Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Banan — banankimilər fəsiləsindən çoxillik ot bitkisi cinsi.
| Banan | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
| XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin | ||||
| ||||
Qısa gövdəli və iri kökümsovlu hündür, bəzən də nəhəng otdur. Vətəni Asiya, Afrika və Avstraliyanın tropik və subtropik bölgələridir. 70-ə yaxın növü var. İstisevən hibrid növləri (M. paradisiaca və M. sapientum) daha çox yayılmışdır. Kökdən çıxan iri, qınlı yarpaqları çoxqatlı boru — yalançı gövdə əmələ gətirir. Bircinsiyyətli və ikicinsiyyətli çiçəkləri nəhəng salxımı xatırladır. Meyvələri salxımda toplaşır, hər salxımda 300-ə qədər meyvə olur, ümumi kütləsi 50–60 kq-a çatır. Yeyilir, qurudulur, konserv, marmelad, şirə, şərab, banan unu və s. hazırlamaq üçün istifadə edilir. Bar verdikdən sonra yerüstü hissə quruyub məhv olur. M. textilis növünün yalançı gövdəsindən toxuçuluq sənayesi üçün lif, dəniz burazı, balıq ovunda işlədilən ip alınır. Azərbaycanda (Lənkəran, Zaqatala və Gəncədə) M. basjoo növü dekorativ bitki kimi əkilir. Hazırda (E. ventricosum) cinsinə aid edilən Efiopiya bananı (M. ensete) Afrikada yeyinti və toxuculuqda istifadə edilmək üçün becərilir.
Banan əsasən tropik bölgələrdə bitir. Banan hələ kal olanda yığılır və daşınma zamanı yetişir. Bananın vətəni Hindistandır, məhz buradan dünyanın bütün tropik zonalarına yayılıb. Bu meyvə VII yüzillikdən insana "xidmət edir". Banan tingəsini Cənubi Amerika qitəsinə XVI yüzillikdə ispan keşişi gətirib. Ekzotik meyvə şəraitə uyğunlaşdı və əhalinin xoşuna gəldi. Əgər banan bizim üçün ekzotik meyvədirsə, onlar üçün çörək, kartof və hətta əti də əvəz edən ucuz, kalorili qidadır.
Biz ağ, yumşaq və dadlı özəyi, sarı qabığı olan banana adət etmişik, Amma onun həm də çəhrayı, qırmızımtıl, bənövşəyi və qara qabıqlıları da var. Bu növlər çox zərifdir və daşınmaya davam gətirmir. Meyvənin ölçüləri də müxtəlifdir və nisbətən kiçikölçülü olan "cırtdan" banan çox dadlı sayılır.
Bananın 300-ə yaxın növü olsa da, istehlak baxımından iki növə ayrılır: şirin və nişastalı. Birinci çiy halda yeyilir, yetərincə bərk olan ikincisi isə tamına görə kartofu xatırladır. O, qızardılır, pörtlədidir, balıq və ət xörəklərində istifadə edilir. Bir çox ölkələrdə banan yarpağından boşqab kimi istifadə olunur.
Hipertoniklər gündə 1–2 ədəd banan yeməklə təzyiqlərini 10% endirə və bununla da insult riskini azalda bilərlər. Gündə 5 ədəd banan yemək isə qan təzyiqini endirmək üçün lazım olan dərmanları iki dəfə azaldar.
Tərkibi
Bananın tərkibində 14–22% şəkər, 5–8% nişasta, 1,5%-dək olur. Bananın tərkibində çoxlu karbol olduğundan adamı tez doyuzdurur. Lətində orqanizmin müdafiə funksiyalarını möhkəmlədən, soyuqlamanın qarşısını alan xeyli miqdarda askorbin turşusu var. Banan C, A, B vitaminləri və maqniumla zəngindir. Onlar maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır, bədəndəki şlak və mayeni xaric edir, qandakı xolesterinin səviyyəsini aşağı salır, immuniteti bərpa edir, əsəbləri sakitləşdirir. Buna görə də bir çox idmançılar, xüsusən də tennisçilər yarışdan öncə və sonra banan yeyirlər. Banan mədəsində yara olanlara çox faydalıdır. Alimlər iddia edirlər ki, banan hüceyrələrin və mədənin selikli qişasının bərpasına yardım edir. Bananın mineral tərkibi (mq/100 qr.) aşağıdakı şəkildədir: kalsium-5, mis-az miqdarda, dəmir-0,4, maqnezium-29, marqan-az miqdarda, fosfor-27, kalium-35,8, selen-1,3, natrium-1, sink-az miqdarda.
Banan qabığı
mütəxəssisləri hesab edirlər ki, banan qabığını ağır metalları sudan təmizləmədə istifadə etmək olar. Alimlərin təqdim etdiyi hesabatda deyilir ki, doğranılmış banan qabığı suyun təmizlənməsi üçün nəzərdə tutulan digər müasir materiallara nisbətdə daha yaxşı nəticələr göstərir. Günümüzdəki mövcud olan sənaye istehsalı suyu mis və qurğuşun kimi metallarla çirkləndirir. Bu metallar insan orqanizminə zərərli təsir edir. Hal-hazırda ağır metalların sudan təməzlənməsi metodları çox bahalıdır və onda istifadə olunan bəzi maddələr özləri zəhərli sayılır. Tədqiqatçıların fikrinə görə, suyun təmizlənməsində baha başa gəlməyən, amma effektiv olan banan qabığının istifadəsi düzgün qərardır. Banan qabığı suyu qurğuşun və misdən başqa materialara nisbətdə daha yaxşı təmizləyir. Banan qabığından hazırlanan quraşdırmaları effektivliyi düşmədən 11 dəfə işlətmək olar.
Dində
"Quran"da banan haqqında belə bir ifadə var:
"Meyvələri salxım-salxım silsilə banan ağacları."
— Vaqiə surəsi, 29
Həmçinin bax
Mənbə
- Əli Polad. Bir damla su. I cild. Bakı,2011.
- C. İ. Əhmədov, N. T. Əliyev. Meyvə və tərəvəzin əmtəəşünaslığı (Dərslik). — Bakı, 2009.
İstinadlar
- . 2011-03-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-03-19.
- Quranda adı çəkilən bitkilər 2013-07-29 at the Wayback Machine (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Banan banankimiler fesilesinden coxillik ot bitkisi cinsi BananElmi tesnifatXETA latin parametri doldurulmayib Beynelxalq elmi adiXETA HAQQINDA MELUMAT Bu parametr doldurulmayib latinSekil axtarisi Qisa govdeli ve iri kokumsovlu hundur bezen de neheng otdur Veteni Asiya Afrika ve Avstraliyanin tropik ve subtropik bolgeleridir 70 e yaxin novu var Istiseven hibrid novleri M paradisiaca ve M sapientum daha cox yayilmisdir Kokden cixan iri qinli yarpaqlari coxqatli boru yalanci govde emele getirir Bircinsiyyetli ve ikicinsiyyetli cicekleri neheng salximi xatirladir Meyveleri salximda toplasir her salximda 300 e qeder meyve olur umumi kutlesi 50 60 kq a catir Yeyilir qurudulur konserv marmelad sire serab banan unu ve s hazirlamaq ucun istifade edilir Bar verdikden sonra yerustu hisse quruyub mehv olur M textilis novunun yalanci govdesinden toxuculuq senayesi ucun lif deniz burazi baliq ovunda isledilen ip alinir Azerbaycanda Lenkeran Zaqatala ve Gencede M basjoo novu dekorativ bitki kimi ekilir Hazirda E ventricosum cinsine aid edilen Efiopiya banani M ensete Afrikada yeyinti ve toxuculuqda istifade edilmek ucun becerilir Bananlar Banan esasen tropik bolgelerde bitir Banan hele kal olanda yigilir ve dasinma zamani yetisir Bananin veteni Hindistandir mehz buradan dunyanin butun tropik zonalarina yayilib Bu meyve VII yuzillikden insana xidmet edir Banan tingesini Cenubi Amerika qitesine XVI yuzillikde ispan kesisi getirib Ekzotik meyve seraite uygunlasdi ve ehalinin xosuna geldi Eger banan bizim ucun ekzotik meyvedirse onlar ucun corek kartof ve hetta eti de evez eden ucuz kalorili qidadir Biz ag yumsaq ve dadli ozeyi sari qabigi olan banana adet etmisik Amma onun hem de cehrayi qirmizimtil benovseyi ve qara qabiqlilari da var Bu novler cox zerifdir ve dasinmaya davam getirmir Meyvenin olculeri de muxtelifdir ve nisbeten kicikolculu olan cirtdan banan cox dadli sayilir Bananin 300 e yaxin novu olsa da istehlak baximindan iki nove ayrilir sirin ve nisastali Birinci ciy halda yeyilir yeterince berk olan ikincisi ise tamina gore kartofu xatirladir O qizardilir portledidir baliq ve et xoreklerinde istifade edilir Bir cox olkelerde banan yarpagindan bosqab kimi istifade olunur Hipertonikler gunde 1 2 eded banan yemekle tezyiqlerini 10 endire ve bununla da insult riskini azalda bilerler Gunde 5 eded banan yemek ise qan tezyiqini endirmek ucun lazim olan dermanlari iki defe azaldar TerkibiDord ferqli banan sortu Bananin terkibinde 14 22 seker 5 8 nisasta 1 5 dek olur Bananin terkibinde coxlu karbol oldugundan adami tez doyuzdurur Letinde orqanizmin mudafie funksiyalarini mohkemleden soyuqlamanin qarsisini alan xeyli miqdarda askorbin tursusu var Banan C A B vitaminleri ve maqniumla zengindir Onlar maddeler mubadilesini yaxsilasdirir bedendeki slak ve mayeni xaric edir qandaki xolesterinin seviyyesini asagi salir immuniteti berpa edir esebleri sakitlesdirir Buna gore de bir cox idmancilar xususen de tennisciler yarisdan once ve sonra banan yeyirler Banan medesinde yara olanlara cox faydalidir Alimler iddia edirler ki banan huceyrelerin ve medenin selikli qisasinin berpasina yardim edir Bananin mineral terkibi mq 100 qr asagidaki sekildedir kalsium 5 mis az miqdarda demir 0 4 maqnezium 29 marqan az miqdarda fosfor 27 kalium 35 8 selen 1 3 natrium 1 sink az miqdarda Banan qabigimutexessisleri hesab edirler ki banan qabigini agir metallari sudan temizlemede istifade etmek olar Alimlerin teqdim etdiyi hesabatda deyilir ki dogranilmis banan qabigi suyun temizlenmesi ucun nezerde tutulan diger muasir materiallara nisbetde daha yaxsi neticeler gosterir Gunumuzdeki movcud olan senaye istehsali suyu mis ve qurgusun kimi metallarla cirklendirir Bu metallar insan orqanizmine zererli tesir edir Hal hazirda agir metallarin sudan temezlenmesi metodlari cox bahalidir ve onda istifade olunan bezi maddeler ozleri zeherli sayilir Tedqiqatcilarin fikrine gore suyun temizlenmesinde baha basa gelmeyen amma effektiv olan banan qabiginin istifadesi duzgun qerardir Banan qabigi suyu qurgusun ve misden basqa materialara nisbetde daha yaxsi temizleyir Banan qabigindan hazirlanan qurasdirmalari effektivliyi dusmeden 11 defe isletmek olar Dinde Quran da banan haqqinda bele bir ifade var Meyveleri salxim salxim silsile banan agaclari Vaqie suresi 29Hemcinin baxYapon bananiMenbeEli Polad Bir damla su I cild Baki 2011 C I Ehmedov N T Eliyev Meyve ve terevezin emteesunasligi Derslik Baki 2009 Istinadlar 2011 03 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 03 19 Quranda adi cekilen bitkiler 2013 07 29 at the Wayback Machine az Vikianbarda Banan ile elaqeli mediafayllar var Vikilugetde Banan movzusuna dair melumatlar var