinda ustunluk teskil edirler Tarixi melumat1493 cu ilde X Kolumbun ikinci ekspedisiyasi zamani Antiqua ve Barbuda adalari kesf edilmisdir Bu adalar muxtelif dovrlerde Ispaniya Ingiltere ve Fransanin isgali altinda olmus 1667 ci ilden Ingilterenin mustemlekesine cevrilmisdir 17 ci esrin sonlarinda adalarda plantasiya teserrufati yaradan ingilisler bura Afrikadan zenci qullar getirmeye basladilar 1940 ci ilde Ingilterenin ABS ile razilasmasina esasen ABS nin Antiqua ve Barbudada herbi bazalari yaradildi 1967 ci ilin fevralin da Antiqua ve Barbuda Boyuk Britaniya ile assosiativ dovlet statusu aldi 1981 ci il noyabrin 1 den Antiqua ve Barbuda musteqil dovlet olmusdur Iqtisadi ocerkUDM 750 mln ABS dollari teskil edir 2002 ehalinin her bir neferine 11 min doll UDM in 77 i xidmet sferasinda 19 i senayede 4 i kend teserrufatinda yaradilir Iqtisadiyyatda mesgul olan 30 min nefere yaxin adamin 80 den coxu xidmet sferasinda 11 i kend teserrufatinda 7 i senayede calisir Issizlik seviyyesi 2001 ci ilde 11 olmusdur Iqtisadiyyatin esasini xarici turizm UDM in 40 den coxunu verir ve ofsor maliyye xidmetleri teskil edir 2000 ci ilde Antiqua ve Barbudaya 237 min xarici turist sefer etmis bundan 290 mln dollar gelir elde olunmusdur Esas turizm novleri cimerlik istiraheti dayvinq Keyds rifinde o cumleden batmis gemilerin seyri vindsyorfinqdir Antiqua adasinin qerb sahilinde Xarici gemilerin qeydiyyatinda vergi guzestleri ve pesekar xidmet olduguna gore subasimi 1 min tondan artiq olan 816 xarici gemi Antiqua ve Barbudanin ticaret donanmasinda qeyde alinmisdir Senayesinde baslica yeri yeyinti sahesi tutur rom caxir seker kokos ve pambiq yagi istehsali Meiset elektrotexnikasi ve elektronikasi yigma uzre optik linza sement istehsali mebel trikotaj memulati buraxan kicik muessiseler fealiyyet gosterir Dulusculuq memulatlari parca paltar ve s nin kustar istehsali vardir Kicik elektrik stansiyalari mazutla isleyir ilde 105 3 mln kVt saatdan cox elektrik enerjisi istehsal olunur 2001 Olke erazisinin 18 i becerilir 9 i otlaq 11 i meselikdir Seker qamisi pambiq tropik meyveler o cumleden manqo banan terevez yetisdirilir Suvarma suyu catismadigina gore mehsuldarliq yuksek deyil Olkede sirin su deniz suyunu distille etmekle elde edilir Iri buynuzlu mal qara saxlanilir Baliq ve omar ovlanir Avtomobil yollarinin uzunlugu 250 km dir Esas deniz limani ve beynelxalq aeroportu Sent Consdadir Antiqua a Paltar elektron komponentler ixrac olunur erzaq masin ve avadanliq kimyevi maddeler ve s idxal olunur Esas ticaret terefdaslari Fransa Almaniya ABS dir SehiyyeTibbi xidmet tibb budcesi ve mecburi tibbi sigorta esasinda heyata kecirilir Olumun esas sebebleri urek damar xestelikleri yaman sis infeksion xestelikler Sehiyyeye qoyulan xerc 2001 ci ilde UDM in 5 8 ini teskil etmisdir TehsilAntiqua 1982 Vest Hind 1949 universitetleri var MedeniyyetIngilis mudafie ve herbi tikililerinden Berkli 1740 Ceyms ve Qout Xill qalalari Arsenal binasi 1743 Sent Cons kilsesi 1681 mustemlekecilik dovr abidelerindendir Kitabxanalar Assosiasiyasi 1983 Antiqua ve Barbuda muzeyi 1985 var DinEhalinin 3 4 u protestant xristianlaridir Bunlarin da 1 3 u Anklikandir Adada hemcinin Katolik Metodist ve Moravyali kilsesi mensublari da var AntiqualilarAntiqualilar Antiqua ve Barbudanin esas ehalisi xalq Saylari teqriben 60 min neferdir 2004 Antiquanin kreol dilinde ingilis dili esasinda danisirlar Dindarlari xristiandir Antiqualilarin ekseriyyeti 17 ci esrin 2 ci yarisi 19 cu esrin evvelinde Afrikadan getirilmis qullarin nesilleridir kreollar Mulatlarin sayi azdir aglar esasen ingilis menseliler ise 3 teskil edirler Antiqua ve Barbuda musteqil olduqdan sonra 1981 etnik birliyin tesekkulu suretlenmisdir Ekincilik seker qamisi pambiq terevez sitrus meyveleri mesgul olurlar Millet kimi formalasirlar Vikianbarda Antiqua ve Barbuda ile elaqeli mediafayllar var Istinadlarhttp chartsbin com view edr Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 1 ci cild A Argelander 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2009 seh 545 ISBN 978 9952 441 02 4